лемдік ірі қаржы орталықтары
Әлемдік қаржы орталықтары, ірі көлемдегі халықаралық капитал шоғырланған және түрлі халықаралық қаржы операциялары кең ауқымда жүргізіледі. Әлемдік қаржы орталықтары дамуының аса маңызды үрдістері – операциялардың ауқымын кеңейту; дамушы елдерде орналасқан осындай орталықтар санының көбеюі; белгілі бір орталықта белгілі бір операция түрлерінің мамандануы және шоғырлануы. Орталық инфрақұрылымының негізін әдетте қор құндылықтарымен операциялар жасайтын аса ірі биржалармен тығыз байланысқан ұлттық және ұлтаралық банкілер құрайды. Ірі брокерлік кеңселер мен түрлі инвестициялық қорлар да айтарлықтай рөл атқарады. Қазіргі кезде қаржы инфрақұрылымы ақпараттық инфрақұрылыммен толығуда. Әлемдік қаржы орталықтарының негізгі операторлары – көп ұлттық ірі банкілер – Лондонда, Токиода, Нью Йоркте, Парижде, Цюрихте, Майндағы Франкфуртта, Люксембургте, Сингапурда, Сянганда шоғырланған.
Лемдік қаржы нарығы
Әлемдік қаржы орталықтары халықаралық валюталық , несиелік және қаржы операцияларын жүзеге асыратын бағалы қағаздармен, алтын мен келісім жасайтын банктер және мамандандырылған қаржы несие орталықтары. Әлемдік қаржы орталықтары ірі көлемдегі халықаралық капитал шоғырланған және түрлі халықаралық қаржы операциялары кең ауқымда жүргізіледі. Лондон қор биржасы әлемде инвесторлардан тартқан қаражат көлемі бойынша бірінші орында Нью-Йорк қор биржасы (NYSE) әлемдегі басты қаржы орталығы болып есептеледі. Мұнда Coca-Cola, General Electric, General Motors сынды бүкіләлемдік корпорациялардың бағалы қағаздары сатылады. Көзге елестету қиын, алайда бұл күнде аса танымал NYSE қаржы бренді осыдан екі жүз жыл бұрын құрылған.
Күнделікті валютамен жасайтын келісімдер мөлшері шамамен 500 млрд долларды құрайды. Бұл қаржы орталығы Лондон-Сити немесе Шар-Шы-Миля орталығы болып табылады. Бұл орталықта 550 шетел банкі орналасқан.Күн сайынғы жұмысшылардың саны 280 мың адамды құрайды!
Лондон қаржылық алаңдарының мынадай түрі бар:
LSE -Лондон қор биржасы
LIFFE -Лондон халықаралық қаржылық фючерстермен обциондар орталығы
LME -Лондон металл биржасы NYSE
Тарихы:
XVIII ғасырдың басында нью-йорктік саудагерлер тек Үкіметтің облигацялары мен АҚШ-тың алғашы банкінің акциялары бойынша ғана мәмілелер жасасты. Мәмілелер Манхэттеннің оңтүстік бөлігіндегі әртүрлі кеңселер мен дәмханаларда жүзеге асты. Қажетті саудагерлер мен сатып алушыларды іздеуге біршама уақыт кетті. Барлығы 1792 жылдың 17 мамырында өзгерді. 24 брокер «Ағаш астындағы келесім» атты тарихи құжатқа қол қойды, сөйтіп олар бағалы қағаздарды тек өздерінің арасында ғана саудалауға міндеттелді. Құжаттың бұлай аталу себебі, ол ағаштың астында бекітілген еді. Келісім келешектегі биржаны құруға негіз қалады. 1817 жылы осы келісімнің қатысушылары алғашқы ережені әзірледі және New York Stock&Exchange Board-ды ұйымдастырды. 1863 жылы биржаның атауы New York Stock Exchange (NYSE) деп өзгертілді. 1971 жылы NYSE Директорлар кеңесі басқаратын коммерциялық емес ұйым ретінде ресми түрде тіркелді.
NYSE бүгінде
NYSE 2007 жылы Еуропалық Euronext биржасымен біріктірілгеннен кейін, халықаралық қаржы корпорациясының бір бөлігі болып табылады. Құрылған NYSE Euronext Нью-Йорк, Париж, Амстердам, Брюссель және Лиссабон қор биржаларын, сондай-ақ Лондонның қаржылық фьючерстер және опциондар халықаралық биржасын (LIFFE) басқарады. Әлемдегі ең ірі Нью-Йорк қор биржасының листингінен бірнеше ондаған елден 3500-ден астам компания өтті. 2013 жылы мамыр айындағы деректер бойынша, олардың жалпы капиталы - 16,6 трлн доллар. NYSE-тегі айналым күніне бірнеше миллиард акцияны құрайды. Биржада 3000-ға жуық қызметкер жұмыс істейді. NYSE - бұқаралық компания. 200 жылдық тарихында тұңғыш рет 2006 жылы оның акциялары инвесторларға ұсынылды. Олар басқа да бағалы қағаздармен қатар биржада саудалануда.
Форвард(ағылш. forward - алға, алдағы, асығушы) — мәміле жасасылғаннан кейін әрі кеткенде 2-3 күн өткен соң жүргізілетін мерзімді есеп айырысу нысаны. Валюталардың бағамы мен биржадағы бағаның ауыткуынан болатын ықтимал залалдан құтылу мақсатымен жүзеге асырылады. Форвардтық мәміле, әдетте, тараптар болашақта белгілі бір күні тауар жеткізіліміне келіскенде қолма-қол ақшаға жасасылады, сөйтіп есеп айырысу мәміле жасасылған сәтте жүргізіледі. Спот (ағылшынның spot – дереу төленуге тиіс қолма-қол ақша) –жеткізу және нақты тауар немесе валюта үшін дереу ақысын төлеу жөніндегі мәміле түрі. Мысалы,
Спот шартына негізделген валюта мәмілесі үшін бір тәулік немесе екі жұмыс күні ішінде жеткізіледі;
ақысы дереу төленіп сатылатын тауар бағасы;
кеме жалдаушының талаптарына сай келетін тоннаждағы кеме;
радио мен телехабарға қосуға арналған жарнама.
Спот мәмілелері жасалатын нарық споттық нарық, осындай мәмілелердің бағасы “спот бағасы” деп аталады. Қолма-қол активтің түріне қарай Спот мәмілелерінің өзіндік ерекшеліктері болуы мүмкін. Мысалы, валютаға арналған Спот мәміле оны Спот бағамы бойынша, яғни мәміле жасалған сәттегі валюта бағамы бойынша бір тәулік ішінде жеткізу шартымен жасалады. Дәстүрлі бағалы қағаздарды (акцияларды, облигацияларды) сатып алуға арналған Спот мәміле нақты биржадағы биржалық сауда ережелерінде белгіленген мерзім ішінде жеткізу және есептесу деген мағынаны білдіруі мүмкін.
Своп (ағылшынның swaр – айырбас) – ұлттық валютаны шетелдік валютаға белгілі бір мерзімнен кейін қайта айырбастауға міндеттеніп, айырбастау операциясы. Мұнда активтер мәміле тараптары арасында пайыздық немесе валюталық тәуекелді төмендету мақсатымен айырбасталады. Своп бірыңғай баспа-бас айырбас мәмілесі ретінде қарастырылады. Бұл форвардтық мәміле мен спот ұштастырылатын валюта операцияларының бір түрі: Своп кезінде қолдағы валютаны сату оны мерзімдік сатып алумен бір мезгілде (форвард) немесе керісінше жүргізіледі, мұның өзі қосымша экономикалық пайда алуға мүмкіндік туғызады немесе валюталық шығасымен байланысты болады.Своп бағалы қағаздар қоржынының сапасын немесе құрылымын жақсарту үшін, сондай-ақ инвестициялық жоспарды өзгерту кезінде пайдаланылуы мүмкін. Валюталық Своп– құрамдастырылған мерзімдік валюталық мәміле (валютаны “спот” шартымен сатып алу және сонымен бір мезгілде оны форвардтық мәміле шартымен сату). Пайыздық Своп осыған ұқсас құрастырылады
Әлемнің ірі қаржы орталығын жетекші Лондон болып табылады, шетел валютасындағы депозит пен несие операциялары бойынша әлемде бірінші орында. Британ астанасында валюталық операциялар тек күнделікті көлемі $ 500 млрд жетті. Dollars.
Ең объективті көрсеткіш қаржы орталығының арқылы өтетін халықаралық қаржы операциялардың үлесі болып табылады. ... Осы көрсеткіш бойынша Лондон жартысына жуығы алға оның ең жақын konkurenta- Нью-Йорк, нарықта 31% алып жатыр. Лондон көшбасшысы және шетелдік банктердің қатысуымен сияқты параметр болып табылады. Екінші орында - үшінші Токио, Нью-Йорк -. Соңында қаржылық қызметтердің, Лондонның ең үлкен нетто-экспорттаушы -. 8,1 млрд доллар (1997 г.)
Лондон әлемдегі ең ірі қаржы орталығы ретінде ағымдағы жылы бөлінбеген. Мұнда қолда бар инвестициялық институттардың басқару өтті корпоративтік бағалы қағаздар шоғырландырылған құны, $ 2,5 трлн жетті. Екінші орында Нью-Йорк $ 2,4 трлн көлемінің болып табылады. бестігіне сондай-ақ ($ 0,7 трлн.) Токио ($ 2,1 трлн.), Бостон ($ 1,9 трлн.) және Сан-Франциско кіреді.
Бірінші банк фирмасы C Hoare ампер; 1673 жылы Co, және 1694 жылы Англия Банкінің негізі қаржы орталығы ретінде Ұлыбританияның Лондон қаласы тарихының бастауы басталды. Бүгінде бұл әлемдегі жетекші қаржы орталықтарының бірі болып табылады, және шаршы мильге көптеген әлемдік нарықтарда барлық қаржылық операциялар мен көлемі айтарлықтай үлесін бар. Лондон Сити 550 шетелдік банктер, шамамен 280,000 күнделікті жұмыс күші, жылы шаршы мильге, сәл астам 5000 адам тұрғындары сол салыстырғанда. Ресей Англия Банкі Біріккен Корольдігінің орталық банкі болып табылады. Ресей Бірде Quot ретінде белгілі ; кемпір ұзартқыш; Threadneedle көшесінің Банк 1946 жылы мемлекет меншігіне, 1694 жылы құрылған, 1997 жылы нақты тәуелсіздік алдық. Британ қаржы жүйесінің қақ жүрегінде орналасқан, Банк салауатты экономикаға үлес болып табылады Біріккен Корольдігінің барлық ақшалай және қаржы жүйесін, тұрақты деңгейін көтермелеу және қолдау үшін өкілетті. Банктің жұмысының басым бөлігі және онымен байланысты мемлекеттік мекемелердің және басқа ірі банктердің ынтымақтасуға . Лондон алып, халықаралық қаржы орталығының статусы ішкі және халықаралық даму мәселелері бойынша Банктің жұмысын қарастырады алынды. Жұмыс Еуро ұсынысы мен Еуропалық қаржы орталықтары мен инфрақұрылымды дамыту, сондай-ақ болып табылады. Британ империясының гүлдену және экономикалық саласында өте либералды заңнама, қазір күмән деп аталды ірі мемлекеттік меншіктегі әскери өтінімдер негізінде, көшбасшылық Лондон. Еуропалық интеграция процесінде өз орнн табу үшін Ұлыбританияның қабілетсіздігі ұлттық валютаның орташа мерзімді ұстанымын нұқсан - фунт стерлинг. Сондықтан, жақын арада, басқа қала деп аталатын әлемдегі ең ірі, бәлкім, қаржы орталығында. Бұл жақында қаржы орталығы ретінде қарқынды дамып келе жатқан америкалық қалалардың бірі болады деп мүмкін.
Лондон, Нью-Йорк және Токио - әлемдік қаржы жүйесін басқару қатысушыларының шоғырлануы және қаржы қызметтері нарықтарының жаһандану әлемдік қаржы орталықтарының (МҚО) қарқынды өсуі мен біріктіруді ықпал етеді. Қазіргі уақытта бүкіл әлемде 25 қалаларында институционалдық менеджерлер өтті, барлық меншік тақырыптары (қатысу үлесі) ден астам 4/5 болып табылады. үкімет және мекемелерде әлемдегі меншік атақтар, нан астам 1/3 Лондон, Нью-Йорк және Токио шот, және әлемдегі валюта операцияларының жартысынан астамы көлемі - үш қалаларының үлесі. Лондон, Нью-Йорк, Токио: 90-жылдардың басында халықаралық валюталық операциялардың шамамен 50% үш әлемдік валюта нарықтарында жүзеге асырылады. ең объективті көрсеткіш қаржы орталығының арқылы өтетін халықаралық қаржы операциялардың үлесі болып табылады. Нью-Йорк - осы көрсеткіш бойынша Лондон жартысына жуығы алға оның ең жақын қарсыласы нарықтың 31% алып жатыр. Лондон көшбасшысы және шетелдік банктердің қатысуымен сияқты параметр болып табылады. Екінші орында - үшінші Токио, Нью-Йорк.
Нью-Йорк - Америка Құрама Штаттарының негізгі қаржы орталығы. Ол ең ірі және ықпалды банктер кеңесінің көпшілігі үй Chase Manhattan Bank және Нью-Йорк және ұзартқыш Бірінші Ұлттық City Bank;, сақтандыру компаниялары, өндірістік және басқа да корпорациялар, тақталар басқа да қалаларында орналасқан Нью-Йорк, олардың өкілі әдетте. NYSE - қаржы және банк операцияларының әлемдегі ең ірі орталығы. Құрылыс биржалық банктердің көп үйлердің Уолл-стрит және қысқа тар көше, АҚШ-тың қаржы олигархтың, үстем капиталистік экономика және әлемдік валюта нарығының символына айналды. Нью-Йоркте, Америка Құрама Штаттарында жұмыс істейтін шетелдік банктердің жиынтық активтерінің ден астам 2/3 бар.
Енді кейбір американдық немесе шетелдік инвесторлар сәтте тізімделген қайда байланысты, жалпыға қол жетімді күні немесе түні кез келген үлесін сатып алу немесе сатуға болады.
Орытынды
Қазақстандағы қор биржаларының активті жұмыс істеуі қажеттілік, олсыз инвестициялық белсенділіктің тірілуіне мүмкіндік жоқ. Қор нарығын бағалы қағаздарды шығару және айналдыру қатысушыларының экономикалық қатынастарының бірігуі деп айтуға болады.
Қор биржасы - өзімен бағалы қағаздар нарығындағы қатысушылардың бағалы қағаздарды сату ұйымдастырушысы ретінде коммерциялық емес жолдасы (партнерство) нысанында иемденген субьект.
Қор биржасы түсінігі басқа бір тауарлы нарықтан ерекшеленбейді. Тек зерттеліп отырған нарық объектісін салыстырған кезде ғана айырмашылықтар пайда болады. Бағалы қағаздар нарығының номенклатурасы бөлек бір тауардың түріне сәйкес келмейді, тауар нарығына толық сәйкес келеді. Бағалы қағаздар шексіз мөлшерде сатылады, сатып алынады, айырбасталады. Қор нарығы - қандай болмасын мемлекеттің қүрылымды бөлшегі, оның негізі тауар нарығы, ақша және ақшалай капитал.
Бағалы қағаздардың шығарылуын және айиалымын, нарық субъектілерінің қызметін реттейтін және мемлекеттік бақылаудың механизмін анықтайтын құқықтық инфрақүрылым жасалған.
Жасалған және жұмыс істеп жатқан нарықтың инфрақұрылымы өзіне Орталық депозитарийді, KASE, брокер-дилерлерді, регистраторлар мен кастодиандарды қосады.
Қор биржасының дамуын әлеуметтік-экономикалық реформалар толық контексінде қарастыру керек.
Қазіргі Қазақстанның даму жағдайларына байланысты ішкі қор жинаудың қысылуы әсерінен инвестициялық ағымдар өндірістің төмендеуінің негізігі себебінің бірі болды. Инвестициялық белсенділіктің әлсіреуі мынадай жағдайларға байланысты: қаржылық жүйенің түрақсыздығына, қор нарығының әлсіз жұмыс істеуіне, ұлттық банктерге халықтың сенімділігі төмендігінен, ұзақ уақытты проекттерді несиелеудің орнына қысқа мерзімділерді несиелеу т.б. Капиталдың қарыз нысанында ҚР қор нарығының акцияларын сатып алу екіншілік сектордың дамымауына байланысты әлі де кең таралған жоқ. Соңғы кезде аймақтық деңгейде ипотекалық несиелеу және құрылыс-қор жинау несиелік мекемелерінің, муниципалды займдардың ресурстарының көмегімен қайта қаржыландыру.
Қазіргі әлемдік қаржы орталықтары әлемдік қаржылық дағдарысқа байланысты үшін, ақша қаражаттарының қозғалысы туралы реттеуде шешуші рөл атқарады, олардың жұмысына өте үлкен қиындықтар бар. Бірақ, бұған қарамастан, осы орталықтардың рөлі төмендеуде, бірақ ұлғайту емес. Мұның себебі дағдарысты еңсеру мемлекеттердің сыртқы инъекцияға мүмкін емес болып табылады. Бұл қаржылық жарналары қаржы орталықтары арқылы пайда болады. Қаржы орталықтары, сонымен қатар, нақты уақыт, сондай-ақ әлемдік қаржы жүйесінің көрсеткіштері болып табылады. Бұл қан айналымы жүйесі барлық нарық ойыншылар қанмен қамтамасыз ету болып табылады, ал оның жай-күйі бойынша көп нәрсе байланысты болады.
осы тақырыпты оқып шыққан соң, біздің елімізде отандық және халықаралық өз қаржылық орталықтары, жасау мүмкіндігі бар деп санайды. Біздің еліміздің географиясы ескере отырып, осы орталықтар бірнеше болуы тиіс. Ал үкімет егер жоспарлары рублі осындай орталықтарды құру мүмкін емес, бұл өңірлік резервтік валюта бола алар еді деп мәлімдеді.