Туберкулез эпидемиологиясы
Кесте
| Жасы | 1 минуттаы тыныс алу жиілігі, рет |
| 15-20 20-25 25-30 30-35 |
Ересек адам 1 минтте кпесінсн 6-7 л ауаны ткізеді. Алмасатын ауаны млшері адамны салмаына жне бойына байланысты. Адамны бойы нерлым биік жне салматы болса, сорлым оны кпесі арылы ауа кп теді. Мысалы, зын бойлы адамда бл млшер 1 минутте 8 л болса, аласа бойлы кісіде 4,5 л.
Біра бл задылыты балаа аударуа болмайды, ауа балаа ересек адамнан кбірек ажет. Тіпті 2-3 жастаы баланы кпесі арылы 5-6 л, кейде 7 л ауа теді. Мндай за мерзімді гипервентиляция (лат. гипер+вентиляция -желдету) баланы дем алуыны ерекшелігіне жатады. Осыан байланысты балаларды организмінен бу ретінде суды кптеп шыуы, бйрек, тері арылы кмір ышылыпыц сырта айдалуы байалады.
Ересек кісіде тынышты кезінде 3-4 % кмір ышыл газы айдалатын болса, балаларда пайызды млшері сорлым аз, мысалы, 5 жастаы балада - 1,7%. Денені крсеткіштері кеміген сайын сырта айдалатын кмір ышыл газыны млшері тмендейді. Бл балалардаы гипервентиляцияа байланысты. Ал денеден айдалатын кмір ышыл газыны жалпы млшері, денені 1 кг салмаына шаанда, балаларда ересек адама араанда кп болады.
3.Тыныс алуды нервтік жне гуморальды реттелуі. Тыныс алу мшелеріні ызметіні реттелуі р дрежедегі реттеу жолдарымен іске асады.
Тменгі дрежелі тыныс орталыы сопаша мида орналасан. Ол бір-бірімен тыыз байланыстаы дем алу мендем шыаруа жауапты екі блімнен трады.
Тыныс орталыыны нейрондарыны озыштыы кмір ышыл газыны концентрациясына байланысты, яни гуморальды реттеу жолы. Оны андаы концентрациясы артанда тыныс орталыыны нейрондарыны озыштыы кшейеді де, тыныс мшелеріні ызметіне озау салады. Кмір ышыл газны тыныс орталыына сері екі трлі жолмен іске асады: а) нейрондарды оректендіретін анны рамыны тікелей сері; б) рефлекторлы жолмен кмірышыл газыны арнайы хеморецепторлара сері.
Блардан баса да рефлекторлы трде болатын тыныс алу мшелеріні ызметіні реттелуіні де маызы лкен. Айталы, дем аланда кпе керіледі де, оны абырасындаы жне абыра аралы еттер мен диафрагмада орналасан арнайы барорецепторлар тітіркенеді. Оларда пайда болан импульстер орталыа тепкіш жол арылы сопаша миа барып, оны нейрондарыны ызметін тежейді де, дем алу тотап, дем шыару басталады. кпені керіліп созылуы тотасымен тыныс алу орталыына баратын импульстер тоталады, нейрондарды озыштыы артады да, айтадан дем алу басталады. Тыныс орталыы бзылса, дем алу тоталып, тіршлік те жойылады.
Апарат кздері: http://kazmedic.kz,
http://dov.kz
http://zhastar.info)
Туберкулез- Бл ауа-тамшыларымен таралатын жпалы ауру жне aзаa туберкулез бактериялары тскенде дамиды.Е алдымен кпе, кейде баса органдарды да заымдайды.
Жтыру кзі туберкулезге шалдыан адам болып табылады.микобактериялармен шаырылан созылмалы жпалы ауру. Туберкулез ауру ерте заманнан белгілі. Осы ауруа арсы арнайы егу жмыстары жргізілмеген кезде, оны оздырышы аныталмаан кезде, ауруды балаларды арасында кп таралуымен атар одан лім де кп болатын. Туберкулезді леуметтік аурулар атарына жатызады, йткені ол й- трмысты жадайлары нашар, кп балалы отбасындаы балаларда, жалпы экономикасы тмен, нашар дамыан елдерде жиі кездеседі. Кейінгі жылдардаы еліміздегі экономикалы дадарыстармен байланысты туберкулез ауруы «кшіне еніп отыр».
азастан Республикасы Денсаулы сатау министріні м.а.2011 жылы 29 ыркйекте №907 бйрыымен бекітілген:
- № ТБ 01/е- нысанды медициналы жаттама (Туберкулезбен ауыратын науас картасы);
- № ТБ 03/е- нысанды медициналы жаттама (Облыста алада, ауданда) туберкулезді тіркеу журналы;
- № ТБ 04/ е- нысанды медициналы жаттама (Зертханалы тіркеужурналы)
- № ТБ 05/е - нысанды медициналы жаттама (аырыты ТМБ-а микроскопиялы зерттеу жолдамасы)
- № ТБ 06/е - нысанды медициналы жаттама (туберкулезге микробактерияны культурасын емдеуге жолдама)
- № ТБ 06А/е- нысанды медициналы жаттама (ТМБ культурасыны туберкулезге арсы препараттара сезімталдыын анытауа жолдама)
- № ТБ 09/е - нысанды медициналы жаттама (науастарды ауыстыру жолдамасы);
- № ТБ 11/е- нысанды медициналы жаттама (IV санат бойынша ем абылдап жрген туберкулез науастарын тіркеу журналы);
- IV санатты №ТБ 01/е - нысанды медициналы жаттама (карта);
- № ТБ 12/е- нысанды медициналы жаттама (Туберкулезге арсы препараттарды тіркеу);
- № ТБ 14/е- нысанды медициналы жаттама (Науасты емделуге берген келісім карта);
- № ТБ 17/е - нысанды медициналы жаттама (Культуралы зерттеулерді зертханалы есепке алу журналы)
- № ТБ 18/ е - нысанды медициналы жаттама (ТМБ дріге сезімталдыын тестілеу ортындыларыны зертханалы журналы)
- № ТБ 19/е- нысанды медициналы жаттама (Туберкулезге арсы препараттар озалысыны сре картасы);
- № ТБ 20/е- нысанды медициналы жаттама (жнелтпе жат);
Ауру оздырышы –. Кох бацилласы.Оны 1882 жылы ашан Роберт Кох деген алымны рметіне аталады. Жоары ауіп топтары: туберкулезбен ауыратын пациенттері- бл ТБ / АИТВ бар пациенттер, инекциялы есірткілерді ттынушылар, аз амтылан адамдар, белгілі траы жо адамдар, бас бостандыынан айыру орындарында амауда отырандар жне босап шыандар.
Туберкулез эпидемиологиясы
Инфекция кзі ауру адам, жануарлар.
Жу жолдары – экзогенді (ауа тамшы, ауа шан), трмысты арым атынас, алиментарлы, жынысты жолмен, эндогенді – ан жне лимфа арылы. Туберкулез – созылмалы алымалы инфекция. Туберкулезді біріншілік жне екіншілік трлері болады.
Патогенезі. оздырыш тыныс жолдары, шырышты абышалар жне терідегі жаралар арылы енеді. Бірінші ошаы — кпе немесе ішек жолдарыны лимфа бездері. Осы жерде гранулематозды абыну пайда болады, туберкула деген томпешік пайда болады. Тмпешік эпителоидты, лимфоидты, плазматикалы жазушалардан, макрофагтардан, алып кпядролы Лангханс жазушалырынан трады жне ортасында некроз байалады. Осы гранулеманы — Гон ошаы деп атайды. Гранулема, лимфоангит, лимфоаденит бл біріншілік туберкулезды оша пневмонияа акеледі. Осы ошатан оздырыш гематогенды жне лимфогенды жолмен баса мшелерге тарайды. Егер иммунитет жоары болса- гранулема днекер капсуласына оралады, осы ошата туберкулез таяшасы анабиоза шырайды, саталады. Алиментарлы жолмен жанда туберкулез таяшасы ішек лимфа бездерін заымдайды. туберкулез азаша Клинкалы крніс бойынша басты 3 трі бар: Балаларды жне жасспіпмдерді бірінші (алашы) туберкулездік интоксикациясы Тыныс органдарыны туберкулезі Жйелермен органдарды туберкулезі Микробиологиялы диагностика Бактериоскопиялы діс – Цил- Нилсен бойынша бояйды. Бактериологиялы діс – Левенштейн –Йенсен ортасында сіреді, таза даылды бліп алады, биосынама жргізеді M. hominis, bovis трлерін ажыратады. Туберкулез таяшасын зертелетін затта кбейту шін флотация жргізеді( ышыл осады жне сілтілі). Ниацин сынамасы. Ниацинды барлы микобактериялар тузеді жне рибонуклеатидке айналдыратын фермент тузеді, біра туберкулез таяшасы осы ферментті тузбейді. Туберкулез таяшасы ниацин рек ортасында жинатайды. Сондытан ортада ниацин анытау керек. рек ортанын устінен 4%спирт жне 10 % цианоген бромид осамыз, ортада ниацин болса сары тс пайда болады. Аллергиялы діс. Манту сынамасы – вакцинаны еккенде, бір ай дан кейін жргізеді. Тері астына туберкулин егеді, 42 са. кейін инфилтратты лшейді. Осы сынама вакцинаны серінен тзелетін иммунитетті тесереді. Экспресс-діс –Прайс микродаылдар дісі. Туберкулезді микробиологиялы диагноз ою тсілдері. Зерттеу заттары: аыры, зр, нжіс, ан сарсуы т.б. Зерттеу тсілдері: микроскопиялы (арапайым, люминисценттік) микробиологиялы (таза даыл бліп алу) биологиялы серологиялы (сирек олданылады) аллергологиялы ( Манту, Пирке сынатары) Экспресс (шыл) диагностика — ИФР (РИФ).ПТР (ПЦР)
Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/1890 Материал кшіргенде, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті
АУРУДЫ ДАМУЫНА ЫПАЛ ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР:
Іске осатын фактор – иммунитетті лсіреуі. Толыанды, йлесімді таматанбау.
- ауыр ауруларды атар жруі (АТ, ант диабеті, ойы жара аурулары жне басалары);
- суы тигізу;
- зиянды деттер;
- созылмалы кйзелісті жадайлар.
Туберкулез трлері
Туберкулезді ашы жне жабы трлері болады. Ашы трінде аырыта туберкулез таяшалары болады, сондытан туберкулезді мндай трімен ауыратын адамдар те ауіпті деп есептелінеді. Ал жабы трінде аырыта туберкулез таяшалары болмайды, біра дерт асынатын болса, туберкулезді мндай трімен ауыратын науастар да ауру жтырады. Туберкулез таяшалары р трлі органдарды, кбінесе кпені заымдайды. Ауруды біліну сипаты туберкулезді тріне, науасты жасына, организмні жалпы жадайына байланысты. Ауруды орта белгілері: дене ызуыны ктерілуі, тнге арай кп терлеушілік, йыны ашуы жне тбетті нашарлауы. Науас ждеп, ашуланша келеді, жмыса абілеті тмендейді. Туберкулез таяшалары тскен жерді тінінде кішкентай тмпешіктер пайда болады. Адам организмі сауыа бастаса мндай тмпешіктер жойылып кетеді. Кейде бл тмпешіктерді сырты атты затпен оршалып, беріштенеді. Мны некроз ошаы деп атайды. Адам организмі лсіреп, некроз ошаына олайлы жадай туса, сол жерде каберна (уыс) пайда болады. Осы уыста туберкулез таяшалары дамып, кеірдек арылы кпені баса бліктерін заымдайды. Мндай науастарды аырыында микобактериялар мол болып, аырыа ан араласуы, тіпті ан кетуі де ммкін.
Жіктелуі
1.Туберкулез интоксикациясы:
А) ерте туберкулез интоксикациясы;
Б) кеш туберкулез интоксикациясы;
2. Тыныс алу азаларыны туберкулезі:
А) біріншілік туберкулездік жиынты;
Б) кпені ошаты туберкулезі;
В) кпені инфильтративті туберкулезі;
Г) туберкулездік бронхоаденит;
Д) туберкулездік плеврит;
Е) жоары тыныс жолдарыны туберкулезі;
Туберкулез интоксикациясы – ерте жне кеш туберкулез интоксикациясы болып екіге блінеді. Ерте туберкулез интоксикациясында микобактериялар организмге енгенмен, лі белгілі бір азаа шоырланып лгермеген, балада жалпы жадайыны бзылу белгілерімен байалады: бала тез шаршаыш, мазасыз, йысы бзылан, басы жиі ауырады, кп терлейді, салмаын оспайды, субфибрильді температура байалады. Манту белгісі о нтиже крсетеді. ан анализінде: лейкоцитоз, эозинофилия аныталады. Аталан белгілер 1-4 айа дейін созылады, дер кезінде аныталып, ем жргізілсе, бала айыып кетеді. Кейде созылмалы туберкулез интоксикациясына немесе таберкулезді баса тріне айналып асынады. Аталан ерте туберкулез интоксикациясыны белгілері туберкулез виражынан кейін 6 -12 айдан ткесін де байалса, ол созылмалы туберкулез интоксикациясына айналан. .
Біріншілік туберкулездік жиынты— туберкулезді бл трінде инфекция кпе тканін заымдап, туберкулездік абыну ошаы (Гон ошаы) пайда болады. Сонымен атар, абыну процесі кпе лимфа тйіндерін де амтиды.
Ауруды белгілері интоксикация белгілерінен басталады:алашыда жоары температура (38-39 С), кейіннен за уаыта созылатын субфебрильді температураа айналады. Осымен атар тыныс алу азалары тарапынан згерістер аныталады: сирек, ра жтел, кпені заымданан тсында перкуторлы кпе дыбысыны тйыталуы, тыдап кргенде- дем алысыны, кпе дыбысыны лсіреуі, сирек естілетін ра сырылдар.
Рентгенограммада: кпедегі абыну ошаы жне лкейген лимфа тйіндеріні атайанын – петрификаттар мен кальцинаттарды круге болады. анда лейкоцитоз, лимфопения, эозинофилия, те жоары ЭТЖ 35-40 мм/ саатына аныталады. Манту белгісі о нтиже крсетеді. Уаытында диагноз аныталмай, дрыс ем жргізілмесе, асынулары – плевритке, кавернозды, инфильтративті, милиарлы туберкулезіне пайда болады.
Туберкулездік бронхоаденит – туберкулезді балаларда е жиі кездесетін трі, кпе тбіріндегі лимфа тйіндеріні абынуымен сипатталады. Ауру жоары температура, жалпы жадайды згеруі жне интоксикация белгілерінен басталады. Рентгендік тексерісте лкейген кпе- бронх лимфа тйіндеріне кре аламыз.Нтижесінде абыну процесіні беті айтып, лимфа тйіндерінде кальцинаттар алады.
кпені ошаты туберкулезі. кпеде, бірнеше сегменттерде, диаметр 1см- дей абыну ошатарыны пайда болуымен сипатталады. Клиникалы белгілнрі лсіз білінгендіктен, тек флюрографиялы тексеріс кезінде аныталады.
кпені инфильтративтік туберкулезі кпедегі экссудативті абыну згерістерімен сипатталады: пневмония,тмау белгілеріне сас басталандытан, ажырату иын болады. Диагнозды толы анытау шін рентген тексеріс пен Манту белгісіне сйенеміз.
Туберкулездік плеврит.. Туберкулезді бл трі кбінесе аллергияа бейім балаларда кездеседі. Басталуы жедел, дене ызуы 38-39 С баланы ккірегі, бйірі шаншып ауырады.Заымданан жаындаы ккірек клеткасыны озалысы алы болады. Осы жаында перкуссия арылы толы тйы дыбыс аныталса, аускультация арылы кпе дыбысын ести алмаймыз. Рентгенограммада — кпе ткані крінбейді.
Туберкулезге адамны барлы азалары шалдыады. Туберкулезге шалдыан мше кбірек абынады, осыан байланысты туберкулезді бірнеше трге: кпе, без, плевра, тама, сйек-буын, ми абыы, ішек, кз жне т.б. азалар туберкулезі деп бледі. Балалар арасында е кп тарааны - без туберкулезі, одан кейін жиі кездесетіні - кпе туберкулезі.
Лимфа безіні туберкулезі (ЛБТ).
Бала организміндегі ішкі жне сырты бездер оранышты рл атарады. ЛБТ балаларда те жиі шырасады, сондытан оны балалар туберкулезі деп атайды. Мндай жадайда оланы, кеірдек маайындаы, кпені тбіріндегі лимфа бездері абынып, ісінеді. Бл бездер кейде бір-біріне осыла ісініп, лкейіп кетеді. Егер дер кезінде емделмесе, ісік жаын жатан тыныс жолдарына шауып, баланы дем алуын иындатады, одан рі ауруына айналады. Ауру басталан кезде ешандай белгі бермеуі ммкін, ал лайан кезде баланы денесі ауырлап, организмі ауырандай белгі береді. Туберкулез таяшасына те сезімтал аза - нерв жйесі боландытан, ауру басталан кезде баланы мінез-лы згеріп, мазасызданады.
Баланы йысы ашады, жылай береді, кпелегіш болып алады, ал кейбір балалар керісінше ойыннан алады, кп йытайды, шінші біреулері кндіз алыптан тыс кілді болып кп ойнайды, ал кешке арай кілсізденіп, тез жатуа тырысады. Мектеп жасындаы балаларды сабатарда бастары ауырып, сабаа, ебекке абілеті тмендейді, зейінсіз болып, саба лгірімдері нашарлайды. Ауру кшейе келе сырат баланы тбеті нашарлап, бозарып ждей бастайды, кешке арай денесіні ызуы 37-37,5оС-ге дейін ктерілуі ммкін. Осы кезде баланы сырты бездері (тама, мойын, олты жне т.б.) шошынып, ісініп кетеді /тарыны немесе бршаты лкендігіндей/.
кпе туберкулезі.
Бл балаларда тмаудан, жне т.б. аурулардан кейін басталуы ммкін. Ауру басталан кезде баланы тамаа тбеті нашарлап, мінез-лы згереді, йысы бзылады, зі лсірейді, терше болады, сырты бездері шошиды. Сирек те болса ра рі атты жтеледі, дене ызуы ктеріледі 37-37,5оС, сіресе кешке арай. Балаларда кпені туберкулезге шалдыуы ккетті абынуымен байланысты боландытан ауру баланы кеудесіні ауыруы ммкін. Мндай жадайда тынысы тарылып, ентігу пайда болуы ытимал. кпе туберкулезіні балалар міріне е ауіпті трі ан арылы тарап, ос кпені бірдей абындыратын трі. Ол жедел басталып, баланы тез ждетеді, денесіні ызуы 38-39 о С-ге дейін ктеріледі, жтелуі ммкін.
Клиникасы.
• екі аптадан арты жтел;
• лсіздік;
• дене ызуыны ктepiлуi;
• тершендік;
• тбетті нашарлауы;
• ждеу;
• шаршаанды;
• ан аралас аырытын тсуі;
• кеуде тсыны ауыруы
•
• Жтел – ра немесе аыры блінуімен болады. Жтел кбінесе тнде мазалап, йы бермей, кеудеде ауыранды тудырып, кгеру, сумен бірге жреді.
• аыры – кілегейді,кілегейлі-іріді жне іріді, иіссіз болады. Иісі баса инфекция осарлананда болуы ммкін. аырыты негізгі млшері таерте жне кешке блінеді.
• ан аыру (аырыа ртрлі млшерде ан араласуы) – абыну ошаында майда тамырларды, капиллярларды бзылуына байланысты болады. Туберкулезді инфильтативті, ошаты жне шашыранды трлерінде болады.
• Кеуде тсыны ауыранды – туберкулезде тыныс аланда жне жтелгенде мазалайды.
• ан азды, арытау– туберкулезде ан аыру, ан кету болан жадайда анемия дамиды. ызба, терлегіштік, тбетті тмен болуы арытауа жне аза зорыуына келіп сотырады.
Апарат кзі.http://kazmedic.kz,
http://dov.kz
http://zhastar.info)
Туберкулезге арсы олданылатын дрілер
Туберкулезге арсы дрілерге туберкулез микобактериясыны сіп кбеюін тотататын жне оны вируленттігін азайтатын дрілер жатады. барлы трінде туберкулезге арсы дрілер олданылады, олар туберкулез микобактериясына бактериостатикалы сер етіп, оларды сіп-нуін тотатады. Біра емдеу кезінде дрілерге траты микробтарды жаа трлері пайда болуы ммкін, сондытан емді кешенді трде бірнеше дрілерді осып жргізу керек.
Туберкулезге арсы дрілер ретінде кейбір антибиотиктер /стрептомицин, рифампицин, канамицин, циклосерин/ жне синтетикалы дрілер /изониазид, фтивазид, этамбутол т.б./ олданылады.
Барлы туберкулезге арсы дрілер екі топа блінеді:
1) І –ші атардаы препараттар (негізгі)
2) ІІ –ші атардаы препараттар (резервтегі)
І атардаы препараттара туберкулез оздырышына белсенділігі жоары, адама уыттылыы /токсикалы сері/ тмен дрілер жатады. Ал ІІ –ші атардаы препараттара белсенділігі тмен, уыттылыы /токсикалы сері/ жоары дрілер жатады. ІІ-ші атардаы препараттар І-ші атардаы препараттара микобактерияларды тратылыы пайда боланда олданылады.
І атардаы препараттара стрептомицин, рифампицин, изониазид, оны туындылары, этамбутол, пиразинамид жатады.
ІІ атардаы препараттар - этионамид, капреомицин, офлаксацин, циклосерин, натрий парааминосалицилаты
Стрептомицин сульфаты ке спектрлі антибиотик. Туберкулез микобактериясына белсенділігі жоары. Баса туберкулезге арсы дрілермен осып туберкулезді ртрлі формасында олданылады /антибиотиктер таырыбын араыз/
Рифампицин /Rifampicinum/. Шыарылатын трі: капсула 0,05; 0,15г
Ке спектрлі антибиотик, туберкулезге арсы белсенділігі стрептомициннен кшті. Рифампицинге тратылы тез пайда болады, сондытан оны баса туберкулезге арсы дрілермен /стрептомицинмен, изониазидпен т.б./ бірге осып олданады.
Жаымсыз сері: аллергиялы реакциялар, диспептикалы бзылулар, бауырды, йы безіні ызметіні бзылуы, лейкопения, зрді, аырыты ызыл тске бояйды.
олдануа болмайды: бауыр, бйрек ызметіні бзылуы, жктілікті алашы айлары, препарата жоары сезімталды.
Изониазид /Тубазид/-Isoniazidum. Шыарылатын трі: таблетка 0,1; 0,3г. Синтетикалы туберкулезге арсы препарат.
Химиялы рамы бойынша изоникотин ышылыны гидразиді. Изониазид туберкулез оздырышына белсенділігі жоары, туберкулезді барлы трлерінде олданылады. Стрептомицин мен рифампициннен айырмашылыы ол микроорганизмдерді баса трлеріне сер етпейді. Изониазид асорыту жолынан жасы сіеді жне организмні барлы тіндеріне оай теді. сер ету затыы 6 сааттан 24 саата дейін созылады.
Жаымсыз сері: бас ауыртады, бас айналтады, жрек тсын ауыртады, жрек айнытады, стырады, теріні аллергиялы реакцияларын, орталы жне шеткері жйке жйесіні асынуларын туызады /йысызды, полиневриттер/, бауыра, бйрекке токсикалы сер етеді, ішкі бездерді ызметін бзады. Асынуларды алдын алу шін Б тобыны витаминдері
/пиридоксин, тиамин/ жне глутамин ышылы олданылады.
Эпилепсияда, бауыр, бйрек ауруларында, атеросклерозда, полиемиелитте олдануа болмайды.
Фтивазид /Phthivazidum/. Шыарылатын трі: таблетка 0,3; 0,5г.
Асазанда ыдырап, изониазидке айналады. Уыттылыы /токсикалы сері/ изониазидтен тмен, науастар жасы ктереді. олданылуы изониазидке сас.
Пиразинамид /Pirazinamidum/. Шыарылатын трі: таблетка 0,5г.
Баса дрілермен бірге осып олданылады.
Жаымсыз сері: аллергиялы реакциялар, бауырды заымдайды.
Этамбутол /Ethambutolum/. Шыарылатын трі: таблетка 0,1; 0,4г.
Баса дрілермен бірге осып туберкулезді ртрлі трінде олданылады (рифампицинмен осып кпе туберкулезінде олданылады).
Жаымсыз сері: диспептикалы згерістер, кзді кру абілеті нашарлайды, тері бртеді, депрессия пайда болады, препаратты тотатан со 2-8 аптадан кейін біртіндеп кетеді.
Этионамид /Ethionamidum/. Шыарылатын трі: таблетка 0,25г.
Туберкулезді ртрлі формасында олданылады.
Жаымсыз сері: аллергиялы реакциялар, диспептикалы згерістер, йы бзылады, тбетті нашарлатады, арытатады. осымша серлерді азайту масатында никотин ышылын, пиридоксин олданылады.
Капреомицин /капастат/- Capreomycinum. Шыарылатын трі: флакон 1г. Блшы етке 1г кніне 1 рет енгізіледі.
Туберкулезге арсы олданылатын антибиотик. І атардаы препараттарды сері болмаанда кпе туберкулезінде олданылады.
Жаымсыз сері: бйректі заымдайды, уытты нефрит туызуы ммкін, латы есту абілетін нашарлатады, бауырды ызметін бзады, аллергиялы реакциялар, анны рамын згертеді.
Жас балалара, екі абат жне емізетін йелдерге олдануа болмайды.
Парааминосалицилат натрийі / Natrii para-aminosalicylas/ ПАСК
Шыарылатын трі: нта; таблетка 0,5г; флакон 250; 500мл 3% ертінді.
Туберкулезге арсы сер ету механизмі сульфаниламидтерге сас. ПАСК туберкулез микобактериясыны суіне ажетті пара-аминобензой ышылыны антогонисі болып келеді. Тек туберкулез микобактериясына бактериостатикалы сер етеді, баса микроорганизмдерге сер етпейді. Стрептомицинмен жне изониазидтермен салыстыранда туберкулезге арсы сері лсіз. Сол себептен ПАСК жне оны туындылары з бетінше таайындалмайды, баса препараттармен бірге осып туберкулезді ртрлі трлерінде олданылады.
Жаымсыз сері: аллергиялы реакциялар, диспептикалы згерістер, бауыра, бйрекке, аланша безге уытты сер етеді.
Бауыр, бйрек ауруларында, аланша безді гипофункциясында, ойы жараларда, жрек кемшілігінде олдануа болмайды.
ТУБЕРКУЛЕЗДІ АЛДЫН АЛУ СПЕЦИФИКАЛЫ ЖНЕ СПЕЦИФИКАЛЫ ЕМЕС TYPI
Спецификалы:
- вакцина жне БЦЖ ревакцинациясы
Спецификалы емес:
- салауатты мір салты;
- тиімді таматану;
- дене шынытыру белсенділігі;
- зиянды деттерден бас тарту.
Диогностика
Микробиологиялы диагностика
Бактериоскопиялы діс – Цил- Нилсен бойынша бояйды. Бактериологиялы діс – Левенштейн –Йенсен ортасында сіреді, таза даылды бліп алады, биосынама жргізеді M. hominis, bovis трлерін ажыратады. Туберкулез таяшасын зертелетін затта кбейту шін флотация жргізеді( ышыл осады жне сілтілі). Ниацин сынамасы. Ниацинды барлы микобактериялар тузеді жне рибонуклеатидке айналдыратын фермент тузеді, біра туберкулез таяшасы осы ферментті тузбейді. Туберкулез таяшасы ниацин рек ортасында жинатайды. Сондытан ортада ниацин анытау керек. рек ортанын устінен 4%спирт жне 10 % цианоген бромид осамыз, ортада ниацин болса сары тс пайда болады. Аллергиялы діс. Манту сынамасы – вакцинаны еккенде, бір ай дан кейін жргізеді. Тері астына туберкулин егеді, 42 са. кейін инфилтратты лшейді. Осы сынама вакцинаны серінен тзелетін иммунитетті тесереді. Экспресс-діс –Прайс микродаылдар дісі. Туберкулезді микробиологиялы диагноз ою тсілдері. Зерттеу заттары: аыры, зр, нжіс, ан сарсуы т.б. Зерттеу тсілдері: микроскопиялы (арапайым, люминисценттік) микробиологиялы (таза даыл бліп алу) биологиялы серологиялы (сирек олданылады) аллергологиялы ( Манту, Пирке сынатары) Экспресс (шыл) диагностика — ИФР (РИФ).ПТР (ПЦР)
Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/1890 Материал кшіргенде, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті
Тыныс алу жйесін зерттеуді аспапты жне зертханалы дістері
Спирометрия. Спирометрия— кпені тіршілік сыйымдылыыны (ТС) жне оны райтын ауа клемдерін анытайтын діс. кпені тіршілік сыйымдылыы — адамны максимальді дем алып, дем шыарандаы е лкен клемді ауа. кпені клемдері жне сыйымдылыы крсетілген, олар кпені функциялы жадайын крсетеді. Сонымен атар дем алу озалысы мен кпені клемі жне сыйымдылыыны байланысын сипаттайтын пневмограмма крсетілген. кпені функциялы жадайы адамны жасына, бойына, жынысына, физикалы дамуына жне т.б. факторлара байланысты болады. Зерттелетін адамны тынысты функциясын баалау шін, оны аныталан кпе клемдерін соан сай міндетті лшемдермен салыстыру керек. Міндетті лшемдерді формула немесе номограмма арылы есептеуге болады. Оларды +/- 15 ауытуы айтарлысыздай деп есептейді. Спирометр ралы. Жне спирометрияны жргізу кезіндегі крініс кпені тіршілік сыйымдылыы (ТС) жне оны райтын клемдерді анытау шін сулы немесе ра спирометр олданылады. Спирометрды мунштугін спиртке матырылан матамен сртеді. Зерттелуші максимальді дем аланнан кейін спирометрге максимальді тере дем шыарады. Спирометр шкаласы арылы ТС анытайды. ТС-ны клемін анытау шін зерттеуді бірнеше рет айталап, оны орташа лшемін алу керек. рбір айталаан сайын спирометр шкаласын бастапы сызыа ойып отыру керек. Ол шін сулы спирометрді ішкі цилиндрінен тыынды алып, цилиндрді тмен тсіреді, ал ра спирометрде лшейтін шкаланы айналдырып, нлдік белгіні сызыпен теестіреді. Зерттелушіні трызып, жатызып жне физикалы жктемеден кейін де анытайды. р трлі лшеу орытындыларын бір-бірімен салыстырады. ТС райтын кпе клемдерін лшеу шін спирометрді ш жолды кранмен ауыза киілетін клапанды ондырымен жаластыран тиімді. Зерттелуші мрынын мрын мрын ысышпен жауып, ауыз уысындаы клапанды ондыры арылы дем алады. Алдымен ш жолды кранды дем шыаран ауа атмосфераа шыарылытындай етіп орналастырады. Зерттелуші ауыза киілетін рал арылы дем алуа бейімделгенде, ш жолды кранды дем шыаран ауа спирометрге баратындай етіп орналастырады. Тынысты озалыстар саны аныталады. Спирометр крсеткішін спирометрге шыарылан дем шыару санына бліп, тынысты ауа клемін анытайды. Дем шыаруды резервті клемін анытау шіе деттегі кезекті дем шыарудан кейін спирометрге тере дем шыаруды сраймыз. Спирометр шкаласын дем шыаруды резервтік клемін анытайды. Анытауды бірнеше атар айталап жасааннан кейін, зерттеулерді орташа мнін табады. Дем алуды резервтік клемін екі тсілмен анытайды. Есептеу жне спмрометрмен лшеу. Есептеген кезде кпені тршілік сыйымдылыынан тынысты ауа клемімен дем шыаруды резервтік клемі осындысын шегеру арылы табады. Екінші тсілде спирометрге белгілі клемде ауа ендіріледі де, алыпты дем аланнан со зерттелушіні спиримтрден максимальді тере дем алуын срайды. Спиромтрдегі уелдегі ауа клемімен тере дем аланнан кейінгі ауа клемдері айырымы резервті дем алу клеміне сай келеді. алды клемді анытайтын тура діс жо боландытан, оны жанама діспен анытайды. алыпты жадайда бл крсеткіш ТС 25-30% райды деп есептейді. Тыныс алуды минутты клемін тынышты кйде жне жмыс барысында анытау. Тыныс алуды минутты клемі – ол 1 минут ішінде дем алан немесе дем шыаран ауа клемі. Тынышты кйде ересек адамны минутты тыныс алу клемі 6-8 л, ал жмыс кезінде 120-140 л дейін жетеді. Минутты тыныс алу клемі кпе вентиляциясын баалауа ммкіндік беретін лшем. кпе вентиляциясын лшеуге арналан жйені жинатайды. Зерттелуші аузына дезинфекцияланан ауыза киетін ралды киіп, зерттеу барысында клапанды ондыры арылы дем алыды. Зерттелушіні мрнын арнайы ысышпен ысады. Зерттеу барысында зерттелуші ауыза жабатын рал арылы дем алып йренгенше 1-2 минута ш жолды кранды шыарылатын ауа атмосфераа кететіндей етіп ояды. Одан кейін ш жолды кранды деммен шыарылан ауа Дуглас апшыына жне осы уаыт арасындаы тынысты озалыс санын санайды. Содан кейін ш жолды кранды жауып, Дуглас апшыын газды есептегішке жалап, апшытаы ауаны сол арылы ткізіп, ішіндегі ауа клемін анытайды. 40 литрлік Дуглас апшыын 80 литрлік апшыа ауыстырып зерттелушіні арасына бекітіп ояды. Зерттелушіге велоэргометр кмегімен 3 минут бойы жмыс жасатызады, оны барысында дем апшыа шыарылады. Жмыс кезінде дем алу жиілігін санайды. Жмыс аяталаннан кейін, дем шыарандаы ауа клемін газды есептегіш арылы анытайды.. Пневмография— тынысты озалыстарды тіркеу. Ол тынысты жиілігін жне тередігін анытауа, дем алумен дем шыаруды затылыы атысын білуге ммкігдік береді. Сау ересек адам минутына 12-18 рет дем алады. Дене жмысы кезінде дем алу жиілігімен тередігі згереді. Сондай-а тынысты ыра згерісін жтынанда, сйлегенде, тынысты уаытша тотатанда жне т.б. баылайды. Пневмограф ралы Тыныс алу циклы бір-біріні соынан зіліссіз жретін екі фазадан трады: дем алу жне дем шыару. Кеуде уысыны тынысты озалысын тіркеу (пневмография) тынысты озалыстарды ауалы жолмен жазатын рычажока берілуі арылы іске асады. Алынан жазу пневмограммадан тыныс алу фазаларыны затылыы, тынысты жиілігі мен оны тердігі жне бл крсеткіштер адамны физиологиялы жадайларына: тыныштыта, озалыста т.б. байланыстылыын білуге болады. Жалпы кп таан пневмограф зынша резенкелі камерадан, оны сыртынан аптап тран маталы апшытан жне онымен резенке ттік арылы зіліссіз байланысан Марей капсуласынан трады. Кеуде уысына манжетканы байлайды. Манжетканы ш жатылы осыш арылы марей капсуласымен жалайды. Тіркеуші жуйеге аздап ауа ендіріп, кеуде озалыстарын тіркей бастайды. Кеуде уысындаы озалыстар штативтен марей капсулпсына беріледі де, бір минуттаы тыныс озалыстары есептеледі. Сонан кейін орнатылан арнай аламды кимографа тигізіп, пневмограмманы жазуа кіріседі. Тынышты кйдегі тыныс алу. Тере тыныс алу. Жуктемелік жмыстан кейінгі тыныс алу (10-12 рет траннан кейінгі) Декларация кезіндегі тыныс алу. Жтелу кезіндегі тыныс алу. Тынысты тотатан кездегі тіркеме. Жиі стірт тыныс алу. Рентгенопневмополиграфия Гректі pneuma ауа + poly кп + grapho жазу,салу деген сзден шыан. Бір пленкадаы ккірек клеткасыны функциясын зерттеу масатында р трлі тыныс алу фазаларын тсіретін рентгенологиялы зерттеу. Рентгенопневмополиграфияны екіфазды трінде бір пленкада екі снимок жасалады, ол тыныс алу мен тыныс шыару. Тртфазды рентгенопневмополиграфияда 4 тсірілім жасалады, ол жай тыныс алу, тере тыныс алу, жай тыныс шыару, тере тыныс шыару. Рентгенопневмополиграфия полиграфияны бір трі. Ол рентгендік аппарата арнайы рентгенопневмополиграфиялы растрды орнатылуына негізделген. Ол тртбрышты (20*20 мм) реттеуіш атарлардан тратын орасынды пластинка. алыпты жадайда рентгенопневмополиграммада а жне ара тртбрыштар кезектесіп орналасуы керек. алыпты жадайдаы екі фазалы рентгенопневмополиграмма. ара тртбрыштар тыныс шыару фазасын крсетсе, а тртбрыштар тыныс алу фазасын дрыс келіп тр. кпе эмфиземасы кезіндегі тсірілім. Тртбрыштарды оптикалы тыыздыы сйкес еместігі крінеді. Диафрагма мен абыраларды озалысы тмендеген. Сол жа кпені жоары бронхтарыны ткізгіштігі тмендеуіні бастапы сатысы. кпені сол жа жоары блігіндегі тртбрыштарды оптикалы тыыздыыны толы сйкес емес екені крінеді. Бронхофония. Бронхофония стетоскоп немесе фонендоскоппен сыбырлаандаы сздерді есту арылы жасалынады. Науастан ызыдаан, ысылдаан дыбыстары (ч,р) бар крсетілген, яни барлыы сздерді сыбырлап айтуды сраймыз (ыры трт, бір шыны шай) фонендоскопты наукасты салыстырмалы аускультация жасаан орындарынан ойып тындау керек. Сау адамдардан бл сздерді сыбырлап айтанда кпе стінен тсінбейтін, аны емес сздерді дыбыстары есиіледі. Бронхофония мен дауыс дірілін зерттеу дістеріні физикалы негіздері бірдей. кпедк немесе кпе абы уыстарында патологиялы дерістер кезінде бронхофония кшееді, кейде оны лсіреуіде мумкін. Бронхофонияны кшеюі кпе тініні тыыздалуы кезінде (кпе абынуы, кпе туберкулезі, кпе инфаркті) немесе кпеде уыс пайда болан (каверна, абцесс, ірі бронхоэктаз) шата аныталуы ммкін. Тыыз кпе тіні дыбысты жасы ткізеді, соан байланысты бронхофонияда кшейеді. Брохофонияны кшеюі каверна стінен де аныталады, бл жадайда каверна уысы дыбысты зі резонанс заы бойынша кшейтеді жне кпе уысы айналысындаы тыыз, реактивті абынан кпе тіні тыыз боландытан кшейген дыбыс лаа бронхофония, сонымен атар компрессиялы ателектаз жне ашы пневмоторакс кезінде аныталыды. Бронхофонияны лсіреуі дауыс діріліні лсіреуіне сйкес келеді (экссудатты плеврит, гемо, пневмоторакс, обтурациялы ателектаз). Рентгенологиялы зерттеу.
Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/1521 Материал кшіргенде, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті
Туберкулинодиагностика:Манту сынаы жргізіледі – тері ішіне 2 туберкулин бірлігі енгізіледі.72 сааттан кейін нтижесі бааланады.Егер папула диаметрі 4 мм жоары болса Манту сынаы о болып есептеледі.
Перзентханада БЦЖ вакцинациясы жасалмаан балалара БМСК мекемелеріне вакцинация жасалады жне де 2 айа дейін вакцинация алдында туберкулинді сынама жргізілмейді де 2 айдан асса – Манту сынамасыны теріс нтижесінде ана.
Вакцинация жасалан жне перзентханадан шыысымен бактерия блушімен арым-атынас жадайына тсетін балаларды жаа туылан нрестелерді кту блімшеелерінде немесе сбилер йінде кем дегенде 2 ай бойы ошаулау ажет (туберкулезке шалдыан науасты ошаулау ммкін болмаан жадайда).
Егер сбиді анасы туберкулезді белсенді тріне шалдыан болса,нрестені 3 ай бойы химиопрофилактика жргізу шін ошаулайды.Содан кейін 2 ТБ Манту сынамасы жасалады.Манту сынамасы о нтижелі болса,изониазидпен химиопрофилактика 6 айа дейін созылады.Манту сынамасы теріс нтижелі болса,БЦЖ вакцинасы егіліп,анасынан иммунитет тзілгенге дейін таы 2 ай бойы ошауланады.
Егер анасындаы туберкулез босанар алдында аныталан болса,нресте (ммкін болса сбиді жолдасы/плацентада) туа біткен туберкулезге тексерілуі тиіс.
БЦЖ ревакцинациясы:
- Дені сау ТМБ жпаан Манту сынамасы теріс нтижелі 6 жасар (1-сынып) балалара жасалады;
- Кмнді реакциясы бар балалара 2 ТБ Манту сынамасы 3 айдан кейін;
- айта жргізіліп жне оны нтижесі теріс болан жадайда БЦЖ ревакцинациясы жасалады;
- Ревакцинациясы БМСК мекемелеріні медицина ызметкерлері жргізеді,Республика бойынша мектептерде бір уаытта 6 жасар оушылар арасында оу жылыны 1ші айында йымдастырылады.
Пайдаланылан дебиттер:
1. Справочник фтизиатра Н.А.Шмелева
В.Л.Эйниса
2. Скорая медицинская помощь Б.Д.Комарова
3. adilet.zan.kz
Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/4695
Зертханалы зерттеу дістері аырыты зерттеу. аыры деп жтелу жне аыру кезіндегі ішкі тыныс алу жолдарынан блінетін патологиялы затты айтамыз. Шырышты аыры детте тссіз немесе сл ана атау, ттыр болады. Сірлі, йыма аыры тссіз, сйы, кбікті болса ол кпе ісінуіне келеді. Кілегейлі іріді аары сары немесе жасыл тсті, ттыр, созылмалы бронхит, туберкулез т.б. аурулар кезінде байалады. Наты іріді аыры біркелкі, жартылай сйы, сарыш жасыл тсті болса, ол іріді абцесті жарылан кезінде болады. анды аыры кпеден ан аанда (туберкулез, рак, бронхоэктаздар) таза ан трінде болуы ммкін. Ол ан аралас трінде де болуы ммкін. Егер ан баяу блінсе, оны гемоглобині гемосидеринге айналады да аырыа ызылт-оыр тот тсін береді, бл крупозды пневмонияа тн. аырыта кзге крінетін блек элементтерде болуы ммкін Куршман спиральдері кішкентай тыыз а тсті ирелендеген жіптер трізді болады. Олар фибрин йындысы болып есептелінеді, ашылдау жне ызылдау ааш трізді бтаталан тзілістер, блар фибринозды бронхитте, кейде пневмониялар кезінде де байалады. кпе тіні ыдыраанда аырыта эластикалы талшытар пайда болады. Гангрена кезінде олар кбінесе байалмайды, себебі олар анаэробты флораны ферменттерімен ерітіліп кетеді. Эластикалы талшытар иредеген екі контурлы, зындыы мен жуандыы біркелкі, дихотомиялы бтаталан. Ол талшытар кпе кпіршіктеріні орналасуын сатаан трінде кездеседі. Олар аырыты кез-келген талшыында табыла бермейтіндіктен, зерттеуге оай болу шін оларды оюландырады. Ол шін аырыты бірнеше милиметріне біпдей немесе екі есе млшерде NaOH 10 процент ерітіндісін осып, оны шырыш ерігенше ыздырады. Бл жадайда шырышпен бірге эластикалы талшытардан баса формалы элементтер де ериді. Суытаннан кейін сйытыа эозинні 1 процент спиртті ерітіндісіні 3-5 тамшысн осып, центрифуга арылы тндырады. Бл кезде эластикалы талшы жоарыда айтылан сипатын сатайды жне алызыл тсті болып, айын крініс табады.
Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/1521 Материал кшіргенде, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті
Рентгенологиялы зерттеу. Тыныс алу органдарына рентгенологиялы зерттеулер жасалынады. Ал кейбір тсініксіз жадайларда диагнозды длдеу шін рентгонография. Томоргафия жне бронхография дістері олданылады. алыпты жадайда кпе тінінде рентген сулелері тотамайды. Сондытан, экранда кпе екі ашыл ала ретінде крінеді, ішінде зіне тн ан тамырлармен бронхылар орналасан, кпе тбірінде сіресе айын крінетін тбі бар. Ірі жне орташа бронхтар бл жадайда з абаттарыны жай ана клекесімен шектелген ашы тілімдер болып крінеді, ал ан тамырлар болса, ол анмен толы боландытан зіліссіз сызы трізді клекелер трізді крінеді. Егер бронхылармен ан тамырлар клдене кемкінмен тссе, онда жай ашы дгелектер болып крінеді. Зерттегенде е ашы болып кпені тменгі бліктері крінеді, кпе штарыны ашытыы тмендеу болады, йткені олар алы блшы еттермен жабылып трады.
Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/1521
Пайдаланылан дебиттер:
1. adilet.zan.kz
2. №19 бйры Алматы 2014
3. Ішкі аурулар С..Асауова С..Валишваева
Мейірбике рлі
Тыныс алу ызметі бзылуыны кріністері:жтел (ра, аыры блінуімен), кеуде сарайыны ауруы, ан аыру, кпеден ан кету жадайлары туралы тсінік. Науас жадайын баылауды амтамасыз ету;
1) Кеуде торыны ауруы -
Кеудедегі ауырсыну пайда боланда:
·Дрігерге айту
·Науасты тыныштандырып, ыайлы алыпа жатуа кмектесу
·Науаса стірт демалуды таайындаыз
·Дрігерді нсауы бойынша жтелуге арсы жне ауырсынуды басатын дрі-дрмектерді беру
·Жтелуді басу шін кодеин 0,015 г, дионин 0,02 беру керек
·Ауырсынуды басу шін диклофенак, пипольфен, баралгин егу керек.
2) Жтел – ра немесе аыры блінуімен болады. Жтел кбінесе тнде мазалап, йы бермей, кеудеде ауыранды тудырып, кгеру, сумен бірге жреді.
·Кмек: Науасты тсекке жатызыыз
·ысып тран киімдерді босатыыз
·Палатада тынышты орнатыыз
·Науасты тыныштандырыыз
·3)Туберкулез ауруымен ауыратын пациентке аса назар аудару ажет, оларды бронхтары жиырылуынан тншыуы ммкін. Мндай кезде пациент тншыады, кгереді, жан шырып, з кйін жеілдетуге тырысады. Мейірбике алашы дрігерге дейінгі жрдемді крсете отырып, пациентті бас жаы ктерілген тсекке ыайлы етіп отырызуы, палатаа таза ауа жіберуі, пациентті жауратып алмай, оттегін жтызуы тиіс. Кеуде уысына ыша ою, сондай-а аяын ыша ваннаа салу жасы сер етеді.
·Келесі іс-рекеттерді дрігерді нсауы бойынша жргізііз: кк тамыра эуфиллин 2,4, преднизалон, дексаметазон т.б. дрілерді енгізу керек.
Спазмалитиктер – эуфиллин ( 1 мл 24% ерітінді де) блшы етке.
Жтелге арсы препараттар – жтел кпелік артериальдаы ысымды ктереді. Жтелді тмендету жне азайту шін бромгексин, атровента жне т,б таайындайды жне осалы дрі ретінде атрофин сульфатын ( 1мл 0,1% ) ерітіндісі тері ішіне йіткені ол жтел рефлексін тмендетіп бронхоспазымны жмысын реттейді.
4) Жтелу - тыныс алу жолдарында секрет жиналанда немесе тыныс алу жолдарына бтен заттар тскенде пайда болады. Жтелу ра немесе аыры блетін болып екіге блінеді.
Бірден басталаан стама тріздес ра жтел тыныс алу жолдарына бтен зат тскенде пайда болады.
Кмек:
ра жтел кезінде науаса оаны, ышаны, сілтілі ингаляцияларды жне ысты ішуді таайындаймыз.
Ылалды жтелкезінде науаса аыры жасы блінетін алыпа жатызу керек. (оны дренаж дейміз). аырыты жинауа науаса алта ткіргішін беру жне оны олдану йрету.
алта ткіргішін олдану ережелері:
Материальды жабдыталуы: алта ткіргіші, зарарсыздандырушы ерітінді.
Іс -рекеттер кезектілігі:
1.Науаса алта ткіргішін берер алдында оны олдану ережелерін тсіндіру
2.Науаса таза ра ткіргішті беру
3.аырыты зарарсыздандыру масатында оны ¼-не зарарсыздандырушы ерітіндіні ую.
4.Зарарсыздандырылан аырыты канализацияа тгіп тастау керек, ал тберкулез ауруында – опилкаа араластырып, арнайы пеште жаып жіберу керек.
5.олданып болан со, алта ткіргішті зарарсыздандыру керек (60 мин).
6.алта ткіргішті аын суды астында жуып, кептіріп сатау.
5). аырыбл жтелгенде блінетін, тыныс алу жолдарыны патологиялы секреті. аырыты млшері р ауруда ртрлі болады. Катаралды бронхит жне пневмониялы кейбір формасында тулік бойында аыры 1-2 рет ана блінеді. Демікпе стамасы кезінде млдір, тссіз, шыны тріздес, ре блінетін аыры блінеді. аыры кбінесе иіссіз болады.
Туберкулез ауруыны алдын алудаы мейірбике рлі
Мейірбикені туберкулезбен ауыратын пациенттермен жмыс жасау ерекшелігі андай?
Туберкулезбен ауыратын пациенттермен жмыс жасайтын мейірбике те аарымды жне те тзімді болуы ажет.Пациенттрерге жргізілетін ем шараны маыздылыын тсіндіруі ажет. Пациентті жеке бас гигиенасын сатауы кезінде мейірбикені ролі ерекше болып табылады.
Мейірбикені атаратын ызметіне дрігерді таайындауын дрыс орындау кіреді.Барлы дрілерді пациент уаытылы абылдауы ажет (тамаа дейін,таматан кейін).Пациент дрілерді мейірбикені атысуымен кзінше абылдауы ажет.Мейірбике пациентті дрілерді уаытылы дрыс абылдауына жауапты.
Дезинфекциялы шараларды жргізу кезінде е маыздысы аыры жне ткіргішті дезнфекциялау.Туберкулез кезінде дезинфекцияны тиімді трі физикалы дезинфекция.2% сода ертіндісінде ткіргішті аырыпен бірге 15 минут айнатып,содан кейін ана аырыты су бырына тгуге немесе топыраа кміп тастауа болады.
айнату ммкіншілігі болмаан кезде химиялы дезертінділерді олдануа болады. Химиялы дез ертінділерге кіреді:хлорамин,натрий немесе калий тзы,хлор-бета-нафтол жне бензил-фенол.
3. Жеке бас гигиенасы ережесін сатау – жуу ралдары мен аын суды пайдаланып олды, ыдысты жуу, блмеге ылалды тазалы жргізу жне желдету.
4. Дрыс таматана отырып (ет, ст німдері, балы, дн таамдары, ккністер мен жидектерді аса жеткілікті млшерде пайдалану), салауатты мір салтын стану, траты трде денешынытыру жаттыуын жасау, алыпты демалыс, таза орта, темекі, алкоголь, есірткіден аула болу.
5. Жеке гигиеналы ралдар мен ыдыстарды пайдалану.
6. Ет пен стті міндетті трде термиялы деуден ткізу.
7. оршаан орта гигиенасы, масаты – аныталмаан жне уатылы ем абылдамаан науастардан ауруды жтыру аупін тмендету:
1.йді траты трде желдету;
2. айналадаылара ткіру – жпалы ауруды тарауына ыпал ететін жаымсыз дет екенін тсіндіру.
Туберкулезбен ауыратын пациент оамда жне отбасында туберкулезді жтыруды алдын алу шін тмендегідей жеке бас гигиенасын сатауы ажет:
?>