Сан ымын алыптастырудаы дидактикалы материалдар

Математиканы 1-класта жне одан кейінгі кластарда оып-йренуді жетістігі негізінен балаларды 10 клеміндегі нмірлеуді жне арифметикалы амалдарды игеру сапасына байланысты. Біріншіден, 10-а дейінгі санау- одан кейінгі барлы санауларды негізгі себебі бірінші ондытан бастап 10-ондыа дейінгі санау немесе 1 жздіктен 10 жздікке дейінгі санау т.с.с. жай бірліктерді санау сиягы жргізіледі. Екіншіден, 10 клеміндегі сандарды осу таблицасын жасы білмейінше, кп табалы сандара амалдар олдану ммкін емес.

Сан ымын оып-йренуді міндеті - тек балалара натурал атарды рбір бірінші онды сандарымен таныстыру (оларды атау, жазу, алдыы жне кейінгі сандардан шыарып алу) ана емес, сонымен атар рбір келесі санны пайда болуына, оны кзіні алдындаы сана жне зінен кейінгі сана атысына негіз болатынын не екендігін балаларды санасына жеткізу болып табылады.

орыта келгенде, он клемінде нмірлеуді ткенде бл жастаы балаларды ерекше кіл оярлы бір згешілігін мытпау керек. Бл жастаы балалар ыли іске атысысы келіп отырады, за уаыт "жмыссыз" отыра алмайды жне баланы назары траты болмайды, кілі бірден-бірге ауып ыли жмысты трлі-трлі болып келуін тілеп отырады.

Оуды бл сатысында крнекі ралдар мен дидактикалы материаддар мына шарттарды анааттандырарлытай болуы керек.

Крнекі ралдар балаларды ызыарлытай трлі-трлі
болып келу керек.

1) Малімні крсететін крнекі ралдары сияты
ралдар балаларды здеріні олдарында да жеткілікті
болу керек.

2) Дидактикалы материал ретінде айналадаы трмыстан
балалар оай тауып аларлытай нрселерді олдану
керек, мысалы жала брша, емен тымы, шырша
бршігі, са тас жне т.б.

3) ралдар оай озалыш болу керек, кез-келген тртіпте
орналастыруа олайлы болу керек.

Материалдар крнекі жне белсенді трде тсіндіруге кмектесетін дісті бірі оылатын санды крнекі трде крсету шін алынан нрселерді суретін салуа болады, мысалы 3 санын оыанда жапыраты, жалауды, алманы суретін салу жне бояу дптермен жмыста сынылады.

Бірінші онды сандарын оып-йрену сабатарын ранда балаларды мектепке кірген кезіндегі оларды дайындыы мен дамуына сйену керек болады. Сондытан, бірінші сабаты зінде-а балаларды андай математикалы білімі мен ымыны бар екендігін анытап, соан негіздеп зіні сабатарын ру ажет. Дайынды кезінде нумерацияны оып-йрену, санау — ("арты", "кем", "те", реттік атынастар т.с.с)а кшуге ажетті білімді жйеге келтіру жне толыгыру керек. Санауа дадылануды маызы зор, ол шін нрселерді санау жаттыуын р сабаа осу керек, мнда нрселерді сырттай, ойша санамай, тікелей оларды зін санау керек жне нрселерді кез келген тртіпте санау керек, мнда санау нтижесі санау тртібіне байланысты болады деген орытынды шыару ажет.

Осындай жаттыуларды барысында ммкіндігінше рбір оушыны санау кезінде аталан санды ол санап жатан нрселерімен сйкестендіре білетіндей етіп йрету керек. Осы кезде балаларда кптеген нрселерді (геометриялы фигураларды, кластаы заттарды) салыстыра білуге, сандары те емес нрселерді, сандары те нрселерге жне керісінше трлендіре білуге йрету керек.

Мысалы, балалар дгелектерді шбрыштары санынан біреуі арты деп анытады дейік. Малім мынадай сратар ояды:

Дгелектерді саны шбрыштарды санындай болу шін не істеу керек ? шбрыштарды саны дгелектерді санындай болу шін не істеу керек ?

Балалар теестіруде трліше орындауа болатынын тсінулері керек.

Ал енді осы жерде, балалар дебиетін жасы мегерген малім, яни р трлі жмбатар, маал-мтелдер, тапатар кмегімен оыту барысында жасы нтижелерге ие болуы ммкін.

Мысалы, кейбір математикалы ымдарды таныстыруда жмба негіз етіп алынады:

Дптеріізді сндетіп,

Зор сан екен, байаыз. Малдайсыз абыройменен

рине, бл сан.......

(Бес).

Жмбаты жауабы табыланнан кейін 5 саны стінде жмыс жргізіледі. Малім бл санны санды бейнесін крсетуін, натурал сан атарындаы 5 саныны кршілес сандарын айтып беру, 5 саны алай раланын жне алдыы, кейінгі сандармен салыстырып тсіндіріп беруін срайды.

Таырыпты оып-йренгенде мына сратара негізінен кіл блінеді:

І. рбір жаа санды шыарып алу. Бірінші ондыты жаа санын оып-йрену шамамен былай жргізіледі: демонстрациялы жне есептеу материалын, сондай-а оулыты иллюстрациясын пайдалана отырып, жаа санды шыарып алу; берілген аралыга сонау берілген санды оны алдыы сандармен салыстыру (оулыты иллюстрациясы, санау жне демонстрациялы материал пайдаланылады), цифрлармен таныстыру жне цифрларды жазуа йрету.

2. атарды кршілес жатан сандары арасындаы атынастарын анытау, яни санды салыстыруа йрету. Сандарды салыстыру алдымен крнекілікке сйеніп, содан кейін санау процесі кезінде де жргізіледі.

Мысалы : 4 пен 5 сандарын салыстыру, оушыа бірден бастап санау сынылады; 1,2,3,4,5. "Алдымен айсы санды атады: 5 — ті ме, лде 4 - ті ме ? Демек, айсы сан кем, айсы сан арты ?"

Балаларды 2 санды здігінен салыстыруа жне олар туралы толы айтып беруге йрету ажет. Мысалы 5 жне 6 сандарын салыстыранда оушылар былай айтады: "Санаада 5 саны 6 — дан брын кездеседі, санауда 6 саны іле-шала айтылады. Бл сандарды айырмашылыы бірге те, 5-ті алу шін 6-дан бірді шегеру керек".

3. рбір жаа санны рамын растыру жне ммкіндігінше есте сатау ( 1-ші бестікті сандарын міндетті трде есте сатау) .

Санны рамын игеруде мыналар арастырлады:

а) санды 2 осылыштан растыру;

б) санды 2 осылыша жіктеу. Мысалы, 6
тоашты 2 трелкеге алай бліп салуа болады ?

10 клемінде осу мен азайтуды жасы оып-йрену шін 1-ші ондыты рбір саныны рамы 2 осылыштан тратындыын білуді лкен мні бар. Санны рамын жасы ынуа балаларды осы осылыштарды белгілі бір кру бейнесі ретінде абылдауы кмектесуі ммкін. Кейбір жаттыуларды лгілерін келтіреміз. Бізді ойымыз бойынша оан 1-ші онды сандарын оып-йрену процесі кезінде зор кіл блуі керек.

1. Сабата оулыты барлы жаттыуларын пайдалану.

2. Бір-бірден осу жне бір-бірден шегеру (жмыс
дидактикалы материалмен немесе оулыты иллюстрациясы
бойынша жргізіледі).

3. Сан тізбектерін ру (жмыс дидактикалы материалмен
жргізіледі). Мысалы:

4 дгелекті стел стіне ойындар, оны тменгі жаына сонша шбрыш ойыдар, таы бір шбрыш ойындар. шбрыш анша болды ? 5 шбрыш алай шыты ? андай фигуралар арты ? аншасы арты ? анша брыш болса тменгі жаына сонша квадрат ойындар. анша квадрат ойдыдар ? (5)

Таы бір квадрат ойыдар. анша квадрат ойдыдар ? 6 квадрат алай шыты ? андай фигура арты ? аншасы арты ? Ауызша немесе жазбаша трде берілген кптеген тапсырмаларды дптерге жазбаша трде немесе касса цифрларымен орындау керек. Мнда сигнал карточкалар арылы міндетті трде кері байланыста жзеге асыру керек. Мысалы, малім тапсырма береді, балалар жауапты зірлейді, содан кейін сигнал бойынша барлы оушылар бір мезгілде жауабы бар карточканы ктеріп крсетеді.

4. Тапсырмаларды орындау. Мысалы: 7 санынан кейін
келетін санды жазыдар (атандар). 6 саныны алдында тран
санды жазыдар. 5-ті 1-ге арттырындар жне пайда болан санды
жазыдар. Егер 7-ні 1-ге кемітсеіздер андай сан шыады? Егер
6-дан 1-ді шегерседер андай сан шыады? Ойдаы сана 1-ді
осыдар, сонда 7 шыады. Мндай сан ойладындар ма? рбір
алдыы сан келесі саннан аншаа кем? рбір келесі сана бірді
осса немесе алдыы саннан бірді шегерсе андай сан шыуы
ммкін ? Мысалдар келтіріндер

6 мен 8 аралыында андай сан тр? 4-тен 9-а дейінгі сандарды алтыдан 1-ге дейінгі сандарды жазыдар. андай сандар алып ойан? 2...4...5...7...9.

3,5,8,9 сандары берілген. Осы сандарды алдындаы сандарды жазыдар. Олардан кейін келетін сандарды жазыдар.

5. Кесінділерді сызу жне салыстыру. Бл жаттыулар
бірінші онды сандарыны ауызша жне жазбаша нумерациясын
ынуа кмектеседі.

6. ос мысалдарды шыару:
4+1 7-1

5+1 6-1

ай мысалдарда жауап арты ? Неліктен ?

7. Балаларды цифрларды естерінде жасы сатаан,
сатамаандытарын тексеру шін келесі жаттыуларды
орындауды сынамыз:

Татада жазыландай сана те таяшаларды (дегелектер, квадраттар) крсетіндер. Немесе малім нрселерді керсетеді, ал балалар цифры бар карточканы сйкесін крсетеді.

8. Татадаы жазу: 1,2,3,4,5,6,7,8,9 — мнда таы андай цифр жо? (0). Сендер барлыы анша цифрды білесіндер?

Сандарды нумерациясын оып йренуде тмендегі крнекі ралдарды пайдалану ажет:

Заттарды суреттері — жемістер, ойыншытар, й мліктері, хайуанаттар, транспорт трлері кескінделген карточкалар — демонстрациялы материалдар ретінде пайдаланылады. Олар сан заттар жиыныны ерекше сипаттамасы екеніне оушыларды кзін жеткізеді. Заттарды суреттерін малім сандарды рамын мегермей трып-а пайдалана алады. Зат суреттері орапа салынып саталады, класта полотно жиынтыыны кмегімен пайдаланылады, бл рал есеп растыранда жне есеп шыаранда есепті мазмнын суретпен тсідіруде жиі одданылады. Сонымен бірге, суреттер сандарды салыстыруа олданылады.

Есептеу материалына жататындар: таяшалар, заттарды суреттері, геометриялы фигураларды моделдері, р трлі баса заттар (арындаштар, ойыншытар).

Санау таяшалары (саны 20) жеке пайдалану шін олданылады. Малім зындыы 25-30 см-ге те демонстрациялы таяшаларды дайындайды. Бл рал арылы сандарды рамы мен растырылуын тсінуге, берілген жиында элементтеріні арасында зара бір мнді сйкестік орнатуа болады.

Геометриялы фигураларды моделдерін малім оушылара ебек сабаында жасатуа болады. Олара шаршы, шбрыш, тік тртбрыш, дгелектерді моделдері жатады, моделдерді клемі мен бояуы бір-біріне сай трде болу керек.

Осы орайда биоэнергетик алым Н.Д.Твардовский ылыми ізденістерін айтып кетпеске болмайды.

Оны зерттеуі бойынша геометриялы фигуралар мен оларды бояуларыны бір-біріне сйкес келуі оушыларды психологиялы жне денесін жастайынан ауіпсіздендіру, яни денсаулыын сатауда стамдылыын сатау жне жмыс абілетін арттыруа ыпал жасайды.

Математика сабатары шін барлы крнекі ралдар а фонда орындалуы тиіс.

рбір арифметикалы амалды зіне тн белгіленген редері бар:

1. осу-ызыл

2. Азайту-ара

3. Кбейту-ара

4. Блу-кк

Редерді осылайша сйкестікке тсуі белгілі ережелерді есте сатау жне мегерілуіне кмектеседі.

Оушылармен геометриялы фигуралар жайлы трлі жаттыулар орындауа болады:

5 лкен жне 3 кіші квадраттар, 4 сары жне 4 кк шбрыштар, т.с.с. геометриялы фигураларды рбір жаа санды шыарып алуа, сандарды салыстыруа, бір-бірімен осу жне бір-бірінен шегеруге, сан тізбектерін пайдалануа болады. Таы да 2 дгелек алып ойыдар: оны астыы жаына сонша шбрыш ойындар, оан таы бір шбрышты осып ойьщдар. Барлыы неше шбрыш болды? алайша 3 шбрыш болды? айсы фигуралар кп: шбрыштар ма лде дгелектер ме? Нешеуі арты?

Келесі атара здеріні неше шбрыш алып ойандарына арай сонша квадрат алып ояды. Квадраттарды біреуі арты болып шыу шін не істеу керек? Таы да бір квадрат алып осып ойындар. Квадраттар нешеу болды? алайша 4 квадрат болып шыты?

Ал егер бір ояна таы бір оян осса, неше оян шыады? Егер 1 санына 1 санын осса, айсы сан шыады? Мны кеспе цифрлармен крсетіндер.

ТИЫНДАР МОДЕЛІ - оушылар саныны рамы туралы тсінікті кез-келген есептеу материалдарын пайдалану арылы алады, біра та оларды ішіндегі е ыайлысы —тиындар моделі. Бларды ерекшелігі орытындыа санау арылы келмейтіндігіне, сондытан оларды оытуды соы кезеінде пайдалануа болады. Есеп шыаранда жиындармен жмыс істеу амаддарды тандауа дадыландырады.

1-класта ны 1,3,5,20 тиынды моделдер пайдаланылады.

Есептеу материалдарын пайдалану арылы оушыларда "лкен", "кіші", "арттыру", "азайту" ымдары алыптасады. Мысалы, автомашина кескінделген карточканы біреуін арты алайы, т.с.с.

Сонымен атар, бл материалдарды олдану есепті берілген жадайын суреттеп крсетуге ммкіндік береді. Мысалы, Айжанда 5 алма, ал Баытта 3 алма бар. Екеуінде неше алма бар ? Жамиля 7 саыраула, ал Динара одан 2 саыраула кем терді. Динара неше саыраула терді?

Мектепте класс есепшоты кеінен пайдаланады. Класс есепшоты оыту ызметін атарады, ал екіншісі оушыларды есептеу дадыларын алыптастырады, сонымен атар з бетінше тапсырма орындаанда пайдаланылады.

Алашы ондыты йренгенде сйекшелер материал ретінде одданылады. Жзге дейінгі сандарды санаанда рбір сым темір ондыты, рбір сйекше бірлікті анытайтын болады. 3-5 кластарда есепшот 1000-а дейінгі сандарды санауа сандарды рамын растыранда алдыы сана бір бірлікті осып жаа сан аланда, дгелек жздерді кбейткенде жне блгенде олданылады.

3-2 кластарда есепшот кп разрядты абак ретінде олданылады: 3 сым темір-бірлік класс, одан кейінгі шеуі (жоарыда орналасан) —мыды класс, одан кейінгі шеуі миллионды класс жне оныншы сым темір (е жоарысы) — миллиардты класты бірінші разряды.

Бірінші сабатан бастап малім есепшотпен жмыс істеуге техникасын йретеді: барлы сйектер о жата орналасады, есептеу — есепшотты сол жаында жргізіледі.

Оушылар онан сола арай малімні айтан санын салады. Мысалы, 3206 санын есепшота саланда екінші сым темірге сйекше салынбайды, йткені бл санда онды разряд жо.

Есепшотта осу мен азайту амаддарын орындау шін оушылар 20-а дейінгі сандарды рамын жасы білуі жне ондытара ту амалдарын білу ажет. Мысалы, мынандай жаттыулар орындауа болады: малім 1-ші, 4-ші, 7-ші, 10-шы сым темірлерде 8 сйекшеден салады, ал оушылар оны 8008008008 деп оиды. рбір сым темірге бірдей сйекшелер салынанымен, олар р трлі бірліктерді 8 миллиард, 8 миллион, 8 мы, 8 бірлікті білдіреді.

Жоарыда айтылан жаттыуды оушылар жеке есепшоттарында орындайды.

МАСШТАБТЫ СЫЗЫШТЫ натурал сандарды арастыранда, ауызша жне жазбаша нмірлегенде олданылады. Бл жадайда сызыш сан сулесіні моделі ретінде арастырылады. Сызышты кмегімен сандарды салыстыруа сан сулесіндегі санны орнын, лкен жне кіші сандарды сйкес орындарын анытау жеіл.

Мысалы 13 саны 12 мен 14 сандарыны арасында, ал 12 13 саны 12 санынан лкен де 14 санынан кіші.

АБАКТАР сандарды нмірлеуді арастыранда, онды арылы тіп сандарды осанда 10 саныны рамын арастыранда пайдаланылады. Оларды тараан трі 2 немесе 3 атар вертикаль алталары бар бір жазытыта орналасан аспап.

2 атарлы абака 2 тсті есептеу материалдарын (кк тсті, оан керісі ызыл тсті) дайындайды.

100-ге дейінгі сандарды арастыранда 3 атарлы абакты пайдаланан жн. алталарды 3 атарлы бірлік, онды, жздік разрядтара сйкес келеді. Номерлеуді иындыпен тсінетін оушылармен жеке жмыс істегенде абакты пайдалану ерекше орын алады.

0-ден 9-а дейінгі цифрлар мен математикалы символиканы белгілері бар карточкалар жиынтыы 2 трде басылан: жекелеп пайдаланатын жне демонстрациялы.

Карточкалар цифрлы кассада саталады. Оушылар сандар туралы білім алан со оларды жазылу дістерімен танысады. Яни жазылу дістерімен танысанда цифрлар мен математикалы символикалар жазылан карточкалар жиынтыын олданылады.

Оларды млшері 10 * 6 см комплекстегі саны 150 . рбір цифр немесе белгі 4-тен 12-ге дейін айталанан. Бл жазуа жаттыпаан балалара математикалы рнектерді амалдарды нтижелері мен компоненттеріні арасындаы байланыса кіл блуге тендеулерді, тесіздіктерді орындауа ммкіндік береді. Сонымен бірге, карточкалар онды санау системасы ымымен таныстыруа кмектеседі: 5 цифры жазылан о жатаы екінші орында тран 10 карточка 5 онды, т.с.с.

1 сыныпа арналан демонстрациялы дидактикалы материал 10 кестеден трады. Оларды цифрлар математикалы символды белгілері, есептеу аспаптары, геометриялы фигураларды моделдері, тиындар моделі жне 1 сыныпта жиі олданылатын лшемдер атауы (л, м, кг т.б.) бейнеленген. Кестелер картона желімделіп, одан со кесіледі. Олар жоарыда айтылан ралдарды кейбіреуін алмастыра алады (цифрлар жазылан жылжымалы карточкалар, заттарды суреттері) . Балаларды есепті шешімін тезірек байауына кмектеседі.

"Жылжымалы тата" материалды пайдалану, математикалы символдар жазылан карточкалар мен есептеу материалдарын арнайы алынан полотноны кмегімен пайдалануа болады. Полотно атты ааздардан жасалады. 3 жиекшемен блінген млшері 45 * 40 см болатын 4 жазыты алынады. Жиекшелерге р трлі заттарды суреттері кескінделген карточкалар ьдыстырылады.

Ааштан жасалан полотно жиынтыы оу-крнекі ралдарыны Бкілодагы конкурсында 2-ші сыйлы алан. Оны эстонды малім В. Пугал сынды. Мндай ралды мектепте де жасауа болады. Сынып татасыны сол жаына аылтыр табашаны бекітіп (татаны трттен бір блігіне ), оны сырлап оюа болады. аылтыра бормен жазуа болады.

МАГНИТТІК ТАТА - ромалы ааш аылтыр. Онда 4 табааіа болады. Магнитті пайдалана отырып тата стінде материалдарды кез келген дегейде орналастыруа болады. Соны татасыны сол жаына аылтыр табашаны бекітіп ( трттен бір блігіне ), оны тата тріндей сырмен бояуа болады.

Бл ралдарды жасап алу р баланы олынан келеді. "зындытары 10 см-ден шыбытар жасап алындар", - деп балалара шыбытарды зындыын крсеткен пайдалы.

Мны зі балаларды лшеу жне сантиметрлік сызышты пайдалану жнінде бір жаттыу болып табылады.

РАЗРЯДТАР мен К Л А С Т А Р кестесі вертикаль сызытармен кластара, разрядтара блінген, оны тменгі жаында горизонталь жа татайша бар. Бл ралды 1000-а дейінгі сандарды саналуын жне кп табалы сандарды ткенде пайдалану тиімді. Кп табалы сандар нумерациясын оып йренуде разрядтар мен кластар кестесі пайдаланылады. Мысалы, нумерациялы кестесі 438000 саны белгіленген, осы санны жазылуындаы 3 нлді мнін айындааннан кейін, оан 1 -класс санын осады (айталы 126) . 1-класс санын крсететін цифрлары бар карточкалар 1-класс саныны жазылуындаы нлдерді стіне орналастырылады.

Бл саннан со нлдері бар сандарды (438107, 438120,438007) жазылуын крнекі трде иллюстрациялауа ммкіндік береді.

Осылайша таы да кп табалы бірнеше сандар арастырылады.

Разрядтар мен кластар кестесін пайдаланып "санды талдау схемасын" орындау тиімді :

1) санды оындар

2) р разряд жне р класты бірліктер санын атандар

3) р разрядты бірліктеріні жалпы санын атандар

4) санды разрядты осылыштарды осындысымен
алмастырындар

5) санаанда берілген санны алдында аталатын санды жне
одан кейінгі санды атадар клемінде осу мен азайтуды, сандар нумерациясына жаттыулар орындатуа болады.

1 кесте

123456789 10

1 10 986 5 54544

2 9764 330431

3 8875 443202

4 6543 221 321

5 7 6 5 2 112 110

 

1. Берілген атара бір табалы сандарды осыдар
(осындысы 10 — нан аспасын). Мысалы 8 атара 0,1,2,3,4,5,
сандарын осуа болады.

2. Азайту орындалмайтындай етіп берілген атардан бір
табалы сандарды алып тастадар. Мысалы, 1 атардан
0,1,2,3,4,5, сандарын алуа болады.

3. 5-ші жне 10-шы атардаы сандарды осындар.

4. 4-ші атардаы сандарды 9-шы жне 10-шы атардаы
сандарды осындар.

5. 1,2,3,4-ші тік атардаы рбір саннан келесі атардаы
сандарды алып тастандар.

Мысалы, 1-ші атардан 10-атардаы сандарды азайтындар.

6. 5-ші атардаы сандардан 6-шы жне 9-шы атардаы
сандарды азайтындар.

7. 1-ші атардан кез-келген атардаы санды шегерщдер.

8. 5-ші атар сандарынан осу амалына мысалдар
келтірідер жне оны шыарындар. Мысалы, 5+3, 5+4,... 3+4,
3+2,...

9. Берілген атардан айырманы табуа мысалдар
келтірідер. Мысалы, атардан мына мысалдарды руа болады:
10-9, 10-8 ... 9-8, 9-6 ...

10. Берілген атардаы санды аталан сана дейін
толыгыр. Мысалы, 3 атарды 9- а дейін толытыр.

11. рнек пен санды салыстыр. Мысалы, 6 жне 7 атар
сандарыны осындысын 5-ші атардаы сандармен салыстыр.

12. Екі рнекті салыстыр. Мысалы, 7-ші жне 8-ші
атардаы сандар осындысын 9-шы жне 8-ші сандар
осындысымен салыстыр.

13. Крделі мысалдар шыар: осуды орын
ауыстырымдылы асиетімен балаларды таныстыруды
геометриялы фигуралар олдану материалдарыны андайы
болса да олдануа болады. Мысалы, оушылара 4 кк жне 3
ызыл шбрыштар алуды тапсырады. Малім 4 шбрыша 3
шбрышты жылжытып келіп осып ойындар деп айтады.
Неше шбрыш болды? алай білдідер? Оушы 4-ке 3-ті
осса 7 шыады (4+3=7).

Малім: шбрыштарды айтадан жайып ойындар да, 3 шбрыша 4 шбрышты келіп осып ойындар. Неше шбрыш болды?

Оушы: таы да жеті болады. (3+4=7).

Малім: осу амалындаы сандарды атай отырып осы мысалдарды оыдар.

Оушы: Бірінші осылыш 4, екінші осылыш 3, осынды 7.

Малім: Осы мысалдарды андай састыы бар ?

Оушы: Сандарда осылыштар бірдей, осындылар да бірдей.

Малім: Бл мысалдарды андай айырмашылыы бар ?

Оушы: осылыштарды орны ауысан.

2-3 мысалдан со малім кмегімен орытынды тжырымдалады: осылыштарды орнын ауыстыраннан осынды згермейді.