Минералды шикізаттарды байытуды масаты мен міндеттері. «Минералды шикізатты байыту технологиясы»
ПННІ ОУ-ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Минералды шикізатты байыту технологиясы»
5В072000 – «Бейорганикалы заттарды химиялы технологиясы»
ОУ-ДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
СЕМЕЙ
МАЗМНЫ
| 1. | Дрістер ........................................................... .. 4-44 | |
| 2. | Практикалы жне зертханалы сабатар........45-73 | |
| 3. | Студентті здік жмысы.................................74-124 |
Дріс
Минералды шикізаттарды байытуды масаты мен міндеттері.
Мазмны:
1.Минералды шикізаттарды байытуды масаты мен міндеттері.
2. Пайдалы азбалар жне оларды айта деуде байыту процесіні рлі.
1.Пайдалы азбалар – наты экономикалы салаларда пайдалануа болатын табии минералды тзілімдер. Пайдалы азбалар физикалы жадайына байланысты: атты (кендер, нерксіптік пайдалы азбалар, кмір), сйы (мнай, минералды сулар) жне газ трізіді (табии жаныш газ) болып блінеді (1 – сурет).
|
 |  |  | |||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 – сурет. Пайдалы азбаларды жіктелуі
Кендер – экономикалы тиімді технологияда оларды алу шін рамында жеткілікті млшерде нды компоненттері (минералдары) бар пайдалы азбалар. Кендер минералдардан трады.
Минералдар – рамы жер ыртысында физикалы жне химиялы процестер нтижесінде физикалы асиеттері сас табии химиялы осылыстар.
Кендерде: пайдалы компоненттері металдар болып табылатыны металл жне пайдалы компоненттері минералдар немесе химиялы осылыстар болып табылатыны металл емес болып блінеді.
Металл кендеріне: ара (темір, марганец, хорм, титан, никель, кобальт), тсті (алюминий, вольфрам, висмут, мыс, молибден, алайы, сынап, орасын, мырыш, сурьма), сирек (тантал, ниобий, цирконий, бериллий, стронций, лантаноидтар), баалы (алтын, кміс, платина) металдар жатады.
Металл емес кендерге – апатит, асбест, барит, гранит, графит, кианит карбонатты, кварц, мусковит, магнезит, шпат, тальк, флогопит, флюорит жне басалар.
Кенді емеске м, иыршы тас, саз, рылыс тастары кіреді.
Кендер мен кмірді байыту. Кенді байыту процестерін кмірді байыту процестерінде пайдалануа негізделген. Кмір байыту іс жзінде туелсіз тау – кен боландытан «Пайдалы азбаларды байыту» жне «Кенді байыту» тжырымдамасы баламалы болып саналады.
Кенді байыту – алдытар мен ластаушы заттарды жойып, бір немесе бірнеше минералды компоненттерді алу шін механикалы деу дістеріні жиынтыы.
Байыту процесіні трысынан барлы компоненттер (минералдар): пайдалы компоненттер, байланысан компоненттер, алды жне зиянды ластаушы заттар болып блінеді.
Пайдалы компонентер деп оларды одан рі пайдалану шін кенді райтын жеке минералдар немесе химиялы осылыстарды айтады. Мысалы, магнетитті пайдалы компоненті магнетит (немесе олардаы компоненттер темір; апатит – нефелин – апатит (немесе фосфор бес оксиді) жне нефелин (немесе Al2O3) жне т.б. болып табылады. Пайдалы компоненттерді (минералдарды) байытуда жеке нім блінеді. Кен бір немесе бірнеше компоненттерден труы ммкін.
Байланысан компоненттер – минералдар немесе салыстырмалы трде шаын млшерде кен рамындаы белгілі бір химиялы осылыстар. Кейбір тсті металл кендерінде негізгі компоненттер алтын, кміс, платина, ал темір кендерінде – кобальт жне т.б.
алды – бл кенді райты наты экономикалы жадайда практикалы маызы жо минералдар. Байыту кезінде алдытар жойылады.
Зиянды ластаушы – кен рамындаы кейбір минералдар немесе химиялы осылыстар немесе элементтер жне ндірілген баалы компоненттерді сапасын тмендетеді. Мысалы, темір кендерінде зиянды оспалара ккірт, фосфор, кианитта – титан жне темір, т.б.
2.Кендегі компоненттерді байыту нтижесінде німдер: концентраттар (бір немесе бірнеше) жне алдытар болып блінеді (2 – сурет). Егер кенде екі немесе оданда кп концентраттар алынса, онда байыту кешенді деп аталады.
 |
Кен
Байыту
 |
Концентрат алдытар
2 – сурет. Екі нім шыуыны принципті сызбасы – концентрат жне алды
Концентраттар – ол минералды німдер, мемлекеттік стандарттар, техникалы немесе салалы стандарттара сйкес келетін млшерде пайдаланады.
алдытар – минералды алдытар шоырланан німдерді, ластаушы заттар мен алдытарды пайдалы компоненті.
Негізінен байыту процесіні кбі сулы ортада жреді. Оны рамында суды минералды блшектерді болуын орытпа (пульпа) деп аталады.
Дріс
|
|
|
|
3 – сурет. Байыту процесіні жіктелуі
Дріс
Мазмны:
1.Процесті жалпы тсінігі
2. Елеуіштер рылысы мен классификациясы
3.Електі анализ.
4 - сурет. Елеуіштерді жмысшы бетіні трлері
| 2. Елеуіштер рылысы мен классификациясы Елеуге арналан аппарат елеуіш деп аталады. Елеуішті жмысшы беті тегіс, жартылай тгелек, цилиндр формалы болады. |
5 – сурет. Елеу сызбасы (n) – елеуіш тесігіні млшері (+) – тор стіндегі нім – тйіршік млшері n (-) – тор астындаы нім – тйіршік млшері <n |
Бастапы нім
-
+
Елеуішті жмысшы беті озалматын, айтымды озалыс жасайтын, дірілдеткіш болуы ммкін.
Жел тартыш озалмайтын елеуіш 40-45° брышпен орналасан жел тартыш торлары бар (6 – сурет). Бастапы материалторды алдыны блігіне салынып, здігінен тмен арай озалады. Бл кезде саталан блшектер желтартыш саылауларынан теді. Бл елеуішті кемшілігі болып материалды лсіз саталуы болып табылады, сондытан елеуішті елеу тиімділігі 50-60%-тан аспайды. озалмайтын желтартыш елеуіштер кен ошаынан байыту фабрикасына сатауды бірінші сатысынан брын тсетін кендерді елеу шін олданылады..
Доал елеуіш са материалдарды елеуге арналан. Бастапы пульпа ысыммен жктеу быршасы арылы доал тріздес елеуішке тседі. Жіішке шламдар сумен бірге елеуіш арылы жктейтін блікке тседі. Тор стіндегі нім арнайы астаушаа жктеледі.
Екпінді елеуіш серіппелі тірекке орнатылан елеуішті ораптан трады. Арнайы вибратор кмегімен ораптар озалады. орап айналма траекториямен озалып, материал елеуіште араласады. орап 25° брышпен орналасандытан, елеуіштегі материал тмен арай озалып, себіледі.
Елеуіш эксплуатациясында келесі ережелерді сатау ажет. Елеуішті торлары блінген болмауы керек. Бастапы нім біркелкі берілу ажет. Елеуішті тотату уат кзінен шірілгеннен кейін жне елеуіш материалдан толыымен босаан со жргізіледі. ра материалды елеген кезде те кп млшерде ша пайда болады, сондытан елеуш аптамамен жабдыталан болуы керек.
3.Електі анализ.
Кен жне кез келген байыту німі грануломерлік раммен сипатталады - бастапы нім массасындаы р трлі іріліктегі блшектерді (тйіршік, блшек) млшеріні санды атынасы.
Сусымалы заттарды гранулометриялы рамын анытау дісі електі анализ (ситовой анализ) деп аталады.
Електі анализ зертханалы діс болып табылады, електі анализатор кмегімен жзеге асырылады (7 – сурет). нім ірілігі миллиметр жне микронмен лшенеді.
німді себі уаытын алынан лгіге байланысты таайындалады. Егер уаыт ткен сайын жа електе материал салмаы 5%.-тан аспаса, себу аяталан болып саналады.
Материалды сепкеннен кейін, електе алан алдыты лшейді. Електегі алды ірілігі келесідей крсетіледі:
-n+m, мндаы
n – беткі електегі тесік лшемі, мм (мкм);
m – осы алды алан електегі тесік лшемі, мм (мкм).
–n+m ірілікті материал дегеніміз - n млшерлі тесікті електен ткен, m млшерлі тесікті електе алан тйіршік.
Байыту шін сол німні гранулометрлік асиетін ана біліп оймай, ондаы сол компонентті млшерін білу де маызды. Бл жадайда електі анализде алынан барлы материала химиялы жне минералды анализ жргізіледі.
Електі анализ нтижесін кестеге толтырады (2 – кесте арау). Мысал оетінде кестеде стандартты жинатаы електегі магнетитті концентратты електі анализ орытындысы крсетілген.
Есептеу келесідей жргізіледі:
Електі анализ нтижесінде алынан нім салмаын 3 – баана жазамыз.
1. Бастапы лшемді 100%-ке (200г) деп абылдап, нім шыымын есептейміз (4 - баан).
2. Химиялы анализ нтижесінде алынан Fe2O3 млшерін 5 – баана жазамыз.
3. Ірілікті р фракциясына мнін есептейміз (6 - баан).
4. жиынты мнін анытаймыз:
=6349,31
6. Жалпы концентрат сынамадаы Fe2O3 млшерін келесі формуламен есептейміз:
7. Ірілік фракциясынан Fe2O3 блінуін келесі формуламен есептейміз:
+0,315 мм фракциясы шін: 
-0,315+0,2 мм фракциясы шін: 
-0,2+0,16 мм фракциясы шін: 
-0,16+0,1 мм фракциясы шін: 
-0,1+0,063 мм фракциясы шін: 
-0,063 мм фракциясы шін: 
Алынан нтижелер 7 – баанаа жазылады.
Тексеру: Бліну мні 100-ге те болуы ажет.
2 – кесте. Електі анализ нтижелері жне пайдалы компоненттерді магнетитті концентратты ірілік фракциясымен блу
| № | Ірілік класы, мм | Шыым, | Fe2О3 млшері , % | ,% | ||
| г | ,% | |||||
| +0,315 | 2,8 | 1,4 | 22,25 | 31,15 | 0,5 | |
| -0,315+0,2 | 11,8 | 5,9 | 55,44 | 327,10 | 5,15 | |
| -0,2+0,16 | 11,6 | 5,8 | 62,03 | 359,77 | 5,67 | |
| -0,16+0,1 | 37,4 | 18,7 | 63,77 | 1192,50 | 18,78 | |
| -0,1+0,063 | 48,0 | 24,0 | 64,56 | 1549,44 | 24,40 | |
| -0,063 | 88,4 | 44,2 | 65,37 | 2889,35 | 44,50 | |
| Барлыы | 63,5 | 6349,31 |
Берілген кесте анализ нтижесінде келесідей орытынды жасауа болады.
Пайдалы компонент ірілік фракциясы бойынша біркелкі емес таралан: +0,315 фракциясында оны млшері са кластара араанда тмен (5 – баан). Концентрат сапасын арттыру шін +0,315 фракциясын алып, концентрат классификациясын жргізуге болады. Бл жадайда концентраттаы Fe2О3 млшері :
Егер +0,2 мм ірілік бойынша классификация жргізсе, концентрат сапасы одан рі жоарылайды:
Дріс