Лабораториялы жмыс: Электрокардиографты рылысы жмыс істеу принципі. ЭКГ тіркеуді негізгі тсілдері.

Оыту масаты: Жрек жиырылан кезде адам денесiнi бетiмен таралып отыратын электрлiк потенциалдарды згерiсi пайда болатыны белгiлi. Сондытан жрек жмыс iстеп тран кезде адам денесiнi кез-келген жерiнде орналасан екi нктеге электродтар бекiтiлсе, онда потенциалдар айырымыны бар екендiгiн байаймыз. Потенциалдарды осындай згерiсiн жазуды электрокардиограмма деп атайды.

Клиникада электрокардиограммаларды жрек ауруларын диагностикалауда кеiнен олданады жне сол арылы жректi ызметi туралы кптеген млiметтер алынады (диагностика-ауруды толы белгiлерiн анытау жнiндегi iлiм). Сонымен, ЭКГ-ны йрену денсаулы сатау iсiнде лкен тжірибелік мнге ие.

Таырыпты негізгі сратары:

  • Студенттi бiлiп келуге тиiстi млiметтерi:

1. Электрлiк диполь, электр рiсi дегеніміз не?

2. Эйнтховен теориясыны физикалы негiзi неде?

3. Электрокардиограф алай жмыс iстейді?

4. Вектор-кардиограмма дегенімiз не ?

 

  • Студенттi мегерiп келуге тиiстi дадылары:

1. ралды жмыса дайындауды.

2. Электрокардиограмманы жазу тртiбiн.

3. Жазылан ЭКГ кмегiмен потенциалдар айырымын жне тамырды соу пульсiнi жиiлiгiн есептеп шыаруды.

Білім беруді жне оытуды дістері (жптасып жмыс істеу) :

  • лшеу жмыстарына ажеттi рал-жабдытар:

1. Электрокардиограф.

2. Электродтар.

3. Жермен жаластырыш кабель.

4. Электородтарды бекiтетiн аспаптар.

 

1. Тарматар кабелi сымдарыны осылу реттерi мына тмендегiдей болуы керек. Тарматар кабелiнi науас денесiндегi орналасуы жне электродттарды ола бекiту лгiсi 1 – суретте крсетiлген.

 
 

 

 


  • Кеуде электродтары.

Кеуде электродтарын 1946 жылы Вильсон ойлап тапан. Вильсон біріккен электроды — индифференттік электрод ретінде олданылады. Ол о жне сол олдардын, сол аякты электродын кедергі аркылы оскан кезде тзіледі. Бл электродты потенциалы шамамен 0-ге те жне ол гальванометрді теріс электродына осылады. Белсенді электрод кеуде уысыны алдыы бетіні ртрлі нктелерінде орналастырылады жне оны гальванометрді о полюсіне осады. Бл электродтар біріккен Вильсон электроды мен адамны кеуде уысыны алдыы бетіне орналастырылан белсенді электродты арасындаы потенциалдар айырымын анытайды. Бір полюсті кеуде электродтары V рпімен табаланады. Кеуде шыкпаларыны саны — 6 (V1—V6) (1-сурет).V1- белсенді электрод тс сйекті о жа жиегінде, тртінші абыра аралыында орналасады. V2- белсенді электрод тртінші абыра аралыында, тс сйекті сол жиегіне орналастырылады. V3 - белсенді электрод V1 мен V4 арасын осатын тузуді ортасына орналасады. V4- белсенді электрод бесінші абыра аралыында, сол бана орталы сызыыны бойында орналасады. V5- белсенді электрод бесінші абыра аралыында, алдьы сол олты асты сызыты бойында орналасады. V6- белсенді электрод бесінші абыра аралыында, ортаы сол олты асты сызыында орналасады.

  • ызыл (R) - о ола (О..) байланады;
  • сары (L) - сол ола (С..) байланады;
  • ара (N) - о аяа (О.А.) байланады;
  • жасыл (F) - сол аяа (С.А.) байланады;
  • а – ызыл (V1) тртінші абыраа кеудені о жаына;
  • а – сары (V2) тртінші абыра аралыына кеудені сол жаына;
  • а – жасыл (V3) бесінші абыраны V2 мен V4 ортасына;
  • а – оыр (V4) бесінші абыра ортасына сол жаа арай;
  • а – ара (V5) V4 пен V6 электродтар аралыыны сол жаына;
  • а – клгін (V6) олды астына V4 дегейіне;

 

Бiр тарма шiн (кбiнесе II тарма) ЭКГ-i тiсiнi биiктiгiн лшеу 2 – суретте крсетілген.

· ЭКГ-i тiсiнi биiктiгi (h), ал калибровтiк импульстi биiктiгi (S) арылы, ЭКГ-нi р тiсiне сйкес келетiн потенциалдар айырымын U=hS формуласы арылы анытау керек.

· лшеу жне есептеу нтижелерiн 1-кестеге енгiзу керек.

· ЭКГ-нi уаытты (t) интервалдарыны затыын лшеу шiн ЭКГ-нi тiстерiнi ара ашытыын L лшеп, (2-сурет), оны таспаны жазу жылдамдыына блу керек, яни t=L/V.

· Пациент жрек соуыны жиiлiгiн n(ню)=60tR-R анытау керек.

· лшеу жне есептеу нтежиелерiн 2-кестеге енгiзу керек.

       
 
 
   
2-сурет. ЭКГ- ны крiнiсi.

 


1-кесте. 2-кесте.

ЭКГ тістеріні шартты белгісі Калибр потенциал S, мм/мВ h, мм U, мв   Аралы интервал. шарт.белгісі v мм/с L, мм t, c n, мин–1
R P S T         R-R P-Q Q-R-S S-T Q-T        

 

ЭКГ-нi тiстерi: h-амплитуда (мв), t-секунд бойынша згерiсi.

 

  • ысаша теория.

Электрокардиография - жрек блшы еттерiнi озуы кезiнде пайда болатын электрлiк дерістерді тексеруге арналан, азаа зиянды серi жо, олдануа оай, медицинадаы ке трде пайдаланатын зерттеу дiстерiнi бiрi.

Электрокардиография дiсi В.Эйтховен теориясына негiзделген. Бл теория бойынша жректi электрлiк диполь деп арастыран. Жректi электрлiк диполь моментiнi баыты жне модулiнi уаыт бойынша згерiсi электрокордиограмма - ЭКГ кмегiмен график бойынша крсетуге болады.

Осы аиданы негiз етiп, В.Эйтховен жректi электрлiк моментi векторы мен адам денесiндегi нктелер арасындаы потенциалдар айырымы тыыз байланысты екендiгiн анытаан.

ЭКГ-нi тiркеу, шiн потенциалдары р трлi екi нктенi арасындаы уаыта туелдi потенциалдарды айырымын тiркесе жеткiлiктi. Уаыта туелдi потенциалдар айырымыны згерiсi тiркелетiн екi нктенi жиынын тарма деп атайды.

Азада р трлi тарматар жйесi кездседi. Олар дене бетіне орнатылан (ойылан, бекiтiлген) электродтарды орнына байланысты. Мысалы, ккiрек (грудные), шеткi тарма (отведение от конечности) жне т.б. Клиникада кбiнесе шеткi тарма олданады (2-сурет).

Оны алыпты (стандартный) тарма деп атайды. Оларды алу шiн электродтарды жоары жне тменгi шеткi мшелерге бекiтедi.

Сонымен атар, осымша ккiрекке бекiтетiн электрод та олданылады. Мндай тарма ккiрек тармаы деп аталады. Ол осымша диагностикалы млiмет бере алады.

8- суретте алыпты жадайдаы адам жрегiнi бiр тарма шiн, жазылан ЭКГ-сi берiлген. ЭКГ-нi тiстерiн латын рiптерi Р,Q,R,S,T мен белгiлейдi, ал оны брадаан блiктерiн толын деп атайды.

Электрокардиограммадаы Р тiсi жрекшені жиырылуы алдында, Q,R,S тiстер кешкнi жрек арыншасыны жиырылуы басталарында, ал T тісі оны соы кезеiнде пайда болады. Q-T аралыыны згерiсi жректе р трлi функционалды бзылу боланда бйалады.

Мысалы, Q-T аралыы трегеп тран жадайда жректi соу ыраы жиiлегендiктен ысарады, ал жатанда брыны алпына айтып келедi.

Дем алан кезде аздап ысарады, ал тере дем шыаран кезде алашында тахикардияны серiнен ысарады, содан со брадикардияны пайда болуынан зарады. Физикалы жктеме оны аралыын ысартады, ал кз алмасындаы ысым оны зартады. R тiсi жрек арыншасыны белсендi блшы еттерiнi лпаларыны потенциалын крсетедi. Оны амплитудасы сйкес арыншаны блшы ет массасыны шамасына туелдi.

са U толындары Т толыныны артынан жрек арыншалары босааннан кейiн болады.

ЭКГ негiзiнен оны тiстерiнi пішіні, биiктiгi жне оларды ара-ашытыымен сипатталады. Тменгi 3-кестеде II тарматаы алыпты жадайдаы жрек шiн осындай млiметтер берiлген.

3-кесте.

P Q R S T
U, мВ t, с U, мВ t, с U, мВ t, с U, мВ t, с U, мВ t, с
0,05-0,25 0-0,1 0-0,2 max 0,03 0,3-1,6 max 0,03 0-0,03 max 0,03 0,25-0,6 max 0,25

 

сек. пен берілген аралы зындыы
РQ QRS QRST ST RR
0,12-0,2 0,06-0,09 0,03-0,44 0-0,15 0,7-1,0

 

Адам жрегiнде патологиялы згерiстер болан жадайда ЭКГ-нi пішіні, оны тiстерiнi биiктiгi, ара ашытытары згеруi ммкiн. Сондытан ЭКГ-нi зерттеудi жрек ауруын диагностикалауа пайдасы орасан зор.

ЭКГ-нi жазып алатын ондыры электрокардиграф деп аталады. ЭКГ-нi жазу каналдарыны санына, оректендiру ттріне (батереямен жмыс iстейтiн, тоа осылатын), жазу трлерiне (сия аламшпен жазатын, т.б. арай электрокордиографты кптеген трлерi бар.

Электрокардиографтан баса жректi электрлiк моментiнi згерiсiн координаталы жазытыта проекциясы бойынша анытайтын дiс – векторктрокордиография дiсi деп аталады. Жазытыта векторэлектрокар-диограмманы проекциясы, екi байланысан тарматарды осылуынан алынады. Егер электронды сулелiк ттiктi ауытушы пластинкаларында екi тарматан да кернеу берсе, онда экранда оларды векторлы осындысын, яни вектор-электро-кардиограмманы алуа болады. Ол ЭКГ-ге араанда жректi жмысы туралы толы млiмет бере алады. Тiркеушi ондыры ретiнде электронды сулелiк ттiк олданылады.