Кктемгі-жазы кене энцефалиті

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТТІК МЕДИЦИНАЛЫ АКАДЕМИЯСЫ

ЖПАЛЫ АУРУЛАР КАФЕДРАСЫ

ДРІС

«ККТЕМГІ-ЖАЗЫ КЕНЕ ЭНЦЕФАЛИТІ»

Семей аласы

Кктемгі-жазы кене энцефалиті

Анытама.Кктемгі-жазы кене энцефалиті - вирусты, ОНЖ заымдайтын жне трансмиссивті жу механизмді табии-ошаты ауру.

зектілігі.азастанда споралы жадайлар трінде кездеседі. Ке тараан, кп жерлерде кездеседі. Соны ішінде азастанда табии ошатары бар жерлерде, Шыыс азастанда.

Ауру жоары латенттілікпен сипатталады, 25-30% райды. Ауыраннан кейін орталы жйке-жйесінде келесі органикалы згерістер байалады:

- лсіз салдану

- блшы ет атрофиясы

- дискинезия

- интелекті тмендеуі

- кейде эпилепсия

- Этиология. Кене энцефалиті оздырышыны рамында РНК-сы бар вирус, флави-вирус (В тобы) тымдасына, арба-вирус (В тобы) этиологиялы тобыны тога-вирус тымдасы. Вирус оршаан ортада траты. 150⁰-ден +30⁰-а дейінгі температура ауытуларында мір сру абілетін сатайды. Кептіргенде жне тменгі температурада мір сруін кп жылдар бойы сатайды. Біра вирус айнату кезінде тез жойылады (2 мин). Дезинфекция ерітіндісіне жне УК-сулеленуге тзімсіз.

Вирусты 3 трі ажыратылады:

- алыс шыыс энцефалит оздырышы

- орталы Европалы энцефалит оздырышы

- ос толынды менинго-энцефалит оздырышы

Вируса нейротроптылы тн.

- Эпидемиология. Кене энцефалиті энцефалит оздырышы шін табии оша тн. Жу жолы трансмиссивті. Антропургиялы ошатары пайда болуы ммкін. Кене энцефалиті вирусыны тасымалдаушысы жне негізгі резервуары болып иксодо кенесі болып табылады.

осымша резервуары кемірушілер жне т.б. ст оректілерді 130 трі. Олар:

- кеміргіштер (оян, кірпі, бурундук, егіс тышаны)

- стар

- жыртыштар (асыр)

- й жануарлары (сиыр, ешкі, ой)

Кене энцефалитімен ауыратын адам тасымалдаушысы ретінде ауіпсіз.

Берілу жолдары. Негізгі-иксодо кенесі арылы трансмиссивті:

- шаанда

- -мыжыанда

Ошатарда инфекцияланан кенелер 1-5%-тен 15-20%-ке дейін. Вирус мір бойы саталады. Бл жола 80% жатады. Баса жолдармен де жуы ммкін:

- алиментарлы жол – шикі ст пайдалананда (сиыр, ешкі, ой)

- лабораторлы жадайда ауа-тамшы жолмен жуы ммкін. Маусымы кктем-жаз.

Жасты фактор 20-40 аралыында, ересектер жиі ауырады:

- ала трындары

- онатаушылар.

- жергілікті трындар азыра ауырады.

Патогенез.Вирусты кіру апасы-заымдалан тері;

- алиментарлы шау кезінде асазан-ішек жолыны шырышты абытары. Ену жерінде вирусты локальды кбеюі байалады. Вирус ана тіп вирусемия жне токсинемия дамиды.

- гематогенді жне лимфогенді вирус

- - лимфа тйіндеріне

- ішкі азалара

- ОНЖ-не теді. Онда жйке жасушаларына тура серін крсетеді (нейротропты). сіресе жергілікті сегмент жасушалары жне бульбарлы блімінде таралады.

- кейде вирус жйке-жйесіне перевертебральді кеістік арылы теді.

- кбінесе, згерістер ОНЖ-да дамиды, біра баса азалар мен тіндер де заымданады.

- морфологиялы трыдан жедел абыну дамиды. Тамырлы згерістер кбінесе нерв жйесінде келесі трде пайда болады:

- -геморрагия

- эритро- жне лейкостаздар

- периваскулярлы инфильтрат

- периваскулярлы жне перицеллюлярлы ісіну

- патоморфологиялы згерістер негізінен:

- -бас миы жне жлынны ср затында (негізінен бас миыны жлын блігінде озалтыш блігінде), сонымен бірге:

- ортаы ми

- таламусты жне гипоталамусты айматар

- бас ми ыртысы

- мишы

- перифериялы нейрон ыртыстары, мнда интерстициальды неврит дамиды

- миды жмса абаттары

Некротикалы процесстер келесі жерлерде крінеді:

- жлынны мойын блігіні алдыы мйіздері

- бас сйек нервтеріні ядролары

- ретикулярлы субстанциясында

Клиникасы. Инкубациялы кезеі 1-3 кннен 25-30 кнге созылады. Орташа 7-14 кн. Кене энцефалитіні клиникасында 2 синдромды арастыруа болады:

- интоксикация синдромы

- ртрлі дегейде орналасан жйке-жйесіні заымдалу синдромы

Осыан байланысты клиникалы трлері бар:

1) ызбалы

2) менингеальды

3) менингоэнцефалитикалы

4) менингоэнцефалополиомиелитті

5) полирадикулонневритті

Клиникалы тріне арамастан ауру жедел басталып, жалпы интоксикация синдромымен теді.

Байалады:

- алтырау

- дене ызуыны те тез жоарлауы 38-39С

- бас ауруы

- жрек айнуы

- су

Науасты бет лпетіне тн: бет, мойын, кеудені жоары блігіні гиперемиясы байалады. Кз коньюктивасы тамырыны иньекциясы, кейде жас ауы жасы крінеді.

Науастар:

- апатиялы лсіз

- сраа баяу жауап береді

- рей жне орынышты сезеді, ауруды бастапы кезеінде тырысу синдромы байалуы ммкін.

Ішкі азалар бойынша:

- ЖЖ: тахикардия жне брадикардия, гипотония, жрек тондары лсіреуі ммкін.

Асазан-ішек жолдары -тілі жиі а жабындымен жабылан, ішіне жел толып, нжісіні болмауы.

Кене энцефалиті кезінде дене ызуы 5-6 кн бойы ктеріледі, сирек 2 апта. Ауруды жеіл аымында ызба 2-3 кн болады.

Перифериялы ан:

- нейтрофильді лейкоцитооз 10-20х10⁹ л млшерінде

- СОЭ жоарлаан

рбір клиникалы формалар шін белгілі бір клиникалы белгілер тн. ызбалы формасы жалпы ауруларды 40-60% кездеседі. Бл формасы аымы жне болжамы бойынша о нтижелі. Негізгі симптомы-ызба, ол бірнеше сааттан бірнеше кнге дейін саталады.

Кейде болуы ммкін:

- мытшаты, лсіз жне тез тетін неврологиялы симптоматика

Жалпы интоксикация синдромы лсіз жне орташа крінеді. Менингеальды формасы науастарды 40-60% кездеседі жне интоксикация синдромы кезінде серозды менингитті дамуымен сипатталады. Клиникасында менингеальды синдром жне ликворды згерісі байалады:

- плеоцитоз 30-600 жасуша 1 мкл, лимфоцитарлы трде

- ауызды жоарлауы 1-2 г/л

Ликворды згерісі заа созылады: 2-3 аптадан бірнеше айа дейін. Нтижесі жаымды.

Менингоэнцефалитикалы формасы 15% кездеседі жне аса ауыр аыммен сипатталады. Жйке жйесіні заымдалуы ошаты немесе диффузды сипатта болады. Ошаты менингоэнцефалитте клиникалы белгілері бас миыны заымдалу аймаымен аныталады. Бас миыны жарты шарларыны біреуіні а заты заымдалуында болуы ммкін:

- о жне сол жа ая олды спастикалы салдануы

- бетті жне тіл асты нервтеріні бір жаты заымдалуы

Сол жа жарты шарларды заымдалуында бзылыстар сирек кездеседі. Миды бааналы бліміндегі а затты заымдалуында:

-альтернациялы синдром дамиды, яни абыну ошаындаы бас ми нервтеріні салдануы жне денені арсы жаындаы ая-олды салдануы.

Бас невртеріні ішінде жиі ІХ; Х; ХІІ жп, мынандай кріністер береді:

- жмса мадай заымдалуы

- дауыс згеруі

- сзді бзылуы

- афония

- жтынуды бзылуы

- сілекей блінуді жоарлауы

- ¼ науастарда бульбарлы бзылыстарды дамуы

Коповников немесе Джексон тріндегі эпилепсия стамалары болуы ммкін.

Диффузды менингоэнцефалитте негізінен жалпы ми бзылыстары белгілері байалады:

- есті бзылысы

- эпилепсиялы стамалар

Сонымен атар миды ошаты заымдалуы болуы ммкін: науаста жиі байалады:

- ол треморы

- бет жне ая ол блшыеттеріні фибриллярлы тартылуы

- тере рефлекстерді тежелуі

- блшыет тонусыны тмендеуі

Менингоэнцефалополиомиелиттік формасы науастарды 1/3 кездеседі. Бл формаа мына синдром тн:

- менингиальды

- энцефалиттік, ошаты не диффузды

- полиомиелиттік (жлынны, мойын жне жоары кеуде бліміні алдыы мйізіні тадамалы заымдануы).

- мойын, дене, ая-ол блшы еттеріні лсіз заымдалуы, кейде заымдалады абыра аралы блшыеттер жне диафрагма.

Бл формаа тн симптом «кеудеге салбыраан бас»-бас вертикальды сталынбайды жне кеудеге салбырайды. Бл формада олды лсіз парезі жне спастикалы (пирамида-белгісі) ая парезіні йлесуі ммкін.

озалысты бзылуы 7-12 кн ішінде седі, ал ауруды екінші, шінші аптасында заымдалан блшыеттерді атрофиясы дамиды.

Полирадикулоневритті форма 2-4% жадайда кездеседі. Бл формаа интоксикация жне менингеальды синдром тн:

- ыртыстарды жне перифериялы нервтерді заымдалуы, келесі белгілермен крінеді:

- «мырсаны жыбырлаан сезімі» сияты парестезияны болуы

- теріні р трлі айматарындаы шаншуы

- нерв бааналарыны бойындаы ауырсыну

- «тартылымны» о симптомы

- ая-олды дистальды бліктерінде «олап, носки» тріндегі сезімталдыты бзылуы

лсіз салдану детте аятан басталып, дене жне ол блшы еттеріне тарайды.

Кейбір науастарда прогридиентті (созылмалы) форма дамиды. Бл кезде жедел форма вирусты элиминациясымен аяталмай вирус орталы жйке жйесінде саталады. Бл ауруды прогридиентті (созылмалы) аымына келеді.

ос толынды кене энцефалит. Алиментарлы заымдалуына байланысты ос толынды ст ызбасымен байланысты. ос толынды ызба тн: бірінші 3-5 кн, содан кейін апераксия кезеі 3-8 кнде болады, содан кейін менингоэнцефалит дамиды. Бл форманы аымы атерсіз болады.

Диагностика негізделеді:

- клиникалы

- эпидемиологиялы мліметтер

- лабораторлы

- вирусологиялы

- серологиялы дістер: РСК, РПГА, ИФА, РТГА, жп сарысуда бейтараптау реакция, 2-3 апта интервал аралыында алынады.

Емі. Госпитализациялау міндетті трде жргізіледі. Емі комплексті жне оан кіреді:

- тсектік режим (интоксикация синдромдары кеткенге дейін)

- энцефалитке арсы арнайы донорлы иммуноглобулин, кніне 3-12 мл млшерінде 3 кн ішінде. Ауыр формасында кніне 2 рет 6-12 мл-ден, аралыы 12 саат иммуноглобулинді нерлым ерте енгізу ажет.

Этиотропты терапия. Рибонуклеаза гематоэнцефалитикалы барьер арылы тіп, вирусты кбеюін тежейді. р 4 саат сайын 30 мг дозасында блшы етке физиологиялы сйытыпен (180 мг тулігіне), 4-5 кн уаыт аралыында енгізіледі. Бірінші дозаны Безредко бойынша десенсибилизациядан кейін енгізеді.

Сонымен атар интерферон препараттар олданады:

- реоферон

- лейкинферон жне баса интерферон индукторы:

- амиксил

- циклоферон

Патогенетикалы терапия:

- дезинтоксикациялы

- дегидратациялы

- гормонтерапия

- симптоматикалы терапия

Реконвалесценция кезеінде:

- витамин В тобы

- прозерин

- дибазол

- антигистаминді препараттар

2-3 аптадан кейін температура алыпа келгеннен кейін (ауру) науастар шыарылады. Реконвалесценттерді за уаыт диспансерлеу керек.

Профилактика:

- кенелерден орау

- вакцинация 1-1,5 ай. Тірі жне инактивирленген вакцина -1 мл тері астына кніне 3 рет енгізеді