ылмыс ыы» Глоссарий
АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ АЛАСЫ ШКРІМ АТЫНДАЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СЖ
Орындаан:Даутова.А
Тексерген:Башаева.Н
ылмыс ыы» Глоссарий
1. ылмыс – бл ы бзушылыты бір трі. ылмыс баса ы бзушылытардан, оны ылмысты замен белгіленетіндігімен жне оны жасаанда ылмысты жауапкершілікті болуымен ерекшеленеді. «ылмыс» ымы азастан Республикасыны ылмысты кодексіні 9 – бабында берілген: «Осы кодексте жазалау атерімен тыйым салынан оамды ауіпті рекет – ылмыс деп танылады».
2. ылмыс- рашан іс – имыл болып табылады, яни, ол рекетпен де, рекетсіздікпен де жасалуы ммкін.
3. ылмыс – бл оама ауіпті рекет, яни ол ылмысты замен оралатын оамды атынастара зиян келтіреді немесе зиян келтіруге наты ауіп тндіреді.
4. ыа айшылы – бл ылмысты заны рекетке тыйым салуы. ыа айшылы деп ылмысты кодексте бекітілген тыйымды ылмыс жасаан адамны бзуын айтады.
5. ылмысты міндетті белгісіні бірі - адамны кінсіні болуы. асаана немесе абайсызда жасалан рекет ылмыс болуы ммкін.
6. Жазалану- егер рекет жазаланбайтын болса, онда ол ылмыс ретінде арастырылмайды. рбір ылмыс шін ылмысты кодексте жаза арастырылан.
7.ылмыстарды жіктеу – бл оама жасалан ауіпті рекетті ауырлы дрежесі мен сипатына байланысты топтара блу болып табылады. ылмысты кодексте барлы ылмыстар трт топа блінген: онша ауыр емес ылмыстар, орташа ауыр ылмыстар, ауыр ылмыстар жне ерекше ауыр ылмыстар.
8.ылмысты жауапкершілік- ыты жауапкершілікті інішдегі е ата трі болып есептеледі. ылмысты жауапкершілік ылмыс жасааны шін ылмысты замен белгіленеді.
9.ылмысты жауапкершілік – бл адамны жасаан ылмысы шін жазалануы немесе ылмысты – ыты сипаттаы баса да шаралармен жазаланатын ылмысты замен бекітілген міндеті.
10.ылмысты жауапкершілікті элементтері -жасаан ылмысы шін адамны жауап беру міндеті,сотты адамны жасаан рекетін теріс баалаудан крінетін соттау,кінлі адама ылмысты жне ыты сипаттаы шаралар олдану,жаза таайындауды ыты салдары ретіндегі соттылы.
11. «ылмыс рамы»-андайда бір ылмыс трлерін анытау, мысалы, рлы немесе бзаылы, кісі лтіру немесе арашылы.
12.ылмыс рамы- жалпы оама ауіпті рекетті ылмыс ретінде сипаттайтын объективті жне субъективті белгілерді жиынтыын айтады.
13. ылмыс рамыны элементтері бл – объект жне объективті жаы, субъект жне субъективті жаы.
14.ылмыс субъектісі жай, белгілі бір жаса толан жне есі дрыс боандытан з рекетін (немесе рекетсіздігін) баалай алатын абіеті бар адам болуы керек.
15.ылмыс объектісі – бл ылмысты іс – имыла баытталан жне зиян келтіруі ммкін оамды атынастарды жиынтыы, мысалы, мір, жеке меншік, ар – ят, абырой.
16.ылмысты объективтік жаы - рекет деген жалпы ымды беретін адамны рекет немесе рекетсіздік нысанындаы сырты крінісі.
17.ылмысты субъективтік жаы – бл адамны з іс – имылына психикалы кзарасы. Ол асааналы жне абайсыз нысанында крініс табады.
18.ылмысты субъективті жаы – бл ылмыс жасаумен тікелей байланысты адамны психикалы рекеті.
19.Кін - бл адамны ылмысты замен арастырылан оама ауіпті іс – имылды жасауа деген психикалы кзарасы. Кін мынадай элементтерден трады: сана жне ерік
20.ылмысты ниеті – ылмыс жсаан адамны жетекшілікке алатын саналы ниеті, яни пайдакнемдік, ызаныш, кре алмаушылы, ораты жне т.б. болуы ммкін.
21.ылмысты масаты – тілейтін нтиже туралы ой, оан кінлі ол жеткізуге тырысады.
22. Мліктік ылмыстар-рлы, тонау, арашылы, орытып алушылы, автоклік немесе зге де клік ралдарын рлау, бтен адамны млкін асаана жою немесе блдіру жазаны ауырлататын мн – жайлар.
23.Орындаушы – бл наты ылмыс рамыны объективтік жаына кіретін рекеттерді толытай немесе ішінара орындайтын адам.
24.йымдастырушы – ылмыс жасауды йымдастыран немесе оны орындауына басшылы еткен адам.
25.Айдап салушы-баса адамды азыру, сатып алу, орыту жолымен немесе зге де жолмен ылмыс жасауа кндірген адам.
26.ылмыса дайындалу – бл адамны ылмыс жасау ралдары мен аруларын іздеу, дайындау немесе ыайлауы, бірге ылмыс жасаушыларды іздеуі, ылмыс жасауа сз байласу немесе ылмыс жасауа асаана баса да олайлы жадайлар жасауы, егер ылмыс мндай жадайда адамны еркінен тыс мн – жайлара байланысты аяына дейін жеткізілмесе.
27.Дайындау – бл шикізаттардан ылмыс жасау шін арулар мен ралдарды жартылай фабрикаттарын жасау.
28.Бейімдеу – затарды деу, сол арылы олар ылмыс жасау шін жарамды болады (мысалы, кілтті трін згерту).
29.ылмыс жасауа оталу деп – адамны еркінен тыс мн – жайлара байланысты, аяына дейін жеткізілмеген жадайда адамны ылмыс жасауа тікелей баытталан асаана рекеті немесе рекетсіздігі танылады.
30.Аяталан ылмыс- адам жасаан рекетте ылмыс рамыны барлы белгілері болса, онда ылмыс аяталан болып есептеледі.