НЕГІЗІГІ ТСІНІКТЕР ЖНЕ АНЫТАМАЛАР. ЖЕЛІЛІ ТРАКТТЫ РЫЛЫМЫ ЖНЕ ОНЫ НЕГІЗГІ ПАРАМЕТРЛЕРІ

Дріс 12

Бір АУБ-ИКМ ЦБЖ шегінде электробайланыс сигналдарыны НЦА номиналды санымен аныталатын, жылдамдыпен берілуін амтамасыз ететін техникалы рылыларды кешенін цифрлы беру жйесіні желілі трактысы деп атайды (ары арай цифрлы желілі тракт ЦЖТ).

ЦБЖ арна рушы жабдыымен рылан топты цифрлы сигнал электрлік (симметриялы жне коаксиалды) жне талшыты - оптикалы кабельмен, радиорелелі жне спутниктік беру жйелерімен берілуі ммкін. Электрлі жне оптикалы кабельдермен жмыс істейтін цифрлы желілі тракт, 12.1 суретте крсетілген, рылымды слба бойынша рылады.

 

Сурет 12.1 – Цифрлы желілі трактты ЦЖТ рылымды слбасы

 

Цифрлы желілі тракт соы пунктты беруші жне абылдаушы жабдыынан, баыттаушы орта телімдерінен, регенерациялы пункттарда орналастырылатын, желілі регенераторлардан трады, олар ызмет крсетілетін КРП жне ызмет крсетілмейтін КМРП болуы ммкін. ызмет крсетілмейтін пункттарды электрооректенуі ызмет крсетілетін пункттардан дистанциялы іске асады, олар бдан баса ЦЖТ негізгі параметрлеріні баылауын жне КМРП жабдыыны жаадйыны баылауын іске асырады.

КМРП арасындаы аралы регенерациялы телім деп аталады, ал КРП арасындаы аралы дистанциялы оректендіру секциясы деп аталады. Берудегі кода трлендіргіші кмегімен желілі цифрлы сигналды ЖЦС ру шін жне абылдаудаы кода трлендіргішіні кмегімен абылдау станциясында кері трлендіруді іске асыру шін желілі тракт жабдыы олданылады.

Регенераторлар импульстерді бірінші формасын алпына келтіруге арналан: оларды амплитудасын, затыын, уаытты орналасуын. Импульстерді бл параметрлері шулікке, р трлі брмаланулара жне бгеуілдерді серіне шырауы ммкін. ЖЦС импульстеріні формасыны згеру бастауы кабельдік желі жне станциялы жабдыты келістіру рылысыны кіріс кедергісі жне кабельдік жпты толынды кедергісі болуы ммкін.

Регенерациялы телімді желілік трт полюстік ретінде арастыруа болады, оны амплитудалы – жиіліктік жне фазалы – жиіліктік сипаттамалары кабельді беру параметрлерімен жне келістіру рылысыны параметрлерімен аныталады. Кабельді шулігі жиілік лайан сайын седі, бл з кезегінде ЖЦС жоарыдан энергетикалы спектріні шектелуіне жне брмалануына келеді. Біра р регенерациялы телімні ткізу жолаы жоарыдан ана емес тменнен де шектеледі. Жолаты тмменнен шектелуі регенерациялы телім рылымында трансформатор болуымен тсіндіріледі. Бл трансформаторлар соы станцияны жне регенераторлар аппаратураларыны жерге атысты тедестірілмеген кіріс ысыштарынан симметриялы кабельдік жптара туі шін арналан. Бл трансформаторлар ЖЦС энергетикалы спектріні траты раушыларын ткізбейді жне тменгі жиілікті раушыларын лсіретеді.

Соы пунктты желілі тракт жабдыыны шыысындаы цифрлы ИКМ сигнал c(t) амплитудасы жне затыы траты бір полярлы импульстерді жне пробелдерді (нольдерді) кездейсо кезектілігін сынады. Бндай сигналды энергетикалы спектрін, кез келген кодалы топта бірлерді жне нольдерді пайда болуыны априорлы ытималдыы жадайында жне жеке символдарды бір бірінен туелсіздік жадайында келесі формада сынуа болады:

 

, (12.1)

 

мндаы Т- периодты кезектілік шін импульстерді жру периоды; - импульс затыы; - энергетикалы спектрді здіксіз блігіні формасын анытайтын, бірлі импульсті спектральды тыыздыыны модулі; - импульс амплитудасыны орташа мні жне - оны дисперсиясы. Тік брышты импульстерді кезектілігіні энергетикалы спектрі 12.2 суретте крсетілген.

 

Сурет 12.2 – Цифрлы ИКМ сигналды энергетикалы спектрі

 

Бл суретте спектрді дискретті блігі траты раушыдан жне тактылы жиілікті та гармоникаларынан тратыны крсетілген. Бірінші гармоника тар жолаты фильтрмен блінуі ммкін жне тактылы синхрондау шін олданылуы ммкін. Осы кезде наты бапталмаан фильтрді ткізу жолаына тсетін, спеткрді здіксіз блігі тактылы жиілікті блу арнасында бгеуіл болады жне синхрондаушы кернеуді фазалы дірілдеуін тудырады.

Бндай сигналды кемшіліктері:

1) энергетикалы спектрді дискретті жне здіксіз бліктеріні жоары жиілікті раушылырыны атысты трде лкен уаты;

2) здіксіз блікті тменгі жиілікті раушыларыны лкен меншікті салмаы.

ЦЖТ жиілік жолаын тменнен жне жоарыдан шектеуден пайда болатын былыстар, зіні физикалы мазмны бойынша топты АИМ тракттаы тімді шуліктермен бірдей болады. Айырмашылыы топты АИМ трактта тімді шуліктер жйені р трлі арналары арасында болса, ал ЦЖТ бір кодалы топа немесе р трлі арналара жататын ЖЦС импульстері бір біріне сер етеді. Бндай тімді серлерді символ аралы брмаланулар деп атайды. ЦЖТ жиілік жолаы жоарыдан шектеуден пайда болатын, символ аралы брмалануларды 1-жаты символ аралы брмаланулары дейді. Крші тактылы интервалда орналасан, символдар бір біріне атты сер етеді. Екі импульсті бір біріне сері: бл импульстерді амплитудалары лдебір кездейсо сімшеге ие болады; импульстерді пайда болу мезеттері кездейсо згереді (фазалы дірілдеу), бл з кезегінде тактылы жиілікті блу арнасында осымша бгеуілдерді пайда болуына келеді жне тактылы синхрондау жйесіні жмысын нашарлатады. импульстерді пробелдерге сері тосыз посылкаларды стробтау мезеттерінде шешуші рылыны шыысында кернеу нольден згеше болады жне регенераторды атеге арсы тратылыы тмендейді.

ЦЖТ жиілік жолаын тменнен шектеуден пайда болан символ аралы брмалануларды 2- жаты символ аралы брамаланулары дейді. Жиілік жолаын тменнен шектеу цифрлы сигналды траты жне тменгі жиілікті раушыларыны басылуына келеді жне тімді процесстерді албыдатырын пайда болуын келеді. Алдыы импульстарды барлыыны алдытарыны суммарлы кернеуі р келесі импульске сер етеді, бл оны амплитудасын кездейсо згертеді. Сигналды лездік маынасыны жмыс істеу табалдырыынан суі азаяды, бл регенераторды атеге арсы тратылыын тмендетеді.

Кабель жбы бойынша тменгі жиілікті раушыдардан тратын, цифрлы сигналды беруден баса КМРП дистанциялы оректендіруді траты тоын беру ажет, бл цифрлы сигналды траты раушысыны жне КМРП Д тоыны блінуіне келеді.

ИКМ сигналдар символ аралы брмалануларсыз жне ателіктерсіз беру шін олдану ммкін емес. Брмалануларды азайту шін ИКМ сигналды рылымын наты ЦЖТ ерекшеліктеріне жне кабельді тріне сйкес згерту ажет. Бл шін соы пунктты желілі тракт жабдыы беруді жне абылдауды кода трлендіргішімен жабдыталады. Біріншісі кіріс ИКМ сигналды энергетикалы спектрі ЦЖТ беру параметрлеріне максималды келістірілген, сигнала трлендіруге арналан, е алдымен регенерациялы телімні шулігіні жиіліктік сипаттамасына сйкес етіп трлендіреді, яни сигнал жиілік жолаына максималды орныуы тиіс. абылдаудаы кода трлендіргіші кері трлендіруді іске асыруа арналан. абылдаудаы жне берудегі кода трлендіргіштері желілі кодалау операциясын, желілі цифрлы сигнал ру масатында іске асырады деуге болады.

ЖЦС беру сапасын анытайтын, ЦЖТ негізгі параметрлері тменде келтірілген:

1) ате коэффициенті , ол ате регенерацияланан символдарды саныны жалпы берілген символдарды санына атынасына те;

2) фазалы дірілдеу, ол регенерацияланан символдарды тактылы нктелерден уаытты орналасу ауытуыны тактылы интервал затыына атынасымен аныталады.

 

Желілі кодалар

Желілі кода негізінде рылан желілі цифрлы сигнал ЖЦС келесі талаптара жауап беру керек:

1. ЖЦС энергетикалы спектрі тар жиілік жолаында шоырлануы ажет, оны рамында траты раушы болмау керек жне жоары жиілікті, тменгі жиілікті раушылары лсіреген болуы ажет. Бл талаптарды орындалуы, жоары жне тменгі жиілік облыстарында желілі спеткрді жиілік жолаын шектеуден пайда болатын, символ аралы брмалануларды азайтуа ммкіндік береді. Бл регенерациялы телім зындыыны лаюына немесе берілген регенерациялы телім зындыында – беру длдігіні суіне келеді;

2. ЖЦС рылымы, кез келген желілі регенераторда жне соы станцияда тактылы жиілікті оай жне сенімді бліп алуа болатындай, болуы ажет;

3. Байланыс зілісінсіз, желілі трактта ателіктер коэффициентіні арапайым жне траты баылауы амтамасыз етілуі ажет;

4. ИКМ сигналмен салыстырандаы берілетін сигналды тактылы жиілігін ажет жадайда азайту;

5. олданылатын желілі кодалар ателіктерді кбеюіне келмеуі ажет жне аппаратты іске асуы арапайым болуы ажет.

ЖЦС спектрінде траты раушыны минимизациясы шін кез келген уаыт интервалында осы уаытта пайда болатын, желілі коданы символдарыны кезекті маыналарыны алгебралы суммасы минималды болуы керек, яни:

 

(12.2)

 

мндаы ( )- i уаыт мезетіндегі i-шы символды маынасы. Аталан талапты орындалуы шін кодада бірдей ытималдыпен арама айшы полярлыты импульстер пайда болу ажет.

Кптеген екілік ИКМ сигналдар шін тактылы жиілікті белгілеріні тратылыын сіру шін ИКМ сигналды статистикалы сипатын згерту арылы, оны осымша трлендіру ажет. Егер бастапы ИКМ сигналды статистикалы сипаттарын кейбір белгілі жадайларда згерсе, онда алфавитті емес кода рылады.

Егер де бастапы ИКМ сигналды статистикалы сипатын тактылы интервалдарды траты санымен топтара блу арылы згертсе жне осы топтарды кейіннен белгілі бір алфавит бойынша кода символдарыны топтарын баса негізбен трлендірсе (тактылы интервалдарды клемі баса болады), онда алфавитті кодалар рылады.