Зерттеу ондырысы.

Зертханалы жмыс

Таырыбы: Биорама жемні шекті жылжу кернеуін анытау.

 

Жмысты масаты: Таам материалдарыны шекті жылжу кернеуін анытау.

Жалпы мліметтер

Шекті жылжу кернеуі ₀ немесе ау шегі деп материалды созылымдылыы немесе ау ттырлыы болатын е тмен кернеуді атайды. Бл наты материалдарды кптеген класыны физико – механикалы сипаты, сонымен атар таамдарды да, ол з кезегінде рылымы атты созылымды денелермен жне ттыр сйытытарды арасында орын алады.

Шекті жылжу кернеуі ₀ физико-механикалы константа болып табылады жне тама материалдарыны лкен тобыны реологиялы ау тедеуіне кіреді. Сонымен атар шекті жылжу кернеуі туелсіз. Осылайша ₀ ауыр кшті серінен материал зіні алпын сатап алу абілітін анытайды. Шекті жылжу кернеуіні ₀ клемін анытауды арапайым дісі материала конусты енгізу дісі болып табылады. Массаа конусты жктегенде жылжу кернеуі сер етіп, клемі жоарылайды, сонымен атар аырындап тмендейді. Белгілі тередікте жк тотайды, сонда =₀ болады.

Конус осьін бойлай тсірілген кш F материалмен беттескенде оны бетінде S пайда болатын кернеумен тееседі. Толы кернеу р арапайым жне жанама кернеулеріні сомасына те.

Сонымен,

 

S = ·R·L (1)

 

мндаы: R – конус блігіні жктеу негізіні радиусы,

L – осы блікті рылымы.

Толы кернеу р келесі рнекке те:

 

(2)

 

Тепе-тедік шарты

 

(3)

 

R жне L жктеу тередігі арылы Н белгілеп, (3) рнекке оямыз

 

(4)

(4) рнекті есептегенде ₀ атысты формула аламыз

, (5)

ондаы

(6)

 

Зерттеу ондырысы.

Тжірибелер конусты пенетрометрде жргізіледі.

 

3-сурет. Конусты пенетрометрді принципті схемасы.

 

Пенетрометр рамында штокты 5 тменгі жаына бекітілген конус 7, сыналатын лгісі бар ыдыс 8, штокты 5 жоары жаына бекітілген стелше 2, негізі 9, негізге вертикаль стержень 12 орналасан.

Вертикаль стерженьге 12 брамамен 11 клдене 4 бекітілген. Шток 5 клдене 4 саылауы арылы вертикаль бойымен оай озала алады. Дискті 10 ортасын тесіп ткен саылауы бар, ол арылы шток оай теді.

Конусты пенетрометр келесідегідей жмыс істейді. Сыналатын лгі ыдыса 8 салынады, сосын диск 10 кмегімен лгіні берілген жиілікке дейін атайтады. Содан со стелшеге 2 жк 1 ойылады жне саат типті индикатор 3 кмегімен конусты озалыс клемі ол тотаана дейін уаытпен аныталады.

Конусты жктеу тередігін анытауа арналан станинамен жаласан жне озалыстаы штангаа тірелген пластинада 15 0,01 мм бліктерге блінген саат типті индикатор 16 бар. Конустан, штангадан жне жктерден тратын жктеу ондырысыны конусты массаа жктеу алдында стап тратын брандасы 11 бар.

Зерттеу жргізуді дісі.Сыналатын таамды ортаны ыдыса салады, бетін тегістейді жне берілген жиілікке дейін атайтады. Ыдыстын бетін жабады, термостата салып, тжірибені температурасында стап трады, біра 30 мин кем емес. Тжірибені жргізу шін лшеу млшеріне байланысты 5-8 лгі дайындап алу ажет.

Конусты жктеу кезінде индикаторды баылап отырады. Тжірибені бастаан со 2 мин кейін индикатор крсеткішін белгілеп ояды, оны баылау кестесіне жазып алады жне конусты жоары ктереді.

Зерттеулерді р трлі тыыздытаы таамды орталарда жргізеді.