Эпилептикалық статус және басқа ұстамалы жағдай
Жалпы жайылған ұстамалы талма ауыздың көпіруімен,естің жоғал-уымен,аяқ-қол ұштарының тоника-клоникалы құрысуымен жүреді, жиі-тілді жұту, ретсіз зәр шығару,кейде дефекация болады, соңында айқын тынысты аритмия коматозды жағдаймен ауысады, кейін сопор және ұзақ ұйқыға жалғасады.Талу соңында қарашық максимальды ке-ңейеді,жарыққа реакция болмайды,тері цианозды,сирек ылғалды жә-не талудан кейінгі кома ұйқыға жалғаспайды,есі біртіндеп қалыпына келеді. Көбінде толық амнезия,естің бұзылысы дамып,шұғыл психиа-трлық көмекті қажет етеді. Талуда науқастар денесін жарақаттап, кей- де ауыр жарақат алады.Парциалды ұстамалы талмада -есі сақталады. Көп теген бұлшықеттердің тоника немесе клоникалы құрысуымен жү- реді. Парциалды ұстамасыз талма-әрекеттің эпизодты өзгерісі, науқас қоршаған ортамен байланысын үзеді. Талудың бастамасында аура бо луы мүмкін(иіс,дәм,көру,көрнекті микро және макроскопияны сезіне- ді).Талу уақытында қозғалыс белсенділігінің тежелуі, психомоторлы қозу байқалады.Талудың соңында амнезия бай-қалады. Эпилептика лық статус-қысқа интервал уақытында талу немесе эпилептикалы та лудың созылуымен негізделетін фиксирленген эпилептикалы жағдай. Эпилептикалы статус және жиі қайталанатын талу өмірге қауіп-ті Олар эпилепсиясы бар науқаста және әр түрлі ауруларда байқалады:
· эпилепсияда қолданылатын талуға қарсы препараттарды қолдануды тоқтату ішімдікті қолдану;
· жалпы инфекциялы ауру,жоғары температура аясында ұйқы шақыртатын дәрінің дозасының көп болуы.
· гипертониялы аурумен зардап шегетіндерде ,ішімдікті абстиненцияда энцефалопатияға күдіктің болуы.
Эпилептикалы статусқа байланысты науқас комплексті тексеру жүргізу керек.
Статустың ұстамалы формасы-науқас есін жимайды,немесе естің өзгеруінсіз фокалды қозғалыс белсенділігі байқалады. Ұстамалы формада біріншілік-генерализді, екіншілік-генерализді және фокалды статусты ажыратады.
Біріншілік генерализденген статус- (бірден тоника-клоникалық, тони-калық, миоклоникалық ұстама пайда болады) әсіресе эпилепсияға тән. Емді тоқтат-қанда, интеркуренттік аурудан кейін немесе ішімдікті интоксикация,басқа жедел интоксикациядан кейін. Тыныс алуы аралас сипатта:тоникалық фазада бра-дипноэ немесе апноэ,ал кло-никалық фазада және талудан кейін-көрнекті гипер-пноэ немесе Чейна-Стокс тынысы байқалады. Мұндай патологиялық тыныс фор-маларының қайталануы-талуы қайта-қайта болып, эпилептикалы ста-тусты тереңдетеді. Тыныстың бұзылуы нәтижесі-трахеобронхиалды бұтаққа шырышты немесе көп сұйықтың жиналуы, ол рефлекторлы тыныстың тоқтауына және өлімге әкеледі. Өкпе ісінуі дамы-майды.Ұстама-артериалды гипертензияның бір себебі генерализденген талмада өте тез есі жоғалады, гипоксия,ми перфузиясының ионды өтімділігінің бұзылысынан «зақымды шеңбер» түзіледі. Нәтижесінде бас ми ішілік қысым жоғарылап ми ісінуіне әкеледі.
Екіншілік - генерализденген статус-ұстама белгілі бұлшықеттерден басталады. Симптоматикалық эпилепсияға ұқсас,бірақ мидың ошақты зақымдалуы,ол әр түрлі патология түрлерінен тұрады (ісік,тамыр аномалиялары және т.б.). Эпилептикалық синдром құрылымы- эпилептикалы ошақ локализациясына және эпилептикалы жүйе түзіліміне тәуелді. Фокалды (джексонды) эпилептикалық талма статусы.Тұрақты белгілі бір бұлшықеттердің құрысуы (бет,бір аяқ-қол ұшының құрысуы гемитипті). Мұндай талма формасы мидың ошақты зақымдалуының белгісі. Статустың құрысусыз формасы-ұзақ уақыт құрысусыз талма (аз эпилептикалы талма petit mal) ұзақ естің болмауы-эпилепсияда байқалады.Клиникалық симптоматикасы әр түрлі галлюционалды және қозғалыс белсенділігі баяулайды.
Шұғыл терапияда көрсетілетін шаралар:
· тыныс алуды және қан айналымды қалыпқа келтіру;
· құрысу синдромын басу;
· эпилепсия статусынан пайда болған ағза функциясының бұзылысын коррекциялау.
Эпилептикалық статустың себебін және патогенді терапияны диагно-стикалау,талманы басу, шұғыл шараларды жүргізуді іске асыру керек. Мұндай ретті емес ем және диагностика өмірге өте қауіпті.Бастың, дененің жарақаттануының алдын алу,тыныс жолдарының өтімділігін қалыпқа келтіру өте маңызды шаралар болып табылады. Эпилепти-калық статусты басқанда 2-4 мл 0,5% (10-20 мг) диазепам ерітіндісі (реланиум, седуксен, сибазон) 10мл 0,9% натрия хлорид ерітіндісімен тамыр ішіне енгізеді. Қажетіне қарай диазепамды (седуксен) 5-10 мин кейін 2 мл дозада (10 мг) тамыр ішіне енгізеді.
Эффект болмаса 20% натрий оксибутират ерітіндісін (70мг\кг дене салмағына) тамыр ішіне енгізеді. Бір ампула көлемінде 10 мл 2000 мг натрий оксибутират бар. 5 немесе 10% глюкоза ерітіндісінде. Міндетті ісінуге қарсы терапия фуросемид (лазикс) 20-40 мг жүгізіледі. Егер айтылған препараттармен 20 мин эпилептикалы статус басылмаса азот оттегі тотығымен (2\1) қатынаста ингаляциялық түрде қолданылады. Гексенал және тиопентал натрий әсері жедел тыныс алуды тежеп және артериалды гипотензияға әкеледі,мұндай жағдай ОЖЖ және кардио-тониялық заттарды (барбитурат адреналинмен) қажет етеді. Эпилеп-тикалы статустың барлық кезеңін емдеуде құрысу шақыратын пре-параттарды тағайындау қарсы көрсеткіш болып табылады: камфо-ра, коразол, кардиамин, бимегрид, стрихнин, амидопирин, прозерин.
Истериялық құрысу талмасы. Эмоционалды күштеме, уайымнан, кон-фликті жағдайдан кейін дамиды. Науқастың беті қызарған, терлеген, қозған болады. Көзі жұмулы. Қабақты көтергенде,көз алмасын жоғары көтергенде қарсыласу болады.Қарашықтың жарыққа реакциясы оң. Науқас өз киімін жыртып,ернін тістеп,бетін жаралайды.Тілін тістеп алғанын байқамайды.Шұғыл кө-мек көрсеткенде бөгде адамдарды кіргізуге болмайды. Науқасқа наша-тыр спиртін мұрын арқылы иіскетеді,алдын ала аузын сүлгімен жаба-ды.Кей жағдайда бұлшықетке диазепамды седативті зат ретінде енгізеді.