нче сыйныфны рус тркемнре чен алатма язуы
Эш программасы тбндге документларга таянып тзелде:
Россия Федерациясене «Мгариф турында» законы.
Татарстан Республикасыны «Мгариф турында» законы.
«Рус теленд сйлшче балалар чен татар теле м дби уку» фненнн длт стандарты. 1-4 нче сыйныфлар. Тзчелр: К.С. Фтхуллова, Р.3. Хйдрова. 2011 ел.
«Рус телле балаларга татар телен м дбиятын коммуникатив технология нигезенд укыту программасы»на (1-11 нче сыйныфлар) нигезлнеп тзелде . Авторлар: Р.З. Хйдрова, Р.Л. Малафеева Казан, «Татарстан китап ншрияты», 2011 ел.
Укытуны тп максаты:
рус теленд сйлшче укучыларга татар телен длт теле буларак телне аралашу чарасы буларак злштерне тэмин ит;
кндлек тормышта, полиэтник мгыятьт зара алашу м хезмттшлек иг кнекмлрен формалаштыру;
татар телен длт теле буларак укыту укучыларны рухи м хлакый яктан трбиял, аларны аралашу культурасын формалаштыру чарасы, башка халыкларга карата хрмт хисе, мдниара диалогка осталык кебек универсаль кнекмлр булдыру чарасы;
балаларда белем м кнекмлр булдыру белн беррттн, укучыларны уку эшчнлеген формалаштыру, гомуми уку кнекмлрен стер;
укучыларны фикер йрт, интеллектуаль м иади слтлрен стер.
Укыту методик комплекты ( УМК) аша татар телен длт теле буларак йрн тбндге максатларны кзаллый:
• башлангыч мктп укучысыны аралашу даирсен, аралашу ситуациялрен испк алып, сйлм эшчэнлегене барлык трлре (тылап алау, сйл, уку, язу) буенча укучыларда коммуникатив компетенция (аралашу осталыгы) формалаштыру;
• укучыны танып бел ммкинлеклрен, гомуми уку кнекмлрен, сйлм культурасын стер;
• укучыларны кпмиллтле ирлект аралашу культурасын формалаштыру, татар халкыны мдниятен, милли зенчлеклрен карата хрмт хисе, мдниара диалогка осталык кебек универсаль шхси кнекмлр формалаштыру;
• укучыларны рухи м хлакый яктан трбиял.
Телне аралашу аша йрн принцибы нигезенд УМК чен материал дртенче сыйныф балаларыны аралашу сфераларын испк алып сайланган. 9-10 яшьлеклр тормышында уку хезмте, гаилд булышу, дуслар белн аралашу, ел фасылларына карап уен трлре, зе яшгн ирлек, дрт аяклы дуслар турында сйлш зур урын алып тора. Балалар шулай ук табигать турында сйлшерг, киятлр тыларга яраталар. Дреслекк тбндге аралашу темалары кертелгн: «Белем бйрме», «Кндлек режим», «Ашханд», «Без ти-нилэргэ булышабыз», «Кыш», «Шрд м авылда», «дпле булыйк», «Кечкен дусларыбыз», «Келле й».
Телне ятлап тгел, актив фикерлп йрн принцибы - чит тел йрндге тп принципларны берсе. Бу принцип нигезенд уку эшчнлегсн оештыру яа длт стандартлары талплрен туры кил. Укучыларны телне актив фикерлп йрнлре, беренче чиратта, аралашуны хтерлтче диалоглар, ситуатив кнеглр аша тэмин ител. Мондый кнеглр яа лексик, грамматик материал белн таныштырганда да (бу очракта мотивация, ихтыя тудыру ролен башкара), камиллштер, мсткыйль сйлм стер этабында да кулланыла ала.
Метапредмет нтилр дигнд реаль тормышта туган проблемаларны хл ит чен кирк булган универсаль уку гамллрен (регулятив, коммуникатив, танып-бел) кз алдында тотабыз. Бу гамллр уку эшчнлеген оештыруны м гон конпетенциялр формалаштыруны нигезе булып тора. Татар теле, танып бел чарасы буларак, укучыларны фикер йрт, интеллектуаль м иади слтлрен стерг хезмт ит.
Предметара тшенчлрне формалаштыру да метапредмет нтилр яссылыгына куела.
Метапредмет (танып-бел, регулятив, коммуникатив) нтилр:
танып-бел
- фикерлне стер белн бйле психик функциялр: логик фикерл, сбп-нти бйлнешлрен табу, индуктив, дедуктив фикерли бел;
- классификациял чен уртак билгелрне билгел;
- ихтыяр кче, максатчанлык, активлык кебек слтлрне формалаштыру;
- рнк буенча эшли бел;
- аерым темаларга караган сорауларга авап бир бел;
- рсем буенча мллр, сораулар тзи бел;
- алап укый бел;
- укылган яки тыланган мгълматны эчтлеген бя бир бел;
регулятив
- уку хезмтенд зе максат куя, бурычларны билгели бел;
- эш тртибен алап, уку эшчнлеген оештыра, нтиле эш алымнарын таба бел;
- уку эшчнлеге нтилрен контрольг ала бел;
- уку хезмте бя бир бел;
- укудагы уышларны, уышсызлыкларны сббен алый, анализлый бел
- укытучыны крстмлрен алап ти бел;
- дреск киркле уку-язу сбапларын зерли бел, алар белн дрес эш ит бел;
- дрест эш урынын мсткыйль зерли бел м тртипт тоту кнекмлрен стер;
коммуникатив
- гмдшене фикерен тылый, белн аралаша бел кнекмлрен формалаштыру;
- аралаша бел слтен стер (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хислре);
- парларда м кмк эшли бел;
- гмдше белн контактны башлый, двам ит, тмамлый бел.
Сгатьлр саны (еллык) 105
Атнага 3 сг.
План буенча контроль эшлр : контроль кчереп язу - 2, контроль эш-4,сузлек диктанты-2.
Планлаштыру «Рус телле балаларга татар телен м дбиятын коммуникатив технология нигезенд укыту программасы»на (1-11 нче сыйныфлар) нигезлнеп тзелде. Авторлар: Р.З. Хйдрова, Р.Л. Малафеева. Казан, «Татарстан китап ншрияты», 2011 ел.
Дреслек: Келле татар теле. 4 класс (беренче м икенче киск). Авторлар: Р.З. Хйдрова, Г.М. хмтанова, Л.. Гыйниятуллина.Казан «Татармультфильм» ншрияты, 2014 ел.
стм дбият: «Ялкын» журналы, «Сабантуй» газетасы.
Методик кулланма: Рус теленд сйлшче балаларга татар теле укыту, 4 нче сыйныф, автор Р.З.Хйдрова, Л.. Гыйниятуллина, Казан.
4 нче сыйныф рус теленд сйлшче балаларга татар теле укыту буенча тематик план
(дреслек авторы Р.З. Хйдароеа)
| № п/п | Дсеслр саны | Дрес темасы | Дрес тибы | Якынча ткр вакыты | |
| Яа уку елы котлы булсын! (23 сгать) | |||||
| 1-2 | Яа уку елы котлы булсын! | ЛКК | |||
| Татар алфавиты | ГКФ | ||||
| О, ы, э хрефлрене дрес йтелеше, язылышы | ГКК | ||||
| 5-6 | Кая? Кайда? Кайдан? сораулары | ГКК ГКК | |||
| 7-8 | Саннар. Сан тркемчлре. Б. Рхмт “Хисап мсьллре” | ГКК ЛГКК | |||
| Вакыт бермлеклре. Вакытны йт бел | ГКФ | ||||
| “Эш урыны” темасына караган лексика | ЛКФ | ||||
| “Контроль эш” хикясендге лексик-грамматик материал | ЛКК | ||||
| 12-13 | “Контроль эш” хикясе | ЛГКК | |||
| “Яа уку елы” котлы булсын! | Сз. кабатлау | ||||
| Кзге табигать (10 сгать) | |||||
| 15-16 | “Кз” темасы лексикасы. ткн заман хикя фигыль | ЛКК ГКК | |||
| ава торышы.Сузлек диктанты. | ЛКФ | ||||
| 18-19 | Дару лннре | ЛКК | |||
| 20-21 | Исемнрне тшем килеше белн трлнеше. | ГКК д/м сйлм | |||
| Контроль эш. | |||||
| “Кзге табигать” темасын кабатлау дреслре | кабатлау | ||||
| Без кошларга ярдм итбез (23 сгать) | |||||
| Канатлы дуслар | ЛКК | ||||
| “Песнк белн нис” хикясендге лексик-грамматик материал | ГКК | ||||
| Г. Лотфи. “Песнк белн нис” | ЛГКК | ||||
| Хзерге м ткн заман хикя фигыльне юклык формасы | ГКК | ||||
| . Тремановны “Чирик” хикясендге лексик-грамматик материал | ЛКК | ||||
| . Треманов. “Чирик” | ЛГКК д/м | ||||
| 30-31 | Инфинитив+ярата тзелмсе. | ГКК ЛКК ЛГКК | |||
| . Тржемновны “Чирик” хикясене двамы | ЛКК | ||||
| Исемнрне тартым белн трлнеше | ГКК | ||||
| 34-35 | “Чирик” хикясендге (III киск) лексик-грамматик материал | ГКФ ГКК | |||
| . Треманов. “Чирик” (III киск) | ЛГКК д/м | ||||
| Хайваннар дньясында (19 сгать) | |||||
| Йорт хайваннары м кыргый хайваннар | ЛКК | ||||
| Билгесез ткн заман хикя фигыль | ГКФ | ||||
| Г. Тукай. “Ташбака белн куян” | ЛГКК | ||||
| Сыйфат дрлре | ГКФ | ||||
| “Ялкау тиен” киятендге лексик-грамматик материал | ЛГКК | ||||
| Контроль кучереп язу.Татар халык кияте “Ялкау тиен” | д/м сйлм | ||||
| Билгесез ткн заман хикя фигыль | ГКК | ||||
| “Яшел энлр” кияте | ЛГКК | ||||
| “Керпе табигатьне бер сере” тексты | ЛГКК | ||||
| Контроль эш. | |||||
| Кышкы уеннар (13 сгать) | |||||
| Кыш билгелре | ЛКК | ||||
| 48-49 | Г. Бакир “Кышкы уен” хикясе | ЛГКК | |||
| “Елга буенда” хикясендге яа сзлр | ЛКФ | ||||
| “Елга буенда” хикясе | ЛГКК | ||||
| . Дрзаман. “Камыраяк” | ЛГКК | ||||
| Б. Рхмт. “Яа ел килгч” | ЛГКК | ||||
| “Кышкы уеннар” темасын кабатлау | |||||
| Минем дусларым бар (20 сгать) | |||||
| Исемнрне зат-сан белн трлнеше | ГКК | ||||
| “Минем дустым” хикясе | ЛГКК | ||||
| Контроль эш. | кабатлау | ||||
| Г. Бширов. “Сылтау” | ЛГКК | ||||
| Сз ясагыч кушымчалар: -чы/-че | ГКК | ||||
| И. Туктар. “Алма”. Фигыльне заман белн трлнеше | ЛГКК ГКК | ||||
| 61-62 | Д. Аппакованы “Шыгырдавыклы башмаклар” хикясендге лексик-грамматик материал | ГКК ЛКК | |||
| 63-64 | Д. Аппакова. “Шыгырдавыклы башмаклар” I киск | ЛГКК | |||
| 65-66 | Д. Аппакова. “Шыгырдавыклы башмаклар” II киск | ЛГКК | |||
| Д. Аппакова. “Шыгырдавыклы башмаклар” III киск.Сузлек диктанты. | ЛГКК | ||||
| Яз кил (23 сгать) | |||||
| 68-69 | Шагыйрь Б. Рхмтне биографиясе. “Яз кил” шигыре | ЛКФ ЛГКК | |||
| Инфинитив+ярый, инфинитив+тели тзелмсе | ГКК | ||||
| 71-73 | К. Маховский. “Язгы авазлар” | ЛГКК ЛГКК | |||
| 74-75 | Контроль кучереп язу.Карга боткасы | ЛГКК | |||
| 8 Март нилр бйрме | ЛКФ | ||||
| 77-78 | Л. Толстой. “бисе белн оныгы” | ЛГКК | |||
| 79-80 | Ничек дпле сорарга? | ГКФ | |||
| М. Газизов. “Рхмт” | ЛГКК | ||||
| “дпсез кызлар” хикясе | ЛГКК | ||||
| Дрт аяклы дусларыбыз (16 сгать) | |||||
| Минем дрт аяклы дустым бар | ЛКК | ||||
| Р. Мингалим. “Дньяда бер эт бар иде” | ЛГКК | ||||
| Исемнрд -сыз/-сез аффикслары | ГКК | ||||
| 86-87 | Г. Мхммтшин. “Ак песи” | ЛГКК ЛГКК | |||
| 89-90 | Контроль эш.Кая? Кайда? Кайдан? Сораулары. | ГКК | |||
| 91-92 | Р. Батулла. “Чикыл белн Мырый” | ЛГКК ЛГКК | |||
| “Татарстан туган ягым” (12 сгать) | |||||
| 93-94 | Татарстаннын длт символлары | ЛКК ЛГКК | |||
| 95-96 | Казан башкалабыз | ЛКК ЛГКК | |||
| 97-98 | Татарстан шрлре | ГКК ЛГКК | |||
| Кояшлы й ямьле й (13 сгать) | |||||
| 99-100 | Ш. Галиев. “йге болында”, “Тмле жй”. йге табигать | ЛКФ ЛКК | |||
| Г. Нбиуллин. “Урман сйлш” | ЛГКК | ||||
| 102-103 | Р. Корбан. “илкт” | ЛГКК ЛГКК | |||
| 104-105 | йге ял | ЛГКК | |||