Сапалы және табысты оқыту жайында қорытынды қалыптастыру

Оқытудың сапасын екі тәсіларқылы анықтауға болады. Біріншісі, бағалау оқу қызметінің нәтижесіне байланысты болмай, мұғалімнің іс-әрекетінің тәжірибе талаптарына сәйкестігін, яғни – мұғалім жұмысының тиімділігін, оқушылармен өзара

байланысының сипаты мен жиілігін анықтау мақсатында жүргізіледі. Оқыту сапасын бағалаудағы екіншітәсіл жай ғана кәсіби міндеттерді жауапкершілікпен орындағаннан гөрі, көбірек күш-жігерді талап ететін сапалы әрі табысты оқытуға ерекше көңіл бөледі.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде Екінші деңгей бағдарламасы:

1) оқыту мен зерттеуге ынта жігерін салып, белсенді жұмыс істейтін және оқушыларға

қамқорлық көрсете отырып, ықпал ететін және бағдар беретін мұғалімдерді;

болатын мұғалімдердідаярлауға бағытталған. Аталған проблеманы шешу мақсатында ХХІ ғасыр дағдылары жүйесі мұғалімдер арасындағы ынтымақтастық аясын кеңейтуді көздейді. Ол жағдайда мұғалімдер бірлесіп

жұмыс істеп, инновациялық, тиімді идеялармен алмаса алады, сол арқылы күнделікті қызметте қолданатын оқыту мен оқудағы тәсілдердің ықпалын күшейте түседі. Дегенмен идеялар сыныпта шын мәнінде іске асырылуы үшін саяси ниет пен әкімшілік басшылықтың тарапынан болатын шектеулерді еңсерудің өзі үлкен міндет екенін ұмытпау қажет. Мұғалімдердің көпшілігіне сын тұрғысынан ойлаудың маңызды әрі тиімді екенін ұғындырудың қажеті жоқ, бұған олардың көздері әлдеқашан жеткен. Мұғалімнің біліктілігін арттыруЕкінші деңгей бағдарламасы әлемдік білім беру тәжірибесінде орын алған мұғалімді мектептерге инновациялық қызметті «жеткізуші» деп қабылдайтын пікірмен астасады, оған оқушылардың бойында қалыптастыратын дағдыларға қойылатын талаптардың да түбегейлі өзгеруі себеп болып отыр. Бұл тәсіл тиімді емес, әрі оның оқыту мен оқуда орнықты өзгерістердің орын алуына ықпал ететіндігіне сенім шамалы (Desimone et al., 2002; Оpfer and Pedder, 2010). Заманауи зерттеушілер (Sinek, 2009) перспективті идеялар мен инновациялық тәсілдерді игерген көшбасшы мұғалімдер мұғалімдер тәжірибесін өзгертуге ықпал етуге үнемі күші жете бермейтіндігін атап көрсетуде, өйткені олар әдетте өзінен «Өзгеріс не үшін қажет?» деп сұрамайды. Тренерлер мен мұғалімдерге арналған Екінші деңгей бағдарламасы сұрақтардың ретін өзгерту арқылы қалыптасқан тәртіпті өзгертпек: бірінші – «Неге?» тек содан кейін

ғана – «Не?». Екінші деңгей бағдарламасы мұғалімдер тәжірибесіне өзгеріс енгізу қажеттігін алға тартады, ол өзгерістер жастарға ХХІ ғасырда табысқа жету үшін қажетті білім және дағдылармен үйлесуге тиісті. Инновацияларды енгізген кезде білім беру саласының басшылары оның түбегейлілік,өзектілік, айқындаушылық сипатына, бүкіл білім беру жүйесін өзгерте алатындығына сеніп,негізінен «Нені енгізу қажет» мәселесіне басымдық береді. Бұл сұрақтың жауабы ретінде қалыптастырушы бағалауды енгізуді, шағын жинақталған сыныптарды ашуды, оқытудың,атап айтқанда бүкіл әлемде тиімді қолданылып жүрген оқытудың заманауи тәсілдерінқолдануды атауға болады. Екінші деңгей бағдарламасы өзінің мазмұнын сұрақтарды төмендегі ретпен қою арқылы құрылымдай отырып, өзгеше тәсілге негізделген: Неліктен біз біздің оқыту тәсілдерімізді өзгертуге тиіспіз, содан кейін мәселені шешуге бағытталып: Біз бұны қалайістейміз, тек со-дан кейін ғана – Біз сыныпта неістеуіміз керек? деген сұрақты алға тартады. Бұл тәсіл өзінің табыстылығын дәлелдеп, Apple сияқты ірі трансұлттық компаниялар (Sinek, 2009), сондай-ақ білім беру саласындағы әлемдік көшбасшылар тарапынан қолдау тауып отыр (Darling-Hammond, 2006; Timperley 2009, Schleicher 2012, MacBeath, 2012). Ұлыбританияда жүргізілген Үздіксіз кәсіби дамудың көлемді зерттеуінде Опфер мен Педдер (2010) мұғалімдердің кәсіби оқуына септігін тигізетін және оқушылардың оқудағы нәтижелерін арттыратын алты факторды анықтады (3-сурет).

Екінші деңгей бағдарламасының түйінді тақырыптары – коучинг пен тәлімгерлік(mentoring), олардың көмегімен мұғалімдер әріптестерін оқытады және мектеп жағдайында оқыту мен оқуға өзгеріс енгізеді.

Екінші деңгей бағдарламасының авторлары ұсынып отырған оқытуды басқару мен көшбасшылық тұжырымдамасы мұғалімдердің пайдаға асырылмаған зор әлеуеті бар, оларды өзгеріс енгізу тәжірибесіне, бірлескен кәсіби білім құруларына көмектесетін қолдау көрсетілген жағдайда ғана көруге болады деген ұстанымға негізделеді. Бұл тұжырымдама педагогикалық жүйе сәтті болу үшін оқыту мектептің барлық деңгейінде қатар жүру ке-

рек, яғни оқыту оқушыларды, студенттерді, мұғалімдерді және де мектеп жүйесінде жұмыс істейтін қосымша қызметкерлерді түгел қамту керек деген көзқарасқа сүйенеді (MacBeath etal., 2006). Екінші деңгей бағдарламасы аясында оқытудағы көшбасшылық тұжырымдамасы Дэвид Фрост пен Кембридж университеті қолдау көрсеткен Хертс Кэм Нетворк желісі және «Мұ.алім көшбасшылығы» халықаралық жобасы аясындағы қызметке негіз болған мұғалімнің көшбасшылығын дамыту жөніндегі жұмыспен тығыз байланысты болып келеді.Көшбасшылық дегеніміз не?