бап. Республика Президентiн сайлау

Бап. Республика Президентi

 

1. Республика Президентi - мемлекеттi басшысы, мемлекеттi iшкi жне сырты саясатыны негiзгi баыттарын айындайтын, ел iшiнде жне халыаралы атынастарда азастанны атынан кiлдiк ететiн е жоары лауазымды тла.
2. Республика Президентi - халы пен мемлекеттiк билiк бiрлiгiнi, Конституцияны мызымастыыны, адам жне азамат ытары мен бостандытарыны нышаны рi кепiлi.
3. Республика Президентi мемлекеттiк билiктi барлы тармаыны келiсiп жмыс iстеуiн жне кiмет органдарыны халы алдындаы жауапкершiлiгiн амтамасыз етедi.
4. Республика Президентiне халы пен мемлекеттi атынан сйлеу ыы берiледi.
5. Республика Президентiне, оны абыройы мен адiр-асиетiне ешкiмнi тиiсуiне болмайды. Республика Президентiнi абыройы мен адір-асиетiне нсан келтiру за бойынша удаланады.

 

бап. Республика Президентiн сайлау

 

Республика Президентiн сайлау конституциялы заа сйкес жзеге асырылады.

 

3-бап. Республика Президентiнi ызметiне кiрiсуi

 

1. Республика Президентi: "азастан халына адал ызмет етуге, азастан Республикасыны Конституциясы мен задарын ата сатауа, азаматтарды ытары мен бостандытарына кепiлдiк беруге, азастан Республикасы Президентiнi зiме жктелген мртебелi мiндетiн адал атаруа салтанатты трде ант етемiн", - деп халыа ант берген сттен бастап ызметiне кiрiседi. Республика Президентi антты мтiнiн мемлекеттiк тiлде айтады.
2. Ант беру атарды екінші срсенбісінде ткізіледі.
Президент кезектен тыс сайлауда сайланан жадайда не Конституцияны 48-бабында кзделген жадайда Президент кілеттігін абылдаанда, ант беру президенттік сайлау орытындысы жарияланан не Республика Президентіні кілеттігін абылдаан кннен бастап бір ай ішінде ткізіледі. Бл жадайларда ант беру кнін Республиканы Орталы сайлау комиссиясы айындайды.
Ант беру салтанатты жадайда Парламент депутаттарыны, Конституциялы Кеес мшелеріні, Жоары Сот судьяларыны, сондай-а Республиканы барлы брыны Президенттеріні атысуымен ткізіледі.
3. Республика Президентi Республика Конституциясына ант етедi. Ант берiлгеннен кейiн азастан Республикасыны Мемлекеттiк Гимнi орындалады. Орталы сайлау комиссиясыны Траасы Президентке азастан Республикасы Президентiнi кулiгiн, омырауа таатын белгiсiн, байраын жне "Алтын ыран" орденiн тапсырады.
4. Егер бiр тла Республика Президентi болып екiншi кiлеттiк мерзiмiне сайланан жадайда азастан Республикасы Президентiнi омырауа таатын белгiсi, байраы жне "Алтын ыран" орденi оан айталап тапсырылмайды.
Ескерту. 3-бапа згерту енгізілді - Р 1999.05.06 N 378, 2011.02.03 № 404-IV (алашы ресми жарияланан кнінен бастап олданыса енгізіледі) Конституциялы задарымен.

 

4-бап. Республика Президентiнi кiлеттiк мерзiмi

 

1. Республика Президенті бес жыл мерзімге сайланады.
1-1. Кезектен тыс сайлауда сайланан Республика Президентіні кілеттігі кезектен тыс сайлаудан кейін бес жылдан со желтосанны бірінші жексенбісінде ткізілуге тиіс кезекті сайлауда сайланан Республика Президенті лауазымына кіріскенге дейін жзеге асырылады.
2. Республика Президентiнi кiлеттiгi жаадан сайланан Республика Президентi ызметiне кiрiскен сттен бастап, сондай-а Президент ызметiнен мерзiмiнен брын босатылан немесе кетiрiлген не ол айтыс болан жадайда тотатылады.
3. алып тасталды
4. Бiр тла атарынан екi реттен арты Республика Президентi болып сайлана алмайды. Бл шектеу азастан Республикасыны Тыш Президентіне - Елбасына олданылмайды.
Ескерту. 4-бапа згерту енгізілді - Р 1999.05.06 N 378, 2007.06.19 N 265, 2010.06.14 № 289-IV (олданыса енгізілу тртібін 2-б. араыз), 2011.02.03 № 404-IV (алашы ресми жарияланан кнінен бастап олданыса енгізіледі) Конституциялы задарымен.

 

5-бап. Республика Президентi лауазымында
болуа байланысты шектеулер

 

1. Республика Президентiнi кiлдi органны депутаты болуа, зге де аы тленетiн ызметтердi атаруа жне ксiпкерлiк ызметпен айналысуа хаы жо.
2. алып тасталды
Ескерту. 4-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 , 2007.06.19. N 265 Конституциялы задарымен.

 

6-бап. Республика Президентiнi айырым белгiлерi

 

1. Республика Президентiнi айырым белгiлерi - азастан Республикасы Президентiнi омырауа таатын белгiсi мен байраы болады.
2. Омырауа таатын белгiнi сипаттамасын Орталы сайлау комиссиясы анытайды. Байраты сипаттамасын, омырауа таатын белгi мен байраты ресми пайдалану тртiбiн Республика Президентi белгiлейдi.
3. Республика Президентi ызметi бойынша "Алтын ыран" орденiнi иесi болып табылады.
4. "Алтын ыран" орденiнi сипаттамасы, аталан ордендi берудi негiздерi мен тртiбi Республика задарымен белгiленедi.

 

II тарау
азастан Республикасы Президентiнi
кiлеттiгi

 

7-бап. Республика Президентiнi сырты
саясаттаы кiлеттiгi

 

1. Республика Президентi:
1) келiссздер жргiзедi жне азастан Республикасыны халыаралы шарттарына ол ояды;
2) келiссздер жргiзуге жне Республиканы мемлекетаралы шарттарына ол оюа кiлеттiк бередi;
3) алып тасталды
4) бекiту грамоталарына ол ояды;
5) Республика жасасан, бекiтуге жатпайтын халыаралы шарттарды кшiн тотата тру туралы шешiм абылдайды;
6) Парламентке Республика жасасан халыаралы шарттарды денонсациялау туралы сыныс енгiзедi.
2. Республика Президентi азастан Республикасыны дипломатиялы кiлдiктерiнi басшыларын таайындайды жне керi шаырып алады.
3. Республика Президентi зiнi жанында тiркелген шет мемлекеттердi дипломатиялы жне зге де кiлдерiнi сенiм грамоталары мен керi шаырып алу грамоталарын абылдайды.
Ескерту. 7-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

8-бап. Республика Президентiнi мемлекеттi ораныс
абiлетiн жне ауiпсiздiгiн амтамасыз ету
саласындаы кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) Республика арулы Кштерiнi Жоары Бас олбасшысы болып табылады, арулы Кштердi жоары олбасшылы рамын ызметке таайындайды жне ызметтен босатады:
2) Республиканы демократиялы институттарына, оны туелсiздiгi мен ауматы ттастыына, саяси тратылыына, азаматтарыны ауiпсiздiгiне елеулi жне тiкелей атер тнген рi мемлекеттi конституциялы органдарыны алыпты жмыс iстеуi бзылан ретте, Премьер-Министрмен жне Республика Парламентi Палаталарыны Трааларымен ресми консультациялар алысаннан кейiн, бл туралы Республика Парламентiне дереу хабарлай отырып, азастанны бкiл аумаында жне оны жекелеген жерлерiнде ттенше жадай енгiзудi, Республиканы арулы Кштерiн олдануды оса аланда, аталан жадаяттар талап ететiн шараларды олданады;
3) Республикаа арсы агрессия жасалан не оны ауiпсiздiгiне сырттан тiкелей атер тнген ретте Республиканы бкiл аумаында немесе оны жекелеген жерлерiнде скери жадай енгiзедi, iшiнара немесе жалпы мобилизация жариялап, бл туралы Республика Парламентiне дереу хабарлайды;
4) Парламент Палаталарыны бiрлескен отырысыны арауына Республика арулы Кштерiн бейбiтшiлiк пен ауiпсiздiктi сатау жнiндегi халыаралы мiндеттемелердi орындау шiн пайдалану туралы сыныс енгiзедi;
5) зiне баынысты Республика Президентiнi Кзет ызметiн жне Республикалы ланды жасатайды;
6) азастан Республикасыны скери доктринасын бекiтедi;
7) Республика азаматтарын мерзiмдi скери ызметке шаыру жне мерзiмдi скери ызметтi ызметшiлерiн запаса шыару туралы шешiм абылдайды;
8) Парламент Сенатыны келiсiмiмен лтты ауiпсiздiк комитетiнi траасын ызметке таайындайды; оны ызметтен босатады.
Ескерту. 8-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

9-бап. Республика Президентiнi Парламентке
атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) Парламентке жне оны Палатасына кезектi жне кезектен тыс сайлау таайындайды;
2) Конституцияны 51-бабыны 4-тармаында белгіленген талаптарды сатай отырып, Сенатта оамны лтты-мдени жне зге де елеулі мдделеріні білдірілуін амтамасыз ету ажеттілігі ескеріліп, Сенатты он бес депутатын таайындайды. Сенатты таайындалатын мшелері кілеттіктерінен айырылан немесе оларды кілеттіктері тотатылан жадайда бір ай мерзімде шыып аландарды орнына Сенат депутаттарын таайындайды;
3) сайлау нтижелерi жариялаан кннен бастап отыз кннен кешiктiрмей Парламенттi бiрiншi сессиясын шаырады;
4) Парламент депутаттарыны азастан халына беретiн антын абылдайды;
5) Парламент Сенатыны Траасы лауазымына кандидатура сынады;
6) детте, Парламент сессияларын ашады;
7) Парламент сессиялары аралыындаы кезеде з бастамасымен, палаталар трааларыны немесе Парламент депутаттары жалпы саныны кемінде штен біріні сынысымен Парламентті кезектен тыс сессиясын шаыра алады, онда сессияны шаыруа негіз болан мселелер ана аралады;
8) Парламент Сенаты сынан заа бір ай ішінде ол ояды, зады халыа жария етеді не зады немесе оны жекелеген баптарын айтадан талылап, дауыса салу шін айтарады; егер Парламент Конституцияны 54-бабы 2-тармаыны 2) тармашасында белгіленген талаптарды сатай отырып, брын абылданан шешімді растайтын болса, бір ай ішінде заа ол ояды;
9) Парламенттi арауына Конституцияа згертулер мен толытырулар енгiзу туралы жоба беруге хаылы;
9-1) за шыару бастамасы тртібімен Парламент Мжілісіні арауына занамалы актілер жобаларын зіні арнайы жолдауымен енгізеді;
10) за жобаларын арауды басымдыын белгiлеуге, сондай-а за жобасын арауды шыл деп жариялауа, яни Парламенттi осы жобаны оны енгiзiлген кнiнен бастап бiр ай iшiнде арауа мiндеттi екендiгiн бiлдiретiн сыныс енгiзуге ыы бар. Осы талапты Парламент орындамаан жадайда Республика Президентi За кшi бар, Конституцияда белгiленген тртiппен Парламент жаа За абылданана дейiн кшi болатын жарлы шыаруа хаылы;
11) Парламент Палаталарыны кез келген бiрлескен отырыстарына немесе оны Палаталарыны блек отырыстарына атысуа жне сз сйлеуге ыы бар;
12) кiмет мшесi задарды орындамаан жадайда Сенат немесе Мжiлiс Конституцияда кзделген тртiппен абылдаан Парламент Сенатыны немесе Мжiлiсiнi оны ызметiнен босату жайындаы тiнiшiн арайды, сондай-а Парламенттi тиiстi Палатасы Палата депутаттары жалпы саныны кпшiлiк даусымен Республика Президентiне Yкiметтi осы мшесiн ызметiнен босату туралы алаш тiнiш берген кннен бастап алты ай ткен со ол туралы айталап мселе ойса, Yкіметтi ол мшесiн ызметiнен босатады;
13) Конституцияда кзделген тртіппен Парламентті немесе Парламент Мжілісін тарата алады.
Ескерту. 9-бапа згерту енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378, 2006.12.11. N 200 (ресми жарияланан кнінен бастап олданыса енгізіледі), 2007.06.19. N 265 Конституциялы задарымен.

 

10-бап. Республика Президентiнi кiметке
атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) Парламент Мжілісіні келiсiмiмен Республиканы Премьер-Министрiн ызметке таайындайды; оны ызметтен босатады;
2) Премьер-Министрді таайындааннан кейінгі он кн мерзім ішінде оны енгізген сынысы бойынша кімет рылымын айындайды, Республиканы кімет рамына кірмейтін орталы атарушы органдарын рады, таратады жне айта рады, кімет мшелерін ызметке таайындайды; сырты істер, ораныс, ішкі істер, ділет министрлерін ызметке таайындайды; кімет мшелерін ызметтен босатады;
3) кiмет мшелерiнi антын абылдайды;
4) жйелi трде Премьер-Министрдi кiмет ызметiнi негiзгi баыттары туралы жне оны барлы маызды шешiмдерi туралы баяндамасын тыдайды, оны барысында Премьер-Министр кiмет жмысы туралы есеп бередi;
5) Премьер-Министрдi сынысы бойынша Республиканы мемлекеттiк бюджетi есебiнен сталатын барлы органдар шiн аржыландыру мен ызметкерлердi ебегiне аы тлеудi бiрыай жйесiн бекiтедi;
6) аса маызды мселелер бойынша кiмет отырыстарына траалы етедi;
7) кiметке Парламент Мжiлiсiне за жобасын енгiзудi тапсырады;
8) Республика кіметі мен Премьер-Министрі актiлерiнi кшiн жояды не толы немесе iшiнара тотата трады;
9) егер кiмет пен оны кез келген мшесi здерiне жктелген мiндеттердi одан рi жзеге асыруы ммкiн емес деп санаса немесе егер Парламент Мжілісі не Парламент кiметке сенiмсiздiк бiлдiрсе, олар млiмдеген орнынан тсуi туралы, сондай-а кiмет жргiзiп отыран саясатпен келiспейтiн немесе оны жргiзбей отыран кiмет мшесi млiмдеген орнынан тсуi туралы шешiмдi абылдайды;
10) кiмет немесе оны кез келген мшесi млiмдеген орнынан тсудi он кн мерзiм iшінде абылдайды немесе абылдамай тастайды;
11) кiметтi немесе оны мшесiнi орнынан тсуiн абылдамай тастаан ретте олара з мiндетiн одан рi жзеге асыруды тапсырады;
12) з бастамасы бойынша кiметтi кiлеттiгiн тотату, Премьер-Министр мен кiметтi кез келген мшесiн ызметтен босату туралы шешiм абылдауа хаылы;
13) з актiлерiмен кiметке Республика Конституциясы мен задарында белгiленгеннен баса атару мiндеттерiн жзеге асыруды жктеуге хаылы;
14) Республика кiметiне за шыару тапсырмаларын бередi.
Ескерту. 10-бапа згерту енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378, 2007.06.19. N 265 Конституциялы задарымен.

 

11-бап. Республика Президентiнi Конституциялы
Кееске атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) Конституциялы Кеестi Траасы мен екi мшесiн ызметке таайындайды, конституциялы заа сйкес оларды мерзiмiнен брын ызметтен босатуа хаылы;
2) Республика Конституциясыны 72-бабында кзделген жадайларда Конституциялы Кееске тiнiш білдіредi;
3) Конституциялы Кеестi шешiмiне толы немесе оны бiр блiгiнде арсылытар енгiзедi.

 

12-бап. Республика Президентiнi соттара
жне судьялара атысты кiлеттігі

 

Республика Президенті:
1) Жоары Сот Кеесіні кепілдемесін негізге ала отырып, Республика Жоары Сотыны Траасын жне судьяларын ызметке сайлау жне ызметтен босату шін Парламент Сенатына сынады;
2) Жоары Сот Кеесіні кепілдемесі бойынша жергілікті жне баса да соттарды траалары мен судьяларын ызметке таайындайды жне ызметтен босатады.
Ескерту. 12-бап жаа редакцияда - азастан Республикасыны 2007.06.19. N 265 Конституциялы заымен.

 

13-бап. Республика Президентiнi прокуратура
органдарына атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) Парламент Сенатыны келiсiмiмен Республиканы Бас Прокурорын бес жыл мерзiмге ызметке таайындайды; оны ызметтен босатады.
2) Бас Прокурорды сынысы бойынша Республика Бас Прокурорыны орынбасарларын ызметке таайындайды жне ызметтен босатады;
3) р тосанда кемiнде бiр рет Бас Прокурорды елдегi задылыты жай-кйi туралы есебiн тыдайды.

 

14-бап. Республика Президентiнi Орталы сайлау
комиссиясына атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) азастан Республикасы Орталы сайлау комиссиясыны Траасын жне екі мшесін таайындайды;
2) Орталы сайлау комиссиясы туралы Ереженi бекiтедi;
3) Орталы сайлау комиссиясы Траасыны таайындалан республикалы референдума, Парламент, мслихаттар депутаттарын, зге де жергiлiктi зiн-зi басару органдарыны мшелерiн сайлауа зiрлiк барысы туралы жне референдум мен сайлау нтижелерi жнiндегi хабарламасын тыдайды.
Ескерту. 14-бапа згерту енгізілді - азастан Республикасыны 2007.06.19. N 265 Конституциялы заымен.

 

15-бап. Республика Президентiнi лтты
Банкке атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) Парламент Сенатыны келiсiмiмен Республика лтты Банкiнi Траасын ызметке таайындайды; оны ызметтен босатады;
2) лтты Банк Траасыны сынысы бойынша лтты Банк Траасыны орынбасарларын ызметке таайындайды жне ызметтен босатады;
3) р тосанда кемiнде бiр рет лтты Банк Траасыны Республика лтты Банкiнi жмысы туралы есебiн тыдайды.
Ескерту. 15-бапа згерту енгізілді - азастан Республикасыны 2007.06.19. N 265 Конституциялы заымен.

 

16-бап. Республика Президентiнi Республикалы бюджеттi
атарылуын баылау жнiндегi есеп комитетiне
атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) Республикалы бюджеттi атарылуын баылау жнiндегi есеп комитетiнi Траасын жне екі мшесін бес жыл мерзiмге ызметке таайындайды, оларды ызметiнен мерзiмiнен брын босатуа хаылы;
2) Республикалы бюджеттi атарылуын баылау жнiндегi есеп комитетi туралы Ереженi бекiтедi;
3) р тосанда кемiнде бiр рет Республикалы бюджеттi атарылуын баылау жнiндегi есеп комитетi Траасыны Республикалы бюджеттi атарылуын баылау жнiндегi есеп комитетiнi жмысы туралы хабарламасын тыдайды.
Ескерту. 16-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

17-бап. Республика Президентiнi кiмдерге
атысты кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) облыстарды, республикалы маызы бар алаларды жне Республика астанасыны кімдерін ызметке тиісінше облыс, республикалы маызы бар алалар жне астана мслихаттарыны келісімімен таайындайды;
2) облыстарды, республикалы маызы бар алалар мен астана кiмдерi актiлерiнi кшiн жояды не толы немесе iшiнара тотата трады;
3) з зыретiндегi мселелер бойынша кiмдерге тапсырмалар бередi жне оларды орындалуы жнiнде кiмдердi есебiн тыдайды;
4) з алауы бойынша кiмдердi ызметiнен босатуа, сондай-а облыстарды, республикалы маызы бар алалар мен Республика астанасыны кiмдерiне тиiстi мслихаттар з депутаттары жалпы саныны кпшілік даусымен сенiмсiздiк бiлдiрген жадайда, оларды ызметтерiнен босатуа хаылы.
4-1) аудандарды, алаларды (астана мен республикалы маызы бар алаларды оспаанда), алалардаы аудандарды, ауылды (селолы) округтердi, ауылдарды, селоларды (поселкелердi) кiмдерiн таайындауды немесе сайлауды тртiбiн белгiлейдi.
Ескерту. 17-бап толытырылды - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378, 2007.06.19. N 265 Конституциялы задарымен.

 

17-1-бап. Республика Президентiнi зiне тiкелей
баынатын жне есеп беретiн мемлекеттiк
органдара атысты кiлеттiгi

 

1. Республика Президентiне тiкелей баынатын жне есеп беретiн мемлекеттiк органдар басшыларыны кiлеттiгi жаадан сайланан Президент ызметiне кiрiскен кезде тотатылады. Бл орайда олар Мемлекет басшысы осы органдарды басшыларын таайындаана дейiн з мiндеттерiн атара бередi.
2. Республика Президентiне тiкелей баынатын жне есеп беретiн мемлекеттiк органдар басшыларыны сынуы бойынша Республика Президентi:
1) осы мемлекеттiк органдар туралы ережелердi, оларды рылымы мен жалпы штат санын бекiтедi;
2) егер Республика Президентi згеше белгiлемесе, Республика Президентiне тiкелей баынатын жне есеп беретiн органдар басшыларыны орынбасарларын, осы органдар ведомстволарыны басшыларын ызметке таайындайды жне ызметтен босатады;
3) аталан мемлекеттiк органдарды ведомстволарын рады, таратады жне айта йымдастырады. Егер Республика Президентi згеше белгiлемесе, бл ведомстволар орталы атарушы органдарды ведомстволары шiн кзделген мртебенi иеленедi.
3. Республика Президентi зi белгiлейтiн тртiп пен мерзiмде Республика Президентiне тiкелей баынатын жне есеп беретiн мемлекеттiк органдар басшыларыны аталан органдарды жмысы туралы есептерiн тыдайды.
Ескерту. 17-1-баппен толытырылды - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

18-бап. Республика Президентiнi республикалы
референдума атысты кiлеттiгi

 

1. Республика Президентi конституциялы заа сйкес з бастамасы бойынша, Парламенттi, кiметтi немесе сан жаынан облыстарды, Республика астанасы мен республикалы маызы бар алаларды брiн бiрдей дрежеде бiлдiретiн Республиканы сайлау ыы бар кем дегенде екi жз мы азаматыны бастамасы бойынша республикалы референдум ткiзу туралы шешiм абылдайды.
2. Республика Президентi Парламенттi, кiметтi немесе Республика азаматтарыны референдум ткiзу туралы бастамасы бойынша мына шешiмдердi бiрiн абылдайды:
1) референдум ткiзу туралы;
2) референдум ткiзбей-а, оны мнi ретiнде сынылып отыран мселе жнiнде Республика Конституциясына, конституциялы заына, заына згертулер мен толытыруларды немесе зге шешiмдi абылдау ажеттiгi туралы;
3) референдум ткiзу туралы сынысты абылдамай тастау туралы. Егер Республика Президентi Конституцияа згерiстер мен толытыруларды республикалы референдума шыару туралы Парламенттi сынысын абылдамай тастаса, Парламент Палаталарыны райсысыны депутаттары жалпы саныны кемiнде бестен тртiнi кпшiлiк дауысымен Парламент Конституцияа осы згерiстер мен толытыруларды енгiзу туралы за абылдауа ылы. Мндай жадайда Республика Президентi бл заа ол ояды немесе оны республикалы референдума шыарады.
3. Референдум бастамашыларыны келiсiмiмен Республика Президентi оны ткiзгенге дейiн оны бастамашыларыны з еркiн нерлым аны бiлдiруi шiн референдума сынылатын мселенi (мселелердi) тжырымын натылауа хаылы.
Ескерту. 18-бап толытырылды - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

19-бап. Республика Президентiнi зге де кiлеттiгi

 

Республика Президентi:
1) жыл сайын азастан халына елдегi жадай жне Республиканы iшкi жне сырты саясатыны негiзгi баыттары туралы ауызша не жазбаша жолдау арнайды. Егер арнау Парламент сессиясында жария етiлсе, ол талыланбайды, ол бойынша сра ойылмайды;
2) стратегиялы жоспарларды, республикалы бюджеттi жне оны орындалуы туралы есептi зiрлеу тртiбiн белгiлейдi, мемлекеттiк бадарламалар мен стратегиялы жоспарларды бекiтедi;
3) Республиканы мемлекеттiк наградаларымен марапаттайды жне рметтi, жоары скери жне зге де ататарды, сыныпты шендердi, дипломатиялы дрежелердi, бiлiктiлiк сыныптарын бередi; аталан наградалардан, ататардан, шендерден, дрежелер мен сыныптардан айырады;
4) азастан Республикасыны азаматтыына абылдау, оны сатау жне одан шыу, Республика азаматтыын алпына келтiру туралы шешiм абылдайды;
5) саяси баспана беру мселелерiн шешедi;
6) азаматтара кешiрiм жасауды жзеге асырады;
7) Республика Мемлекеттiк хатшысын ызметке таайындайды жне ызметтен босатады, оны мртебесi мен кiлеттiгiн анытайды;
8) лтты валютаны олданылу тртiбiн, мерзiмi мен шарттарын белгiлейдi;
9) Президент кімшілігін жасатайды; Республика Президентіне тікелей баынатын жне есеп беретін зге де мемлекеттік органдарды рады , таратады жне айта рады;
10) ауіпсіздік Кеесін жне зге де консультативтік-кеесші органдарды, сондай-а азастан халы Ассамблеясы мен Жоары Сот Кеесін рады;
11) Мслихат кілеттіктерін мерзімінен брын тотатады;
12) Республика Конституциясына жне задарына сйкес баса да кiлеттiктердi жзеге асырады.
Ескерту. 19-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378, 2007.06.19. N 265 Конституциялы задарымен.

 

III тарау
азастан Республикасы Президентiнi
актiлерi

 

20-бап. Республика Президентi актiлерiнi нысандары

 

1. Республика Президентi азастан Республикасыны бкiл аумаында мiндеттi кшi бар жарлытар мен кiмдер шыарады.
2. Республика Конституциясыны 53-бабыны 4) тармашасында кзделген ретте Президент задар шыарады, ал Конституцияны 61-бабыны 2 тармаында кзделген ретте за кшi бар жарлытарын шыарады. Парламент пен оны Палаталарыны зыретiне енбейтiн зге жадайларда Республика Президентi заа туелдi актiлер - жарлытар жне кiмдер шыарады.
3. Республика Президентi ол оятын Парламент актiлерi, сондай-а кiмет бастамасымен шыарылатын Президент актiлерi, тиiсiнше осы актiлердi задылыы шiн зады жауапкершiлiк жктелетiн Парламенттi р Палатасы Трааларыны не Премьер-Министрдi алдын-ала олдары ойылып тиянаталады.
4. Республика Президентi тиiстi Жарлытар мен кiмдер шыаратын мселелер тiзбесi осы Конституциялы заны 21 жне 22-баптары бойынша аныталады. ажет болан жадайларда Республика Президентi з кiлеттiктерiн жзеге асыру кезiнде зiнi тиiстi кiлеттiктерiнi андай акт нысанында, Жарлы немесе кiм нысанында жзеге асырылатындыын дербес анытай алады.
Ескерту. 20-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

21-бап. Республика Президентiнi жарлытары

 

1. Республика Президентiнi жарлытары Республика Конституциясы мен задарыны негiзiнде жне соларды орындау шiн шыарылады.
2. Республика Президентiнi жарлытарымен:
1) Президенттi Республика Президентiнi актiлерiн шыаруды талап ететiн конституциялы кiлеттiгi жзеге асырылады;
2) мемлекеттiк билiктi барлы тарматарыны келiсiмдi жмыс iстеуiн жне кiмет органдарыны азастан халы алдында Конституциямен жне задармен белгiленген жауаптылыын амтамасыз ету мселелерi шешiледi;
3) Парламенттi зады зыретiне кiрмейтiн, сондай-а кiмет пен баса да мемлекеттiк органдарды замен белгiленген зыретiне жатпайтын мселелердi ыты реттеу жзеге асырылады;
4) азастан Республикасыны экономикалы жне леуметтiк-саяси дамуыны стратегиялы мселелерi бойынша шешiмдер абылданады.
3. Республика Президентi шыаратын жарлытарды ана нормативтiк ыты акт кшi болады.

 

22-бап. Республика Президентiнi кiмдерi

 

1. Республика Президентiнi кiмдерi Конституцияны, задарды жне Президент жарлытарыны негiзiнде жне соларды орындау шiн шыарылады.
2. Республика Президентiнi кiмдерiмен:
1) кiмшiлiк-кiмдiк, жедел жне жеке сипаттаы мселелердi шешу жзеге асырылады;
2) Республика Президентiнi зыретiне сйкес конституциялы мртебесi жо лауазымды тлалар ызметке таайындалады жне босатылады.

 

23-бап. Республика Президентiнi актiлерiн дайындау
жне оларды Президенттi арауына енгiзу

 

1. Республика Президентi актiлерiнi жобаларын дайындауды мыналар жзеге асырады:
1) Президент кімшілігі жне Республика Президентіне тікелей баынатын жне есеп беретін зге де мемлекеттік органдар;
2) Республика кiметi;
3) Жоары Сот;
4) кiмет рамына кiрмейтiн Республиканы орталы атарушы органдары;
5) Республика Президентi белгiлейтiн зге де мемлекеттiк органдар мен лауазымды тлалар.
2. Республика Президентiнi арауына енгiзiлетiн актiлердi жобалары:
1) аза жне орыс тiлдерiнде дайындалып, Президенттi арауына енгiзiледi;
2) за техникасы мен iс жргiзу талаптарына сай келуге тиiс.
3. Президент шыаран актiлердi нмiрлеу Республика Президентiнi кiлеттiк мерзiмiне жргiзiледi. Президент актiлерiнi тпнсалары мен оан осымша материалдар Президент кiмшiлiгiнi тиiстi рылымды блiмшесiнде саталады жне зада белгiленген мерзiм аяталан со Республика Президентiнi Архивiне жiберiледi.
4. Президент актiлерiнi жобаларын дайындауды замен белгiленген тртiбiнi саталуын жне оларды Мемлекет Басшысыны арауына сынылуын баылауды Президент кiмшiлiгiнi Басшысы жзеге асырады.
Ескерту. 23-бапа згерту енгізілді - азастан Республикасыны 2007.06.19. N 265 Конституциялы заымен.

 

24-бап. Республика Президентiнi актiлерiне згертулер
мен толытырулар енгiзу, сондай-а оларды
кшiн жою тртiбi

 

1. згертулер мен толытырулар:
1) Республика Президентiнi жарлытарына Президент жарлытарымен енгiзiледi;
2) Республика Президентiнi кiмдерiне Республика Президентiнi кiмдерiмен енгiзiледi.
2. Республика Президентi жарлытарыны кшiн жою Республика Президентi жарлытарымен, Республика Президентi кiмдерiнi кшiн жою Республика Президентiнi жарлытарымен жне кiмдерiмен жргiзiледi.
3. Республика Президентiнi бiрдей за кшi бар актiлерiнi арасында алшаты туындаан жадайда, егер Республика Президентiнi тиiстi актiсiнде згеше кзделмесе, кейiнiрек кшiне енген акт басшылыа алынуа тиiс.

 

25-бап. Республика Президентiнi актiлерiн кшiне
енгiзу мен жариялау тртiбi

 

1. Президенттi нормативтiк сипаты бар актiлерi, егер Президент згеше белгiлемесе, оларды ресми жарияланан кнiнен бастап он кн ткеннен кейiн Республиканы бкiл аумаында бiр мезгiлде кшiне енгiзiледi.
2. Нормативтiк сипаты жо Президент актiлерi, егер Президент згеше белгiлемесе, олара ол ойылан сттен бастап кшiне енедi.
3. Президент актiлерi азастан Республикасыны нормативтiк ыты актiлер туралы заымен белгiленген ресми баспа органдарында жарияланады.
4. Президент актiлерi, сол сияты зге де баспа органдарында жариялануы, теледидар, радио арылы, Интернетте жария етiлуi, телеграф, телефакс арылы берiлуi, тиiстi мемлекеттiк органдара, сондай-а йымдар мен оларды лауазымды тлаларына таратылуы ммкiн.
5. Республиканы мемлекеттiк пиялары немесе зге де замен оралатын пиясы баяндалан Президент актiлерi жариялауа жатпайды. Мндай актiлердi тпнсаларында пиялы белгiсi ойылады жне олар белгiленген тртiппен здерiнi кшi олданылатын органдарды, йымдарды, лауазымды тлалар мен азаматтарды назарына жеткiзiледi. Президенттi аталан актiлерiнi мазмны белгiленген тртiппен баралы апарат ралдарында баяндалуы ммкiн.
Ескерту. 25-бапа згерту енгізілді - азастан Республикасыны 2007.06.19. N 265 Конституциялы заымен.

 

IV тарау
Республика Президентiн ызметiнен мерзiмiнен
брын босату, кетiру

 

26-бап. Республика Президентiн ызметiнен мерзiмiнен
брын босату, кетiру

 

1. Президент науастануына байланысты зiнi мiндеттерiн жзеге асыруа абiлетсiздiгi дендеген жадайда Конституцияда белгiленген тртiппен Парламенттi шешiмi арылы ызметiнен мерзiмiнен брын босатылуы ммкiн.
2. Президент зiнi мiндеттерiн атару кезiнде жасаан iс-рекетi шiн тек ана мемлекетке опасызды жасаан жадайда, яни соыс не арулы атыыс кезiнде жау жаына шыып кету, шет мемлекеттi Республикаа арсы дшпанды рекетiн жзеге асыруына кмектесу арылы крiнген азастан Республикасыны сырты ауiпсiздiгi мен туелсiздiгiне нсан келтiру немесе лсiрету масатында дейi жасаан жадайда, жауап бередi жне бл шiн Конституцияда белгiленген тртiппен Парламент оны ызметiнен кетiруi ммкiн.
3. Республика Президентiн ызметiнен кетiру туралы мселе ол Парламенттi немесе Парламент Мжілісіні кiлеттiгiн мерзiмiнен брын тотату жнiнде мселе арап жатан кезеде озалмайды.
Ескерту. 26-бапа згерту енгізілді - азастан Республикасыны 2007.06.19. N 265 Конституциялы заымен.

 

27-бап. азастан Республикасыны Президентi
кiлеттiгiнi ауысуы

 

1. азастан Республикасыны Президентi ызметiнен мерзiмiнен брын босатылан немесе кетiрiлген, сондай-а ол айтыс болан жадайда Республика Президентiнi кiлеттiгi алан мерзiмге Парламент Сенатыны Траасына ауысады; Сенат Траасыны зiне Президент кiлеттiгiн абылдауы ммкiн болмаан жадайда ол Парламент Мжiлiсiнi Траасына ауысады; Мжiлiс Траасыны зiне Президент кiлеттiгiн абылдауы ммкiн болмаан жадайда ол Республиканы Премьер-Министрiне ауысады. зiне Республика Президентiнi кiлеттiгiн абылдаан адам тиiсiнше Сенат Траасыны, Мжiлiс Траасыны немесе Премьер-Министрді кiлеттiгiн доарады.
2. Осы бапты 1-тармаында кзделген негiздер мен тртiп бойынша зiне азастан Республикасы Президентiнi кiлеттiгiн абылдаан адамны азастан Республикасыны Конституциясына згерiстер мен толытырулара бастамашы болуа ыы жо.
Ескерту. 27-бап жаа редакцияда - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

V тарау
азастан Республикасы Президентiнi ызметiн
амтамасыз ету

 

28-бап. Республика Президентiнi ызметiн мемлекеттiк
амтамасыз ету

 

Республика Президентi мен оны отбасы мшелерiн амтамасыз ету, олара ызмет крсету жне кзету республикалы бюджет есебiнен жзеге асырылады.

 

29-бап. Республика Президентiнi жалаысы жне
ебек демалысы

 

1. Республика Президентiнi жалаысы задарда белгiленген тртiппен аныталады.
2. Республика Президентiне жыл сайын ыры бес кнтiзбелiк кн мерзiмiне аылы ебек демалысы берiледi.

 

30-бап. Республика Президентiн амтамасыз ету

 

1. Республика Президентi ызметiнде болан кезеге осы ызметке сайланан тла Республика аумаында резиденциялармен, Республика астанасында ызмет птерiмен жне мемлекеттiк саяжаймен амтамасыз етiледi.
2. Республика Президентi арнайы масаттаы автоклiкпен, арнайы жабдыталан шатармен жне тiкшатармен, сондай-а арнайы жабдыталан клiк ралдарыны зге де трлерiмен амтамасыз етiледi.
3. Республика Президентi мен оны отбасы мшелерiне трын й жне клiк ызметiн крсетудi азастан Республикасы Президентiнi Iс Басармасы, сондай-а здерiнi зыретiне сйкес Республика Президентiнi Кзет ызметi жне лтты ауiпсiздiк комитетi амтамасыз етедi.
4. Республика Президентi мен оны отбасы мшелерiне медициналы, санаторий-курортты ызмет крсетудi азастан Республикасы Президентiнi Iс Басармасы амтамасыз етедi.
5. Арнайы байланыс ралдарымен амтамасыз етудi Республика Президентiнi Кзет ызметi жзеге асырады.
5-1. Республика Президентi ызметiнi бкiл кезеiне Республика Президентiнi жеке кiтапханасы мен жеке мрааты рылады жне алыптастырылады.
Ескерту. 30-бап 5-1-тармапен толытырылды - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

31-бап. Республика Президентiн кзету

 

1. Республика Президентiн кзету Республика Президентiнi Кзет ызметiне жктеледi.
2. Республика Президентiнi зайыбы (жбайы) жне Президентпен бiрге тратын баса да отбасы мшелерi кзетiлуге тиiс.

 

32-бап. Республика Президентiнi кiмшiлiгi

 

Республика Президентiнi кiмшiлiгi мемлекеттiк орган болып табылады, оан мыналар жктеледi:
1) Республика Президентiнi ызметiн амтамасыз ету;
2) Республика Президентiн елдегi iстi жайы туралы уатылы рi толы хабардар етiп отыру;
3) Республика Президентiнi шешiмдерiн сзсiз жне тыылыты орындау жне оларды орындалуын баылау;
4) Мемлекет Басшысы белгiлейтiн зге де кiлеттiктердi жзеге асыру.

 

33-бап. Республика Президентi жанындаы
консультативтiк-кеесшi органдар,
мекемелер мен йымдар

 

1. Республика Президентіні конституциялы кілеттіктерін жзеге асыру жне оны ызметін амтамасыз ету масатында ауіпсіздік Кеесі жне зге де консультативтік-кеесші органдар, сондай-а азастан халы Ассамблеясы, Жоары Сот Кеесі, Республика Президенті жанындаы зге де мекемелер мен йымдар рылады.
2. Республика Президенті:
1) ауіпсіздік Кеесіні жне зге де консультативтік-кеесші органдарды, сондай-а азастан халы Ассамблеясыны, Жоары Сот Кеесіні рамын айындайды, Республика Президенті жанындаы зге де мекемелер мен йымдарды рады;
2) консультативтік-кеесші органдарды, азастан халы Ассамблеясыны, Жоары Сот Кеесіні, Республика Президенті жанындаы зге де мекемелер мен йымдарды басшы лауазымдаы адамдарын таайындайды;
3) ауіпсіздік Кеесі жне зге де консультативтік-кеесші органдар, азастан халы Ассамблеясы, Республика Президенті жанындаы зге де мекемелер мен йымдар туралы ережелерді бекітеді;
4) тосан сайын ауіпсіздік Кеесі Хатшысыны жне зге де консультативтік-кеесші органдарды басшы лауазымдаы адамдарыны осы органдар жмысы туралы есептерін, сондай-а Жоары Сот Кеесі Траасыны есептерін тыдайды.
3. Республика Президенті жанындаы консультативтік-кеесші органдар аппараттарыны, сондай-а азастан халы Ассамблеясы мен Жоары Сот Кеесі аппараттарыны ызметкерлері Республика Президенті кімшілігіні ызметкерлері болып табылады.
Ескерту. 33-бап жаа редакцияда - азастан Республикасыны 2007.06.19. N 265 Конституциялы заымен.

 

VI тарау
азастан Республикасыны брыны Президенттерi

 

34-бап. Республиканы брыны Президенттерiнi мртебесi

 

1. Республиканы брыны Президенттерiнi брiнi, ызметiнен кетiрiлгендерден басасыны, азастан Республикасыны экс-Президентi деген атаы болады.
2. Республиканы экс-Президенттерi ыы жнiнде мiр бойы Республика Конституциялы Кеесiнi мшелерi болып табылады.
3. Республиканы экс-Президентi Республика Парламентi Палаталарыны бiрлескен отырыстарына, Республика Президентiнi ызметке кiрiсуiне, Республиканы мемлекеттiк мерекелерiне арналан салтанатты мжiлiстерге жне мемлекет ткiзетiн зге де iс-шаралара атысуа хаылы.
4. Республиканы экс-Президентiне, оны абырой мен адiр-асиетiне ешкiмнi тиiсуiне болмайды. Республика экс-Президентiнi абыройы мен адiр-асиетiне ол сушылы за бойынша удаланады.

 

35-бап. Республиканы экс-Президенттерiн амтамасыз ету

 

1. Республиканы экс-Президентiн амтамасыз ету, оан ызмет крсету жне оны кзету мемлекет есебiнен жзеге асырылады.
2. Республиканы экс-Президентiне мiр бойы:
1) Республика Президентiнi шешiмiмен Республика Президентi лауазымды жалаысыны сексен процентi млшерiнде зейнетаы таайындалады. Бл ретте Республика экс-Президентiнi осы Конституциялы заны шарттарымен белгiленген зейнетаысы Республика Президентiнi лауазымды жалаысыны суi ескерiлiп, арттырылып отырады;
2) ажеттi ызмет крсетiлетiн птер мен мемлекеттiк саяжай, жеке кзет, жргiзушiсiмен дербес автомобиль берiлiп, ел iшiнде тегiн жрiп-тру, тегiн медициналы, санаторий-курортты емдеу ызметi крсетiледi;
3) <*>
2-1. азастан Республикасы Президентіні жеке мрааты мен жеке кітапханасыны материалдары Республика Президенті ретіндегі ызметтік жмысы аяталаннан кейін азастан Республикасы Экс-Президентіні меншігінде болады.
Ескерту. 35-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

36-бап. Республика экс-Президенттерi ытарыны
кепiлдiктерi

 

Республиканы экс-Президентi, мемлекетке опасызды жасаан жадайларды оспаанда, зiнi Республика Президентi кiлеттiгiн атаруымен байланысты iс-рекетi шiн жауап бермейдi.

 

VII тарау
орытынды ережелер

 

37-бап. зге за актiлерiнi Республика Президентiнi
ызметiн амтамасыз ету жнiндегi олданылуы

 

Республика Президентiне мемлекеттiк ызмет, ебек жне зейнетаы туралы задарды нормалары олданылмайды.

 

38-бап. Осы Жарлыты кшiне ену тртiбi

 

Осы Конституциялы за жарияланан кнiнен бастап кшiне енедi.
Ескерту. 38-бапа згеріс енгізілді - азастан Республикасыны 1999.05.06. N 378 Конституциялы заымен.

 

азастан Республикасыны
Президентi

 


© 2012. азастан Республикасы ділет министрлігіні "Республикалы ыты апарат орталыы" ШЖ РМК