сатандыру мселелері жнінде тсініктемелер

Азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті

сатандыру мселелері жнінде тсініктемелер

Автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті сатандыру азастан Республикасы кіметіні 1996 жылы 31 азандаы № 1319 аулысымен бекітілген осылай аталатын Ережемен реттеледі.

Міндетті сатандыруды осы трін азастан Республикасыны аумаында тіркелген жне азастан Республикасыны лтты Банкі берген тиісті лицензиясы бар сатандыру йымдары жзеге асыруа ылы.

Сатандыруды крсетілген тріні негізгі масаты жол-клік оиасы (ЖКО) салдарынан автоклік ралыны иесі зиян келтірген шінші тлаларды мліктік мддесін орауды амтамасыз ету болып табылады, яни егер зиян келтіруші з жауапкершілігін сатандыран болса, онда зардап шегушіні шыындары теусіз алмайды.

Осыан байланысты рбір автоклік ралыны иесі оны пайдалана отырып, автоклік жоары ауіп кзі болып табылатындытан, зіні азаматты-ыты жауапкершілігін сатандыруа міндетті.

Ережеге сйкес автоклік ралдарына: жеіл, жк, жк-жолаушы автомобильдері, шаын автобустар, автобустар, троллейбустар, трамвайлар, мотоклік, сондай-а оларды тіркемелері жатады.

Сатандыру сатандырушы (сатандыру йымы) мен сатанушы арасында сатандыру шартын жасау арылы жзеге асырылады.

Сонымен бірге, сатанушы сатандыру шартын жасаысы келген жадайда: сатандырушыда автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті сатандыруды жзеге асыру ыына лтты Банк берген лицензиясыны бар екендігі туралы апаратты; бірінші басшы жне бас бухгалтер ол ойан балансты, аржылы жадайы мен тлем жасау абілеттілігін растайтын аржылы жне зге де есепті; сатандыру шарттарыны жан-жаты тсініктемесін (жоарыда аталан Ережені, сатандыру шартыны жне сатандыру полисіне осымшаларды талаптарын оса аланда, сонымен бірге сатандырушы мен сатанушыны ытары мен міндеттеріне ерекше кіл блу керек, бны тараптар арасында даулы арым-атынастар туындаан кезде маызы бар); сатандыру йымында (сатандыру агентінде) сатандыру йымыны атынан сатандыру шарттарын жасау жніндегі кілеттігін растайтын жатты (сенімхатты) бар екендігі туралы апаратты немесе жаттарды сратуа ылы.

Шартты жасалуы сатанушыа сатандыру полисін ресімдеп беру арылы куландырылады. Сатандыру полисімен бір уаытта сатанушыа клікті райсысына сатандыру полисіні нміріне сйкес келетін нмірі бар, белгіленген лгідегі сатандыру талоны беріледі.

 

Клік ралдарыны тіркемесін сатандыруа атысты олара блек сатандыру полистері жне оан оса талондар берілетінін тсіндіру ажет деп есептейміз.

Сонымен бірге, тжірибе крсеткендей, кбінесе міндетті сатандыру бойынша шарт жасаан кезде жекелеген жадайларда сатандырушы клиентке сатандыру сыйлыаысынан бірге жеілдіктер сынады. Осыан байланысты сатандырушыны бл жеілдіктерді жыл сайын міндетті трде азастан Республикасы лтты Банкімен келісетіндігін сатанушы білуі ажет.

Сатанушылар назарда стауы шін мынаны хабарлаймыз, 01.07.2002 жылы жадай бойынша сатандыру сыйлыаылары жніндегі жеілдіктер мынадай сатандыру йымдарымен келісілген: «ТрансОйл» СК АА - 45 проценттен аспайды, «БТА Иншуренс» СК АА, «Мнай сатандыру компаниясы» АА, «Коммеск-мір» АСК АА, «азашетсатандыру» ЖА, «Алтын-Полис» СК ЖА, «азамыс» ККСК ЖА, «KBS Garant» СК АА - 50 проценттен аспайды.

Сатандыру шартын жасау мерзімдері мен сатандыру сыйлыаыларын тлеу тртібіне келетін болса, міндетті сатандыру шарты бір кнтізбелік жыла (олданылу мерзімі: 1 атардан бастап 31 желтосанды оса аландаы аралыта), ал 1 атардан кейін сатып алынан автоклік ралдары бойынша – сатып алынан кезден бастап 31 желтосан аралыына жасалатынын Сіздерді естеріізге саламыз. Сонымен бірге алдаы жыла сатандыру шарттары жасалып, сатандыру сыйлыаылары аымдаы жылды 1 азанынан бастап 31 желтосаны аралыындаы кезеге (бірден немесе бліп-бліп) тленеді.

1 атардан кейін сатып алынатын автоклік ралдары шін сатандыру сыйлыаысы жылды аяына дейін алан айлара тебе-те блініп тленеді (млшерлері Ережеде кзделген). Мндайда толы емес ай толы деп есептеледі.

Бір жылдан аз мерзімге жасалан сатандыру шарттары бойынша сатандыру сыйлыаысы бірден тленеді.

Сатандыру сыйлыаыларын тлеу мерзімін кешіктіргені шін сатанушыдан рбір кешіктірген кн шін азастан Республикасыны Азаматты кодексінде кзделген млшерде (жалпы блім, 353-бап), біра белгіленген сатандыру сыйлыаысыны жалпы сомасынан аспайтын млшерде сімпл алынады.

Клік ралын апата шыратпай пайдаланан жадайда сатанушыа млшері жоарыда аталан Ережеде кзделген сатандыру сыйлыаысынан жеілдік беріледі.

Сондай-а белгіленген сатандыру сомасыны 50 проценті млшеріндегі жеілдіктер автоклік ралдарын леуметтік амсыздандыру органдары арылы тегін алан азаматтара, клік ралдарын зі жргізе алатын 1 жне 2-топтаы мгедектерге, сондай-а лы Отан соысына атысушылара жне олара теестірілген адамдара беріледі.

Сатандыру жадайы деп сатанушыны иелігіндегі автоклік ралы арылы шінші тлаа зиян келтіргені шін сатанушы жауап беретін оианы айтады. детте, мндай оиа ретінде сатанушыны шартында крсетілген автоклік ралыны атысуымен болан ЖКО танылады. Осыны салдарынан адамдар айтыс болса немесе жараат алса, автоклік ралдары, имараттар, жктер блінсе немесе зге де материалды шыын келтірілсе - бл оиа болып есептеледі.

Сатандыру жадайлары басталан кезде кейде «жол» ымына атысты, яни андай да болмасын белгілі бір жер участогі жол болып санала ма деген даулар туындайды. Осыан байланысты 01.01.1998 жылы олданыса енген азастан Республикасыны жол озалысы ережесіне сйкес клік ралдарыны озалысына арналып ыайлы етіп жасалан жол немесе жер тілігі не тегістелген жасанды рылыс жол болып табылатынын тсіндіре кеткіміз келеді.

Осыан байланысты, егер клік ралыны атысуымен болан оиа автомобиль траыны аумаында, май ю станциясында, техникалы тексеруден ткізу станциясында, йлерді, зауыттарды, фабрикаларды аулаларында жне зге де жабы ауматарда болса, жол-клік оиасы болып табылады, йткені ол клік ралы озалысыны барысында жне оны атысуымен пайда болды (бл тсініктемелерді Жол полициясы басармасы берді).

Сатандыру жадайы басталан кезде сатанушы Ережеде баяндалан талаптарды сатауа тиіс. Атап айтанда, бл жнінде сатандырушыа 3 туліктен кешіктірмей (демалыс жне мереке кндерін есептемегенде) сатандыру жадайы болан орынды, уаытын жне барлы жай-жапсарды (сатанушы, зардап шегуші немесе оларды мрагерлері сатандыру жадайыны басталаны туралы хабарлай алмаса, бл апаратты сатандырушыа Жол полициясы органдары хабарлайды), сондай-а ажет болан жадайларда - баса тиісті ызмет орындарына (ішкі істер жне мемлекеттік рт адаалау органдарына, апат ызметіне, жедел жрдемге жне т.б.) хабарлау керек.

Сонымен атар, сатанушы ммкіндігінше е ыса мерзімде сатандырушыа барлы ажетті жаттарды: зардап шегушіні жазбаша шаым-талабын, ЖКО туралы хаттаманы, сатандыру полисін, оны талонын жне сатандыру жадайы басталуыны жай-жапсары мен шыынны млшерін анытауа ажетті баса да жаттарды сынуа міндетті.

Сатандырушы з кезегінде сатандыру жадайы туралы хабарды аланнан кейін ш кндік мерзімде акт жасауа міндетті. Сонымен бірге, ажет болан жадайларда сатандырушы млікті бліну себептерін, дрежесін жне нын анытау шін тиісті зыретті йымны мамандарын (сарапшыларын) шаыруа міндетті. Мндай жадайда, егер шінші тла (зардап шегуші) сатандырушы сарапшысыны орытындысымен келіспесе, онда ол зіне келтірілген шыынды баалау шін маманды зі тадауа ылы.

Ережеге сйкес сатандыру талаптарында кзделген барлы жаттар болан жадайда сатандырушы сатандыру тлемдерін 7 банктік кннен кешіктірмей жзеге асыруа міндетті, бан сот тртібімен аралатын сатандыру тлемдеріне байланысты даулар кірмейді. Сатандырушы сатандыру тлемдерін уатылы жзеге асырмааны шін сатанушыа рбір кешіктірген кн шін азастан Республикасыны Азаматты кодексінде (жалпы блім) кзделген млшерде сімпл тлейді.

ЖКО салдарынан зардап шегушіге келтірілген зиян шін сатандыру тлемі келтірілген зиянны дрежесіне арай жзеге асырылады, егер шінші адамны мірі мен денсаулыына зиян келтірілсе: айтыс боланда – 600 айлы есептік крсеткіш (АЕК), І топтаы мгедектігіне – 500 АЕК, ІІ топа – 400 АЕК, ІІІ топа – 300 АЕК; жалпы ебек ету абілетінен уаытша айырыланда - рбір емделу кні шін 1.5, біра 200 АЕК-тен аспауы керек; шінші тланы млкіні жойыланы жне блінгені шін – келтірілген шыынны млшерінде, біра 400 АЕК-нен аспауы керек.

Ережеде сондай-а міндетті сатандыру бойынша сатандыру тлемі ерікті сатандыру шарттары бойынша тиесілі тлемдерге арамастан жзеге асырылатыны кзделген, алайда зардап шегушіні барлы сатандырушылардан алан сатандыру тлемдеріні жалпы сомасы наты шыыннан аса алмайды.

Сатандыру тлемі задарда белгіленген шектен асып кеткен жадайларда, зардап шегуші зиян келтірген автоклік ралыны иесіне зияна осымша тем жасау туралы сота тікелей шаым беруге ылы.

Егер міндетті сатандыру туралы за актілерінде немесе шартта басаша кзделмеген болса, азастан Республикасыны Азаматты кодексіне сйкес алашы басталан сатандыру жадайы бойынша сатандыру тлемі жзеге асырылан кезден бастап сатандыру шартыны олданылуы тотатылады.

Сатанушы сатандыру шартыны талаптарын бзан жадайда сатандырушыны сатандыру тлемін жзеге асырудан бас тартуа ыы бар.

Сатандырушы мен сатанушы арасында сатандыру шарты бойынша даулар туындаан жадайда, олар олданылып жрген задара сйкес сот тртібімен шешілетін болады.

Сатанушылара автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті сатандыру мселелері бойынша тсініктеме бере отырып, мына жадайлара назар аудару керек.

«Сатандыру ызметі туралы» азастан Республикасыны Заында автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін сатандыру сатандыруды ерікті трі ретінде де кзделген.

Сатандыруды крсетілген трімен атар міндетті жне ерікті нысандарыны болуы сатанушыларды жиі ателесуіне кеп соады.

Автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті сатандыру бойынша сатандыру сыйлыаыларыны жне сатандыру тлемдеріні млшерін азастан Республикасыны кіметі бекіткен.

Ерікті сатандыру трі бойынша ережелер (талаптар) зірленуде жне тарифтерін (негіздемелеріне сілтеме жасала отырып) сатандыру йымдары белгілейді жне лтты Банкпен келісіледі.

Автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті сатандыру туралы ереже кшіне енген кезден бастап бес жылдан астам уаыт тті.

Тжірибе сатандыруды осы трі бойынша азір олданылып жрген задар базасын жетілдіре тсу ажеттігін крсетіп отыр.

азіргі кезде лтты Банк Автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті сатандыру туралы заны жобасын зірлеуде.

орытындылай келе, бл тсініктемелерді автоклік ралдары иелеріні азаматты-ыты жауапкершілігін міндетті сатандыруды кейбір ережелері, кбінесе жекелеген сатандыру йымдарыны сатандыру шарттарыны талаптарын орындау жніндегі трешілдік жне жнсіз іс-рекеттеріне атысты мселелер бойынша азаматтарды лтты Банкке жиі тініш жасауына байланысты дайындаланын айта кеткен жн.