ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫ ИНСТИТУТЫ

АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«ФИЗИКАНЫ ОЫТУ ИННОВАЦИЯЛЫ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ОЛДАНУ ДІСТЕРІ» ПНІНЕН

ЛЕКЦИЯ ЖИНАЫ

Ф.м..к., доцент С.Ш.Егембердиева

ТАРАЗ – 2012ж.

Лекция-1. Жаа педагогикалы технологиялар. Жаа педагогикалы технологияларды ерекшеліктері.

«Педагогикалы технология» тсінігі педагогикалы ылыма ондаан жылдар брын жол ашты.

«Технология» сзі (гректі -нер, ылым деген маынасын білдірді) шыармашылы рдістерді ткізу дістері мен амалдары туралы білімні жиынтыы.

Бгінгі педагогика ылымыны лексиконында педагогикалы технология ымы тере тамыр жайды.Дегенмен де , осы ымды пайдалануда ртрлілік басым.

Педагогикалы технология – педагогикалы масата жету шін пайдаланылатын барлы дара , инструменталды жне метадалогиялы ралдарды олдану реті мен жиынтыыны жйесін білдіреді (Кларин М.В.).

Технология –оушы мен стаза бірдей олайлы жадай тудырушы оу процесін йымдастыру жне жргізу,бірлескен педагогикалы рекетті жобалауды жан-жаты ойластырылан лгісі (Монахов В.М.).

Технология-дидактикалы жйені процессуалды блігі (Чошанов М.)

Педагогикалы технология –оыту процесін ткізудегі , йымдастырудаы , жоспарлаудаы малім мен оушы шін жадай жасап, бірлескен педагогикалы ызметіні барлы бге-шгесі ойластырылан лгісі-моделі (В.М. Монахов)

Педагогикалы технология оытуды тиімді жолдарын зерттеуші ілім ретінде оытуда олданылатын аидалар, реттеушілер, дістер, жйесі ретінде, наты оыту процесі ретінде ызмет етеді. Оны ш дегейі бар:

1) Жалпы дидактикалы дегей (масаттар, мазмн, оытуды ралдары мен дістер жиынтыы т.с.с.)

2) Пндік дегей (белгілі бір пн, сынып, малімні оыту мазмнын іске асыруды дістері мен дістері мен ралдары жиыны ретінде тсініледі)

3) Модульдік (жергілікті) дегей.

Педагогтік технологияларды ш трлі сипатыны рылым жйесі

бар. Олар:

ылымилыы. Оу жоспарындаы пндерді ылыми негіздеріні мраты, масаты, мазмны,діс-тсіл, амал жолдары, ралы.

рдісті сипатты. р пнні сабаты типіне орай блоктік жйесіні алгоритмі, тапсырмаларды нтижеге бадарлайтын масаты, мазмны , дістері, амалы,т.с.с.

рдісті-рекеттестік. Педагогтік діснаманы , ралыны жеке тлалы белгілерді дамыту баытындаы атарылатын ойлау рекеті.

Жалпы педагогктік. Белгілі бір оыту шешіміні білім мегеру рдісіндегі ттасты задылыын сатауа ыайлануы.Бны оытуды жйесі дейміз.

Жеке дістемелік. Жекеленген пндерді белгілі бір нысананы толы абылдануыны масаты, міндеті, мазмны, діс-ралы т.с.с.

Бліктік (пішін) дегейі.

р технология педагогктік рдісті трлерін айындайды, ымдар алыптастырады, оны тередетуге баыттайды. сіресе сабаты жаа типін жзеге асрыу шін атарылатын жмыстарды лгісі, пішіні, рылысы растырылады. Мны брі дерлік р оушыны абілетіне сйкес рылан тапсырмаларды орындалуы нтижесінде білік пен зіні жиан ілімін баылауа алып, німді оу ебегін йымдастыруына ыпалын тигізеді.

Негізінде , кптеген технологияларды рылым-жйесіні задылыы ретінде педагоикалы картаны растыру тиімді.Бл-білімді ттас,тарауларды ірі блоктара жинаталып, оларды бір-бірімен логикалы байланыста болып келуіні кепілі.

Педагогикалы технология оыту масатына жетуді тиімді , наты жолдарын крсетеді.Педагогикалы технология ерекшелігі оу іс-рекетін йымдастыру арылы ойлау дадыларын дамыта отырып оушыны з бетімен масата жетуінде.

Зер сала араса, оушыны білімді мегеру дегейі талдаудан бастап, синтез, баа дегейлерінде жоарылай тседі.Оушыларды білімді мегеру дегейлері В.П.Беспалько, Б.Блум тжырымдамасында келтірілген танымды ызмет аймаымен аныталды: (1-сурет).

Технологияны негізгі ерекшелігі – оушыны зіндік білімге олыны жетуінде.Бала білімін оушы дегейінен шыармашылы дегейге жетелеуде проблемалы оытуды атарар орны ерекше.

Дидактика білім жйесінен енеді. Дидактика –білімні мазмнымен, тсілдермен жне ралдармен, оуды масатымен, педагог пен білім алушыны іс-рекеттерімен айналысады. Педагогикалы технология жалпыа млім ылымилы, жйелілік, оыту мен трбие бірлігі , оу рдісіні жымды сипатында оушыны дербес абілетін есепке алу сияты дидактикалы принциптерін пайдалана отырып жмыстарды атарады.

Жаа педагогикалы технологиялар ерекшеліктері

Жаа педагогикалы технологиялар ерекшеліктері

Ынтыматасты Білім беруді Тірек сигналдары Тсіндіре басарып Дегейлік саралап

педагогикасы ізгілендіру арылы оыту оза оыту оыту

технологиясы технологиясы технологясы технологиясы

*Малім-оушы, *Баланы оны жеке *Материал ірі млшерде 1.а) Болаша білімні *Оушы міндетті

Оушы-малім, асиеттерін ашу арылы енгізіледі алашы блігін алдын- трде базалы білім

Оушы-оушы. азамат етіп трбиелеу *Материалды блокпен ала енгізу дегейін мегеру тиіс

Оушы да субъект, *Баланы жаны мен топтау ) жаа ым ,тсінікті *Базалы дегей

малім де субъект жрегіне жылылы *Оу материалдарын натылау,,олдану оушыны саралай

*Екеуіні бірлік ялату тірек-схема, тірек- б) оу рекеті мен ойлау жне жеке сранысы-

одата ызмет *Математикалы - конспект трінде хаттау исыныны жылдамдыын ны негізі

істеуі,бір-біріне пайымдау,математикалы *1)Теорияны блоктау дамыту *Базалы дегейді

басымды тсіну *Теориялы материалды 2.Бадарламаны кейбір барлы оушы шін

крсетпеуі *Баланы танымды сыныпта мегерту таырыптарыны аиат болуы

*Оыту мен трбиені кшін алыптастру *йде з бетімен жмыс иыншылыын жеу, * Оытуды оушылар-

Бірлігі жне дамыту істеу азайту шін оза оыту ды р трлі топта-

*Дидактикалы *Білім мен кеейту жне Бірінші айталау дсін олданады рыны ерекшелігіне

белсенді кешені жне тередетуге жадай *Тірек конспектісін *иын таырып р саба сйкес бейімдеу,

дамыту кешені жасау ауызша баяндау сайын азантайдан тіле ыайлау

*оршаан ортаны *Ізгілік, жеке арым- Екінші баылау бастайды *Мытылар здеріні

педагогикаландыру -атынас шеберлігі, *Жалпылау жне жйелеу *Сабаты пысытауа абілеті мен икемді-

*Балаа ізгілік ата-анамен бірлесіп шінші баылау уелі озаттар,сосын лігін одан рі бекіте

трысынан арау т.с.с. жмыс істеу, т.с.с. *зара бірін-бірі баылау орташалар,кейін нашар тседі,лсіздер зін-

2)Практиканы блоктау оушылар зі сынап арауа

атыстырылады т.с.с. ммкіндік алып,

сенімсіздіктен

арылады т.с.с.

Лекция-2. В.Ф.Шаталовты педагогикалы технологиялар жйесі

В.Ф.Шаталов Донецк аласындаы №5 орта мектепті математика пніні малімі жне малімдер білімін жетілдіру институтыны ызметкері. В.Ф.Шаталовты негізгі станымы: «Барлы балалар дарынды екеніне бізді сеніміміз мол. Жаа бадарламалар бір араанда крделі крінгенімен , оушылар толы мегере алады.»

В.Ф.Шаталовты педагогикалы жйесі: иын масат идеясы тірек идеясы оыту процесін жеделдету жолдары.

В.Шаталовты пікірі бойынша, ол жаа ештее ашан жо, ол тек педагогика мен психологияны рационалды идеяларын ару етіп алды.Оытуды технологиясыны негізі –жымды оыту жадайында оушыларды танымды іскерлігін йымдастыру.

В.Ф.Шаталовты негізгі аидалары:

1.Мліметтерді ыса да нса тсіндіру:

* Бір затты 3-4 рет трлі сздермен айталай отырып баланы назарынан арты жкті алу.

* Бір сабата бір теорема беріп ана оймай , таырыпты бір-бірімен байланысан ірі блокпен оыту.

* Оушылара е негізгісін йрету, сонда есте сатау клемі азаяды.Нтижесінде материалды 70% жасы тсініліп, есте жасы саталады.

2. Оушылара бір мезгілде жазу мен тыдауа тыйым салу.

3. Теорияны алдын-ала арап конспект трінде жазу. Кру анализаторыны задылытарын олдана отырып ызыты , ашы, ерекше етіп суреттеу.Тірек конспект зін-зі баылауа , ата-аналар тарапынан баылауа ммкіндік береді.

4. Блок схеме бойынша білімін баалау.

5. Оытуды дстрлі оыту шеберінен тыс ткізу , біра оушыларды ойлауын да оса оыту керек.

6.рбір оушы зін еркін рі сенімді сезінетін атмосфера тудыру.

7.Сабата баылау принципін олдану, яни р сабата оушыларды райсысынан саба срау. Оушыларды трлі баылауы мен срауларын йымдастыруда В.Ф.Шаталовты таланты байалады.

8. р оушыа з балын жасартуа ммкіндік беру.Бл принцип «ашы перспективалар» деп аталады.

азір мектеп бадарламаларында ысаша теориялы тжырымдардан со іле-шала практикалы кезе-есептер шыару, жаттыулар орындау кезеі басталады.Ал бл дрыс емес, теорияны толы игеріп боланнан со ана практикаа кіріскен лзім. Сондытан Л.В.Занков пен В.В.Давыдов сынан: теориялы білімні жетекшілік рл атаратындыы жніндегі принцип кллі оушыларды жедел ала жылжуына негізделген іргетаса айналады.В.Ф.Шаталовты оыту технологиясында теориялы білімді игеріп болан со ана басты назар практикаа аударылады.

Жаа материалмен жмыс тмендегідей ретпен жргізіледі:

Бірінші кезе: саба туге ажетті іріктеліп алынан параграфтарды малімні жан-жаты рі бейнелі эмоционалды трыда тсіндіру.

Екінші кезе: Тірек конспектісі бойынша оу материалдарын ысаша тсіндіру; р илы негізгі ымдар белгілеріні кмегімен кодталан материалдарды дыбыстандыру, пия кілтін ашу жне оларды арасындаы зара логикалы байланысты анытау.

інші кезе: тірек белгілерін оып-йрену, олар р оушыа йлестіріліп беріледі, шкірттер белгілерді здеріні альбомдарына желімдейді.

Бесінші кезе: келесі сабата тірек белгілерін жазба трінде крсету.

Алтыншы кезе:тірек белгілері бойынша жауап беру

Жетінші кезе: брын тілген материалды дайы айталау жне тередете оыту.

Лекция-3. Тірек сигналдар арылы оыту технологиялары. Тірек конспектілерін жасалуына ойылатын талаптар.

Тірек сигноалдары арылы оытуды ерекшелітері:

*немі айталау, міндетті кезедік баылау,ірі блокпен оыту т.б.

* жеке бадарлы арым-атынас, ыпал

*ізгілік, еркімен оыту

*р оушыны жобасыны жариялылыы, тзетуге, суге, табыса жетуге жадай жасау

* оыту мен трбиені бірлігі

Тірек белгілері: жинаы, деттен тыс тірек сигналдары оушыларды ызытырып, оларды белсенді ебекке, ізденіске бастайды, оларды белсенді тйсігі аясындаы кллі проблемалара деген назарын кшейтеді. Осыан орай баланы бойында аса маызды асиет алыптасады: кнделікті, сан мрте кз алдынан тіп жатан былыстар мен заттарды зінен деттегіден тыс жйітті аарады, ал зі-талантты айрыша асиеті. Талант дегеніміз –ізденістегі масаткерлік, табандылы, р трлі фактілерді , баылаулар мен ойларды орыта білу.

Тірек белгілерінде ойын элементі де , уаыт пен орын немдеу де , балалар психологиясын біліп отыру да ескерілген. Біра басты масат-логикалы байланыс негізінде тілетін материалды «таырыптар мен блімдері» балалар жедел ынатындай естерінде за сатайтындай етіп тсіндіру.

Тірек белгілері оу-трбие рдісінде ойлау, арым-атынас, шыармашылы іс-рекеттерді негізгі ралы болып табылады.Оыту рдісінде тірек белгілері тмендегідей функцияларды атарады:

1) Материалды абылдауды алашы кезеінде кері байланысты атарады.

2) Оушыны сабаа дайындалу іс-рекетін жеілдетеді.

3) Мегерілетін материалды клемін бірден лайтуа кмектеседі.

4) Міндетті оу бадарламасы мен біріай оулыты шегінен шыуа ммкіндік береді.

5) Бааны аз болу проблемасын болдырмайды.

6) Оушыларды кркемдік образа жне графиктік модельдеуге йретеді.

Тірек жазбаларымен жмыс жасаанда баалар р жеке жазбаа ойылады жне оушы кез келген уаытта баасын жндей алады. Бл тсілде нашар баалар болмайды.

Адам баласы ойлаанын кз алдына келтіре алады. Тірек жазбаларында сабаты негізгі сттері крсетіледі жне ол ртрлі сурет, кесте, цифрланан апарат ретінде жеткізіледі. Тірек жазбаларын растыру ш блімнен ралады:

- материалдарды жинатау. Бл ксіби шеберлікті крсетуге те лкен ызмет етеді. Бл жерде таырып йрететін материалдар оулытармен, мірмен, техникамен, ндіріспен байланысты болады.

- негізгі тсініктерді жеткізе білу. Бл блімде дайын материалдарды «бал тамшыдай» керегі алнады, одан рі «тамшыдан» керекті сздер, суреттер, сызбалар ткен материалды еске тсіретіндей етіп алынады.

- тірек жазбасын растыру. Малім р трлі суреттер , рсімдер, графика трінде дайындалан материалды жеткізеді.

Тірек жазбалары абылдау жаынан да, есте алу жаынан да арапайым болуы тиіс.

Тірек конспектілерін жасауа ойлатын педагогикалы талаптары:

1) Ышамдылы (300-400 баспа табасы)

2) рылымдылы (4-5 логикалы блокты байланыс)

3) Мтіндік (табалар мен белгілерді онымды орналасуы,реттілік)

4) Баспа табаларыны жекелігі

5) рбір 4-5 блоктан жеке болуы шарт

6) Жйелілік

7) Тсініктілік

8) арапайымдылы

9) Трлі-тсті безендірілу

Жалпы білімдік пндер бойынша В.Ф.Шаталовты сынан дісі негізінде

тірек-конспект, диаграмма, график,логикалы тірек-сызба арылы теориялы материалдарды блокпен оытып, дамыта оыту технологиясы бойынша р трлі кезедерінде здіксіз білім алуа жадай жасап оыта отырып дамытуа, екіншіден, з бетінше білім жинатауа , шыармашылы пен жмыс істеп мірге бейімделуіне ыпал жасайды.

Лекция-4. Оытуды инновациялы технологияларын физика сабаында олдану.

Оу-трбие рдісін йымшылдыпен жргізуде малім басты тла.

Малім шеберлігіні негізгі крсеткіштеріні бірі –методика саласындаы ылыми жаалытар мен озы алдыы атарлы тжірибені жетік игеру.Демек сапалы, тиімді нтижелі жргізілген рбір саба-стазды тынымсыз ебегіні айаы.

Жалпы физика сабатарын мынадай трт топа блуге болады:

1.Жаа таырыпты мегеру сабаы

2. Жаа таырыпты мегеру сабаы

3. Оушыларды алан білімдерін олдана білуге йрететін сабатар

4.Таырыпты айталау-пысытау сабаы.

Жаа таырыпты мегеру сабаы.

рбір жаа таырыпты бергенде оушыларды ммкіндіктеріне арай тірек белгілері мен тірек конспектілерін шыару керек.Сондай-а физикалы задылытар мен былыстара арнап жеке тірек белгілерін де растыру керек.Мысалы, 8-ші сыныпта ішкі энергия таырыбын ткенде , ішкі энергияны физикалы маынасын толы ашушін тмендегідей тірек белгісін пайдалануа болады.

Е_ішкі=N(Е_пот+Е_кин)

дене молекула

Мндаы, Е_{ішкі –}денені ішкі энергиясы,

Е_пот–молекулаларды потенциалды энергиясы,

Е_кин–молекулаларды кинетикалы энергиясы,

N-молекулаларды саны.

Яни, бл –тірек сигналы «Денені ішкі энергиясы денені райтын блшектерді кинетикалы энергиясы мен осы блшектерді молекулалы зара сер кштерінен пайда болатын потенциалды энергияларыны жиынтыынан трады» дегенді білдіреді.

Негізгі задылыты тірек белгілері арылы беру оушыларды есте сатау абілетін арттырады.

Жаа сабаты бекіту сабаы.

Жаа сабаты мегеру сабатарында кбіне санды жне сапалы есептер шыаруа , р трлі ызыты тжірибелер мен магиялы физикалы фокустарды крсетіп, балаларды ой-рісіні дамуына, оларды шыармашылыыны суіне баыт береміз.

сіресе сапалы есептерді шыаранда халы даналыыны анатты наыл сздеріні, маал-мтелдеріні трбиелік мнін физика трысынан тсіндіруге тырысамыз. Кбіне сабата

1. «Кім жйрік?»

2. «Кім тапыр?»

3. «Физика йде»

4. «Суретті физика»,т.с.с. аттарменбалалрды сапалы есептерді

маынасын дрыс тсініп, табиаттаы былыстарды мн-маынасын дрыс аша білуге йретеміз.

Осылайша физиканы негізгі задылытары мен былыстарын

мірмен байланыстыра ызыты етіп беруді ойластырамыз. Мндай тапсырмалар балаларды пнге деген ызыушылын арттырып ана оймай, олара физиканы задылытарыны мірде кеінен олданылатынын таы ындырады.

Лекция-5. Оушыларды алан білімдерін олдана білугейрету сабатары.

Мндай сабатара

1.Зертханалы жмыс

2. Сараманды жмыстар негізінде рылан сабатар жатады.

Жоары сыныптарда жыл аяында физикалы практикумды оушыларды абілеті мен ммкіндіктеріне арап ткізген олайлы.

Зертханалы жне практикалы сабатарды дрыс йымдастыранда олар оушыны шыармашылыына жол ашып, оларды з бетінше ізденісіне жол ашады.

Мектепте оылатын толы физика курсына арналан барлы зертханалы жне сараманды жмыстарды осымшаларын жасау керек. Бл осымшаларда тек ана жмыса нсау ана берілмей, негізгі теориялы материалдар мен сол таырыпты ашатын сратар да беріледі.

Таырыпты айталау-пысытау сабатары.

айталау-пысытау сабаыны ай трін тадап алса та мына тмендегідей мселелерге кіл блеміз:

1) Тарау бойынша оушыларды алан білімдерін бір жйеге келтіру

2) Таырып бойынша негізгі задылытар мен былыстарды олданбалы маынасын ашу.

3) Санды жне сапалы есептерді шеше білуге дадыландыру

4) Оушыларды шыармашылыына жол ашу

5) Таырып бойынша тілген физикалы формулаларды бір жйеге келтіру

6) Табиат былыстарыны сырын ашу.

Кейде айталау-пысытау сабатарында физикалы былыстарды

бір-бірінен айын ажыратуа кмек беретіндей салыстырмалы кестелерді пайдалану керек.

айталау-пысытау сабаында кейде аукцион ткізу керек.Мысалыа ортасына физикалы шаманы белгілейтін ріптері жаылан глдерді сатып, татаа ілінген демі глді сатып алу деген сияты.

Кейде айталау-пысытау сабатарында оушыларды пнге деген ызыушылыын арттыру шін физикалы сзжмбатар шешкізу керек.

айталау-пысытау сабатарында физикалы, табии былыстара байланысты жмбатарды шешкізу , балаларды пнге деген ызыушылыын арттырып, оларды шыармашылыа баулиды.

Лекция-6. Дстрлі емес сабатар жне оларды трлері. Дстрлі емес сабатарды дидактикалы рылымы.

азіргі кезде мектеп тжірибесінде сабаты алыптасан дстрлі трлерінен баса, дстрлі емес трлері де пайда болуда.Ондаы масат-рбір сабаты оу-трбиелік ммкіндіктеріні мол екенін крсете отыра , оны жаа сапалы сатыа ктеру.

Дстрлі емес сабатар – алыптан тыс, кнделікті сабатан згеше сабаты жаартылан трлері.

азір педагогика ылымында дстрлі емес сабатарды 70-тен астам трлері белгілі болды. Дстрлі емес сабатарды тілу формасы мен масат-міндеттеріне арай 3 топа блуге болады: ой орыту сабаы, ойын сабаы, жарыс сабатары.

Дстрлі емес сабатар

Ой орыту сабатары Ойын сабатары Жарыс сабатары

*Лекция *Саяхат * Сайыс

*Семинар *Театр *Не? айда? ашан?

*Конференция *Концерт * КТК (кілді

*Баспасз *Тренинг тапырлар клубы)

конференциясы *Ойлан,тап!

*Телекпір *Аукцион

*Интегралды саба *Баытты ст т.б.

*Бинарлы саба

*Модульдік саба т.б.

Лекция-ой орыту сабаыны зегіЛекция негізінен ауызша баяндаудан ана емес, сонымен атар баса да оыту дістерінен трады. Лекция міндетті трде бір немесе екі саатты ана болып оймай, минилекция трінде 7-8 сынып оушыларына туге болады.

Семинар сабатары кбінесе оылан лекция таырыбына байланысты негізгі зекті мселелерді талылау, оушыларды танымды ойлау абілеттерін дамыту,зіндік шыармашылы белсенділіктерін шыдау масатын кздейді.

Конференция сабаы.Конференция ретінде ткізілетін саба трі кейбір таырыптарды тереірек мегерту, оны ылыми дрежесін ктеру масатын кздейді.

Баспасз конференциясы-конференциялы сабаты згертілген трі.Ерекшелігі-бл сабаа р трлі баспасз –апарат ралдары кілдері мен ататы алымдар мен мамандарды шаырылуымен ткізіледі.

Телекпір-дстрлі емес сабаты е кп тараан трлеріні бірі. Телекпір-2 немесе одан да кп мектеп оушыларыны телебайланыс арылы саба ткізуі.

Интегралды саба –бір сабата тілетін таырыпты баса пндермен зара байланысы арастырылып екі немесе одан да кп пндерді бір таырыпта зара байланыста ашып беруін айтады.

Бинарлы саба – интегралды сабаты бір трі, мнда бір таырыпты зара байланысына арай 2 малім береді.

Модульдік саба. Сабаты тиімділігін арттыруды кптеген діс тсілдері бар. Стандартты емес сабаты бір трі модульдік саба.

Ойын сабатары. Ойын сабатары-дстрлі емес сабатарды е кп тараан трлеріні бірі.Ойын сабатарыны ерекшеліктері оу-трбие рдісінде балалара таныс ойын элементтерін білім алуа пайдалану.

орыта айтанда осындай дстрлі емес сабатарды оушыларды танымды ызыушылыы мен іскерлік шыармашылы асиеттерін алыптастыруа маызы ерекше.

Дстрлі емес сабатарды негізгі масаты-оушыларды даму абілетін дамыту, белсенділіктерін арттыру, ізденімпазды пен шыармашылыа баулу. Дстрлі емес сабатарды міндеті-оушыларды танымды ызыушылытарын ояту.

Дстрлі емес сабатар

Масаты Міндеті

Білімділік Трбиелік Дамытушылы

*Ойлау абілетін *Адамгершілік *Танымды *Оушыны

дамыту *Ебек сйгіштік белсенділігін ызыушылыын

*Шыармашылы *йымшылды арттыру ояту

*Сздік орын *Жолдасты *з бетінше *Таырыпты толы

байыту кмек беру жне жмыс жргізу мегерту

арым- жне ой орытуа *Алан білімдерін

атынаса йрету дадыландыру мірде олдана

*Ізденімпаздыа алуа йрету

йрету *Сйлеу

мдениетіне

тселдіру

Саба сапасын арттыру-барлы малімдерді толандыратын маызды мселе.

Дстрлі емес сабатарды ткізу малім мен оушылар тарапынан мынадай іс-имылдарды талап етеді.

1.Сабаты алдын-ала те ыпты дайындалуы: арнайы тапсырмалар беріледі,сабаты масаты, рылымы, р оушыны міндеті мен ролі тсіндіріледі.

2.Сынып жне р оушы ерекшеліктеріне, білім дегейлеріне сйкес сабаты жру барысы тыылыты ойластырылады, наты жоспарланады.

3.Нашар лгеретін жне білімге немрайлы танытан оушыларды танымды іс-рекетін жандандыруа ерекше кіл блінеді.

Дстрлі емес сабатарды ткізілуі де алуан трлі, малім иялына шек болмайды, тек тпкі масат-сабаты жандандыру, оушыны білімге ызыушылыын арттыру еш згеріссіз саталуы тиіс.

Лекция-7. Электромагниттік таырыбы бойынша айталау-пысытау сабатары

Сабаты таырыбы: «Жылулы былыстар» тарауы бойынша айталау-пысытау сабаы.

Сабаты масаты:

Білімділік: Оушыларды табиаттаы болып жататын жылулы былыстарды физика трысынан тсіндіре білуге, оларды негізгі асиеттері мен задылытарын айыра білуге , алан білімдерін мірде олдана білуге йрету.

Трбиелік: Оушыларды алырлыа, тапырлыа, іскерлікке баулу.

Дамытушылы: Оушыларды логикалы ойлау абілеттерін жетілдіріп, з бетінше жмыс істей алуа дадыландыру.

Сабаты типі: айталау-пысытау сабаы

Сабаты трі: Не? айда? ашан? Ойын-жарыс сабаы.

Крнекіліктер: Физикалы ралдар

1.Барометр

2.Манометр

3.Психрометр

4.Гигрометр

5.Термометр

6.Мензурка

7.Броун тжірибесіне арналан ралдарды моделі

8.ол насосы

9.алы абыралы шыны ыдыс (колба)

10.Жа ааздан жасалан орапша

11.Суы бар ыдыс

12.Шыл табаша

13.Спиртшам, сіріке, сабын

Тжірибелер: 1.Шыл табашаны сабынмен бірге ктерілуі

2.Суды ааз орапшада айнауы

3.Суды тмен ысымда айнауы

4.Ішіндле суы бар шыны ыдысты ткергенде суды

апауы

Сабаты барысы:

1.йымдастыру кезеі

Малімні кіріспе сзі:

ымбатты балалар мен бгінгі сабаа атысушы арнайы шаырылан онатар!

Бгін біз сіздермен «Табиаттаы жылулы былыстар» тарауы бойынша айталау –пысытау сабаын ткізбекшіміз. Саба-дстрлі емес саба. Бгін сабата сіздер табиаттаы жылулы быдлыстарды ыры мен сырын физика трысынан тсіндіріп, оларды негізгі асиеттері мен задылытарын таы да еске тсіріп,осы таруда алан білімдеріізді кнделікті мірде олдана алуа йренесіздер. Бгінгі сабата «Физика-табиат жайындаы ылым» екендігіне кздерііз жетеді.

Бгінгі сабата 2 топ жарысалы келіп отыр.

1топ-«Жылу» тобы

2 топ-«Бу» тобы

р топты здерін жанкйерлері бар.

Сіздерді жауаптарыызды баалау шін мнда діл-азылар аласы отыр. Жарыс 7 блімнен трады, р блімдегі е жоары балл-5 пай.Сондытан сіздерге тек табыс тілеймін.Іске ст, Жас достар!

І-блім: Топты бір-бірімен танысуы

ІІ-блім:Тапырлар сайысы

ІІІ-блім: ралдар жарысы

IV-блім: «Сзжмба сайысы»

V-блім: атесін тап!

VI-блім: «Алдар Ксе ата бізде оната»

VII-блім: «Кім жылдам?»

Сергіту сті: «Квант кледі»

1. Тжірибе-бл кезде адам олымен, басымен жмыс істейді, біра крмейді, арамайды.Ал баылау-бл кезде адам креді, арайды, біра олымен, басымен ештее істемейді.

2. атты аязда жайан кірлерді атып алуы-ондаы молекулалар да атып алады.

Сабаты орытындысы:

1.діл-азылар аласы сайысты орытындысын шыарып, жеімпаз топты анытайды.

2.Малім сабаты жалпы орытындылап, оушылар білімін баалайды.Пайда болады,ал жел транда температура тмендейді де осы сынап баанасы тмен тседі.

Лекция-8. Оушыны шыармашылы абілетін дамыту. Шыармашылы сабатар.

Физика оу рдісінде оушыларды шыармашылы абілетін дамыту шін е олайлы шарттарды беретін оыту пні болып табылады. азіргі ылыми-техникалы жоары дрежеге жетуі физика ылымыны жетістіктеріні нтижесін крсетеді.Оушыларды белсенділігі мен танымды іс-рекеттері арылы шыармашылыты дамыту кптеген ылымдарды ебектерінде арастырылан.Онда проблемалы оыту арылы оушыларды шыармашылы ойлауын дамыту талданып, проблемалы оытуа индуктивтік-гипотизалы-дедуктивтік тсілді сынан. Дегенмен де оушыларды шыармашылы абілетін дамыту кптеген ебетерде зерттелмеген де, бл мселені толытай шешілген деп есептеуге болмайды.

Осы орайда е алдымен шыармашылы тсінігіне тоталып тейік. дебиетте шыармашылы тсінігі-жаа здік нрсені жасалуымен байланысты, сонымен атар кшірмелік іс-рекетке арсы ойылады. Кейбір деректерде шыармашылы оамды былыс деп арастырылан.

Ал пеагогикалы ылымда шыармашылы тсінігі, оушыларды зі шін жааны , яни субьективті жааны жасау ызметі немесе адамны іс-рекетіні белсенділігі мен дербестілігіні е бжоары трі деп тсіндіріледі.

Осыан байланысты оушыларды шыармашылы абілетін дамытуда оытуды жаа инновациялы технологиясын пайдаланан жн.

Оушыларды шыармашылы абілетін дамыту шін оыту ралы-компьютерлер олданбай оушыны зі бдайындаан р таырыпа байланысты р трлі дегейлік тапсырмалардан ралан зіндік жне баылау жмыстары мен оушыны болаша іс-рекетіне негіз болатын информациялы блоктар арылы да іске асыруа болады. Оушыларды шыармашылы абілетін шыдау шін дегейлік зіндік жмыстара тмендегідей талаптар ойылады.

Бірінші дегей-йренушілік:

Оушыларды жаа таырыптан алан білімдерін бекіту шін, еске тсіріп,айталау шін жне алан білімдерін практикада олдана білуге жаттытырады.Мнда задылытардан, ережелерден, анытамалардан, формулалардан хабардар болу ажет.

Екінші дегей-алгоритмдік:

Мнда кері байланысан функцияларды орындау шін тексеру тапсырмалары, іріктелген материалды жйеге келтіруге , реттеуге арналан мазмны згертілген жадайдаы тапсырмалар беріледі.

шінші дегей:

Оушылара берілген тапсырмалар танымды ізденіс трінде, игерген білімді тередету шін р трлі логикалы операцияларды керек етеді.

Тртінші дегей-шыармашылы:

рбір тапсырманы з бетімен тсініп талдай отырып орындау ылыми шыармашылы трыдан шаын зерттеу жмыстарын жргізіп, «кішкентай» жаалы ашанмен барабар.

Шыармашылы оып йрену, здіксіз ізденіс, масатты ебек шыдалу арылы алыптастырылады.

рбір сабаа мият даярлану , тыылыты жоспарлау, шыармашылыпен жзеге асыру-малім шеберлігіні маызды белгісі. Оны кмегімен педагогикалы тсілдер оры , педагогикалы техника жиынтыы жаалыты туындатады, шыармашылыпен ебек етуге негіз болады.

Квантты физика

(11 сынып)

Сабаты таырыбы: «Квантты физика» тарауы

бойынша айталау-пысытау сабаы.

Сабаты масаты:

Білімділік: «Квантты физика» тарауындаы негізгі

физикалы былыстар мен фотоэфект

задарын айталап, бір жйеге келтіру.

Трбиелік: Оушыларда лкен адамгершілік кзарас

пен Отана деген шынайы сйіспеншілік алыптастыру шін лы физиктерді: М.Планк, А.Эйнштейнні мірбаяндарымен таныстыру.

Дамытушылы: Оушыларды з бетінше іздену,

шыармашылыа мтылу абілеттерін

дамыту.

Сабаты крнекілігі: 1) Оушыларды шыармашылы

жмыстары

2) Альберт Эйнштейн, Макс Планкты

Портреттері

Сабаты типі: айталау-пысытау сабаы

Сабаты трі: шыармашылы саба

Сабаты барысы:

І. йымдастыру кезеі

ымбатты, балалар!

Бгін сіздермен «Квантты физика» таырыбына айталау-пысытау сабаын ткіземіз. Сабаты масаты-сіздерді осы таруда алан білімдеріізді бір жйеге келтіру, сіздерді шыармашылыпен жмыс істеуге йрету.

Сабаты барысы:

І блім: «Фотоэффект» сзжмбаын шешу.

ІІ блім: «Фотоэффект», «Квантты физика» шыршасын

безендіру.

Бл блімні масаты-оушыларды «Квантты физика» тарауындаы негізгі физикалы формулаларды алай мегергендіктерін айындау.

ІІІ блім: «Рефераттар» тобы.

Оушылар здеріні дайындаан рефераттарынан ысаша малматтар береді.

1.Бл алым кім?

2.мір срген жылдары

3.андай жаалы ашты?

4. Ол жаалы айда, не шін олданылады?

Мысалы, рефераттарды таырыбы тмендегідей болулары ммкін:

1. «Макс Планк»

2. «Альберт Эйнштейн»

IV блім: Жмбатар шешу

V блім: «Гл», «m» - глін безендіру

Татаа лкен ылып «т»-гліні жапырашалары салынады да , алан оушылара анша жапыраша болса, сонша массаны формуласын табу тапсырылады.Біріншісі болып барлы формуланы дрыс тапан оушыа ескерткіш ретінде «т»-глі сыйа беріледі.

VI блім: «Нобель сыйлыы» туралы білесіз бе?

Нобель сыйлыы- дние жзі алымдарыны е лкен наградасы. Бл сыйлы бірнеше зауыттар мен фабриканы иегері, динамитті ойлап тапан Шведті ататы алымы, нертапышы Альфред Нобельі рметіне аталан.

лер алдында , 1895 жылды 27 арашасында зіні 31 миллион долларын дние жзіндегі жас талапкер алымдарды олдау шін сиет етіп алдырды. Бл сыйлы жыл сайын физика, химия, медицина, дебиет пен нер, бейбітшілікті ныайту саласында ебек етіп, жаалы ашан алымдара беріледі.

Брыны Кеес Одаында физикадан 8 орыс физиктері Нобель сыйлыын иеленді.Олар И.Е.Тамм, И.М.Франк, И.Г.Басов жне т.б.

VІI блім: «лы алісдар мірінен» немесе

«алымдар сйлейді» викторина-сра

1.Альберт Эйнштейн «мірі нды нер туындыларына толы» деп ай физикті айтты?

Жауабы: Классикалы электронды теорияны рушы Г.Лоренц.

2.С.И.Вавилов ай академикті физикалы экспериментті асан шебері жне сиыршысы деп атады?

Жауабы: Физикалы оптикадаы жмысымен лемдік ататы жеіп алан американ физигі Роберт Вуд.

VIII блім: «Нобель сыйлыыны лауреаттары» викториналы

сратар

1. ай физик 2 рет: бірінші рет физика, екінші рет химия саласы бойынша Нобель сыйлыыны лауреаты болды?

Жауабы:Мария Сладовская-Кюри физика бойынша Нобель сыйлыын 1903 жылы, химия бойынша Нобель сыйлыын 1911 жылы.

2. Физиктерді ішінде химия саласы бойынша Нобель сыйлыын алан кімдер жне андай ылыми ебектері шін?

Жауабы: 1) Сладовская-Кюри- радий, полоний элементтерін ашаны жне радийді асиеттерін , оны оспаларын зерттегені шін;

2) Фрэнис Уильям Астон-аылшын алымы, траты изотоптарды ашаны жне оларды асиеттерін зерттегені шін.

Сабаты орытындысы:

Малім р топты шыармашылы жмыстарын арап баалайды. Топ басшылары з топтарындаы р жмыса баа береді.

Мндай шыармашылы сабаыны тмендегідей ерекшеліктерін атап туге болады:

1) оушыларды з бетінше ізденуге йретеді;

2) оушылар р трлі апарат ралдарымен: ылыми-кпшілік кітаптармен, анытама материалдармен жне т.б. жмыс істеуге йренеді.

3) Оушыларды логикалы ойлау абілеттері жетіліп,шыармашылыпен жмыс істеуге дадыланады.

Лекция-9. Сзжмба-айталау-пысытау сабатарында негізгі кмекші рал.

Физика –ызыты ылым. Физика сабатарында оушыларды пнге деген ызыушылыын арттыруда сзжмбаты алатын орны ерекше. сіресе сзжмбаты айталау-пысытау сабатарында олдану тиімді. айталау сабатарында малімдерді алдына кптеген міндеттер ойылады:

1. оушылара физикалы ралдарды айда жне не шін пайдаланылатынын білдірту.

2. физикалы шамалар мен бірліктерді , задылытарды маынасын аштыра білдірту.

3. физикалы жаалытар мен задылытарды кім, ашан жне алай ашандарын білдірту.

Осы ретте оушыларды логикалы ой-жйесін, сана-сезімін

дамытуда,оларды ртрлі физикалы шамалар мен бірліктерді , терминдер мен задылытарды , былыстар мен згерістерді атын есте сатауда сзжмбаты пайдалануа болады.

Сзжмбаты саба стінде де шешуге болады. Бл шін алдын ала жылжымалы татаа сзжмбаты торы сызылып ойылады.

Сзжмбаты физикалы диктант ретінде олдануа болады. Бл шін саба басталана дейін татаа сзжмбаты торы сызылып, рбір торкз сйкесінше толтырылады. Ал сабата оушылара 6-8 минут уаыт ішіндербір крсетілген физикалы шамаларды , бірліктерді немесе задылытарды маынасын ашу тапсырылады.

Сонымен , айталау-пысытау сабатарында сзжмбаты оушыларды білімін баалау шін де пайдалануа болады.

Сзжмба й тапсырмасы ызметін де атара алады. лкен таырыптар мен тарауларды айталаанда оушылара йде осы таырып немесе тарау бойынша сзжмба растырып келуін тапсыруа болады.

орыта айтанда, сзжмбапен жмыс жасау оушыларды ынталандырып, оларды пнге деген ызыушылытарын арттыра тседі.Сондытан да рбір таырыпты ,тарауды айталаан сайын сзжмбапен жмыс жасауды дадыа айналдыран жн.

Сзжмба «Атомды физика»

Ф	И	З	И	К	А
				Т
					О
			М
		Д
		Ы

Сратар:

1-2-атом ядросын раушы блшектер

3-электронды ашан аылшын физигі

4-атомны негізгі ортаы блігі

5-элементар блшектерді зерттеу шін алы абатты фотоэмульсия дісін сынан орыс алымы

6-табиатта болатын згеріс

Жауаптар:

1-протон

2-нейтрон

3-Томсон

4-ядро

5-Мысовский

6-былыс

Лекция-10. Жаратылыстану-математика баыты бойынша 10-сынып физикасы таырыптарына инновациялы технологияларды олдану.

Электродинамика негіздері

(Х сынып)

Сабаты таырыбы: «Электродинамика негіздері

бойынша немесе «Табиаттаы электромагеиттік былыстар» таырыбы бойынша айталау-пысытау сабаы.

Сабаты масаты:

Білімділік:

«Электродинамика» тарауы бойынша негізгі физикалы задылытарды: Кулон заын, Ампер заын, Джоуль-Ленц задарын, тізбектей жне параллель осуды задылытарын айталап,бір жйеге келтіру.

Трбиелік:

Оушыларды лы физиктерді : Фарадейді, Максвельді мірбаяндарымен таныстыра отырып, оларды бойында Отана деген сйіспеншілік, патриотты кзарастарды оята отырып, оларды адамгершілік рухта трбиелеуге ат салысу.

Дамытушылы: