Дріханалардан босатылу шарттары

Cаудалы атауы

Этил спирті

Халыаралы патенттелмеген атауы

Жо

Дрілік трі

90%, 70% ерітінді, 50 мл

Рамы

1 л препаратты рамында 90% 70%

белсенді зат – 96,2% этил спирті 935.6 мл 727.7 мл

осымша зат - тазартылан су 74.7 мл 299.1 мл

Сипаттамасы

Спиртке тн иісі, кйдіргіш дмі бар тссіз млдір сйыты

Фармакотерапиялы тобы

Баса да антисептиктер жне зарарсыздандырыш препараттар

ATХ коды D08AX08

Фармакологиялы асиеттері

Этанолды жергілікті, рефлекторлы сері тітіркендіргіштік, ттырлы жне антисептикалы асиетіне байланысты. Концентрацияланан этил спирті (70% жне 90%) ерітіндісіні тері жабындыларына серінен кейін тіндер ауыздары денатурациясына байланысты ттырлайтын сері туындайды. Спиртті теріні иіткіш сері оны сезімталдыы мен тер блінуін азайтып, ауыруын басуа жне ышынуын тотатуа ыпал етеді.

Антисептикалы сері микробты жасушаларды цитоплазмалы жне жарашалы ауыздары денатурациясына байланысты. Бактериялы флораны этанола сезімталдыы басымыра болып келеді. Препаратты бактерицидтік сері шін 70% концентрация тиімдірек болып табылады. Концентрациясы жоары болан сайын спиртті тін рылымдарына иіткіш (ттырлы) сері оны диффузиясын иындатады, жне антисептикалы серді тередеуі тмендейді.

олданылуы

- олды, хирургиялы ралдарды, операция жасалатын ауматы тазалап-деуде

- тсек тартып жатан науастарда ойылуларды алдын алуда, сртінуде, компрестерде

олдану тсілі жне дозалары

Сырты сртінулер шін : мата тампондар, срткілерді кмегімен теріге жаады.

Компресс жасайды.

Жаымсыз серлері

- аллергиялы реакциялар

- теріні, шырышты абытар мен тыныс алу жолдарыны тітіркенуі жне кйіктері

Олдануа болмайтын жадайлар

- этанола жоары сезімталды

Дрілермен зара рекеттесуі

Ішке абылдаанда орталы жйке жйесін бседететін препараттар серін арттырады.

Айрыша нсаулар

Компресс жасау шін (кйдіріп алмас шін) этанолды 1 : 1 (70 %, 90 %) араатынасында сумен сйылту керек.

Хирургиялы ралдарды стерилизациялау шін сйылтылмаан 95% спирт пайдаланылады.

Жктілік жне лактация кезеі

Сатыпен олдану керек.

Педиатрияда олдану

Компресс жасау шін балалара сйылтып олданылуы ммкін - 1:4 (спирт жне су) - 90 % ерітінді шін, 1:3 (спирт жне су) - 70 % ерітінді шін.

Дрілік затты клік ралдарын немесе ауіптілігі зор механизмдерді басару абілетіне сер ету ерекшеліктері

сер етпейді.

Арты дозалануы

Жергілікті олдананда арты дозалану ытималдыы аз.

Ішке абылдаанда жедел уыттануды дамуы ммкін.

Симптомдары: тахикардия, метаболизмдік ацидоз, кпені ісінуі, гипокальциемия, гипогликемия, рысулар, орталы жйке жйесі ызметіні бседеуі. лім тыныс алу орталыыны салдануы нтижесінде болуы ммкін.

Емі: аналептиктер енгізген дрыс емес, оттегіні оса отырып, кпені жасанды желдету жргізіледі, жрек гликозидтері, АФ тежегіштері таайындалады. Егер бйрек ызметі саталып, жрек жеткіліксіздігі жне кпені ісіну белгілері орын алмаса, арынды диурез олданылуы ммкін. Гипогликемия мен кетозды тзету глюкоза енгізу арылы жргізіледі.

Шыарылу трі жне аптамасы

50 мл препараттан баылау саинасы бар брандалы металл алпашамен тыындалан брандалы мойны бар шынымассадан жасалан тыда.

р тыа заттабалы немесе жазу аазынан жасалан заттаба жапсырылады.

тылар медицинада олданылуы жніндегі мемлекеттік жне орыс тілдеріндегі бекітілген нсаулыпен бірге орапты немесе гофрланан картоннан жасалан орапа салынады.

Сатау шарттары

8 ^°С-ден 18 ^°С-ге дейінгі температурада, оттан алыс, жасы тыындалан ыдыста сатау керек.

Балаларды олы жетпейтін жерде сатау керек!

Сатау мерзімі

5 жыл

Жарамдылы мерзімі ткеннен кейін препаратты олдануа болмайды.

Дріханалардан босатылу шарттары

Негізгі блім:

І Алкоголь – «нерв уы»

ІІ у араты асіреті

ІІІ Алкогольден улану зардабы

І Нзік жандыларды асыр дертіне шалдыуы

Ішімдікке «ЖО» де!

орытынды блім:

«Ана стін айырбастап араа,

айран аза, айда кетіп барасы?..»

Бл араты ішіп еді ай баба?

Ішпек тгіл ауызын да шаймаан.

Алла бізге арам деді араты

Зияны кп боланнан со пайдадан..

(Арман Бердалин)

мір лшемі — салауатты, салауатты — мір заы. Салауатты мір срмей трып, міріе ажетті нрсені ала алмайсы. Адам баласыны жарасымды трмыс рып, йлесімді дамуы шін бізді елде барлы жадай жасалан. нерді, спортты сан-салалы трімен айналысуа болады ой. Оларды айсысынан болса да жан дние лззат тауып, сезіміе демі тйсік алады емессі бе? Одан мірі мнді, мазмнды бола тседі емес пе? Олай болса, арасыз, есірткісіз, темекісіз рі мазмнды, рі снді мір сруге болады. Алдамшы марлытан бас тартып, зін-зі билей білу — адам бойындаы ізгі асиет, лкен парасаттылы.

Бір сттік лынны ызыы шін кмейге ылытатын араты басты асіреті – адам денсаулыын кйретуі. Зерттеулер крсеткендей, ке клемде жргізілген насихата арамастан, жртты басым блігіні алкогольге туелділікті алыптасу задылытары жнінде наты тсінігі болмай шыан. кінішке орай, жртшылыта «кпшілік орындарда алкогольді аздап, «мдениетті» пайдалану маскнемдік дертіне шалдытырмайды, бл з ммкіндігін жне ара іше білмейтін адамдарды лесіндегі жадай»— деген жалан тсінік алыптасан.

Алкогольді сер рпа шін зор зияны бар екендігі ертеден-а белгілі болан. Ерте асырдаы Рим задарында алкоголь ішімдіктерін 30 жаса толмаан жастара ішуге рсат берілмегендігі бекер емес, себебі бл уаытта жастарды дниеге рпа келу былысыны арынды жретін уаыты. Кне Грекияда да 18 жаса дейінгілерге «ащы су» ішуге тосауыл ойан. Ресейдегі ертеден келе жатан жаттарда жаадан отау тіккен жастара ішімдік ішуге тыйым салынан. Франция елінде ара ішкіш ата-аналардан туан лсіз балалара арналан «жексенбі кнгі балалар» немесе «кілді кешті баласы» деген кекесінді атау бар.

Спирт — ерігіш боландытан ішкен кезде ана тез сііп, азаа кшті сер етеді. Ішімдікті серінен адамны ыыласы кеміп, байампаздыы тежеледі, имыл йлесімділігі бзылып, мінез-лында депсіздік, желікпелік, дрекілік пайда болады. Адамды аылынан ана ажыратып оймайтын ара асазан жолыны кілегейлі абышасын заымдап, арында, лтабар шында уытты жара, гастритті туындауына келіп соады. Миа сіген спирт нерв клеткаларын уландырады, одан ойлау абілеті бзылып, рухани ауыр халге шырайды. Отбасындаы зорлы- зомбылы оиаларыны штен екісі жне балалардаы атігездікті штен бірі ата-аналарды маскнемдігіне байланысты болып келеді екен. Баытсыз жадайларды, адам лтіруді, зіне ол жмсауды 50 пайызы тікелей алкогольге туелділіктен туындайтыны да бесенеден белгілі.

Дниежзілік денсаулы сатау йымыны нормативі бойынша жан басына шаанда алкогольдік ішімдіктерді 8 литрден кп пайдаланатын елді генофонды деградацияа шырайды. Ал азастанда жан басына шаанда алкогольдік ішімдікті пайдалану крсеткіші 12 литрді рап отыр. Бл крсеткіш орыс лтыны тадырына аладап отыран Ресей еліндегіден 1,5 литрге арты екен. Дниежзілік сауда йымыны тізімінде Ресей 22 -орында трса, азастан бл тізімні алашы ондыына еніп, 8-орыннан крініп отыр. Ал бірінші орын африкалы Уганда мемлекетіні еншісінде екен.

1915 жылы Пироговты съезде орысты ататы дрігерлері «Араты адам денесінде зиянды сер етпейтін мшесі жо, ол барлы азадаы нктелерге дейін улы серін тигізеді» деген пікірге тотаан. Ара ішуге уестік ерте ме, кеш пе, йтеуір «алашты» ауруа душар етпей оймайды. Ішкіштік кеселге тап болан маскнем ата-аналардан туан балаларды денсаулытарында зор кінраттарды болатынын кптеген дрігерлер з зерттеулерінде длелдеп келеді. Мысалы, француз дрігері Доньсе 10 маскнемдікке салынан отбасыны 57 сбиіне зерттеу жргізгенде, оларды 25-і ызыл шаа кездерінде шетінеп кеткен, 5 бала тырыса ауруымен ауырады екен. Таы бесеуінде ауыр ми ісіктері кездессе, 12 баланы он екі мшесінде кемістік байаланы длелденген.

Ара – ректификатталан этил спиртіні сумен осындысынан тратын кшті масайтыш ішімдік. Ара ара бидайдан, бидайдан, арпадан, т.б. жасалады. рамындаы спирт млшері 40, 50, 56%.

Ара-шараптан адама келетін зиянды есептеп шыаруды зі иын. Араа йір адамны семьяда баытсыз (тек зі ана емес), ызметте абыройсыз, аайына, крші-олаа беделсіз болатыны белгілі. Олар трлі аурулара да шалдыыш келеді. Ішімдік жыныс сезімін кшейтеді, жыныс актісіні уаытын созады, адамны жынысты ызметіне пайдалы серін тигізеді деген ым бар. Шын мнінде солай ма? Рас, шамасызды кейінірек басталады. Дрігерге жап-жас жігіттерді жетелеп келетін андай жадайлар? рине, маскнемдік. йткені алкоголиктерді жыныс органдары лсірейді, келе-келе ара-шарап еркекті белсіздікке апарып сотырады. кінішке орай, белсіздікті аратан болатынын не ері, не йелі біле бермейді. Ара-шарапты салынып ішкен адамны бйрегі мен бауыры, жрегі мен нерв жйесі алуан трлі атерлі аурулара шалдыады. Ол крсеызар болады, инабаттылыты мытады, дрекілік крсетеді. Крсе ызарлыты, нпсі марлыты салдарынан маскнемдер жыныс ауруларына жиі душар болады. Алкоголь «нерв уы» деп бекер айтылмаан. Ішкілік организмні уыс-уысына те тез жайылады да, сонан со орталы нерв жйесін улап, оны оректену процесін бзады. немі ішкілікке салынан адамны спермотозоидтары (ры клеткалары) азайып, оларды тласы (формасы) згереді. Маскнем йелдерден туан балаларды жартысына жуыы дниеге келгеннен кейінгі алашы айларда шетінейді. Шетінеуге нрестені миындаы ісікті сыраттар себепкер болады.

Маскнемдік (алкоголизм) — спиртті ішімдіктерге салынушылы. Бл адамны денсаулыына, трмысына, ебек абілетіне жне оам міріне зиян келтіреді. Маскнемдік мінез-лыты бзумен оса, ылмыса да итермелейді. Арамарлар семьясыны, балашаасыны берекесін кетіреді. Мас адам баыт-бадарынан айырылыс тлтіректеп жре алмайды, соны салдарынан баытсыз жадайа шырайды, жмыс абілеттен айырылады. Ішкілікті болаша рпаа зиянды екендігі де длелденген: маскнемні балалары кп жадайда кеміс, аыл-есі кем болып туады.

Маскнемдік адамдарды денсаулыын бзып, шаыраты тату-тттілігін шайалтады, адамды л-уатынан, ерік-айратынан айырады, тапсырылан іске салдыр-сала араушылыты тудырады, ебек німіні тмендеуіне, нерксіп пен транспортта жарамсыз нім шыаруа, жмыса себепсіз кешігуге жне апата шырауа кеп сотырады. Маскнемдік аайыншылыа, сыбайластыкка, же шынан жаласушылыа, тамыр-таныстыа жол ашады, принципсіздік тудырады.

Мамандарды пайымдауынша, шл басу шін кнделікті бір шлмек сыра ішу – маскнемдікті алашы белгісі. йткені екі-ш рет сыра ішкен со адам азасы оан тез йреніп, оны ажет ете бастайды. Яни адамда психологиялы туелділік синдромы пайда болады. Соны нтижесінде адам «шл басу шін ішіп отырмын» деп, психологиялы трыдан соан з-зін сендіреді. Ал, шындыында, адамда алкогольдік ішімдікке деген туелділік пайда бола бастайды. Одан рі адам физикалы туелділікке бой алдырады. Яни адам азасы енді сыраны анаат ттпай, араа кшеді. Ал одан рі адамны сырадан араа тіп, ерте-а маскнемге айналмасына ешкім де кепілдік бере алмайды. Яни алкогольдік ішімдік ішіп бастау мен маскнемдікті арасы бір-а адам.

Маскнемдікке бейім келетін е иын кезе — жасспірім кезеі. Бл кезеде жасспірімдер тіршілігінде біратар маызды згерістер болып жатады. Біріншіден, организмні психо-эндокриндік айта рылуы алыптасады, екіншіден жаа кзарас, ажеттіліктер алыптаса бастайды. Психологиялы айта рылу дискамфортты жадайларды пайда болуыны себебінен иын алыптасады. Жасспірімдерді мінез-лы трасыздыпен, жылдам жбірленгіш, кпешілдікпен сипатталады. Осы кезеде жолдастар тауып, топ рып жру ажеттілігі жоары болады. Сонымен атар, жасспірімдер тобында здеріні баалайтын баыт, пікірлері, демалыс уаыттарын ткізу, кптеген иын жадайларды шешу тсілдері алыптасады. Сондытан бл кезеде топтармен бірге ара-шарапа йрену ауіпі артып, ата-аналары мен педагогтарды ескертпелері оны еркіндігіне, ыына арсылы крсету сияты абылданып, кбінесе оларды мінез-лына кері сер етуі ммкін. Сондытан, оларды бір жаты тыдауа мжбр ету оларды арсылыын туызып, з бетімен кетуіне келіп соады.

Шынайы мірді иыншылыынан ашу да балаларды алкогольдік топтара келуі ммкін. Яни, негізгі іс-рекеттеріне (оу-жмыс) анааттанбау, істеген жмыстарды нтижесіні шыпауы т.с.с. Осындай жадайлардан те маызды психологиялы механизм жасауа болады: тіршілік тйткілдері мазасыздандырып, кткен жетістіктеріне жете алмаан жасспірімдер алкогольдік топтара «ауысу» арылы алыптасан нормалар мен ндылытара зіні арсылыын крсетеді. Сонымен атар, ішімдікке ойылан арсы талаптарды да бзады.

Ішімдікке салыну, тіпті аз млшерде ішкенні зінде де, созылмалы алкоголизмге ішпесе тра алмайтын дертке шалдытыруы, ішкі органдары кеселге шыратуы, адамны мінез-лын згертуі ммкін. Ауру бірте-бірте ршиді. Маскнемдікке салыну уелі уестіктен, соынан р нрсені сылтау етіп, йтеуір ішуді масат етуден, соны йреншікті детке айналдырудан келіп туады. Бірте-бірте организм спиртті ішімдікке дадыланады. Брыны ішіп жрген млшер ешандай сер етпейді, масты кйге жету шін лдеайда кп ішу ажет болады. Мас адам ашуша,кіншіл, тым батыл келеді. Ішпей сау жргенде бей-жай, кілсіз кйде болып, сергу шін айтадан ішуге мартады. Бара-бара адам ішпесе тра алмайтын халге жетелі.

Ішкілікке салыну мынадай де­гейлерден трады: бірінші ке­зеі, физиологиялы трыдан ішім­дікке туелділік пайда бо­ла­ды. Сол туелділік аыр ая­ын­да маскнемдікке кеп сотырады. Азада бір нрсені жет­кі­ліксіздігі байалады, кіл-кй­ді пстігі, бас ауруы, бір ыс­тыты, не бір суыты сезінуі байалады. Интеллектуалды жаынан жа­ды сыр бере бастайды, пси­хикасыны крт згеруі сия­ты адам бойында ыайсыз жа­дайлар орын ала бастайды. Аыр соында маскнемді немі ішім­дікті айдан жне алай та­бу туралы ой ажайды. йдегі бар нрсені сатып, тапан 5-10 те­гесін «араа» жмсайды. Аыл-есін жоалтан кезде зін а­раудан алып, отбасы туыс-жа­ын­дарынан айырылып, далада а­ып алады. Осыны брі оты­рыс, туан кн, той думан, ме­рекелерде араты жиілетуден бас­талады…

Ішкілікке бойы йренген адамда тотау болмайды (ішкен сайын мартып, ішкен стіне ішкісі келіп трады). дайы ішуге салынан адам йтеуір бір сылтау тауып ішуді кздейді, зінде болмаса, кім крінгеннен срап ішуге арланбайды, ошау трып та, кез келген бтелкелестері мен бірлесіп те іше береді, баран сайын «сау» жруі азаяды. Мндай адамны мінез-лы згереді, ол дрекі, алдамшы бола бастайды, жаня мддесін ойламайды.

Алкоголизмні алашы сатысы шамамен 5-7 жыла созылады. Ішкілік дертіне шалдыуды екінші сатысы — бас жазу. Алкоголизм ршіген сайын ішімдікті олайсыз сері кшейе тседі: мастыы тараанда олы алтырайды, терлейді, йысы ашады, з-зінен рейі шып, мазасы кетеді. Басын жазаннан кейін мндай белгілері басылып, жадыраандай болады. уелі басын жазу шін бір саптыая сыра, не бір рюмка ара жеткілікті, біра бара-бара мны зі кбейіп, тотаусыз, бірнеше кн атарынан ішушілікке айналады. Маскнемдер бірнеше айлап, тіпті жылдап кн сайын ішіп, мас болады, ертеіне міндетті трде басын жазады. Мндайда (бірнеше кннен екі-ш аптаа дейін) спиртті ішімдіктерді лшеусіз ішеді (кніне 1 литрге дейін,не 2 литрдей шарап), суррогаттарды да (тір, политура) ішеді. Бірте-бірте мндай жадай жиілей тседі.

Алкоголизмні екінші сатысында ішкі органдар мен нерв жйелері едуір заымданады, атты жне созылмалы алкоголь психоздары пайда болады — еліреді, кзіне р нрсе елестейді. Алкоголизмні екінші сатысы 10—15 жыла созыл ып, шінші сатысына ауысады да, миды нерв клеткалары ттастай заымданады — алкаголь энцефалопатиясына шырайды. Мндайда адам алкогольді ктере алмайды, спиртті ішімдікті шаын дозасыны зі мас етеді. Ебекке жарамайды, аыл-есінен айырылады.

детте, ішімдікті ер адам мл­шерден тыс пай­да­ла­на­ты­ны­на кзіміз йренген.Темекі, адам­ды мас ылатын алкогольді ішім­діктер сияты азамыза зиян­ды, млдем ажеті жо ке­рек­сіз заттарды кбінесе ер адам­дар олданады деген ой а­лыптасан. Алайда, бгінде йел адамдар да алкогольді ішім­діктерді млшерден тыс а­был­дауды детке айналдыран. йел нзік жанды боландытан іш­кіш деген сзді айтудан брын оны ойлауа да бара бермейміз.

азіргі кезде жас ыздарды ішкілікке бой алдырандары да бар. Бір­а­тар бойжеткендер еріндеріне шы­лым ыстырып, алкоголь а­­былдауды ерекше бір снді жа­дай, керемет дние деп санайды. Ал, осыны брі йел затына жат, рескел екендігі айтпаса да тсінікті. Соы жылдардаы ден­саулы сатау мекемелері ыз­меткерлеріні пікірінше, ішім­дікке йір адамдарды жа­сы деттегіден 15-20 жыла кем болады екен. Дрігерлер елі­міз трындарды басым б­лігі алкоголь ішімдіктерін жиі пайдаланады деп дабыл а­у­да. Статистикалы деректер олар­ды 54,5% жастар, 48% йел, 37% жас жеткіншек, 7% балалар еке­нін крсетті. Е иыны йел адам кбінесе ішімдікке туелді еке­нін айтуа ялады. Жаын адам­дар кмегіне жгінуден бас тартады. Мамандарды ай­­туынша кбіне ішімдіктен «ары­лам, емделем» деп аынан а­та­ры­лушылар кбіне ер адамдар к­рінеді. Ал нзік жандылар ан­шалыты ауыр дертке шал­ды­андарын лі кнге тсіне ал­май жр.

Біра шын мнінде ерлерге а­раанда йел адамдарды ем­деу лдеайда иын. Кп жадайда йелдер жан кй­зе­лісіне шырайды, мірдегі ст­сіз­діктеріне емді алкогольден із­дейді. Азаа тскен алкоголь аз уаыт аралыында бастаы ми жасушаларына тарайды. Мл­шерден тыс абылдаан жа­дайда ми, жйке жйесі, бл­шы ет, бауыр ауруларына шы­ратады. Ойлау, есту абілеті т­мен­дейді. Денедегі кллі азалар ж­мысы бзылады.

Алкоголь азада тран кез­де тірі клеткалар тез жойылады, ткань жаармайды. Ішімдік йел адам­ны жынысты ызмет ат­а­ру органдарыны жмысын то­татады. Осыны зардабынан йел бедеулік ауруына шырауы ы­тимал. Ал жкті болан жа­дай­да ішімдік олданатын йел­дерді болаша сбилеріні 40-60%-ы аыл-есі кем болып туы­луы ммкін. Траты ттынан кезде ал­коголь йелдерді бетін дом­бытырып, оны табии сем­ді­гін жояды. Кз арашыыны оты кетеді, бет немі ызарып т­рады, шашты тсуі, керісінше мрт­ты шыуы байалады.

Азада пайда болатын ау­ру­лар жрек, ан айналым ж­йе­сі­ні бзылуына сотырады. Е а­уіптісі – бйректі жмысын б­зады. Ішімдікті кнделікті ке­мін­де 800 грамнан ішетін адамда а­зада ауызды жетіспеушілігі бір­те-бірте байала бастайды. Бл ауруды емдемеген жадайда бй­ректі бір блігі леді.

Жйке жйесі лсіз бол­ан­ды­тан емдеу уаыты заа со­зылады. Ер адама араанда йел­дер емделіп болан со да, ішімдікке бой алдыруын то­татпайды. зін-зі орау инс­тин­кті йел адамда жоалып ке­теді. кінішке орай йел адам ішім­дікке бой йрете бастаан бас­тапы кезеінде кмекке ж­гінбейді. Ауру дендегесін мас­к­немдіктен емделу те иына со­ады.

Теріс жола тскен адам­дар­ды кейбірі саламатты мірге ай­та тсуі ммкін. Ал бізді айт­паымыз дер кезінде білікті ма­мандар кмегіне жгінуді пай­дадан зге зияны жо. йел адамдарды, болаша жас р­па­ты дниеге келетін ыз­дар­ды спиртті ішімдіктерге жо­ламааны дрыс.

Емшекте баласы бар йелдерді маскнемдігі тіпті рескелдік. Олар ара тгіл, сыра ішуге де болмайтынын естерінде сатаулары керек. Ана стімен нрестені организміне енген алкоголь баланы тынышсыздандырады, йысын нашарлатады, аыл-есіні жетілуіне кедергі келтіреді. Сайып келгенде, ішкілікті зияны мол екенін есте стаан семья мны мытпааны жн. Талай адамны тбіне жеткен ішімдік кімні жанын азапа салмады дейсіз. Соан арамастан ара ішу дстріміз ой деушілер де табылып алуы ммкін. Бдан былай бл зиянды «дстр» халы ымынан шыып, кейінгі рпаты сздік орында болмауа тиіс. Партия мен кімет азір бізден осыны талап етіп отыр.

Е м і. Ауру асынбай транда — созылмалы алкоголизмге дейін — ркімні ішімдіктен бас тартуына болады. Тек зіне ерік беріп, ішімдікке салынуды денсаулыына да, туыстары мен жора-жолдастарына да, оама да зиянды екендігін тсінсе боланы. Созылмалы алкоголизмге шалдыан адам, детте, еркінен айырылып, йренген дадысынан бастарта алмайды. Алайда маскнем осы аурудан арылуа зі мтылмаса, оны емдеу шараларын ойдаыдай жргізу ммкін емес. Сонымен бірге, дрігерге нерлым ертерек, алкогольды уытты зардабы бойа сібей транда араланы жн. Р Денсаулы сатау министрлігінде созылмалы алкоголизмге шалдыан адамды міндетті трде емдеуді алашы урсы бекітілген. Бл курс 3 жыл дайы баылау жне емдеу мерзімінен трады, осыдан кейін (егер осы уаытта аузына ішімдік алмаса) 2 жылдай баылауда болады. Емдеуді басты масаты — маскнем спиртті ішімдіктерді аузына алмауына ол жеткізу. Емдеуден кейін аздап ішсе де, ол айтадан маскнемдікке сотырады. Емдеуді негізгі . ш кезеі бар: олар — алкогольден улану зардабын жою жне жалпы кіл-кйін алпына келтіру; ішімдікке уестік детті жойыл, спиртті ішімдіктерге жиіркеніш тудыру жне оан тзе алмаушылыты алыптастыру; ауруды айталамауына баытталан емдік шараларды за уаыт олдану. Дрі-дрмекті жне психотерапияны олданумен оса, ауру адамды аморлыа алуды, трмыс жадайын тзейтін леуметтік шаралар жасауды айрыша маызы бар. Маскнемдерді емдейтін арнайы наркологиялы ызмет орындары — республикалы, лкелік, облысты, алалы наркологиялы диспансерлер, сондай-а наркологиялы стационарлар бар.Сонымен бірге ебекке атыстыра отырып жартылай стационарда емдеу (мселен,кндізгі стационарлар мен нерксіп орындары жанындаы тнгі профилакторийлер)трлері олданылады. Ауылды жерлерде маскнемдерді емдеу шін ауданды орталы аурухана жанынан наркологиялы кабинеттер йымдастырылан. ажет болан жадайда маскнемдерді психиатрия ауруханасыны жанындаы арнайы наркологиялы блімге жібереді.

ССР Одаы мен одатас республикаларды денсаулы сатау туралы негізгі задарында маскнемдік оамды ортаа ауіпті ауруа жатызылан жне арнайы емдеу мен сауытыру шараларын жргізу міндеттелген. Р-де маскнемдік пен алкоголизмге арсы креске мемлекет жне партия органдары, ксіода комсомол жне баса да оамды йымдар белсене араласады. Мселен, барлы одатас республикаларда (соны ішінде азастанда да) халы депутаттары жергілікті Советтеріні атару комитеттері мен республика Министрлер Советтеріні жайын да мемлекеттік органдар мен оамды йымдарды маскнемдікпен кресу жніндегі жмысын йлестіретін комиссия рылан. Емделуден бас тартан, не емделгеннен кейін спиртті ішімдіктерді ішуін тотатпаан маскнемдерді еркінен» тыс ытиярсыз емдету жне ебекпен тзеу шаралары, халы сотыны шешімі бойынша дрігерді орытындысы болан жадайда)емдеу-ебекпен тзеу мекемелерінде (профилакторийде) 1 жылдан 2 жыл мерзімге дейін жргізіледі.

Зада оамды орындарда спиртті ішімдіктерді ішкені, бл орындара мас болып келгені, ішімдіктерді сату тртібін бзаны шін кімшілік тарапынан олданылатын шаралар белгіленген. Автотранспортты мас, не ызу кйінде пайдалананы шін кімшілік жауапкершіліктер кшейтілді. Ондай адама ашалай айып белгіленеді, р трлі мерзімге (3 жыла дейін) жргізу жатынан айырады. Ыпалындаы кмелетке толмаан балаларды ішкілікке йреткені, оларды мас еткені шін ылмысты жазаа тарту кзделген. йде сииртті ішімдіктерді (самогон, чача, ара, тт араы, брага) жасааны, сатаны, сатааны шін, спиртті ішімдіктерді сату тртібін бзаны шін, егер кімшілік шаралар ыпалы сер етпесе, ылмысты жазалар белгіленген. Совет заы бойынша мас кйінде ылмыс жасау кінлі адамды ылмысты жауапкершіліктен босатпайды, айта жазасын ауырлата тседі.

Республика Статистика агенттігіні дерегіне сйенсек, Алматы аласында р 100 мы йелді 211-ден астамы, ер адамдарды 2330-ы ара-шарапты кесірінен психикасы мен мінез-лы бзылан. Астанада бл крсеткіш 90 жне 476-ны райды. Еліміз бойынша аланда еселене тседі. Салауатты мір салтын алыптастыру лтты орталыыны деректері бойынша, психикалы жне тртіптік ауытулары бар 249 мы адам есепте тр. Оларды рбір 12-сі 25-30 жастаылар, отбасын рып, ебекке араласып, оамны белсенді мшелері болатын йелдер. лтты орталы ызметкерлері бл мліметті толы емес екенін мойындайды. Есепке алынбаан араа уестерді атары одан да кп. Айналымда жрген статистикалы дерекке сйенсек, республика трындарыны 35 пайызы ішімдікке йір екен. кінішке орай, осы дерекке мектеп жасындаы балалар да іліккен. Екінші мселе – ішімдікке салынушыларды атарын кбейтуге ынталы компанияларды бар екендігі. Алкогольсіз, жартылай алкогольді деген жарнамамен дкендерде, мейрамханалар мен кафелерде самсап тран жне балалар уес «кока-кола» секілді сусындарда алкогольге, есірткіге бейімдейтін заттар бар екені лдеашан аныталан. Яни алкогольге бейімдеуді отайлы жолын тапан аржы-ндірістік топтар рекет етуде. Ара-шарапты баасын сірукерек дейміз, оларды сататын сауда орындарын балабашалардан, мектептер мен институттардан ашы болсын дедік, ішімдіктер бейнерал орнатылан дкендерде ана сатылсын дедік. Алайда нтиже ойдаыдай емес. Біздіше, осы шаралармен бірге лемдегі кейбір тжірибелерге ден ойанымыз жн. Ресейді Ростов жне Саратов облыстарыны думалары жексенбі кндері сыра мен ара-шарап сатпау туралы шешім шыарды. Тува лкесі бес жылдан бері ішімдіктен біржола бас тартты. лемні 80 елінде алкоголизм мен маскнемдікті алдын алуа арналан мемлекеттік бадарлама абылданды. Саха, яни Якутияда ымыз туралы абылданан за ара-шарапты шектеуге баытталан. Ал алыс шетелдерге назар аударса, Норвегияда аптаны соы екі кні – сенбі мен жексенбіде жне мереке кндерінде сырадан бастап, спиртті ішімдіктерді барлы трі сатылмайды. Дкендерден, мейрамханалар мен кафелерден емге таба алмайсыз. Бл елде осындай жолмен 102 кн, яни 3 ай ара-шарапсыз теді. Егер жртты ара-шарапты кбіне демалыс жне мереке кндері ермек ететінін ескерсек, сол кндерді ішімдіксіз ткізгендерді оны баса уаытта іздемейтіні белгілі. Мны соы аратан бірте-бірте алыстауа келеді. Біз осындай жолмен ел арасында кейінгі кезеде етек ала бастаан жасы дстр – йлену жне баса да тойларды ара-шарапсыз ткізу дстріні кеінен таралуына ыпал етер едік. Тйіп айтса, норвегиялы тжірибе біз шін барынша отайлы жол болар еді. азастанда аптаны р сенбі, жексенбісінде, мейрам кндерінде сауда жне оамды таматану орындарында алкогольді ішімдіктерді сату мен босатуа тыйым салуды жолдарын арастырса. Бл сынысты азастан халыны 80 пайыздан астамын рап отыран мсылмандар ауымы олдар еді. Ара-шарап сатуды тотатса, мемлекетті бюджетіне тсетін кірістен аыламыз дейтіндер сандалмасын. Жылда мемлекет алтасына ара-шараптан тсіп жататын 47 млрд. теге – оматы аша емес. Араты кесірінен зардап шегіп жатандара араанда, 47 млрд. кірісі ткке трмайды. Мемлекетті басты байлыы саналатын адамдарды аратан тауып жатан трлі кеселдері мен апаттардан алатын жарааттарын емдеп жазуа мемлекет бл соманы жз орайтын шыын шыаруда. Соны неге ескермейміз? Адамдар бірін-бірі лтіруді тп-тамыры арата. Ислам тарихына ілсек, аратан арылуды ш-трт кезеі ткен. Араа тыйым салуды кезедері рет-ретімен келіп отыран. Мысалы, ран крімде араты пайдасынан зияны кп боландытан шектеу ойыландыы айтылады. Бізді МДБ-ны басшылары мейрамдарды ара-шарапсыз ткізуге ндеу жариялааны белгілі. Мемлекетті басты ндылыы адам боландытан, оамдаы оан залалын тигізетін кез келген нрсеге шектеу ойылмаса болмайды. Ойлап араыздаршы, оамдаы трлі зардаптар, орын алып жатан апаттар, баланы ата-анасына арсы шыуыны артында не жатыр десеіз, жауап – біреу. Ол – ара! азір кей ааларымыз “халал ара” туралы айтып жр. Бан келісу иын. Кршілеріміз Ресей, анау Америка ара ішуге тыйым салуды кшейте бастады. Мысалы, Америка 1930 жылдары ара ішуді азайтан кезде бйрек абынуыны азайанын байаан. Жне де еліні л-ауатыны артып, халыны трмысыны оала бастаанын сезінген.

Ішкілікке йір болып туатын адам жо, маскнемділік тым да уаламайды. Оан кбінесе мол дастаран басындаы отырыстар ырду-дырду араласан адамдар, жрген орта себепкер болады. Маскнемдіктен сатандыру, оны алдын алу мселесі бл кндері кімді болса да бейам алдыра алмайды. йткені алкоголизм мен маскнемдіктіц артында жеке адам, семья тадыры тр. Оны ауыр зардабы жанашыр жаынды да, бейтаныс адамды да бейам алдыра алмайды. Теріс жола тскен адама білікті де дрыс аылшы керек. Ішімдік салдарынан маскнемні жан дниесінде болан дадарыстарды, міріндегі стсіздіктерді кріп, тсіне, тсіндіре білетін, кзін жеткізіп айта білетін шын жанашыр адам керек.

29 азан — диежзілік алкогольден бас тарту кні болып жариялананы белгілі. азастан мен бкіл лемге ауіп тндіріп, жйке-неврологиялы жне баса да инфекциялы ауруларды ршуіне келіп сотыратын, бауыр циррозы, атерлі ісікті р трлері мен мезгілсіз, ерте лімні негізгі себебі боп табылатын «ащы суа» туелділікті алдын алу масатында атап тіліп жрген даталы кн барын біреу білсе, біреу білмейді. Елімізде жылда тіркелетін кісі ліміні 11 пайызы осы ішімдікті серінен болатындыын айтып отыран мамандар адамды аылынан алжастыратын «ззілге» арсы оам болып кресуге шаырады.