DELPHI ПРОГРАММАЛАУ ОРТАСЫ

Программа негізінен екі блімен трады.

1. Borland Delphi программалау тілі.

2. Paradox берілгендер оры.

Дипломды жмыста Delphi программалау тілін пайдалану себебім,азіргі тадаы крделі жне жмыс істеу жаынан ммкіндігі тілдерді бірі.

Программалау тілінде негізгі жмыстарды істейді, яни формаларды іске осып жне форма бетіндегі алма суреттерін шыаруа жне есеп нтижесін беріп отыруда пайдаланды.

Paradox берілгендер орын пайдалануымны себебі, Delphi программалау тілімен жасы байланысады жне онымен жмыс істеу кез-келген адамны олынан келеді.

Берілгендер орын басару жйесі (ББЖ) — берілгендер орымен жмыс істеуге арналан Delphi ортасындаы программалар атарында dBase, Paradox, Access, FoxPro т.б. да бар. Database Desktop утилитасыны рамындаы Paradox е олайлы, кп тараан программа. Paradox программаны Paradox 1, Paradox 2, Paradox 3, Paradox4, Paradox5, Paradox6, Paradox 7 сияты бірнеше нсалары бар.

Берілгендер орында екі лшемді кестені жолдары жазбалар деп, баандары рістер деп аталады. Длірек айтанда берілендер орында кестедегі рбір жол жазба болып табылады, ал жазба бірнеше рістерге блінеді.

Windows жйесіні элементтерімен таныс кез-келген олданушыны Paradox программасын оып йренуіне иынды жо десе де болады. йткені, Paradox программасымен жмыс істеу принциптері Windows жйесіне негізделген, оны объектілері терезе трінде ашылады.

Процедуралы программалау тілдерінде программаны жмысы операторларды ретімен орындау бойынша, ал, логикалы программалау8 тілдерінде ол ата логикалы ережелерге сйкес згертулер енгізу ретінде арастырылан болатын. Объектіге бадарлы оиалы программалау тіліне программаны жмысы негізінен оиалар тізбегінен жне трлі объектілерді осы оиалара жауабынан трады. Оларды визуальды трлері — VisualBasic тілі Qbasic программалау тілі негізінде, ал Delphi(Дельфи) Объектілі Паскаль (Object Pascal) тілі рылан (visual — кзбен кру, экранды). Олар, сіресе, Delphi программалау тілі — кез келген осымшаны дайындауа болатын жылдамдыы тез, уатты тіл.

Паскаль тілін оып йренуге жеіл жне MSDOS жйесінде программа дайындауа е жасы рылымды программалау тілі екені белгілі. Delphi-де Паскаль тілінде орындау ммкін жне ммкін емес крделі процестерді программалауа болады. DeIphi-ді негізгі ерекшелігі — онда осымша руда компоненттік жне объектілік тсілдер пайдаланылды (Windows ортасында пайдаланатындытан, Delphi-де программаны кбінесе осымша деп айтады). Бл программалау технологиясында наыз революция жасады деуге болады.

Компоненттік тсілді мнісі жеіл: р осымша кітапханасы программалау ортасында дайындалып, арнайы іс-рекеттерді орындайтын компоненттер элементтерінен жинаталады. Олар жеткіліксіз болса, объектіні деуге арналан стеме программа рылады. Delphi-де олданылатын негізгі кітапхананы визуальды компоненттер кітапханасы (VCL, VisualComponentLibrary) деп атайды. Компоненттер панелінде топ- тобымен жинаталан, жздеген кластара тиісті, стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаа компонент дайындап, оны осы панельге осуына да болады.

Delphi Windows жйесінде праграммалауды ыайлы ралы. Онда кптеген операторларды пайдаланып программа дайындау, программа мзірін ру, анимация, мультимедиа процестерін йымдастыру, OLE технологиясын пайдаланып, баса офистік осымшаларды шаыру, олармен жмыс істеу жне т.б. іс-рекеттерді орындау да ммкін. Кптеген операторларды жазылуы Турбо Паскальдаы сияты.

Delphiортасында трт терезе бар. Олар:

l) Delphi5-Projectl - Delphi5-ті негізгі терезесі;

2) Form1 — Форма;

3) Object Inspector - Объект инспекторы терезесі;

4) Unitl.pas — Редактор терезесі.

1DeIphi-дінегізгі терезесі ш рылымнан трады:

1 Мзір.

2 Acnanamap панелі алтыа блінеді:

•Standard— Стандартты;

· View— Крсету;

· Debug— Баптау;

· Custom- олданушы;

· Desktop — Жмыс столы;

· Internet— Интернет.

3. Компоненттер палитрасы тмендегідей беттерден трады:

· Standard— Стандартты;

· Additional- осымша;

· Win32 — Windowsинтерфейсіні 32-разряды;

· System— функциялы жйеге кіру ммкіндік;

· DataAccess — Берілгендер орындаы информациямен жмыс;

· DataControl— Берілгендерді элементтермен басаруды ру;

· dbExpress- SQL-серверіне кіру ммкіндігі;

· DataSnap - Кп салалы берілгендер орындаы осымшаны ру

;· BDE — BDE арылы берілгендерге кіру ммкіндігі;

· ADO — ActivX берілгендер объектісін олданып берілгендер орына байланыс жасау;

·InterBase — Аттас берілгендер орына тікелей кіру ммкіндігін амтамасыз етеді;

· SOAP — Аттас техногия кмегімен аныталан ортады берілгендерді10алмастыру;

·InternetExpress — Аттас осымшаны ру шін берілгендер орындаы аныталан осымша-клиент жне осымша-сервер бір мезгілде болады;

· Internet— Интернет желісінде осымша Web-серверін ру;

· FastNet— Инетернет желісіне кіру хаттамасын амтамасыз ету;

· DecisionCube— Кп лшемді талдау;

· QReport— Есепті растыру;

· DiaIogs— Стандартты схбатты терезені ру;

· Win3.1 — Windows3.1 интерфейсі;

· SampIes— Бірге ойылатын жйелік мысалдар

;· ActivX— ActivX компанентті;

· COM+ - Аттас объектілерді басару;

· InterBaseAdmin — Аттас берілгендер орына кіру ммкіндігін басару;

· WebSnap— Web-серверіні осымшасын ру;

· Server— Жалпы COM серверлерVCL блігі шін;

· IndyCIients — Клиент шін Интернет туелсіз тжырымдама компоненті;

· IndyServers - Сервер шін туелсіз тжырымдама компоненті;

· Indy Miss — Интернетті осымша туелсіз тжырымдама компонентті.

2. Delphi-де дайындалатын программа проект (жоба) деп аталады. Форма программаны дайындау алдында ашылатын, программаны схбатты терезесі. Delphi алашы рет іске осылан кезде форма Form1 атауымен крінеді. Оны жиектеріне тышан крсеткішін орналастырып, ол екі жаты нсама тріне айналан кезде жылжыту жне алдыру тсілі бойынша форманы кеейту не ысу иын емес. Кей жадайларда экранда форма крінбеуі ммкін. Оны экрана шыару шін ViewFormsкомандасын беру жеткілікті.

3. Форманы не онда орынатылан компонентті программа ру шін дайындау оны кейбір асиеттеріні мндерін згертуден басталады. асиеттер тізімі Объект инспекторы (ObjectInspektor)терезесіне енгізілген. Тізімді инспектор терезесіне шыару шін сйкес объектіні (форманы не формада орнатылан форма компоненттін) бір шерту арылы тадау керек. Инспектор терезесіні жоары атарына тадалан объект атауы да жазылып ойылады. Терезені екі осымша беті бар:Properties- асиеттер жнеEvents — оиалар. Терезе ашыланда екі баана енгізілген жазулардан тратын оны Properties блімі ашылулы трады. Бірінші баанда крінетіндер - асиет атаулары, екінші баана сйкес жазыландар — оларды мндері.

4. Delphi-депрограмма (проект) екі блімнен трады: алашыда автоматты трде project1 атауы берілетін проект файлы (негізгі модуль) жне unit1.pas атауы берілетін модуль. Олар жеке терезелерде орналастырылан. Модульге оиалара сйкес ic-рекеттерді орындайтын программа мтіні (процедуралар) енгізіледі. Программа мтінін программалы код деп, терезені программалы код терезесі не ысаша редактор терезесі деп те атайды. Delphiіске осылан кезде ол форма терезесіні астында крінбей трады. Оны экрана шыару тсілдері: - форманы жабу (жабу тймесін шерту); - код терезесіні бір шеті форма астында крініп трса, оны шерту. Терезе белсендірулі трде ашылады да, онда процедура дайындамасы (лгісі) крінеді.