Жпалы аурулар ошаындаы эпидемияа арсы шаралар
Араанды мемлекеттік медицина университеті
Эпидемиология жне коммуналды гигиена
Дрігерлік учаскедегі эпидемияа арсы жмыс
Араанды 2014 жыл
Жпалы ауруларды патологиялы згерістері адамдарды тек уаытша ебекке жарамсыздыымен ана емес, сонымен атар трындарды оамды рі экономикалы рдістерге зиян келтірумен, трындарды денсаулыын тмендететін фактор ретінде аныталады.
Жпалы аурулар адам патологияларыны ішінде лі де бірінші орындарда. Олармен крес жне алдын алу шаралары да дрігерлік участкеде, инфекциялы стационардаы негізгі жмыс болып табылады.
Инфекциялы науастармен жмысты дрігер бастайды; ол- науастарды тауып, анытап, инфекциялы ауру диагнозын ояды. Ал біріншілік эпидемияа арсы шараларды дрігерлермен алайша жргізілуі, келесі МСЭБ (Мемлекеттік санитарлы эпидемиялогиялы адаалай басармасы) мамандарыны жргізетін жмысыны тиімділігін анытайды. Сондытан жалпы медицина мамандыы студенттері инфекциялы ауруларды эпидемиялы процесін білуді, инфекциялы аурулар кезіндегі эпидемиялы ошатаы белгілі бір шараларды жргізуді йренуге міндетті.
Жпалы ауруларды алдын алу жне эпидемияа арсы шаралары, трындарды орауа баытталан р трлі жмыстарды ке шеберінен тратындытан, олар эпидемиологиялы адаалау деп аталады.
Эпидемиологиялы адаалау-эпидемиялы процесті комплексті динамикалы баылау болып табылады. Оны ішінде инфекциялы ауруларды кп жылды жне бір жыл ішінде талдау, р трлі жастаы топтарды заымдалуын зерттеу; инфекциялы ауруларды клиникалы трлерін, летальділігін, ауруды таралуына сер ететін факторларды анытау жмыстары кіреді.
Эпидемиологиялы адаалауды эпидемиологтар, клиницисттер, денсаулы сатау йымдастырушылары іске асырады.
Жпалы ауруларды алдын алу, оларды таралуын шектеу бойынша жргізетін шаралар эпидемиялы процесті барлы 3 звеносына сер етуі ажет:
· инфекция оздырышысыны кзіне;
· берілу механизміне;
· абылдаыш организмге.
· жне осымша жалпы шараларда осылады
Жпалы аурулар ошаындаы эпидемияа арсы шаралар
| Эпидемиялы процесті бірінші звеносы | Эпидемиялы процесті екінші звеносы | Эпидемиялы процесті шінші звеносы | Жалпы шаралар |
| Заымдалан адамдар: Ø Анытау. Ø Эпид.анамнезді срастыру. Ø Оашалау (й жадайында жне ауруханаа жатызу). Ø МСЭБ-на хабарлау ф. 058/у. Ø Жпалы ауруларды Ø тіркеу журналына тіркеу ф.060ф Ø Емдеу-диагностикалы шаралар. Закымдалан жануарлар: Ø Анытап табу. Ø Изоляция. Ø Емдеу-диагностикалы шаралар немесе жою. Ø Дератизация | Сырты орта факторлары: Ø Дезинфекция. Ø Стерилизация Ø Дезинсекция Ø Санитарлы-гигиеналы шаралар. | Инфекция кзімен атынаста болан адамдар: Ø атынаста боландарды барлыын анытау. Ø Максимальді инкубациялы кезе уаытында баылау. Ø атынаста боландарды лабораторлы .тексеру Ø Жедел профилактика Ø Иммунопрофилак- тика. | Ø Ошата оршаан ортадан, суды, ауаны, алды таамдарды жне т.б. бактериологиялы зерттеу. Ø Санитарлы-аарту жмыстар. |
Жмысты бірінші сатысы-науас адамдарды табу жне емдеу. Оны емдеу мекемесіні ызметкерлері - емхананы мед.ызметкерлері (участкені, стационарлар мен жпалы аурулар кабинеті, инфекциялы аурухана, инфекциялы емес стационарды медициналы персоналы) жргізеді. Сонымен атар белгілі бір шаралар- мектепке дейінгі жне мектептегі мед.ызметкерлерге де жктелген.
Жпалы ауруларды ерте анытау, оларды ерте кезеде емдеуге, асынуларды алдын алуа, ауруларды созылмалы трде туіне; летальді жадайды болмауына ммкіндік береді. Екіншіден - инфекциялы науасты тез табылуы, оны ерте оашалауа ммкіндік береді жне инфекция кзі ретінде аз уаыт болады. Сонымен бірге жпалы ауруды ерте анытаанда эпидемияа арсы шараларды тез арада йымдастырып, инфекцияны таралуына жол бермейді.
Инфекциялы науастарды анытауды екі дісі бар: енжар (пассивті) жне
белсенді (активті).
Науасты анытауды пассивті трінде науас адам немесе туыстары медициналы кмекке здері жгінеді. Алайда ауруды жеіл трінде науас адамдар кмекті ажет етпейтіндектен, белсенді анытау трі йымдастырылады.
Активті анытау бл-
Ø профилактикалы тексеру немесе зерттеу кезіндегі науастарды анытау;
Ø аула аралы тексеру;
Ø белгілі бір контингенттерді ртрлі крсеткіштері бойынша баылау кезінде науастарды анытау.
Ø флюрография.
Тжірибе жзінде барлы емдеуші дрігерлер жпалы аурулармен кездеседі. Ол дрыс ойылмаан алашы диагнозбен аурхананы хирургиялы, терапиялы блімшелеріне науасты жатызанда болуы ммкін.
Бактерия тасмалдаушыларды анытау трындарды ртрлі категорияларын бактериялы тексеру кезінде аныталады.
Жпалы ауруды диагнозы клиникалы мліметтер бойынша, эпидемиологиялы талдауды крсеткіштері жне лабораториялы зерттеулер нтижелері бойынша ойылады. рбір дрігер зіні участкесіндегі эпидемиялы жадайды біліп отыру керек, сыраттанушылыты, яни ктерілу немесе тмендеу мерзімін, ауруларды таралуын, эпидемиологтарды болжамын білу ажет.
Эпидемиологиялы анамнезді анытау е иын жне уаытты ажет ететін жмыс. Эпидемиологиялы анамнезді натылау тек ана эпидемиолог дрігерді жмысы деген ате ым бар. Эпидемиологиялы анамнезді толы трде жне уаытында жинау, емдеу дрігеріне ауруды сипатын білу шін кп млімет береді. Ол шін дрыс баытталан сратарды оя білу кажет. Дрігер науас адамны инфекция оздырышыны кзімен атынасын анытауы тиіс. Науасты жне оны туыстарын срастыру кезінде жеіл тетін жне жасырын формадаы (дизентерия, менингококты назофарингит) науасты ауіптілігіне назар аудару керек. Сонымен атар брын ауыран жпалы ауруларды (этиологиясы белгісіз созылмалы ызбалар, продрома кезеіндегі инфекциялы гепатитті формалары) бар-жоын анытау ажет. Дрігер срастыру барысында жпалы ауруды клиникалы формасын, оны жтыру кезеіні мерзімін білу, инкубациялы кезені затыын ескеру ажет, срастыруды жеке, бгде адамны атысынсыз ткізу керек.
Науас адамдарды оашалау инфекциялы ауруларда бірдей емес. Мысалы жеіл тетін жедел респираторлы немесе ішектік инфекция кезінде, санитарлы мдениет толы саталса, трмысты жадай дегейі жоары болса, науастарды йінде алдыруа болады.
Дизентерия, сальмонеллез жне баса да жпалы ауруларда емдеу дрігері науасты йге алдыруа шешім абылдаанда эпидемияа арсы режимді ата сатауды талап ету керек.
оздырышты организмнен блініп шыу жолдарына байланысты науас адамдарды жеке блмеде оашалау ажет; тыныс жолдары инфекциясы кезінде маска кию, ішек ауруларында ыдыс-аяты болуы, аымды дезинфекцияны жргізу сияты ережелер саталуы керек.
Науастарды ауруханаа жатызу эпидемиологиялы жне клиникалы крсеткіштер бойынша, яни ауруды ауыр немесе орташа дрежелерінде, жас балаларды, арт адамдарды ауырып алуында, адам декреттелген топа жатса (таам нерксібінде жмыс істесе) трмысты жадайыны нашар болуында мысалы, жатаханада, жадайы нашар птерде трса, су быры, канализация болмаса т.б жргізіледі.
Кейбір инфекциялы аурулар кезінде-оба, тырыса, бртпе жне айталамалы сзек, іш сзегі, паратиф, кл, полиомиелит, т.б. инфекцияларда госпитализация міндетті болып саналады.
Ауруханаа науастар арнайы немесе жеке клікпен жеткізіліп, соынан клікті дезинфекциялау ажет. Жпалы ауруларды арнайы блімшелерге немесе бокстара жатызады. Бл ауруханаішілік инфекцияны алдын алуда, науастарды оашалауда маызды.
Науас адамдарды анытааннан кейін МСЭБ-на (Мемлекеттік санитарлы эпидемиялогиялы адаалай басармасына) «Жпалы ауру, таматан улану, жедел ксіби улану, егуден тыс реакция туралы» жедел хабарлама (ф.058/у) жіберіледі. Жедел хабарламаны ыса уаытта жіберу маызды (12 сааттан кеш емес, ауылды жерде 24 саат ішінде), себебі сол уаыттан бастап, ошата эпидемияа арсы жмысты МСЭБ (Мемлекеттік санитарлы эпидемиялогиялы адаалау басармасы) дрігерлері жргізеді.
Жедел хабарламаны жпалы ауруды анытаан немесе кдіктенген ЕПМ-ні дрігерлері, орта медициналы ызметкерлері толтырады. Бл хабарламаны мектепке дейінгі, мектеп, мектеп-интернат, балалар йі мекемелеріні медициналы ызметкерлері де жпалы ауруды анытаанда толтырады. Емдеу - профилактикалы мекемеде жпалы ауруларды тіркеу журналына тіркейді (ф.№ 60). Хабарламамен оса МСЭБ-на телефон арылы хабарлайды.
Жпалы аурларды тіркеу журналы (ф.№ 60) барлы емдеу профилактикалы мекемелерде, мектепке дейінгі мекемелерде балалар йінде, т.б. мекемелерде жргізіледі.
р айды соында емдеу профилактикалы мекеме тіркелген инфекциялы аурулар туралы есепті МСЭБ-на келесі формада жіберіп отырады:
Ø Жекелеген инфекциялы жне паразиттарлы аурулар туралы есеп беру (ф. № 1 айлы).
Ø Грипп жне баса жедел респираторлы аурулар озалысы туралы есеп беру (ф. №25 грипп, айлы).
Ø Алдын алу шаралары туралы есеп беру (ф. № 87- жартыжылды, жылды).
Ауруханаа жатызу жне оашалау затыы жпалы ауруды ауырлы дрежесіне, жтыру кезеіне байланысты аныталады.
Кейбір жпалы аурулардан жазылып шыан адамдар, сонын ішінде, іш сзегі мен паратиф, дизентерия, сальмонеллез, вирусты гепатит, тырыса, бруцеллез, туберкулез, безгектен со диспансерлік баылауа жатады.
Науас адамдар жазылан со, патогенді микроорганизмді тасымалдаушылыты болдырмау масатында диспансерлік баылау жргізіледі.
Сонымен бірге кейбір ауруларда, мысалы іш сзегі, туберкулезде оздырышты сырты ортаа кптеп блінуі байалады, сондытан осындай адамдарды эпидемиологиялы ауіптілігі артады. Бл адамдарды уаытында оашалауды емдеу жне эпидемияа арсы шараларды жргізуде маызы зор.
Науас ауруханадан жазылып шыан со (немесе йде оашалау уаыты біткен со) тез арада диспансерлік есепке алынан со, медициналы ызметкер тексеру ажет. Яни, клиникалы тексеру жне ажетті лабораториялы инструменттік зерттеулер жргізеді. Зерттеу нтижесінде медикоментозды емдеу таайындайды. ажетті жадайда жазылып шыан адамды, уаытша немесе немі брыны жмысынан алыстатады, ндіріс кімшілігімен бірге отырып, баса жмыса орналастыру мселелерін шешеді. Жазылып шыан адамны ажетті режимді сатауын, аымды дезинфекцияны дрыс жргізетінін тексеру масатында патронаж жргізіледі, яни мед кызметкер жазылып шыан адамны йіне барады.
Диспансерлік баылау мерзімі аяталаннан со, жазылып шыан адамды диспансерлік есептен шыарады. Диспансерлік есептен шыару комиссия трінде жзеге асады.