Модуль 1 Энергожйе туралы тсінік

 

ПРАКТИКАЛЫ ЖМЫС №1

Таырып «Сымдар мен кабельдерді рсат етілген ызу бойынша есептеу»

Сратар:

1. Электр энергетикасыны рылымы

2. Сымдарды рсат етілген за тоын анытау

3. Кабельді талсым имасыны ауданын жне рсат етілген тоын анытау

 

 

Барлы ткізгіштерді активтік кедергісі бар, сондытан электр тоы ткенде олар ызады. Егер ткізгіш ошауланса, онда ошаулама да ызады. Тоты кші мен оны сер ететін уаыты скен сайын салындату шарты згермесе ткізгішті температурасы седі. Мнда энергия шыындары кбейеді; ошаулама ескіреді, оны диэлектрлік асеттері нашарлайды, бл ыса тйытаулар мен рттерге алып келеді; ауа желілері мен таратушы рылылар сымдарыны тйіспелік жалаулары істен шыады.

Осыан байланысты сымдарды, кабель мен шиналарды тадаанда оларды ызу температурасы шектеулі рсат етілген мндерден аспауы керек. ткізгіш материалынан, ошаулама класынан жне жмыс кернеуінен туелді шектеулі рсат етілген температураларды келесі мндері бекітілген:

- ошауланбаан сымдар мен кабельдер шін 343 К (70оС);

- ошауламасы резина немесе пластмасса сымдар мен кабельдер шін 338 К (65оС);

- 10 кВ дейінгі кернеуде ааз ошауламасы сіірілген кабельдер шін 333 К (60о С);

- 20 кВ кернеуде 328 К (55оС);

- 35 кВ кернеуде 323 К (50оС).

Бл температуралара ПУЭ- 1.3-тарауын кестелерінде келтірілген рсат етілген за тотарды белгілі мндері сйкес келеді. Кейбір сымдар мен кабельдер шін рсат етілген то жктемелеріні мндері 1.1...1.3-кестелерінде берілген.

Кестелерден анытауа болады:

- рсат етілген за тоты мнін, егер сымны маркасы, има ауданы, ошаулама типі, жмыс кернеуі жне тсеу шарттары белгілі болса;

- то ткізетін талсымдарды има ауданын, егер рсат етілген тоты мні, маркасы мен тсеу дісі белгілі болса.

1.1 -кестесі. Талсымы алюминий, ошауламасы резина жне поливинилхлорид сымдарды рсат етілген за тоы, А

 

1.2 кестесі. орасын, поливинилхлорид жне резина абыршаы мен поливинилхлорид жне резина ошауламасындаы талсымдары алюминий кабельдерді рсат етілген за тоы

 

1.1 есеп. АПВ-500-25 сымыны рсат етілген за тоын анытау керек, егер ол ашы салынса, жмыс кернеуі 380 В те.

Шешуі. АПВ-500-25 сымыны белгілеуі оны алюминий талсымыны ошауламасы поливинилхлорид, 500 В дейінгі кернеуге есептелген, талсым имасыны ауданы 25 мм2 те. 1.1- кестесіні сйкес атарында жне «Ашы тсеу» графасында рсат етілген тоты Ідоп1 = 105 А мнін табады. Сым, егер одан за кші 105 А то тетін болса ызбайды. Бір бырда екі сымды тсесе салындау шарттары нашарлайды: Ідоп2=85 А; шеуі жне тртеуі тселгенде I доп3=80А, Ідоп4=70 А. Сонымен, рсат етілген тоты мндері 17, 25 и 33% тмендейді.

ызу шарттары бойынша ткізгішті има ауданын анытау шін желіде аатын есептік тоты мнін ПУЭ кестесінде келтірілген рсат етілген тоты жаын лкен мнімен салыстырады. Мнда есептік то деп жарты саатты максимумны жмыс тоын тсінеді (жктемені орташа мні). Жуыталан кернеуі 1 кВ дейінгі тораптарды есептерінде есептік тоты ттынушыны номиналды тоына те абылдайды.

1.2 есеп. Ауада жргізілген маркасы АВРГ жалыз шталды кабельді талсым имасыны ауданын анытау керек. Кабель номиналды тоы 87,4 А те, уаты 45 кВт электрозалтышты оректендіруге арналан.

Шешуі. Есептік то Ірном=87,4А. 1.2-кесте графасында ауада тартылан шталсымды сымдар шін рсат етілген тоты жаын лкен мнін Ідоп =90А табамыз. Осы жолмен жне «Талсым имасыны ауданы» графасынан F=35мм2 аныталады.

1.3-кестесі. Жерде тсегендегі ошауламасы ааз талсымдары алюминий кабельдерді рсат етілген за тоы

Ошауланбаан сымдар шін ызу шарты бойынша рсат етілген тотарды ошауланандардай есептейді. Біра бл есеп тексеруге арналан.

Сымдар мен кабельдердегі рсат етілген тотарды кестелері келесі стандартты шарттара растырылан: ауаны орташа температурасы (шартты жерде е ысты айды 298 К (25оС); топыраты орташа температурасы 288 К (15оС); желіге осылан ттынушылар за режимде жмыс істейді. Егер бл шарттар орындалмаса, рсат етілген ызу бойынша има ауданын тзету коэффициенттерін ескеріп тандайды. Егер сым немесе кабель за жоарылау (онтстік аудандар, ысты трынжайлар) немесе тмендеу (Шеткі Солтстік) температураларды серінде болса, онда рсат етілген тоты кестелік мні азайтылу немесе кбейтілу керек.

Рсат етілген тоты мні, А жмысты жаа шарттары шін

(1.1)

мнда Ідоп -ПУЭ кестелеріне сйкес рсат етілген то, А; tдоп - ткізгішті рсат етілген температурасы, °С, сол кестелерден; to -оршаан ортаны стандартты температурасы, оС; ki -орта температурасыны згеруін ескеретін тзетуші коэффициент (1.4- кестесі).

1.4-кесте Аталан ш облыс шін тзетуші коэффициенттерді мндері

Орта температурасынан туелді кабельдер, ошауланан жне ошауланбаан сымдар мен шиналар шін тотарды тзетуші коэффициенттері.

1.3 есеп. Акмола, Солтстік азастан жне Амола облыстарыны жадайларында ашы тартылан АПВ-500-16 сымы шін рсат етілген то жктемесін анытау керек. Бл облыстардаы е ысты айдаы ауаны орташа температурасы 18; 21,8; 29,6оС.

Шешуі. 1.1-кесте бойынша АПВ-500-16 сымы шін Ікес =75 А.

; ;

1.1 формуласы бойынша жктемені рсат етілген тотары:

; ; .

Іс жзіндегі есептерде детте оршаан ортаны температура мнін 5оС шамасында жмбарлайды. Онда ki тзетуші коэффициентін 1.4-кестеден абылдауа болады, бл есепті жеілдетеді.

1.4 есеп. АППВ-500-2х2,5 сымы шін рсат етілген тоты анытау керек, егер ол температурасы 20оС трынжайда ашы жргізілсе.

Шешуі. 1.1-кесте бойынша стандартты жадайларда сым шін рсат етілген то Ідоп=24 А. 1.1-кесте бойынша ортаны 25оС стандартты температурасы, талсымдарды 65оС нормаланан температурасы мен оршаан ортаны шын мніндегі 20оС температурасы шін ki1=1,06 тзетуші коэффициентін абылдайды.

Сымны рсат етілген тоы:

Жиі тоты берілген мні бойынша сым немесе кабельді има ауданын тадау ажет.

1.5 есеп. Поливинилхлорид ошауламасындаы алюминий сымыны талсым имасыны ауданын тадау керек, егер быра салынан ш сым температурасы 35оС жететін трынжайда орналасса жне желіні жмыс тоы 47 А те болса.

Шешуі. 1.1-кестеден круге болады, бырда ш бірталсымды сымдарды тсегенде 45 А жмыс тоына 47 А рсат етілген то жне 10 мм2 талсым имасыны ауданы сйкес келеді.

Температурасы 35оС орта шін сымдаы рсат етілген тоты табу шін 1.4-кесте бойынша (1.4 есептегідей) ki = 0,87 тзетуші коэффициентін абылдайды. Онда:

Есептен байауа болатыны, 10 мм2 иманы ауданы есепті шарттарын анааттандырмайды. 16 мм2 иманы жаын лкен ауданын абылдаймыз; бл жадайда рсат етілген то 60 А те. Тзетуші коэффициентті ескерсе:

Егер бірнеше сымдар мен кабельдер атар салынса, онда оларды салындау шарттары нашарлайды жне рсат етілген то азаяды. 1.1-кестеде бл нышан ескерілген, ал жерде салынан кабельдер шін рсат етілген тотарды кестелерінде оларды салындау жадайларына жасайтын зара сері ескерілмеген. Сондытан тзетуші коэффициентті ендіреді. Ондаы кабельді рсат етілген тоы:

мнда Ікес – кестедегі кабельді рсат етілген тоы; ki.каб -кабельді салатын шарттарды ескеретін тзетуші коэффициент.

Тзетуші коэффициенттерді мндері 1.5-кестеде келтірілген.

1.5 кесте Жерде атар салынан кабельдерді санын ескеретін тзетуші коэффициенттер

 

1.6. есебі. Трт шталсымды кабель жерде атар бір-бірінен 100 мм ашытыта салынан. Номиналды кернеу 10 кВ; алюминий талсымдарды ошауламасы ааз; р айсысыны има ауданы 50 мм2. Кабель талсымыны рсат етілген тоын анытау керек.

Шешуі. 1.3-кестеде кабель талсымыны рсат етілген тоы Ікес=140 А, 1.5 кестесінде тзетуші коэффициент kі2 = 0,8.

Кабель талсымыны рсат етілген тоы:

ртрлі стандартты емес шарттарды бірдей эсер жасаанында рсат етілген за тоты тоты кестелік мэні мен тзетуші коэффициенттерді кбейтіндісі ретінде анытайды.

мнда kп kаі жне kаt коэффициенттері крсетілмеген шарттарды ескеретін тзетуші коэффициент (блоктарда немесе ерекше топырата тсеу).

Ідоп.кес жне kt2 мнін біле отыра, Ікес тоты, содан кейін ПУЭ кестесі бойынша ткізгішті има ауданын табуа болады.

1.7. есеп. 1.6 есебі шарттары бойынша кабель талсымыны рсат етілген тоын есептеу керек, егер кабельдер тселген жерді температурасы 5оС аспаса.

Шешуі. 1.4-кесте бойынша талсымдарды 60оС нормаланан температурасында оршаан ортаны температурасыны тзетуші коэффициенті ki1 =1,12. Кабельдер саныны тзетуші коэффициенті 1.6 есептегідей ki2 =0,8.

Кабель талсымыны рсат етілген тоы:

Жеке тапсырма 1.

1.6 жне 1.7-кестелерінде № 1 практикалы сабаты тапсырмалар нсалары келтірілген.

1.1 тапсырма. 1.6-кестесін пайдалана отырып, анытау керек: 1...10 нсаларында рсат етілген тоты мнін; 11...20 нсаларында-сым имасыны ауданын.

1.6 -кестесі

Нса Сымны маркасы tp, оC tдоп, оC Сымдарды саны, тсеу дістері Есептік то
АПВ-500-70 4 бырда -
АПР-660-50 3 бырда -
АПРВ-660-35 3 бырда -
АППВ-500-2,5 Ашы -
АППВС-500-4 2 бырда -
АПВ-500-50 4 бырда -
АПР-660-35 3 бырда -
АПРВ-660-25 Ашы -
АППВ-500-4 Ашы -
АППВ-500-8 Ашы -
АППВС-500-... 4 бырда
АПВ-500-... 3 бырда
АПР-660-... Ашы
АПРВ-660-... 3 бырда
АПВ-500-... 2 бырда
АППР-660-... 4 бырда
АППВС-500-... 3 бырда
АПВ-500-... 4 бырда
АПР-660-... 2 бырда
АПРВ-660-... Ашы

1.2 тапсырма. 1.7-кестесін пайдалана отырып, табу керек: 1....10 нсаларында рсат етілген тоты мндерін; 11...20 нсаларында-сым имасыны ауданын.

1.7 -кестесі

 

Нса Кабель талсымыны има ауданы, мм2 Жмыс кернеуі, кВ Бір кабельді талсымдар саны Кабельдер арасындаы ашыты, мм атар салынан кабельдерді саны tдоп, оС Жерді температурасы, оС Есептік то, А
0,66 -
-
-
-
-
-
-
-
0,4 -
-
- 0,66
-
-
- 0,66
- 0,66
-
-
-
- 0,4
-