Тіке аатын азандытар

Лекция 6

ЭС – да бу азандытары турбиналарды айналдыратын бу (жмыс денесі) жасауа жне электрэнергиясын алуа олданылады.

Бу азандытары екі типке блінеді – барабанды жне тіке аатын (прямоточные). Бізді елде негізінде ЖЭС – де барабанды типті азандытаролданылады.

Барабандылардан барабанны жотыымен айырмашылыы бар, буды пайда болу процесі суды циркуляциясынсыз жреді. Бусулы оспа экран бырларынан бірден бу ыздырышына аырында буа айналып, асын ызып, теді.

Бл азандытар энергетикада крделі автоматикасы боласын жне турбинаа суды кіру аупіне байланысты кеінен олданылып жрген жо.

ЖЭС бу азандыыны слбасы

1 - оша камерасы (оша);

2 - жаты газ жолы;

3- конвективтік шахта;

4 - оша экрандары;

5 - тбе экрандары;

6 – жіберу бырлары;

7 - барабан;

8 – радиациялы - конвективтік бу ыздырышы;

9 - конвективтік бу ыздырышы;

10 - су экономайзері; 14 - шлак комоды;

11 – ауа ыздырышы; 15 – суы коронка;

12 – рлеуші желдеткіш; 16 - жанарылар.

13 – экрандарды тменгі коллекторлары;

Слбада кл стаыш пен ттін сорыш крсетілмеген.

Турбина (фр. turbine , лат. turbo йын, айналу)— жмыс органы (ротор) айналатын озалтыш, келтірілетін жмыс денесі – бу, газ, су кмегімен кинетикалы энергияны механикалы жмыса трлендіреді. Жмыс денесіні аыны ротор шеберінде бекітілген алашалара сер жасайды да оны жылжытады.

Генераторды айналдыруа жне жылу жне атом электрстанцияларында электр тогын алу шін, теіз, жер жне ауа кліктерінде озалтыш ретінде, гидродинамикалы берілісті ранды блігі ретінде олданылады.

Газ турбинасы

Радиалды стік гидротурбинаны

жмыс дгелегі

Білігі жаты орналасан шмішті гидротурбина

Электр генераторы — бл механикалы энергия электрлікке трленетін рылы.

1832 жылы Майкл Фарадей электрмагниттік генераторларды жмыс аидасын ашты. Ол «Фарадей дискі» деп аталатын бірінші электрмагниттік генераторды растырды. Ол аз ана траты кернеу мен токты ндірді.

Синхронды машина — бл роторыны айналу жиілігі ауа салауындаы магнит рісіні айналу жиілігіне те айнымалы токты электр машинасы.

Кез – келген генераторды сер аидасы электрмагниттік индукция былысында негізделген. Егер біртекті В магнит рісінде біралыпты жатау айналып трса, онда жиілігі жатауды айналу жиілігіне те айнымалы ЭК пайда болады. Біз жатауды магнит рісінде немесе магнит рісін жатауды айналасында немесе жатау ішінде магнит рісін айналдырса та нтиже бір болады - гармоникалы замен згеретін ЭК.

Синхронды генераторлардыайнымалы ток кздері ретінде пайдаланып, электрстанцияларда жне электр ондырыларында орнатады. Роторлары бу (турбогенератор) немесе су (гидрогенератор) турбиналарымен айналатын ндірістік жиіліктегі токты алу шін синхронды генераторларкеінен тараан.

Синхронды генераторлар газ турбиналарыны, іштен жанатын озалтыштарды, жел немесе электрозалтыштарды жетегінде болады.

Синхронды генераторлар роторыны орамдары орта білікте орналасан блек генераторды (оздырышты)траты тогымен оректенеді.

Ротор айналанда оны магнит рісі статорды шфазалы орамында айнымалы ЭК тудырады.

Тез айналатын синхронды генераторларды (турбогенераторларды) полюстер жптарыны саны аз (р = 1, 2), ал жй айналатын (гидрогенераторларды) р бірнеше ондытара жетеді. ЭК шамасы ротор орамындаы токты згертумен реттеледі. n = 60f / p

Гидрогенераторды роторы

Турбогенераторлар

уат бойынша турбогенераторлар негізгі ш топа блінеді: 2,5 - 32 МВт, 60 - 320 МВт жне 500 МВт жоары.

Айналу жиілігібойынша трт полюсті (1500 жне 1800 айн/мин айналу жиілігіне) жне екі полюсті (3000 жне 3600 айн/мин айналу жиілігіне) 50 жне 60 Гц торап жиілігіне сйкес турбогенераторларды айырады.

Жетектейтін турбинаны трі бойынша турбогенераторларды бу турбинасынан жне газ турбинасынан айналатындара жіктейді.

Салындату жйесібойынша турбогенераторлар ауа, жанама сутегі, тікелей сутегі жне сйы салындату машиналарына блінеді.