Дріс. Кенді олмен талдау
Пайдалы кен орындары орыны азаюы, баалы зат лесі тмен кен орнында жаа діспен яни, минералды німдерді комплексті трде айта деуді ажет етеді. Олара арнайы жне иыстырылан діс яни минералды затты дегенде жоары крсеткіштерге жету шін бірнеше деу дістерін бірге олдану дісі.
азіргі уаытта арнайы жне иыстырылан діспен келесі кендерді блуге болады:
- рамында баалы заттары бар кесектерді талдау;
- р трлі клемде блінген кесектер.
Кенді талдау дістеріні бірі ол кенді олмен талдау дісі. Кенді олмен талдау німділігі шаын ндірістерде олданылады.
олмен талдау адамзатты е алашы игерген дісі. Брыны ткен кезедерде табии тас кйінде табылан німдерді адамдар ебек ралдары жне шекей трінде олданан.
олмен талдау дісі механикалы жне химиялы байыту дісін игере алмайтын жадайда олданылды.
олмен жне механикалы срыптау минералдарды тстеріні, жылтырлытарыны жне кристалл пішіндеріні ртрлілігіне негізделген.
Кенді олмен талдау. Кенді олмен талдау німділігі шаын ндірістерде олданылады.
- рамында асыл жне жартылай асыл тастар бар (алмаз, изумруд, тау хрусталі, сапфир жне т.б) жыныстарды деу кезінде;
- Жалпы массадан флюоритті исландия шпатын, кварцты (SiO2), байытылан штуфты жыныстарды (хромит, антимонит, кмір) арнайы (маызды) сорттарын іріктеу шін;
- рамында алтын жне берилий бар кендерді деуде (алтын мен берилийді проценттік лесін жоарылату шін).
Кендерді талдау алдында жуып, жеке кластара класификациялайды.
Кенді талдау шін оны ірілігі 25 (40) мм-ден 300 мм-ге дейін згеруі ммкін. Ондаан жылдар брын алтын ндіретін фабрикаларда срыпталатын кен ірілігі 50 мм, кейде 40 мм болан.
Кен талдау технологиясын срыпталатын кен ірілігіне байланысты анытайды. Ірілігі 100 мм-ден жоары німді байыту кезінде озалмалы лентадан жеке тйіршіктерді срыптау дісін олданды.
Бл жадайда конвейерді максималды жылдамдыы 0,7 м/с-тан аспауы тиіс. Майда тйіршікті шикізат шін (-60 +20 мм) конвейерді озалу жылдамдыы 0,1 - 0,3 м/с аралыында болады.
Егер срыпталатын німні рамында оспаны массалы лесі 20-30% шамасында болса, онда конвейерді адамдап жмыс істеу режимі олданылады (озалмайтын лентада срыптау).
Кенді талдау шін арапайым ленталы жне пластикалы конвейерлер немесе арнайы столдарды олданады.
Бір срыптаыша келетін кен талдау участогіні зындыы 1-2 м.
Срыптаыштар орындарына траннан кейінгі лентаны максималды ені:
- конвейерді бір апталынан (жаынан) -750 мм.
- Конвейерді екі апталынан -1200-1400 мм. Конвейер лентасыны озалу жылдамдыы 9-12 м/мин. Конвейерді срыптау жазытыынан лентаа дейінгі биіктігі 0,7-0,8 м
20-40 мм ірілікті кен шін срыптаышты сменада шыаратын німділігі 1,5 тонна дейін жне 200-300 мм кен шін 8 тонна дейін.
Конвейерді клбеу брышы 20 градустан аспауы керек.
Кен талдау столымен немесе конвейермен атар срыпталан нім шін ке ыдыстар немесе течкалар ойылады. Ленталы конвейерді кен талдау аймаында бір роликті тіректер орнатылады. Жмыс орындарын жарытандыру шін люминесцнтті лампаларды олдану сынылады.
олмен срыптау тікелей кен азып алынатын орындарда (шахталарда жне карьерлерде), не арнаулы жабдыты орындарда жргізілуі ммкін. Срыптау кезінде кен ішінен не баалы минералдар не тау-жыныс минералдары теріледі. детте айсысы аз болса, сол теріледі. рине, олмен срыптау кп ебек етуді талап теді. Сондытан бл діс те ажетті жадайларда ана демек, сирек олданылады. Мысалы асыл тастар, алмаз кристалдары, кейбір оптикалы асиеті бар минералдар нерлым ірі трде алынса оларды ны жоары болады. Оларды ірі кесектері тікелей карьерлерде жарылыстан кейін терілсе сатау кристалдары байыту фабрикаларында белгілі дрежеде сатудан кейін арнаулы орындарда теріледі. Ол шін кен аз жылдамдыпен жылжыйтын тасымалдыжалпа ленталы конвейер стіне тсіріледі. Жмысшылар оны екі жаынан атара трып теріп абылдаыш ыдыстара тастап трады. Не болмаса кен дгелек айналмалы стол стіне тсіріледі.
олмен срыптау шін алынатын кесектерді, біріншіден, салмаы белгілі млшерден аспауы керек, екіншіден, крнекті жне теруге оай болу шін тым са болмауы ажет. Ол шін сату белгілі бір ірілікке дейін жргізіліп, одан кейін тым са класс блінуі ажет. са класс одан рі саталып не нтаталып баса дістермен байытылады.
Кенді байытуды бл трі аладарда, таспаларда, стелдерде, астауларда жне елеуіштерде іске асырылады.
Енді бл аппараттарды рылы жобасына жне алай іске асатындыына тоталамыз.
Алады олданан кезде байытылатын пайдалы азба немі озалыссыз болады. Негізгі шикізат олмен айырылатындытан ала беті темірмен апталан тегіс, рі жылтыр ааштан жасалады. азіргі кезде мндай аладар байыту зертханаларында лгі алу шін делінетін заттарда олданылады.
олмен деуде олданылатын бл ала беті 12,5 мм. болат аылтырмен апталан тар табаншамен жабдыталан (11 сурет). ажетті материал вагоншалар арылы табаншамен озалмайтын елгезерлерге жеткізіледі (елгезерді саылаулары 25 мм болады). Торлы елгезерді стіндегі клемі 25×200 мм.-дей болатын материалдар алаа жнелтіледі. Бл жерде олмен деу іске асырылады, кейде бл екі тісті сатыш арылы іске асады (баламен сатылып, сумен шаю арылы). Руда табаншадаы тасымалдаушы вагоншалар арылы жеткізіліп отырады.
Бл рылы те тменгі ебек німділікті болып табылады.
Таспаларда деу кбінесе (жетекті жне кергіш) екі барабана керілген резекеленген сосыз тегіс таспадан трады. Таспаны екі жаы роликтерге кигізіледі.
Бл таспалар резекеден, тйені жнінен, кендірден жне т.б. заттардан жасалады. Бл таспаларды клік таспаларынан згешелігі тменгі жылдамдыпен айналуында, жылжымайтын ернеушелерінде жне айырылан метал блшектерін абылдап алатын рылыларында.
деуші тегіс таспаны жылдамдыы 0,3-0,4 м/сек.-тан асып кетпеуі ажет, ал ені 1,2 метрден жалпа болмауы керек. Сондай-а, бл таспаларды дгелек стелдерден жне осы орайдаы зге рылылардан згешелігі материалды белгіленген ашытыа тасымалдай алуында.
11 сурет Пайдалы азбаларды олмен деуге арналан ала
Бл таспалар белгілі дрежедегі рлерге орнатыла алады (15º-тан аспайтын рлерге) жне едуір биіктікке материалдарды шыаруа септігін тигізеді. Біра, материал ірі болан сайын р де сорлым тмен болуы ажет.
Клдене тасымалдайтын таспалар жоарыа арай да рекет ете алады. Біра, айналым радиусы 40 метрден кем болмауы ажет.
Иілгіш таспалар онша ірі емес материалдарды тасымалдау шін олданылады (70-80 мм аспайтын). Онымен егер те лкен кесектерді тасымалдайтын болса тез тозып алады. Мндай жадайда иілгіш таспаларды орнына пластиналы таспалар олданылады.
Таспадаы тасымалданатын материал абатыны алыдыы ондаы е лкен кесектерді клемінен асып кетпеуі ажет.
Таспаны ені 800 мм немесе одан да енді боланда іріктеушілер екі жаына да ондырылады. рбір іріктеушіні арасы да 1 метрден кем болмауы керек. Ол кейде 1,25, 1,5 жне 2 метрге дейін барады.
Срыптаушылар материалды са блігін зінен тсіріп тастайды, ал алан ірі блігін арнайы воронкаа апарып тгеді. Таспаны зындыы іс жзінде 30 метрге жетеді.
дебиет: 1-нег. [80-96]