Тақырып: Тыныс алудың жүйкелік және гуморалды реттелуі.
Физикалық жүктеме кезіндегі сыртқы тынысты
Сипаттайтын параметрлерді зерттеу.
2. Сабақтың мақсаты: - тыныс алу жүйесінің қызметтерін реттеу механизмдері мен жас
кезеңдеріне қатысты ерекшеліктері бойынша білім алу және оны бекіту және дене
жұмысы кезіндегі спирограмманы жазып алу және алынған қисықты түсіндіре алу
дағдысын игеру.
3. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Тыныс алу орталығы және оның бөлімдері. Тыныстық кезеңдерді қамтамасыз ететін ОЖЖ құрылымдары.
2. Өкпенің механорецепторлары, олардың тыныс жиілігі мен тереңдігін өздігінен реттеудегі маңызы. Геринг пен Брейер рефлекстері.
3. Гуморалды реттелу. Фредерик тәжірибесі.
4. Газдар тұрақтылығын сақтаудағы хеморецепторлардың (орталық және шеткі) ролі
5. Тыныс алу реттелуіндегі гипоталамустың, лимбиялық жүйенің және ми қыртысының маңызы.
6. Тыныс алудың шартты-рефлексті және ерікті реттелуі.
7. Жаңа туған баланың алғашқы демі. Тыныс алудың жасқа қатысты ерекшеліктері.
Тәжірибелік жұмыстар:
1.Әр түрлі физиологиялық жағдайда дем алуды ерікті түрде тоқтатудың ұзақталығын
анықтау.
5. Әдебиеттер:
1. Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы.(Оқулық). -
Алматы. Издательство «Дәуір», 2005. - 663 б.
2. Сайдахметова А.С., Рахыжанова С.О. Қалыпты физиологиядан тәжірибелік сабақтарға
жетекшілік нұсқаулар./ Семей, 2007 г. - 174 б.
3. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии: Под ред. С.М.
Будылиной, В.М. Смирнова. - М.: Издательский центр «Академия», 2005. - 336 с.
4. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии /Под ред.
К.В.Судакова , А.В.Котова. - М., 2002.
5.Современный курс классической физиологии (избранные лекции) с приложением на
компакт-диске.Под ред.Ю.В. Наточина, В.А.Ткачука. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2007.-384 с.
6. Судаков К.В. Курс лекций. М.: Медицина, 2000. - 784 с.
7. Физиология человека: Учебник /Под ред. В.М. Покровского, Г.Ф. Коротько. - 2-е изд.,
перераб и доп. - М.: Медицина, 2003. - 656 с.
Тыныс алу жүйесі» бойынша аралық бақылау.
«Тыныс алу жүйесі» бойынша аралық бақылау тестік түрде төмендегі сұрақтар бойынша жүзеге асады:
1. Тыныс алудың негізгі кезеңдері, түрлері, жиілігі, тереңдігі және ырғағы.
2. Тыныс жолдары физиологиясы, олардың көлденең қимасын реттеу.
3. Өкпе вентиляциясы (минуттық, альвеолалық), оның өкпенің әр түрлі бөлімдерінде әр түрлі деңгейде болуы, балалардағы ерекшеліктері.
4. Дем алу мен дем шығару.
5. Плевра қуысындағы қысым, оның тыныс алу барысында өзгерісі.
6. Өкпе мен кеуде қуысы қабырғасының серпімділік қасиеттері, балалардағы ерекшеліктері.
7. Спирометрия, спирография.
8. Дем алатын, дем шығаратын және альвеолалық ауалардың құрамы. Анықтау әдістері.
9. Альвеолалық ауадағы газдардың парциалдық қысымы және сұйықтықтағы газдар кернеуі, оларды анықтау әдістері.
10. Өкпедегі газдар алмасуы. Өкпе мембранасы қасиеттері. Өкпелердің диффузиялық қабілеті.
11. Оттегінің қанмен тасмалдануы. Қанның оттектік сыйымдылығы.
12. Көміртегі қос тотығының қанмен тасмалдануы. Әр түрлі жағдайларда СО2 өңделу коэффициенті.
13. Қан мен ұлпалар арасындағы газдар алмасуы.
14. Өкпе мен ұлпалар арасындағы газдар алмасуының жасқа қатысты ерекшеліктері.
15. Тыныс алу орталығы және оның бөлімдері. Тыныстық кезеңдерді
қамтамасыз ететін ОЖЖ құрылымдары.
16. Өкпенің механорецепторлары, олардың тыныс жиілігі мен тереңдігін өздігінен реттеудегі маңызы. Геринг пен Брейер рефлекстері.
17. Гуморалды реттелу. Фредерик тәжірибесі.
18. Газдар тұрақтылығын сақтаудағы хеморецепторлардың (орталық және шеткі) ролі
19. Тыныс алу реттелуіндегі гипоталамустың, лимбиялық жүйенің және ми қыртысының маңызы.
20. Тыныс алудың шартты-рефлексті және ерікті реттелуі.
21. Жаңа туған баланың алғашқы демі. Тыныс алудың жасқа қатысты ерекшеліктері.
Тәжірибелік жұмыстар:
1. Тыныс алудың түрлерін, жилігін және тереңдігін анықтау.
2. Спирометрия.
3. Физикалық жүктеме кезінде спирограмманы жазып алу.
4. Пневмография.
5. Тыныс алудың минуттық көлемін тыныштық күйде және жұмыс барысында анықтау.
6. Әр түрлі физиологиялық жағдайда дем алуды ерікті түрде тоқтатудың ұзақталығын
анықтау.
Пәннің аты: «Физиология» -2, мамандығы «Жалпы медицина»
3 курсстуденттеріне арналған № 6 тәжірибелік сабақ.