Таырыбы: Оу блмелерін жоспарлау жне кркейтуге ойылатын гигеналы талаптар
Таырыбы: Оу мекемелерін жоспарлау жне кркейтуге ойылатын гигеналы талаптар
Тірек сздер: ораныс аймаы, демалыс аймаы, спорт аймаы
Жоспар
1. ораныс аймаына ойылатын гигиеналы талаптар
2. Демалыс аймаына ойылатын гигиеналы талаптар
3. Спорт аймаына ойылатын гигиеналы талаптар
4. Шаруашылы аймаына ойылатын гигиеналы талаптар
1. Мектепті орналасан жер оитын балалар санына байланысты 0,8 гектара дейін болады. Мектеп кешеніні рылысы, жері алалы жне ауылды кімшілік кімімен бекітіледі де, мектепке арналан жерді босату мерзімі шешіледі. Мектеп кешені оушылар тратын йден алада 1-2 км, ауылда 3 км-ден аспауы керек. Ауылды жерде балалар алыс тратын жадайда кімшілік орындары оушылырды таситын клікпен амтамасыз етеді. Мектеп территориясы трын йлерден, балаларды денсаулыына зиян келтіретін ндіріс, шулы, шады, ттіні кп мекемелерден, ірі транспорт жолдарынан, су оймаларынан, ойын-сауы орындарынан аула, рі жарыы мол, таза жерден орын алады. Мектеп жеріні 15% мектеп имаратына, 50% сімдіктер шін, ал алан жерін спорт, демалыс, шаруашылы, тжірибе аладарына пайдаланады. Мектеп имараты ауланы ткпірінде, мектеп жеріні шетінде 15 м ашытыта салынады. Мектеп пен оны ауласы екпе ааштармен (древесные насаждения) оршалады. Мектеп ауласы бірнеше аймаа блінеді: ораныс, демалыс, оу-тжірибе, спорт жне шаруашылы зоналары.
ораныс аймаы (0,1-1 га) - мектеп кешеніні кше жаында орнасады. Ол мектепті транспорт шуынан, газынан, кше шаынан орайды, сондытан трлі зынды-ысалы ааштар, бталар егіліп, глдермен безендіріледі. Кшені клік жолы мен ораныс аймаыны арасы 25 м кем болмауы керек. Мектеп терезелері мен бл жердегі биік ааштарды арасы 10 м, бталарды арасы 5 м. Ааштар мен бталар бдан жаын егілсе, се келе терезелерді клекелеп, сынып блмелерініні жарыын азайтады.
2. Демалыс аймаы (0,2-0,3 га) - мектеп ауласыны жазда клеке, ыста желден сатайтын бтаты ааштар егілден тегіс таза жаында орналасады. Шаршаан, аурудан жаа тран лсіз баларды демалуына ажетті орындытар ойылады. Демалыс аймаында баларды денесіне зиян келтіретін ткір бтатар, темір-терсектер, ірі тастардан мезгіл-мезгіл тазартып отыру керек.
Оу-тжірибе аймаында (0,2-0,4 га) - метеорологя саймандары, биология, геграфия пндеріне ажетті тжірибе аладары орналасады. Оу-тжірибе аймаы мектеп ауласыны шетінде немесе мектеп кешенесіні абырасына жаын жерде орналасады. Бл жерде ауа райын анытауа ажетті аспаптар, яни желді баытын аытайтын флюгер, ылалдылы пен ауа температурасын лшейтін аспаптар болады, кейбір мектептерде география пніне ажетті шырлар, ботаника пніні тжірибе алаы, кейбір мектептерде (кбінесе ауылды жерде) кжектер сіретін брыш т.б. орналасады.
3. Спорт аймаы (0,1-1,07 га) мнда дене шынытыру пніне спорт ойындарына ажетті аладар орналасады. Оны жері мектеп кешеніні терезесінен е кем дегенде 10 м ашыта болу керек. Кпшілік мектептерде спорт аймаында 5800-7900 м2, тек кейбір мектептерде ана 4900-10700 м2 жер блінеді, яни мны да жері оушыларды санына лайы беріледі. Барлы мектептерді жеіл атлетика (4900 м2) жне гимнастика (600 м2), баскетбол мен волейбол (480 м2) аладары, футбол (1176-1960 м2), Кпшілік ауыл мектептерінде лкен спорт аладары (волейбол, баскетбол, футбол) ауыл шетінде жеке орналасады. Бл аладарды тегіс, шптесін жерде, шаы аз жерде орналасып, транспорт жолдарынан алыс, ауылшаруашылы рылыстарынан, мал оралардан аула боланы дрыс. Спорт аладарын тастардан, ааш бтатарынан, шыны сынытарынан тазартып, балаларды денесіне зиян келтірмеу жаына кіл блу керек.
4. Шаруашылы аймаы (500 м2) – мектеп ауласыны алыс тпкірінде балаларды жретін жолынан, демалыс орындарынан ашы орналасады. Бл айматы жері мектепті баса аулаларынан аласа бтаты сімдіктермен оршалады. Мнда трлі оймалар, мектеп гаражы, осымша дретхана, сыпырынды жшіктері, рт ауіпсіздік жабдытарыны брышы т.б. шаруаа ажетті рылыстар болады. Шаруашылы аймаыны таза, ыпты сталуына шаруашылы мегерушісі мен мектеп директоры жауапты.
дебиет: Жаса сай физиология жне мектеп гигиенасы . Дйсембин
Жумабаев С. Жас ерекшелік физиология мен мектеп гигиенасы Алматы, 1996
Белецкая В.И. Гигиена детей и подростков М. 1982 Куценко Г.И. Основы гигиены М. 1980
Хрипкова А.Г. Гигиена и здоровье школьника М, 1988
Таырыбы: Оу блмелерін жоспарлау жне кркейтуге ойылатын гигеналы талаптар
Тірек сздер: шеберханалары, мжіліс залы, баспалда
Жоспар
1. Мектеп имаратындаы оу блмелері
Мектеп имаратын саланда оны оу блмелеріні терезелерін отстік, не отстік батыса, ал осымша блмелеріні терезелерін терістікке аратын салдады. Мектепті барлы блмелерін оу жне осымша блмелер деп екі топа бледі.
· Оу немесе негізгі блмелерге саба жретін кабинеттер, сынып блмелері, спорт залы, шеберхана, физика жне химия пндеріні лабораториялы жатады.
· осымша блмелерге кімшілік жне балалды денсаулыын сатауа ажетті дрігер кабинеті мен алашы жрдем крсету блмесі, методикалы блме, асхана, буфет, кітапхана, мектеп музейі, оушылар мен малимдерді демалыс орындары, т.б. жатады.
Сынып блмелері мен кабинеттер ке коридор арылы бір-бірімен жне оушыларды демалыс блмелерімен жаласады. Бастауыш сыныптар мектепті жеке анатында, ондаы бірінші, екінші сынып блмелері тменгі абатта орналасаны жн. Кабинеттік жйеге ауысуа байланысты р пнге екі-ш кабинетт блінеді. Сынып блмелері мен кабинеттеріні ауданы 50-60 м2, яни р оушы 1,25-1,5 м2, есебінен аныталады. Блмені зындыы 8-8,2 м, ені 5,6-6,2 м млшерінен аспау керек. Егер зындыы 8,2 метрден арты болса, соы атардаы оушылар татаны асында сйлеп тран малімді жне оушыны аны ести алмауы ммкін жне ондай жадайда балада алыстан кру абілеті алыптасады. Ал аз болса, ажетті млшердегі парталар симайды. Ені 6,2 метрден ке болса, есік жатаы атарды оушыларына терезе жарыы жеткіліксіз болады, ш атар парталар симайды. Блмені биіктігі 3,5 боланда балаларды десаулыына ажетті ауа млшері жеткілікті болады.
Сыныптар мен кабинеттерді абыраларын а балшыпен, немесе ізбеспен, немесе арнайы эмульсиямен жылына 1 рет ктеп отыру керек. Блмені жоары жаын сырлы бояумен бояуа болмайды. Себебі ол рылыс материалдарыны тесікшелерін бітеп, ауаны табии жолмен алмасуына кедергі болады.
Блмен ауаны температурасы 17-21 0С, ылалдылыы 40-65%, р балаа шамамен 15 м3 ауа боланы жн.
Сыныптаы терезелер оушыларды сол жаында орналасуы тиіс. Терезелер ке, кн сулесі мол тсетіндей ашы рі таза, шынысы жа біртегіс болуы керек. Терезелерді алдына зын сабаты й сімдіктерін оюа болмайды. Олар жарыты клекелеп, млшерін азайтады. Терезені тменгі жатауы еденнен 60-70 см, ал жоары жатауы мен тбені арасында 15-30 см аралы боланда, блмеге жары тсіру ммкіндігі толы пайдаланылады. Терезеден далаа кз саланда йнекті 2/3 блігінен аспан крініп трса, табии жарыты млшері дрыс болады. Кн блтты боланда, ыс кндері табии жары жеткіліксіз болады. Сондытан блмелерді осымша электр жары шамдары болуы тиіс. Жары шамдарыны клекесіз біркелкі жары беруі шін оларды сыртында жары сейілдіргіштері болу ажет. Жары сейілдіргіштер а тсті шыныдан, немесе жа анылтыран, немесе пластинкалардан жасалады. Олады пішіндері р тсті: айналмалы дгелектер, трт брышты табашалар немесе шыны плафондар т.б. Жасанды жарыты млшері пайдаланатын лектр шамына байланысты. Электр шамдарыны жары млшері р партаа 150 люкстен кем болмауы тиіс, ал люминесценттік шамдарды жарыы 300 люкс. Соан байланысты электр шамдарын 2 немесе 3 атар етіп, уаттылыы 300 вт 7-8 лампа ілінеді. Ал люминесценттік шамдарыны уаттылыы 40 вт 12 шам орнатылады.
· Мектеп лабораторияларыны млшері 66-70 м2, яни р оушыа 1,5-1,75 м2 есебінен аныталады. Лабораториялар мектепті р секциясында біріні стінде бірі болса, онда е стігі абатта химия лабораториясы орналасады. Мндай жадайда блмелерге су жеткізу ауа сорыш шкафтарды орналастыру жне баса лабораториялара ажетті жадайларды жасау жеілденеді. рбір лабораторияа шектес 15-24 м2 кішірек препаратор блмесі болады.
· Мектеп шеберханалары екі трлі болады: біріншісі ер балаларды, екіншісі ыз балаларды ебек сабатарына бейімделген арнайы блмелер. Шеберхана блмелеріні ауданы 50-60 м2, оны осымша, ауданы 15-16 м2 ебек сабаыны маліміне арналан блмесі болады. Мектепті арнайы жобасында шеберхана болмаан кезде кбіне мектеп ауласынан ер балалар шеберханасына арнап блек й салады. Шеберханалар ке, іші жары, тазартуа ыайлы болуы тиіс. ажетті рал жабдытары (станоктар, верстак т.б.) терезе бойына орналастырып, оларды оушылара ауіпсіз болуына кп кіл аудару керек. Шеберханадаы станоктар мен оушыны кз дегейіні арасы 45 см болуы тиіс. Шеберханадаы аспаптар балаларды жасына жне бойына лайы орнатыланы жн. Шеберханада оушылара арнайы киім (халат, олап, темір шындарынан орайтын кзілдірік) кигізіп, оларды киім жне дене тазалыына ажетті жадайларды туызады.
· Спорт залыны ауданы мектептегі оушылар санына сйкес р оушыа 4 м2 есебінен блінеді: 192, 320, 624 орынды мектептерде 288 м2, одан ірі мектептерде 2 зал- 1568 орынды мектепте 144 м2 жне 288 м2 болуы керек. Спорт залыны биіктгі 5-6 м. Спорт залыны осыымша бірнеше блмелері болады: ер балалар мен ыздара арналан жне киім шешінетін блмелері. Спорт залыны жылылыы 15-17 0С, киім шешілетін блмесінде 19-22 0С. Спорт залдарына, жабдытарына арналан талаптар бойынша спотр жабдытары балаларды жасына жне бойына лайы болу керек.
· Барлы мектептерді лкен мжіліс залы болады. Кейбір жаа мектептерде ана оан шектес кино, радио аспаптарына арналан осымша шаын блме болады. Оны ауданы шамамен 12 м2. Мектептегі демалу орындары рбір оушыа 0,42-0,75 м2 есебіне беріледі.
· Мектеп кітапханасы мен оу жне дайындалу залын р оушыа 0,05 м2 есебінен орын береді.
· Оушыларды таматану орындары асхана, буфет, ас дайындау блмесі, ас оймасы, ыдыс жуатын орын балаларды толы (100%) таматандыруа сйкес болу керек. Асхананы ауданы р орына 0,65-0,70 м2 есебінен блінеді. Мндай асхана трт кезекпен барлы оушыларды толы таматандыруа арналан. Оушыларды таматандыру орындарына арналан з гигиеналы талаптары болады.
· Киім ілгіш-гардеробтар екі блмеден трады: шешінетін жер – фойе жне киім ілгіш-гардероб. Оларды жалпы ауданы 0,20-0,25 м2 есебінен алынады. рбір киім ілгішті арасы 15 см болуы керек.
· Жуанатын блме жне дретхана мектеп кешеніні р абатында орналасады. Бл блмелерді ауданы рбір оушыа 0,12 м2 есебінен блініп алынады.
· Мектеп кешеніндегі баспалдатар е кемінде екеу немесе шеу болады. Баспалдаты рбір сатысыны ені 30 см, биіктігі 16 см. Баспалдатар жары, оушыларды жруіне ыайлы болу керек. Баспалдатар брылысында осымша жары кзі орналасады.
дебиет: Жаса сай физиология жне мектеп гигиенасы . Дйсембин
Жумабаев С. Жас ерекшелік физиология мен мектеп гигиенасы Алматы, 1996
Белецкая В.И. Гигиена детей и подростков М. 1982 Куценко Г.И. Основы гигиены М. 1980
Хрипкова А.Г. Гигиена и здоровье школьника М, 1988