азіргі азастан мдениеті

2012 жыл крерменге азастанды кинорежиссерлерді жарыраан кинокрсетілімдерімен есте алды. Бір ана «Жаужрек мы бала» неге трады?! Жаалыа толы жылды кейбір орытындылары туралы біз мдениетке тікелей атысы бар, белгілі музыкант жне дирижер Асар Брібаевпен гімелесеуді жн крдік. Мдениетіміз шін маызы зор оиа – бл А. Жбановты жне Л. Хамидиді «Абай» операсын Отстік Тюрингия (Германия) опералы театрыны тарихи сахнасында ойылуы. Опералы жанрдаы аза шыармасы алаш рет Батыс Еуропа сахнасында ойылды. Бл халымызды музыкалы нері лемдік мдениетте абыройлы орын алатынын мойындау. Бл Елбасымыз, лт Кшбасшысы Н.. Назарбаевты «Еуропаа жол» бадарламасын мірге енгізу. Маызы зор іс – тарихи-мдени мрамызды сатау. Кпке млім, 1987 жылы ЮНЕСКО Бас конференциясыны 24 сессиясында «Жібек жолы – сйлесу жолы» лы жібек жолын кешенді зерделеу бойынша халыаралы жобасы малданды.

ткен уаыт ішінде номинацияны жылжыту бойынша р трлі конференциялар, халыаралы экспедициялар, семинарлар ткізілді. азастан, Орталы Азия елдері сияты ЮНЕСКО «лы жібек жолы» номинациясына ерекше ескерткіштерді жылжытуа белсенді атысады. Осы жобаа деген ызыушылы арастыруа Жібек жолыны объектілерін немесе барлыын дниежзілік мра тізіміне енгізу ммкіндігін келді. азіргі тада бізді министрлікпен осы ескерткіштерді сатау бойынша номинациялар мен менеджмент-жоспарларды зірлеу бойынша жмыстар жргізіліп жатыр. Соы жинатарды дайындауды аятау 2013 жылды атарына белгіленген.

Мдениет жне апарат министрлігіні ызметіндегі маызды баыттарды бірі крмелер йымдастыру, ТМД елдерімен р трлі іс-шаралар ткізу арылы тарих жне мдениет ескерткіштерін насихаттау жне жария ету болып табылады. 2012 жылы атардан бастап арашаа дейінгі кезеде Министрлік желісі бойынша 8 халыаралы крмелер ткізілді. Соны ішінде Астана жылында «Астана – Тркі леміні мдени астанасы» шеберінде 3 ірі мдени шара тті. Бл тркі тілдес елдерді «Ару-Арт» азіргі заманы нер галереясында йымдастырылан 9-шы фотосуретшілер кездесуі. Осы іс-шараны шеберінде те ызыты «Жаа мыжылдыты жаа астанасы» атты фотокрмесі тті. Осы кездесуге Астанаа азастанны, ырызстанны, зірбайжанны, Ресейді, Молдавияны, Тркияны, Кипрды ксіби суретшілері, сонымен атар ТЮРКСОЙ халыаралы йымыны кілдері келді. Сонымен атар, 5 ыркйек – 5 азан аралыында Астанада 5-ші биеннале тті (Биеннале (лат. bis — екі рет + annus — жыл) — тркі неріні мсін неріні жылына екі рет тетін деби крме, кинофестиваль немесе музыкалы конкурс. .астеев атындаы Мемлекеттік нер мражайыны залдарында йымдастырылан «Франция маржандары – француз нері жне Ренессанс дуірінен бастап азіргі кезге дейінгі мдениет» атты халыаралы крмесін ерекше атап ту керек. Крмеге Лувр жне Д’Орсэ, Помпиду орталыыны, Франция лтты кітапханасыны, лтты гобелен мануфактуралары, Бове жне Савонри мануфактураларыны, Версаль сарайыны жне т.б Франция мражайларыны 400 астам бірегей шыармалары сынылды.

Мдениетте таы бір баыт бар – бл театр нері. азастанны театр нерін олдау масатында Р Мдениет жне апарат министрлігімен маызды іс-шаралар ткізілді. Наурызда Алматы . шетелдік театр салатарыны атысуымен «азіргі театрдаы дстрлер мен жаалытар» жне «Театрлы сын жне азіргі театр процесіндегі оны рлі» атты ХII Республикалы театр нері айраткерлеріні практикумы тті. Оан азастан театрларыны директорлары, кркемдік жетекшілері жне режиссерлер, Т. Жргенов атындаы аза лтты нер академиясыны оытушылары мен студенттері, азастанны театр айраткерлері одаыны кілдері, М. уезов атындаы дебиет жне нер институтыны ызметкерлері атысты. ыркйекте Оралда Батыс азастан облысыны кімдігімен бірге КСРО Халы ртісі Халы аарманы, КСРО мемлекеттік сыйлытарыны лауреаты, ататы кино жне театр режиссері зірбайжан Ммбетовты 80-жылдыына орай ХХ Республикалы азастанны драма театрларыны фестивалі тті. Сонымен атар, ыркйекте Министрлікті келісімімен Жамбыл облысыны кімдігі «Дебют» республикалы жас режисерлер конкурсын ткізді, ал азанда азастанны халы жазушысы Шерхан Мртазаны проза жне публицистикалы шыармалары бойынша республикалы жабы конкурсы ткізілді.

останайда Мдениет айраткері жазушы Ілияс Омаровты 100-жылдыына арналан Республикалы театр фестивалі тті. Алматыда IV Халыаралы Орта Азия елдеріні театр фестивалі шеберінде жазушы-драматург, Р Мемлекеттік сыйлытарыны лауреаты Дулат Исабековты 70-жылдыына орай «Исабеков лемі» атты Халыаралы театр фестивалі тті. Жалпы, азастанды театрлар шетелде тетін халыаралы іс-шаралара белсенді атысады, солай азастанды кплтты театр нерін насихаттайды. Биылы жылы да бізді театрлар Ресей, Тжікстан, Тркменстан, Тркия жне Корея елдеріндегі фестивалдерге атысты.

Елбасы Нрслтан Назарбаев зіні «леуметтік-экономикалы жаару – азастан дамуыны басты векторы» атты Жолдауында моноалаларды леуметтік-экономикалы дамуына ерекше назар аударады. Осы трыдан министрлікпен республикалы гастрольдік-концерттік йымдарды гастрольдік жоспары зірленді. Ол «Отаным – баыт мекенім» атты жобасыны негізі болды, оны масаты – мдениет саласында мемлекеттік саясатты жзеге асыру, Елбасыны азастан халына Жолдауыны негізгі баыттарын насихаттау, моноалаларды трындарыны рухани ажеттіліктерін амтамасыз ету, нер мен дебиетті лтты жне дниежзілік шыармаларын насихаттау, мдени шараны йымдастыру жне халыты эстетикалы трбиелеу. Осы іс-шараны маыздылыы мен ерекшелігін ескере отырып, оны жзеге асыру шін жетекші республикалы шыармашылы жымдар тартылды.

2012 жылды суірінен бастап республиканы 56 трын пунктілерінде 15 республикалы йымдарды 15 гастрольдер ткізді. 8 моноалаларда отанды фильмдер крсетілді. Бны брі халыта ерекше ызыушылы тудырды, сондытан бл тжірибе келесі жылдары да жаласатын болады.

азіргі тада Министрлікпен жзеге асырылып жатан маызды іс-шараларды бірі халы шыармашылыыны республикалы теледидарды крсетілімі «Ел іші – нер кеніші» атты бадарламасы, бл жаа дарындарды айындау жне талантты, ерекше шыармашлы жымдар мен орындаушыларды олдау, республиканы алаларында, ауданды орталытарында жне облыстарында оларды дамытуа жадай жасау. Халы таланттарын іздеу мамырда басталды. Оан атысу шін дербес жымдар мен орындаушылар 15 – 35 жас арасында шаырылды. з таланттарын крсету ш номинацияда сынылды: «н жне би», «Театр нері жне зіндік жанр», «Бейнелеу жне сндік-олданбалы нері». Ымырасыз жарысуды нтижесінде е здік ансамбльдер мен орындаушылар, сндік-олданбалы нер шеберлері астаналы Конгресс-холл сахнасында кездесті. Конкурсты финалына елімізді р трлі айматарынан ртістер мен шыармашылы жымдар келді. Мндай жобалар мдениетті сатауа, дамытуа жне таратуа сер етеді, жастарды патриотты трбиелеуге олдау крсетеді.

Осы жылы туелсіз азастан р трлі мемлекеттермен дипломатиялы арым-атынастар орнатанына 20-жыл толуын атап тті. Мерекелік оиаларда мдени байланыстар, кршілес жне алыс штел елдерімен арым-атынастар ерекше орын алды. Тамызда Бішкекте ырызстандаы азастанды Мдениет кндеріні ресми ашылуына орай гала-концерт, сонымен атар, бейнелеу неріні крмесі тті. Мнда білхан астеев атындаы Мемлекеттік нер мражайы орларынан суреттер сынылды. Мдени іс-шаралар мен концерттер ырызстанны астанасында ана емес, Талас жне ант алаларында да тті.

Бл жылы дипломатиялы арым-атынастарды 20-жылдыын азастан мен Тркия да атап тті. Кейінгі 20 жылда бізді елдеріміз Мдениет кндерін стті ткізіп келеді, онда екі елді халытары бір біріні тарихы мен нерін танып білуде. Биылы жылы азастан мен Тркия елдеріні Мдениет кндері Стамбулда тті. 10 — 12 азан аралыында тркі крермені аза неріні ататы шеберлеріні шыармашылыымен тамсана алды. 10 азанда «Ежелгі кшпенділер алтыны жне азастанны зергерлік нері» крмесіні ашылуы болды, 12 азанда азастанны нер шеберлеріні шыармашылы концерті тті. 2012 жылды 9 азанында Мскеуде Ресейді лкен театрында Ынтыматасты туралы келісімге ол ойанына 20-жыл толуына орай Мерекелік концерті тті. Концертке екі елді басшылары атысты. р трлі жанрда ткен гала-концерт азастан мен Ресейді халы бірге келе жатандыын жне ызметті барлы салаларында зара стті бірге рекет ететінін растайды.

9 -11 ыркйегі аралыында Астанада азастан Республикасындаы Въетнам Социалистік Республикасыны мдениеті кндері тті. Оларды салтанатты ашылуында Бейбітшілік жне келісім сарайында Куан Хо билері мен ндері сынылды. Бл Солтстік Въетнамны Кинь Бак халы ндері. Куан Хо ндері 2009 жылы ЮНЕСКО материалды емес мдени мрасы болып танылды. 20 арашада Астанада азастандаы Ланкиялы мдениет кндері тті. Бл іс-шара азастан Республикасы мен Шри-Ланка Демократиялы Социалистік Республикасы арасында дипломатиялы арым-атынастарды орнатуа арналан.

азастанда 2005 жылдан бастап Р Мдениет жне апарат министрлігімен Астана кніне орай жыл сайын ткізіліп келетін «Опералия» халыаралы фестивалі тті. Астанада тетін мдениет саласындаы е ірі ауымды акцияларды бірі. «Опералия» фестиваліні арасында Астана онатары мен трындары лемні е здік театрларыны ататы опера нерімен жне орындаушыларымен танысу ммкіндігін алды. азіргі жылы фестиваль е жоары дегейдегі ртістерді жинады. «лемдік балет жлдыздары» гала-концертіні бадарламасында йгілі бишілер Арионель Варгас (Англия), Дерек Данн, Мария Ковроски, Аск ля Кур Расмуссен (АШ), Ма Сяньдон, Чжан Синьлю (ытай лтты балеті), Хуан Кая, Шига Якуе (Жапония), лкен театр орындаушылары Екатерина Крысанова, Владислав Лантратов (Ресей), сонымен атар К.Бйсейітова атындаы лтты опера жне балет театрыны орындаушылары Мадина Басбаева, Таир Гатауов атысты. Сондай-а, Астана мен Алматыда итальянды Еуропаны алдыы атардаы театрларыны орындаушылары Джузеппе Варано мен Сильвии Далла Бенеттаны атысуымен «лемдік опера жлдыздары» гала-концерті тті.

Маусымда Астана орыт атындаы тркітілдес елдерді дстрлі орындаушыларыны нері фестиваліні онатары мен атысушыларын абылдады. Ол ш номинация бойынша тті: обыз, рлеу жне таяпен ойнайтын аспаптар. Оны негізгі масаты – тркітілдес халытарды орта мрасы ретінде орытты музыкалы мрасын сатау. Біз елімізде обыз дстрлі мектебін дамытымыз, дарынды жастарды айындаымыз жне олара з шеберліктерін жетілдіруге ммкіндік бергіміз келеді. ыркйекті ортасында К. Бйсейітова атындаы лтты опера жне балет театрында «Астана – тркі леміні мдени ордасы -2012» жылы шеберінде «лы дала уені» халыаралы дстрлі орындаушылар фестивалі тті. Оны масаты – аза жне баса тркітілдес халытарды музыкалы мдениетіні ралуандылыын крсету, аза лтты музыкасын тркі неріні бір блігі ретінде дамыту жне насихаттау. Фестивальдерден баса бізде ызыты байаулар да тті. Сонымен, азанда Астана . Р Мдениет жне апарат министрлігіні жне азИ олдауымен IV Халыаралы скрипкашылар байауы тті. Байауды масаттары мен міндеттері азастан композиторларыны шыармаларын кпшілікке тарату, музыканттарды ксіптік шеберліктерін жетілдіру, дарынды скрипкашыларды анытау жне елді мдени имиджін жоарылату сияты кптеген аспектілерден трады. Ал ыркйекте Алматыда VI Халыаралы Бибігл Тлегенова вокалистеріні байауы тті. Оан 45 жас орындаушы ырызстаннан, збекстаннан, Украинадан, Литвадан, Ресей Федерациясынан жне Болгариядан атысты. Астанада 5 желтосанда «Туелсіздік толауы» ІІІ Республикалы байауы теді. Оны негізгі масаты – маызды драмалы жне музыкалы шыармаларды жазуа жрдемдесу, отанды авторларды олдау, республикалы театрларды репертуарларын жне концерттік йымдарды азіргі заман талаптарына жауап беретін жаа шыармалармен толытыру, мдениет саласында мемлекеттік саясатты жзеге асыру.

нерді е йгілі трі, сіресе жастар арасында, – кино. Министрлікті стратегиялы жоспарына сйкес, осы саладаы іс-шаралар бізді кинематографымызды бсекеге абілеттілігін жоарылатуа баытталан. Стратегиялы баыттарды дамытуды масаттары, біріншіден, «Мдени мра» лтты стратегиялы жобасын одан рі жзеге асыру, жне, екіншіден, елді жне шетелде отанды мдениетті жария ету болып табылады. Мемлекеттік тапсырманы шеберінде р трлі жанр мен трдегі фильмдер шыарылады. Фильмдерді негізгі таырыпты баыты кино ралдарымен азастанны тарихын, оны азіргі мірін крсету. Бізді кинематографистер алдарына ке крермендік аудиторияны ызыушылытарына жауап беретін жоары кркемдік фильмдерді ояды. Министрлікпен, сондай-а, азастан кинематографистері одаыны ызметіне олдау крсетіледі.

азіргі тада азастанды фильмдерге деген сраныс жоары. рине, бл осы жылдаы елімізді мдени мірі туралы толы бейне емес. Мен оларды кбісіне тоталмаймын, себебі оларды барлыы БА кеінен жарыа шыты. Осындай ралуандылыта р адам зіне бір жаын дниені тапты деген сенімдеміз, келесі жылы азастандытарды жаа жобалармен уантуа тырысамыз.