Модуль 1 Энергожйе туралы тсінік. Таырып «Рсат етілген ызу бойынша сатандырыштарды балыма ендірмелері мен ішкі тартылымдарын есептеу»
ПРАКТИКАЛЫ ЖМЫС №2
Таырып «Рсат етілген ызу бойынша сатандырыштарды балыма ендірмелері мен ішкі тартылымдарын есептеу»
Сратар:
1. Сатандырыштарды тадау шарттары
2. Кернеуі 1 кВ дейінгі сатандырыштарды балыма ендірмелеріні сипаттамалары
3. Сатандырыштарды балыма ендірмелеріні номиналды тотарын анытау
Сымдар мен кабельдер электрмен жабдытау жйесіні элементі бола тра орек кздерін электр абылдаыштармен (электрозалтыштар, жарытандыру жне трмысты аспаптар, электрыздырушы ондырылар жне басалар) байланыстырады. Электр абылдаыштарды торапа ораныс аппараттары арылы (сатандырыштар, автоматты ажыратыштар, ызу релелері) осады. Сонымен, бірізді тізбек: ткізгіш - ораныс аппараты –электр абылдаышпен жасалынады. Егер электр тоы осы тізбекпен тіп ткізгішті ретсіз ыздырса, апат болуы ммкін.
Мысалы, .т.т. пайда боланда (асын жктеме) желіні сымы сатандырышты балыма ендірмесі жананша немесе автоматты ажыратыш іске осыланша заымдалуы ммкін. Сондытан рсат етілген топен тадалан ткізгішті има ауданын ораныс аппаратыны уаыт-то сипаттамасы бойынша тексереді. з кезегінде ораныс аппараты тиісті электр абылдаыша жне желіге сйкес келуі керек.
Егер желі балыма сатандырыштармен оралса, есепті келесі шарттарды ескере отыра, балыма ендірмелерді тандаудан бастайды.
Іске осылу тотары жо тораптарда балыма ендірмені (плавки вставка) номиналды тоы:
(2.1)
мнда Ір –ттынушыны максималды жмыс тоы.
Егер оректі сатандырыш арылы бірнеше ттынушыа берсе, онда
, (2.2)
мнда ko –ттынушыларды біруаытты коэффициенті;
Ір –і-лік ттынушыны жмыс тоы.
Іске осылу тотары бар тораптарда:
(2.3)
мнда Iпуск –бір ттынушыны максималды іске осылу тоы, А.
–іске осылу шарттарын ескеретін коэффициент (жеіл іске осыланда =2,5; ауырда =1,6...2).
Бір ттынушы шін (электр озалтыш)
Жалпы жадайда, аралас жктеме болса, (2.1) жне (2.3) туелділіктерін ескереді, ал балыма ендірме тоыны Іпв лкендеу мні бойынша тадайды.
Номиналды тоы Іпв1 тадалан балыма ендірме орек кзіне арай орналасан номиналды тоы Іпв2 келесі ендірмемен селективті жмыс істеу керек. «Сельэнергопроект» институты селективтікті келесі шкаласын сынады: іргелес бірізді осылан біртипті сатандырыштарды балыма ендірмелеріні тотары:
Iпв1, А: 6; 10; 15; 20; 25; 30; 35; 40; 45; 50 ; 60; 80; 100; 125; 160; 200; 225;
I пв2, А: 15; 20; 25; 35; 45; 60; 60; 80; 80: 100; 125; 160; 200; 225; 300;350; 400.
Стандартты балыма ендірмелерді тадап, сымдар мен кабельдерді има аудандарын анытайды.
Егер сымны ошауламасы поливинилхлорид, резина немесе ызу асиеті осылара сас ошауламасы болса жне сатандырышты балыма ендірмесімен оралса, онда шартты орындау ажет:
Осы сымдар шін ндіріс ксіпорындарыны жарылыстан ауіпсіз ндірістік трынжайларда жне кез-келген трынжайларда ошауламасы ааз кабельдер шін абылдайды:
Егер ткізгішті рсат етілген тоыны есептік мні кестедегімен сйкес келмесе, иманы жаын кіші ауданын тадауа болады. Біра имасы мндай сымны рсат етілген тоы есептіктен яни стандартты балыма ендірмені абылдаан тотан кем болмауы керек.
Жарылудан ауіпсіз айматарда роторы .т. электр озалтыштара баратын тарматарда ткізгішті рсат етілген тоы электрозалтышты номиналды тоынан кем болмау керек, яни
Жарылуа ауіпті айматарда:
Барлы жадайларда шартты сатау ажет:
2.1 кесте Кернеу 1 кВ дейінгі сатандырыштарды балыма ендірмелеріні сипаттамасы.
| Сатандырышты типі | Номналды тоы, А | Балыма ендірмелеріні номиналды тоы, А |
| ПН2 | 30, 40, 50, 60, 80, 100 | |
| 100, 120, 150, 200, 225, 250 | ||
| 200, 250, 300, 350, 400 | ||
| 300, 400, 500, | ||
| НПР | 60, 80, 100 | |
| 100, 125, 160, 200 | ||
| НПН2 | 6, 10, 15 | |
| 15, 20, 25, 30, 35, 45, 60 | ||
| ПРС | 2, 4, 6 | |
| 10, 16, 20 | ||
| 25, 40, 63 |
2.1 есеп. Кернеуі 380 В торап (2.1-сурет.) М1, М2 электр озалтыштарын жне шеберханадаы жары аспаптарын (Л желісі) оректендіріп тр. РЩ1 таратыш аланынан РЩ2 аланына дейін жерде ошауламасы ааз кабель салынан; жерді есептік температурасы 20оС дейін. РЩ2 аланынан р электр озалтыша бырды ішіне орналастырылан АПВ-500 ш сымы келеді, ал жарытандырушы бас баыта (магистраль) - бырда орналасан сол маркалы трт сым. имараттаы температура 25оС; электр озалтыштарыны іске осылуы жеіл; біруаытты коэффициенті kо=1. Сатандырыштарды балыма ендірмелеріні номиналды тотарын анытап, алюминий сымдары жне кабельді ималар ауданын тадау керек (ттынушыларды сипаттамасы 2.2-кестеде келтірілген).
2.2-кесте
| Слбадаы ттынушыларды белгілері | Номиналды уат, кВт | Номиналды то, А | Іске осу тоыны еселігі, ki | Жктелу коэффициенті, kз |
| М1 | 29,3 | |||
| М2 | 82,6 | 6,5 | 0,9 | |
| Л | - | - |
2.1 сурет. Кернеуі 380 В торапты есептік слбасы.
Шешуі. 1. М1 электрозалтышыны іске осылу тоы:
мнда ki -іске осылу тоыны еселігі.
Балыма ендірмені тоы:
2.1-кесте бойынша типі ПН2-250 балыма ендірмесіні тоы Іпв =100 А F1 сатандырышы тадалды.
Сым имасыны ауданын анытаанда келесі шарттарды ескереді:
Тоты 33 А мні бойынша 1.1-кестеден (Харкута) 40 А шектеулі тоты жаын лкен мнін жне оан сйкес сым имасыны 8 мм2 ауданын табады. Сым маркасыны толы белгісін жазады: АПВ-500-8.
2. М2 электрозалтышыны іске осылу тоы Іпуск =6,5·82,6=537 А.
Балыма ендірмені тогы:
Іпв > 537/2,5 = 214,8 А.
Типі ПН2-250 баыма ендірмесіні тогы Іпв=225 А F3 сатандырышын тадайды. Ідоп > 82,6 А жне Ідоп>0,33·225 =74,2 А шарттарынан 82,6 А (2.1 кестесінен) лкендеу тоы бойынша сым имасыны 35 мм2 ауданы аныталады, оан 95 А шектеулі то сйкес. Сымны маркасы АПВ-500-35.
3. Л желісіндегі жарытандыруды жмыс тоы:
мнда Р-ттынушыларды номиналды уаты, кВт; U -орек кернеуі, кВ. 2.1-кестесі бойынша типі ПРС-20 балыма ендірмесіні тоы Іпв=20А F2 сатандырышын табады.
Ідоп = 1,25 Іпв = 1,25·20 А =25 А шартынан, 1.1 кестеден (Харкута) бырда тселген трт бірталсымды сымдар шін 27 А шектеулі тоты жаын лкендеу мнін анытайды; оан сйкес иманы ауданы 5 мм2; сымны маркасы АПВ-500-5.
4. РЩ1-РЩ2 желісінде F сатандырышыны балыма ендірмесін тоты лкендеу мні бойынша келесі шарттардан тадайды:
1) 
мда Ір — желідегі жмыс тоы, А.
Ір= kоІpi = 1,0 (29,3+74,3+18,2) = 121,8 А,
мнда Ір1=29,3 А; Ір2 = kз·Іном =0,9·82,6 =74,3 А; Ір3 =18,2 А;
kз —жктелу коэффициенті.
2) 
А;
мнда Iпуск —М2 озалтышыны іске осылу тоы, А; = 2,5 іске осылу шарттарынан.
262,3 А тоты мні бойынша 2.1-кестесінен типі ПН2-400 балыма ендірмесіні тоы Іпв=400А F сатандырышын тадайды.
Балыма ендірмесіні тоы F2 сатандырышымен іріктеулі (селективтік) жмыс атару шарты бойынша ктерілген.
Жерде тселген кабельді има ауданын анытаанда оны ыса тйыталардан орау ажеттілігін ескереді. Мнда электрозалтыштарды номиналды тотарын жмысшы деп есептейді, ал жарытандыру жктемесі тоыны есептік мнін асын жктемеден орану шарттарынан абылдайды.
Кабельді жмыс тоы
137 А тоты мні бойынша 1.3-кестеден (Харкута) шектеулі тоты 165 А лкендеу мнін жне кернеуі 1 кВ дейінгі тртталсымды кабель имасыны 50 мм2 те сйкес ауданын табады.
20оС жерді температурасын жне 80оС талсымдарды нормаланан тепературасын ескеріп, кабель шін шектеулі тоты айта есептеу шін 1.4-кесте (Харкута) бойынша ki=0,96 тзетуші коэффициенты анытайды
Ідоп= ki кес = 0,96 ·165 А = 158,4 А,
Бл 137 А те есептік тотан кем емес. ААШв-1-4х50 кабелін тадайды.
Жеке тапсырма 2.1
2.3-кестесінде № 2 практикалы сабаты жеке тапсырма нсалары келтірілген.
| Нса | Ттынушы | Номиналды уат, кВт | Номиналды то, А | Іске осылу тоыны еселігі, ki | Жктелу коэффициенті, kз |
| М1 | |||||
| М2 | 18,5 | 34,5 | 0,8 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,87 | ||||
| М2 | 6,5 | 0,85 | |||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,89 | ||||
| М2 | 68,8 | 0,95 | |||
| Л | - | - | |||
| М1 | 6,5 | 0,8 | |||
| М2 | 18,5 | 34,5 | 0,9 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | |||||
| М2 | 0,9 | ||||
| Л | - | - | |||
| М1 | 6,5 | 0,87 | |||
| М2 | 7,8 | 0,85 | |||
| Л | - | - | |||
| М1 | 28,5 | ||||
| М2 | 7,5 | 14,8 | 0,9 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 6,1 | 6,5 | 0,8 | ||
| М2 | 21,1 | 7,5 | 0,9 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 6,5 | 0,85 | |||
| М2 | 41,5 | 7,5 | 0,87 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 68,8 | 0,95 | |||
| М2 | 28,5 | ||||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,9 | ||||
| М2 | 0,8 | ||||
| Л | - | - | |||
| М1 | 7,8 | 0,9 | |||
| М2 | 6,5 | 0,9 | |||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,85 | ||||
| М2 | 32,8 | 6,5 | 0,9 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,87 | ||||
| М2 | 19,2 | 0,9 | |||
| Л | - | - | |||
| М1 | 78,5 | 6,5 | 0,9 | ||
| М2 | 43,8 | 0,85 | |||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,9 | ||||
| М2 | 41,9 | ||||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,9 | ||||
| М2 | 6,5 | ||||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,9 | ||||
| М2 | 6,5 | ||||
| Л | - | - | |||
| М1 | 6,5 | 0,87 | |||
| М2 | 0,85 | ||||
| Л | - | - | |||
| М1 | |||||
| М2 | 29,8 | 6,0 | 0,9 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 152,3 | 0,85 | |||
| М2 | 26,4 | 6,5 | 0,9 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,87 | ||||
| М2 | 6,5 | 0,85 | |||
| Л | - | - | |||
| М1 | 0,85 | ||||
| М2 | 61,5 | 6,5 | 0,9 | ||
| Л | - | - | |||
| М1 | 6,5 | 0,8 | |||
| М2 | 18,5 | 34,5 | 0,9 | ||
| Л | - | - |