Witolt, a koli rusinom osta, dali byli imia iemu Jurj, i koli sia ochresty w ladckuiu wiru, tohdy imia iemu dano Alexander
Ягайла ў праваслаўі – Якуб. Пры апіс-і грунв бітвы не згад-ца ні правасл, ні катал іх імёны. !!!
Як і ў ХЛЖ: knia weliki Jagoyo powede Woydya welmi u wysokich, y dast za neho sestru swoju rodnuiu kniahiniu Marju, szto bya za kniazem Dawidom. Kniaziu welikomu Keystutiu welmi welikuiu nelubow i aost wczyni o tuiu bratanku jeho, a jeho sestru, szto za choopa da; y by tot Woydyo welikoie mocy u welikoho kniazia Jagoya, pocza s nemcy sobe seymy czynity y zapisowatysia hramotami protywu welikoho kniazia Kestutia.
Кейстут – Вітаўту: «Ty s nim horazd ywesz, a on zapisasia s nemcy na nas». Y knia weliki Witolt otcu swoiemu rek: «Ne wer tomu, ne nadeitisia, aby to tak byo, zaniu so mnoiu horazd ywet, jawi by mne».
Kestutia udawili komorniki kniazia welikoho Jagieowy
nazad iduczy Jagoyu mimo wiaty kryz z woyskom, y nekotoryi z woyska zaiechali do swiatoho kryza na horu, mey kotorym woyskom by odyn pan z rodu Dowoynowa, wzi derewo swiatoho kryza, kotoroie byo oprawleno u serebro. Y wzi toie derewo ne dla ieho dostoynosty, ale dla srebra, y ne szanuiuczy iemu toho derewa y woy w toboy mey inszymi prostymi reczmi. Потым у Вільні: Y nekotory kolwek dotknusia buduczy pohanin tych tobo, hde byo drewo swiatoho kryza, tot nahle wmer
Y tot pan z Dowoynow s toiu pannoiu iecha do otca ieie y toie derewo swiatoho kryza poczestne otnesli y postawili w kostele Swiatoho krya.
ð Для нашай л-ры характэрны матыў вяртання крыжа/абраза
Касцёл св. Станіслава ў Вільні заклаў Ягайла
Potom /Ягайла/ iecha do Koruny, a gubernatorem zostawi brata swoieho Skirgaya na Wilni y na Welikom kniastwe Litowskom.
Няма ні слова пра тое, што Ягайла быў праваслаўным. Толькі пасля таго, як ён ажаніўся з Ядвігай (не ПЕРАхрысціўся,а Ахрысціўся).
У нашых летапісах паганству супрацьпастаўляецца каталіцтва.
u weliki post nacza Swetosaw dumaty so smoleskimi bojary na chrystyianskoie krowoprolityie, y poyde ko horodu Mstysawlu
samoho kniazia Swetosawa wbili, syna e ieho kniazia Jurja knia weliki Skirgaya isceli ot ran y prywede ieho ko horodu Smolensku ko matery ieho welikoy kniahini Swetosawli, y posady ieho na welikom kniaenii Smolenskom, zaniu e bya za kniazem Jurjem doczka starszoje sestry Skirgayowy.
Вітаўт pocza woiewaty Litowskuiu zemlu z nemeckoju pomoczyiu. Y wo wzia by poowinu Litowskoy zemli po reku po Wellu, y Potesk horod dasia jemu
prosiaczy u welikoho kniazia Witolta doczki za welikoho kniazia Wasilija Dmitryiewicza
Skirgayo boyiu pomoczyiu y welikoho kniazia Witolta poweleniiem wzi Czerkasy y Zwinihorod
y pooe byst' dobryj a czudny knia Skirgayo podle hrobu swiatoho Fteodosia Peczerskoho
Вітаўт: «Poydem plenim zemlu Tatarskuiu, pobijem cara TymirKutuia, posadym cara Tachtamysza, a on nas posadyt na wsey Ruskoy zemli»
Цімір-Кутлуй супраць Вітаўта na rece Worskle, i stasia mey nimi boy weliki awhusta dwanadcatoho dnia wo wtorok -> важнасць бітвы; пералічвае забітых літоўскіх князёў
Ягайла – Вітаўту (пра сватанне да Соф’і): ziednay mi u kniazia Semena sestrycznu ieho menszuiu Soffiiu
Ягайла тлумачыць: «Sam to ia znaiu, i sestra starszaia iest cudneyszaia, nili maiet us, a to znamenuiet, i dewka iest mocnaia, a ja czeowik stary, ne smeiu onoie pokusitysia».
me s neiu dwa syna, Wadysawa, kotory potom by korolom uhorskim y polskim; a druhoho syna me Kazimira, kotory e potom by korolem polskim y welikim kniazem litowskim.
Нябесны знак: (r. 1402) m[iesiajca junia semoho dnia izhibe sonce i pokryo uczy swoi, treteie hodyny uzszedczu socu, kak obedni poiut, y zwezdy iawilisia kak w noczy y swetyli try hodyny.
Y pak Andrey rek welikomu kniaziu Witoltu: «Ne jest prawy mir, hde krowoprolitia mey hospodary ne byo».
Вітаўт me za soboiu try ony, perwuiu Annu, kniazia Swiatosawa smolenskoho doczku; druhuiu Marju, kniazia Andreia ukomskoho y Starodubowskoho doczku; tretiuiu me kniazia Iwana Olgimontowicza Holszanskoho doczku Uljanu, a sestrycznu roonuiu kniazia Semena Lutoho y kniazia Andreia Wiazanskoho doczku, kotoroho kniazia Andreja ponia doczku korol Jagoyo, Zoffeiu
Грунв бітва таксама перанесена на пазнейшы час, але не 1418, а 1412г. месца - poa rownyja a welikije pod mestom nemeckim pod Dubrownym.
hetman by naywyszy wo woysku Jagoyowom pan Soko Czech, a dworny hetman by pan Spytok Spytkowicz, a w Witoltowi woysku starszy hetman by knia Iwan edewid, brat Jagoyow y Witoltow, a dworny hetman pan Jan Gasztolt
knia Iwan edywid a pan Soko трапілі ў ямы і памерлі. Ягайла poruczy pana Spytka a pana Jana Gasztolta na Sokoowo mestce, a Witolt ustanowi Jana Gasztolta
У адрозненні ад ХЛЖ: «Miy brate, adnym obyczaiem inaczey wczynity ne mohu, tolko muszu dosuchaty mszy», y kaza hufu swoiemu komornemu na ratunok potiahnuty, kotory e huf woysku litowskomu pomocz prytiahnuwszy, y poszo z woyski litowskimi, y nemec naholowu porazi, y samoho mistra y wsich kuntorow jeho do smerty pobili, y bezczylennoie mnoestwo nemcow poymali y pobili, a innyie woyska lackije niczoho im ne pomahali, tolko na to smotreli. A zatym wsich ich poraziwszy y mnohiie horody y zemli ich pobrawszy, a ostatok na konec wypleniwszy y wypaliwszy, y pustu zemu wczyniwszy, y z welikoiu czestiu y z newymownym zwytiastwom, y na we swiet znamenituiu sawu osiahnuwszy, za sia do swoich zeml dojechali, y poowicu choruhwey nemeckich y borody mistrowu y wsich kuntorow jeho z mertwych obodrawszy, y poowicu wziali do Polskij, a poowicu do Litwy, hde tyie borody y choruhwi ich w zamku Krakowskom w cekrwi swiatoho Stanisawa, a w Wilni take u swiatoho Stanisawa zaweszony sut.
Ягайла – Вітаўту: a proto rau tebe, aby sa do cesara y o to by sta, sztoby iesi moh korolem byty, a ia tobie choczu dopomoczy u cesara y w papea
Panowe litowskij powedeli cesaru y kniaziu welikomu Witoltu tym obyczaiem: «Miostywy cesaru y hospodaru nasz, weliki kniae Witolte. Lachowe ne bya szlachta, ale byli ludy prostyi, a ni meli herbow swoich y welikimi dary toho dochodyli w czechow. Beruczy tak welikii skarby ot nich y herbow swoich, i yczyli, y szlachtom ich poczynili, y w herby swoj ich pryniali, ale my szlachta staraj, rymskaja, kotoryi predki naszy z tymi herby swoimi zaszli do tych pastw y ich wzywali, a tak my teper ich majem y ich wywajem jako swoich, a czerez nich ne potrebujem adnych innych herbow nowych, ale sia derym starych swoich, szto nam predki naszy zostawili». Y cesar powedy panom litowskim: «My to y sami wedajem, szto wy iest staraa szlachta rymskaia, ale ne dla toho, sztoby ieste herby pryimowali w achow, eby dla szlachectwa, bo wy starszaia szlachta y predniaia, ni lachowe, ale herby w nich berete dla odynoctwa y dla bractwa mey wami, bo koli herby mey sebe poberete, tohdy odyn odnomu bratom zostanet, y powinen budet odyn odnomu spryiaty».
Witolt darowa cesara rohom welikim turim, toho tura, szto knia weliki Gidymin wbi na hore u Wilni
Свідрыгайла Ягайлу: «Brate miy, dla czeho ty zemlu Podolskuiu derysz, otczyznu toie zemli Litowskoie, y werni mne jeie, a iestli by ne chote wernuty jeie mne, ia tebe z Litwy ne wypuszczu».
knia Szwidryhayo soze mitropolita Herasima w Witebsku.
Свідрыгайла б’ецца з ліфлянтамі na swiatoho Semena. Bilisia za Wokomirem na rece Swiatoy
+ Свідрыгайла п’яніца быў акрутны – асуджаецца
Жыгімонт silnyie okrutenstwa czyni poddanym swoim, a zwaszcza nad roajem szlacheckim, nemiostywe ich ima y tiakije okrutenstwa nad nimi czyni, newinne ich kara y morderstwa nad nimi czyni, iakiie wymyslity moh, nad wsimi kniaety y paniety y roaiem szlacheckim wsich zeml Litowskich, Ruskich y omoytskich.
Па бязлітаснасці прыраўноўваецца да Тройдзеня
Y tyi poddanyi ieho, wsia szlachta, tomu terpeli, iak wiernyi raby panu swoiemu y niczoho zoho iemu ne czynili a ni myslili
ygimont ne nasytysia zosty swoiey y mysli w sercu swoiem po diawou nauczeniju, kako by we roay szlachecki pohubity y krow ich rozlity, a podnesty roay chopski, psiu krow.
seym weliki wczynity, a na tom seymie wsiu szlachtu wystynaty y wykorenity
Dowgierd і Leluszy wozwali k sobi w radu kniazia Czertoryskaho
y naprawili dworanina rodom kijanina na imia Skobeyka, y dali iemu trysta woz siena, a na kody woz po pity czeowiekow u zbroiach pod sieno uzoyli, a po czeowieku, szto wozow derali, i otprawili toho Skobeyka do Trokow, iako by z senom diakolnym
Y knia Alexandro Czartoryski у Skobeykom ujecha w zamok Trocki w nedelu werbnuiu. W tot e czas syn kniazia ygimontow wyszo z hrada do kostea, a sam knia ygimont sucha mszy w zamku w onicy
A tak knia Czartoryski [z] Skobeykom pryszodszy so wsimi tymi ludmi, y dernu rukoiu po dwerem. Y knia ygimont mnima medwed y kaza dwery otczynity, y w tot czas kinulisia do onicy,
Y tyi sowa wymowiwszy rek na ostatok: «Szto iesi by nahotowa kniazem y panom y wsim nam pity, toie ty teper piy odyn», y kinulisia k nemu, chotiaczy ieho ubity. Ponee ne byo czym, y tot Skobeyko uchopi wiy w komine, szto ohoa poprawuiut, y tymi wiami wdary ieho w tot czas, kak boyie teo podnosi kapan, y krow skoczya z hoowy na stenu
Сястра Жыгімонта – Ганна, але ў прамове мялешкі – іншая Аннулька (шведка, жыла ў нясвіжы, збірала гербарыі)
Wadysawa syna Jagoyowa, kotoryi panowa korunoiu Whorskoiu y Polskoiu
Эпізод пра паўстанне чорных людзей у Смаленску:Y po welice dni na swiatoy nedeli w seredu zdumali smolnianie, hornyi ludyie, kuznecy, koomiaki, pereszewniki, miasniki, kotelniki, Andreja sioiu sosaty z horoda, a prysiahu prestupity, y naradylisia wo zbroi, so sulicami y so streami, y z kosami, y so siekierami, y zazwonili wo zwon. y by im sostup w swiatoho Borysa y Heba w horode
pryiedut kniazi y uany, y wsi murzy Szyrynowskie y Bahranywskie, y ot wseie ordy Perekopskoie do welikoho kniazia Kazimira, prosiaczy y czoom bijuczy, aby im cara da na carstwo, Acz-Gireia
польск паны прыдумалі на сейме забіць усіх літоўскіх паноў. Але lach z rodu dobroho, Andrey Rohatyski папярэджвае Івана Гаштольта і Кезгайла. З тых часоў – сварка паміж літ і пол панамі. Літ шляхцічы herby ich im otosali, a swoimi starymi peczatowat' stali, y mnoho zjoho myslili mey soboiu czynit.
/пра бітву з чэхамі/: Y korol, zapakawszy, rek: «Pane Rutwianski, wy sia w ani wodoiu myli, a moi wernyi suhi litwa, w rukach nepryiatelskich krowiu sia obmywaiut».
W leto szest tysiacznoie dewiatsotnoie szestdesiat perwoie (r. 1453) А misiaca maja dwadcat dewiatoho wziat byst Carhorod od turkow.
W leto szest tysiacznoie dewetsotnoie semdesiat osmoie (1470) prestawisia bahowirnaja kniahinia Alexandrowaia Nastasya kijewskaja wnuka Witoltowa.
Цела Казіміра pooeno iest w cerkwi swiatoho Stanisawa na zamku w kaplicy, kotoruiu by sam zbudowa
Маск князь Іван Васільевіч пачынае вайну з вял кн літ Аляксандрам, забыўшыся на крыжацалаванне, якое чыніў з бацькам Ал-ра, Казімірам
Y w tot czas poymali odnoho jazyka ot woyska moskowskoho imenem Hermana, kotory, buduczy diakom Bohdana Sapehi, wtek do Moskwy.
Toho leta weliki knia moskowski ziatiu swojemu, welikomu kniaziu Alexandru, mnoho za uczyniw czerez prysiahu y wecznoie dokonczanie y krownoie zwiazanie.
Toie e oseni misiaca nowembra czetyrnadcaty de so seredy na czetwer prestawisia bahowirny i chrystolubiwy knia Semen Michayowicz Alexandrowicza Sucki.
y tyi wsi panowe poduh prywilia swojeho zemskoho, szto im korol da sadeczysia na welikoie kniaenie, y Lidy ne postupili Drodzy, prostemu czeowiku, a Ilinicza pry nej zostawili, bo na to baczyli, i w prywiley opisano, i nikomu ne maiet czty y wradu otniaty, tolko z herbom. Y korol sia o to rozhnewa.
biskup wileski Tabar pocz korolu mowity: “…ia iako pastyr tutoszniaho pastwa y wasz, powinenom toho stereczy, y tebe, hospodara naszoho, od toho otwodyty, aby ty, hospodar nasz, prawa naszy y listy swoi nam odera, a ieli by chote chto ich amaty, boe msty kadomu takowemu». Y skoro to biskup wymowi, natychmest korola zabia nemoc paralitykowa.
Tatarowe e zyimali pisara pana Zaberezenskoho Koptia, y otsekszyhoowu iemu, nosili na drewcy ruhaiuczysia.
A potom y tye ludy naszy z prawoie ruki, poprawiwszysia, y na nich e wdaryli, y s obeiuch storon tak zameszali poki tatarskimi, iako ne tolko tatarowe bitysia, no oczy y ruk swoich na litowskoie woysko podnesty ne mohli.
У kak prybehli tatarowe ko Cebre, tohda mao ne wsi w rece y boote potonuli, tak mnoho tatar y koney ich w rece y boote byo, iako litwa pereiedali na konech y peszy perechoywali po mertwych telesech tatarskich y koney ich.
Паданне пра Жыгімонта і Барбару
Родны брат Барбары – Радзівіл Руды
Жыгімонт – апошні з Ягелонаў, а Барбара не нараділа яму спадкаемцаў => скончылася лінія Ягелонаў
Рус герб – Георгій забівае цмока – прататып”Пагоні”