Герпес тудыратын ауруларды клиникалы трлері

Герпесты инфекция

Herptsviridae тымдас вирустармен тудырылатын, контактілі, аэрогенды жне жыныс атынас арылы жатын, кбінесе тері мен шырышты абаттарын заымдап, латентты, локальды жне генерализденген клиникалы трлерінде тетін ке жайылан антропонозды жпалы ауру.

азіргі кнде аныталан герпесвирустарды саны 80-нен астам, оны ішінде 8-і адам организмінен блінген, аландары р трлі жануарлардан. Адамдарды инфекциялану крсеткіші 80-90%-ке дейін жетеді. Кбінде-латентты трінде теді (антиденелер аныталады. HSV-антиденелер 70-100% адамдарда, Энштейн Барр вируса 25%, CMV-а 60%, АИВ-ауруында герпесты инфекция-е жиі кездесетін оппортунистикалы инфекция). Жыныс атынас арылы жатын ауруларды ішінде ІІ-ІІІ орын алады. Герпесвирустар биологиялы асиеттері бойынша 3 лкен топа блінеді: , , (Aephaherpes-vieinae, Betaherpesvirinae, Yamma-herpesvirinae).

Оларды ішінде вирустар тип бойынша блінеді:

Адамдар арасында ке таралан І,ІІ типтері () –HSV-1; HSV-2 (simplex-арапайым);

ІІІ типы-VZV (zoster)-желшешек пен белдеуленген лишайды тудыратын вирус.

ІV типы-Энштейн-Барр вирусы (EBV) ()-инфекциялы мононуклеозды оздырышы.

V типы-цитомегаловирус (ZMV) (B), цитомегаловирусты инфекцияны тудырады.

VI-VII типтері-лимфа жйеге тіп, иммунитеті тмен адамдарды келесі жадайлара шыратады:

- генерализденген трлері

- энцефалиттер

- пневмониялар

- лимфаденопатия

VII типы- созылмалы шаршаышты синдромыны себебі деген ылыми пікірлер бар.

VIIІ типы (-типы) – 1994ж. ашылан. Тудыратын аурулары (иммунды жетіспеушілік кезінде)

- саркома Капоши

- біріншілік лимфомалар

- кастлеманн ауруы

арапайым герпес (HSV І-ІІ типы) кбінесе тері жне шырыш абаттарыны заымымен теді, кейде ОНЖ, кз, ішкі азалара тсіп ршуіне тиісті. Инфекция рецидивтермен араласып латентты трінде теді.

Этиологиясы:HSV I, HSV II-Alphaherpes-virinae тымдаса кіреді.

Заымдайтын клеткаларды лезде жоюмен, ыса мерзімді репродуктивті циклмен, нерв жйені ганглийларында латентты трінде за саталуымен сипатталады.

Жоары температурада лезде жойылады (50-52⁰ С-30), тмен теператураларда за саталынады.

Эпидемиологиясы: ауруды кзі:

- р трлі клиникалы трлерімен ауыратындар

- вирус тасымалдаушылар

Тарау жолдары:

- трмысты атынас

- ауа-тамшы

- жыныс атынас арылы

- вертикальды жолмен (ммкін)

- интранатальды жолмен (кбінесе)

Патогенез бен патанатомиясы: организмге вирус тері жне шырыш абаттар арылы тседі. Орналасатын жері: паравертебральды сенсорлы ганглийдерді клеткаларында (мір бойы саталады).

Аксондар арылы вирус тері жне шырыш абаттара тсіп – типті везикулезды бртпелер тудырады (эпителиальдар клеткаларды тікенекті абаттын баллон трізді дегенерализация жне бліну себебінен). Везикулаларды іші фибринозды сйытыа жне сызылан эпителиальды клеткалармен толады.

Репликация – 10 сааттай тіп, одан кейін вирус ана шыады. Организмде иммунды жетіспеушілік айын болса, онда инфекцияны генерализденген трі дамиды (ішкі азаларды-ОНЖ, бауыр, бйрек т.б., - заымымен).

Вируса арсы ораныста микрофрагтармен интерферонны сері маызды роль атарады.

Инфекцияны ерекше трі – туа біткен герпес. Трансплацентарлы жолымен жса – плацентит дамып, бала герпесты инфекция кріністерімен шала не лі туады. Интранатальды трінде жса (анада генитальды герпес боланда)- кбінесе тері шырыш заымдалу, сиректеу генерализденген трі болады.

Перинатальды герпес 3000-30000 туан балаларды біреуінде кездеседі.

Герпесты инфекцияны жіктелуі:

Тарау механизмі бойынша	жре пайда болан: - бірінішілік - рецидивті (екіншілік) - туа біткен
Инфекциялы процессті аымы бойынша	латентті-тасымалдаушылы локальды таралан генерализденген (висцеральды, диссеминирленген)
абыну орнына байланысты	Тері: жалпы герпес, герпетиформды экземе, жаралы-некрозды герпес, зостер трізді герпес. Шырыштар: стоматит, фарингит, тонзиллит. Жоары тыныс алу жолдары: жедел респираторлы аурулар. Кз: кератит, кератоконьюнктивит, ирит, иридоциклит. Урогенитальды азалар: уретрит, цистит, вульвовагинит, цервицит. Нерв жйе: менингит, энцефалит, менингоэнцефалит Ішкі азалар: эзофагит, пневмония, гепатит, гло....нефрит
Ауырлыына байланысты	- жеіл - орташа - ауыр

 

Біріншілік герпес 80-90% адамдарда жасырын трінде болады, тек ана кішкентай балаларда –афтозды стоматит, ОРВИ трінде крінеді.

Рецидивті герпес-кбінесе тері заымымен теді. Типті трінде ауыз-мрын маайында орналасады, бірата теріні баса жерлерін де заымдау тиіс. Кбінде рецидив кезінде бртпелер бір орнында шыа береді, кейбірінде орын ауыстыруымен теді. Рецидивтерді жиілігі жылына 1-2 реттен 10-20 ретке дейін.

Типті тріндегі герпесты бртпе:

- гиперемияланан жне ісінген тері стінде тыыз орналасан кпіршіктер (везикулалар). Бртпе шыар алдында тері ышып, сыздап, ісінуі, ызаруы жиі болады. Ауырсыну герпесты бртпелерге тн емес. Кпіршіктер бір аздан кейін жарылады, орнында эрозиялар алыптасады, лезде абышамен тегістеледі. Эпителизация кетіксіз теді. Процессті затыы 5-7 кн. Кейде субфебрильды ызба, шамалы интоксикация атарымен жреді. Маайдаы лимфа тйіндері лкеюі ммкін. Иммунды жетіспеушілігі бар организмде абыну жаралан тріне айналады. Бл жадайда бртпелер денеге, шаш арасына, ая-олына таралып; жайылан эрозиялар алыптасып, айын интоксикациямен теді.

Атипті трлері:

- арапайым герпесты абортивті аымы (саусатарды шына)

- ісікті

- зостер трізді (алаан мен табандара папулезды элементтер шыу)

Генитальды герпес-жасырын трінде туі тиіс- вирус зр шыару жне жыныс азаларда саталынады.

Рецидив кезінде бртпелер жыныс мшелеріне шыады, жиі циститпен асынады, йел адамдарда генитальды герпес вульвавагинит, цервицит, уретрит, сальпингит, эндометрит трінде туі тиіс.

Шырыш абаттарды заымдалуы:

- жедел герпесты стоматит немесе созылмалы рецидивті герпесты стоматит трінде теді. Кбінесе балаларда кездеседі. Кзді герпесты заымдары недуір жиі кездесуде – кератоиридоциклиттер (кератаувеит), иридоциклит, увеит, хориоретинит т.б.

ОНЖ заымы- келесі трлерінде туі тиіс:

- субклиникалы

- герпесты менингит

- лсіз диффузды энцефалит

- ауыр диффузды менингоэнцефалит

- соы олайсыз локальды энцефалит

Перифериялы нерв жйені заымы:

- ганглионит

- ганглионеврит

- радикулоневрит

- полинейропатия трінде теді.

Висцеральды трлері: герпесты гепатит, ас орыту жне тыныс жолдарыны заымдалуы. 80-%-те ліммен аяталады.

Диагностикасы:

- клиникалы кріністері (кбінесе типті везикулезды бртпелер)

- анамнез мліметтері (брын боланы)

- лабораторлы длелдеу

а) вирусологиялы діс

б) иммунофлюоресцентті діс

в) иммуноферментті діс

г) баса серологиялы дістер (КБР) – жпты сарысу дісімен

д) ПТР – (полимеразды тізбелі реакция)

г) иммунды жадайын анытайтын дістер

Емі:3 этапта жргізіледі:

1) жедел кезеінде (рецидивте)

- вируса арсы сер ететін майлар – бонафтон, оксалин, зовиракс

- антиоксиданттар (вит А,Е,С)

- простагландиндерді ингибиторлары (индометацин)

- антивирусты химиопрепараттар (ацикловир)

- иммуномодуляторлар (циклоферон, Т-активин т.б.)

ІІ-этап – ремиссия кезінде (рецидив те салысымен)

Масаты – вакцинацияа дайындау

- иммономодуляторлар

- адаптогендер

ІІІ-этап – спецификалы профилактика – герпеске арсы вакцина енгізу (инактивирленген, рекомбинантты).

 

 

Герпес тудыратын ауруларды клиникалы трлері

Вирус	Біріншілік инфекция	Латенциядан кейінгі реактивация
HSV-I	Біріншілік HSV гингивостоматит. HSV-энцефалит (сирек)- HSV- энцефалит неотальды HSV-инфекция HSV-эзофагит генитальды HSV-инфекция- HSV-гепатит	рецидивті оральды-лабиальды герпес Рецидивті аногенитальды герпес
HSV-II	Генитальды-ректальды герпес неонатальды герпес менингоэнцефалит ймышаты радикулит субклиникалы инфекция	HSV-менингит HSV-энцефалит (сирек) Созылмалы терілі-шырышты трі
CMV	Субклиникалы инфекция Гетерафильды-негативты мононуклеоз	CMV –ретинит CMV-колит/холангит CMV-пневмония (сирек) CMV-адренал жетіспеушілігі, сйек майыны функциясы бзылуы
HHV-6	Розеолеолезды бртпе	(ммкін) гепатит -интеретициальды пневмония (иммунодефицит кезінде)
EBV	Инфекциялы мононуклеоз блшы еттерді саркомасы жаа туан балаларды энцефалиты балаларда-лимфоидты интерстициальды пневмония	EBV-ассоциативті лимфопролиферативті с-м. EBV-байланысан ОНЖ-ны лимфомасы