Дарси дуюм: Омори маҳсулоти кишоварзӣ.Омори маҳсулоти сохтмон
Махсулоти кишоварзй маҷмӯи маҳсулоти хоми растанипарварй ва чорвдориро дар бар мегирад. Махсулоти кишоварзй яке аз қисмҳои асосию муҳими маҷмӯи маҳсулоти ҷамъиятй ба шумор меравад.
Нишондиҳандаи ҳаҷми маҳсулоти растанипарварй дар намуди натуралй ин ҷамъоварии умумй мебошад. Ҷамъоварии умумй аз рӯи намуди маҳсулот, зироат, дарахтони бисёрсола ва намудҳои рустаниҳои кишоварзй муайян карда мешавад. Гарчанде ҷамъоварии маҳсулоти кишоварзй мавсимй бошад ҳам, ҷамъоварии умумй дар соли тақвимй муайян карда мешавад.
Дар омор нишондиҳандаи асосии ҳаҷми маҳсулоти растанипарварй дар шакли натуралй ҷамъоварии воқеии ҳосил, ки аз ҳосилнокии майдони кишт вобастааст,ба шумор меравад. Ҳосилнокй - ин ҷамъоварии миёнаи маҳсулот аз воҳиди майдони кишт мебошад. Ҳосилнокии миёна аз рӯи зироатҳои
якхсла муайян карда мешавад:
дар ин ҷо
S-маҳсулоти кишти зироатҳои алоҳида:
У-ҳосилнокӣ.
Дар омори кишоварзй майдони баҳории ҳосилдеҳ, майдони ҳосилғундорй ва майдони ҳосилаш ғундоштаро фарқ мекунанд.
Аз руи зироати якхела индекси ҷамъоварии умумй аз рӯи фомулаи зерин муайян карда мешавад:
Ба маҳсулоти чорводорӣ шир, тухм, гӯшт, пашм, асал ва массаи наели нави чорво ва афзоиши вазни чорвои зинда дохил мешавад.
Маҳсулоти ҳар як чорво ва ё гурӯҳи чорво дар раваиди гирифтани маҳсулот бо роҳи бар кашидан ё ҳисоб намудан муайян карда мешавад.
Барои муайян кардани шумораи умумии чорвои гурӯҳҳо ва намудҳои гуногун онҳоро ба саршумори шартй мегузаронанд.
Ҳаракати чорво бо ёрии системаи нишондиҳандаҳои мутлақ, ки дохилшавй ва хориҷшавии чорворо тавсиф мекунад, омӯхта мешавад.
Маҳсулдеҳии чорво дар асосй махрули ҳар як сари чорво муайян карда мешавад.
Маҳсулоти сохтмон қисми маҳсулоти ҷамъиятӣ буда, бо меҳнати бинокорон ба вуҷуд оварда мешавад.
Маҳсулоти сохтмон бино, иншоот ва дар баъзе ҳолатҳои хизматҳои истеҳсолиро (ваелкунии таҷҳизот ва таъмири асосй) дар бар мегирад
Вазифаҳои асосии омори маҳсулоти сохтмон муайян кардани ҳаҷми маҳсулоте, ки ташкилотҳои алоҳидаи бинокорй истеҳсол намудаанд, баҳодиҳй ба иҷрои нақшаҳои ҷорӣ ва перспективии ба истифода суиоридани иқтидор ва объектҳои ои фондҳои асосй ва маҳсулоти бинокории моли, тавсифи динамика, мураттабй ва сифати махсулоти сохтмон мебошад.
Барои муайян кардани ҳаҷми маҳсулоти сохтмон дар муддати муайян ҳисобу китоби унсурҳои конструкторӣ ва корҳои вобасташуда (таҳкурсй, девор, кофтани траншея ва ғ.) лозим аст.
Маҳсулоти сохтмон бо шумораи объектҳои биношудаву ба кор шурӯъ намуда, аз рӯи иқтидори истеҳсолй, ғунчоиш, қад, бар ва дарозиашон тавсиф карда мешавад.
Дар сохтмон бузургии умумии махсулот бо арзиши сметавй нишон дода мешавад.
Махсулоти умумии сохтмон арзиши ҳаҷми умумии маҳсулоте, ки фаъолияти асосии истеҳсолии ташкилотҳои лоиҳакашию-тадқиқоти бинохрю ваелкунй ва бинокорони бо воситаи нудрати хочагидори муайян карда мешавад.
Формулам индекси агрегатии ҳаҷми маҳсулоти сохтмон чунин аст:
дар ин чо
ҳаҷми ҳои иҷрошуда бо ифодаи натуралй дар давраи
ҳисоботи ва базисй.
Рсм-нархи сметавй.
Маҳсулоти молии сохтмон ин объектҳои дар соли ҳисоботй супоридашуда, ки қобилияти маҳсулотистеҳсолкунӣ ва иҷрои хизматхоро доранд, мебошанд.
Дарси сеюм:
Мисол.
Оиди сехи механикии заводи «Торгмаш» дар як моҳ маълумоти зерин оварда шудааст.
| Намуди маҳсулот | Сарфи одам/соат ба як дона аз рӯи меъёр | Истеҳсол (дона) | |
| Аз рӯи нақша | Воқеи | ||
| Детал №1 | 1,44 | ||
| Детал №2 | 3,6 | ||
| Детал №3 | 2,4 | ||
| Детал №4 | 6,0 |
Барои сех иҷроиши нақша аз рӯи ҳаҷми кор муайян карда шавад (ба ҳиссоби фоиз)
Рохи хал:
Нақшавӣ
1,44*112600=16704
3,6*8000=28800
2,4*4000=9600
6,0*9200=55200
ҷамъ: 110304
Воқеи
1,44*12000=17280
3,4*8400=30240
2,4*4200=10080
6,0*9000=54000
ҷамъ:111600 100=101,2.
Саволу супоришҳо.
1. Мафҳуми маҷмӯи маҳсулоти ҷамъиятӣ
2. Нишондиҳандаҳои арзиши омории маҳсулоти саноатй
3. Нишондиҳандаҳои омори маҳсулотн растанипарварй
4. Нншондиҳандаҳои омори маҳсулоти чорводорӣ
5. Нишондиҳандаҳои асосии омори махсулоти сохтмон
Масъалаи 1.
Корхонаи исте[соли собун дар даврви [исоби 15 т собуни равuаннокиаш 40% , 20 т собуни равuаннокиаш 50% ва 25 т собун равГаннокиаш 75 Я% исте[сол намуд. Собуни равuаннокиаш 40% ба [исоби во[иди гузариш гирифа шуда исте[соли умумии собун ба таври шартан натуралb [исоб карда шавад.
Масъалаи 2.
Нишонди[анда[ои зерин оиди исте[соли панир дар заводи исте[соли мА[сулоти ширb дар як мо[ дода шуда аст :
| Намуди панир | Исте[соли панир тон. | |||
| Корхона №1 | Корхонаи №2 | |||
| Наrша | [аrиrb | Наrша | [аrиrb | |
| Голландb 50% | ||||
| Тошкентb 45% | ||||
| {асибb 30% |
Барои [ар як корхона ва умуми иxроиши наrша ба таври шартан натурлb муайян карда шавад. Ба сифати гузариш панири тошкентb гирифта шавад.
Дарси чорум: Масълаи 3.
Дар корхона оиди исте[соли намуди гунногуни чeян чунин маълумот[о мавxуд аст:
| Намуди чeян | Коэфитсиенти гузариш ба чeяни предметb | Исте[сол тон. | |
| Наrша | {аrиrb | ||
| Предлb | 1,0 | ||
| Ковкb | 1,15 | ||
| Литеи | 1,15 | ||
| Ванадb | 1,35 | ||
Иxроиши наrша ба таври натуралb ва шарьан натуралb муайян карда шавад.
Масълаи 4.
Масо[ати умумии майдони кишти зироати донагb 1500 га. Xамъоварии умумb дар соли [исобати 15,7 [аз. тон. [осилнокии зироат[ои донагиро аз [ар 1 га. Муайян намоед.
Масъалаи 5
- Системаи нишонди[анда[ои оморb дар дараxаи зисти а[олb.
- Системаи нишонди[анда[ои буxаи оилаи ме[наткашон.
- Системаи нишонди[анда[ои омории таъминоти иxтимоb.
- Истеъмоли исте[солb ва uайриисте[солb.
Пурсиши умумии донишчуён