тапсырма. Даталарды орындарына орналастыр.

Абай.

 

Ана тілінде еркін сйлеп, шын жрегімен рметтесе ана згелерге ана тіліді рметтете аласы.

А.Байтрсынов

Тілсіз лт, тілінен айрылан лт дниеде лт болып жасай алмайды, лт риды.лтты лт болуы шін бірінші шарт- тілі болу.лтты тілі кеми бастауы лтты ри бастаанын крсетеді.

М.Жмабаев.

 

ЖАТТАРДЫ ТОПТАСТЫРУ

“жат” (Документ) – латын тілінде “кулік”, “длелдеу тсілі” деген маына береді. Дадылы олданыста оны негізгі ш маынасы бар: 1) андай да бір фактіні не бір нрсеге деген ыты (мысалы, жол жруге деген) растайтын іс аазы; 2) жеке басты ресми трде куландыратын жат (тлжат); 3) бір нрсе туралы жазбаша кулік (мысалы, ескі грамоталар).

Ксіпорынды басару – мліметтерді абылдап алу жне деу, шешім абылдап, оны орындау сияты белгілі бір дрежедегі апаратты процесс болып табылады. Дрыс шешім абылдау шін толы жедел жне аиат мліметтер керек болады. жат апаратты осы талабына жауап беруі тиіс.

Ксіпорынны не йымны жаттары белгілі бір мдени-тарихи ндылыа ие, мемлекеттік мраат орыны блігі болып табылады, сондытан олар мемлекеттік мрааттара тапсырылуы тиіс.

жаттарды топтастыру – оларды састытары мен айырмашылытары бойынша блу болып табылады.

Белгілеу тсіліне арай жаттар жазба, графикалы, акустикалы (фото, кино, бейнежаттар) болып блінеді.

Мазмнына арай – йымды-кімдік, аржы-есеп, жабдытау-ткізу жаттары болып блінеді.

Атауына арай кптеген трге (жанра) блінеді: ережелер, бйрытар, хаттамалар, жарылар, арыздар, хаттар т.б.

Толтыру орнына арай жаттар ішкі жне сырты (кіріс жне шыыс) болып блінеді.

Орындалу мерзімі бойынша жаттар жедел жне жедел емес (жай) болып блінеді.

Шыу тегіне арай жаттар ызметтік жне ресми-жекелік (атаулы) болып блінеді.

Жариялылы дрежесіне арай жаттар арапайым, кнделікті ызметте олдану шін жне пия болып блінеді.

Задылы кшіне арай шын жне жалан жаттар болып блінеді.

Жасалу сатысына арай тпнса (бірінші данасы) жне кшірме жаттар болып блінеді. Кшірмені зі отпуск –шыыс жатыны толы кшірмесі, выписка –жатты бір блігіні кшірмесі жне дубликат – жатты жоаланда берілетін екінші нсасы болып блінеді.

 

Мтінге арналан сздік

жат – документ

кулік - свидетельство

длелдеу тсілі – способ доказательство

деген маына береді – означает

дадылы олданыста – обычном употреблении

негізгі ш маынасы бар – имеет три основных значения

андай да бір факті – какой-нибудь факт

не бір нрсеге деген ыты – или право на что-нибудь

растайтын – подтверждающая

іс аазы – деловая бумага

жеке басты ресми трде куландыратын - то, что официально удостоверяет

личность предъявителя

тлжат – паспорт

бір нрсе туралы – о чем-нибудь

жазбаша кулік – письменное свидетельство

ескі грамоталар – древние грамоты

ксіпорынды басару – управление предприятием

мліметтерді абылдап алу жне деу – получение и обработка информации

шешім абылдап, оны орындау – принятие решения и его исполнение

белгілі бір дрежедегі – в значительной степени

апаратты процесс – информационный процесс

дрыс шешім абылдау шін – для выработки верного решения

толы – полная

жедел жне аиат мліметтер – оперативная и достоверная информация

керек болады – требуется

жатты сапасы – качество документа

ксіпорынны не йымны жаттары – документы предприятия и организации

белгілі бір мдени-тарихи ндылыа ие – представляют определенную

культурно-историческую ценность

мемлекеттік мраат оры – архивный фонд государства

блігі болып табылады – являются частью

мемлекеттік мрааттара тапсырылуы тиіс – подлежат сдаче в государственные архивы

састытары мен айырмашылытары бойынша – по признакам сходства и

различия


Ресми іс ааздары атаулары

 

анытама – справка

шаым – жалоба

бйры – приказ

жары – указ

жарлы –устав

за –закон

ереже –положение

келісім – соглашение

шарт – договор

кепілхат – гарантийное письмо

олдаухат – ходатайство

олхат – расписка

мінездеме – характеристика

мірбаян - автобиография

 

тініш – заявление

сенімхат – доверенность

тсіндірме хат – обьяснительная записка

хабарлама – сообщение

хаттама – протокол

шаырухат – пригласительное письмо

шешім – решение

ілеспехат – сопроводительное письмо

іскери хат – деловое письмо

іс параы – личный листок


 

1-жаттыу. Тмендегі сратара жауап берііз

 

1. “жат”– латын тілінде андай маына береді?

2. Дадылы олданыста жатты неше маынасы бар? Атап берііз. Ксіпорынды басару андай процесс болып табылады?

3. Дрыс шешім абылдау шін андай мліметтер керек болады?

4. Ксіпорынны не йымны жаттары не себепті мемлекеттік мрааттара тапсырылуы тиіс?

5. жаттарды топтастыру дегеніміз не?

6. Белгілеу тсіліне арай жаттар алай блінеді?

7. Мазмнына арай жаттар алай блінеді?

8. Атауына арай жаттар андай трлерге блінеді?

9. Толтыру орнына арай жаттар алай блінеді?

10. Орындалу мерзімі бойынша жаттар алай болып блінеді?

11. Шыу тегіне арай жаттар алай болып блінеді?

12. Жариялылы дрежесіне арай жаттар алай болып блінеді?

13. Задылы кшіне арай жаттар алай болып блінеді?

14. Жасалу сатысына арай жаттар алай болып блінеді?

15. Кшірме жаттар іштей алай болып блінеді?

 

2-жаттыу. Сздер мен сз тіркестеріні аза жне орыс тілдеріндегі баламаларын сйкестендірііз.

Іс жргізу Ксіпорынды басару Ішкі жаттар йымны атауы Жазба жаттар Жедел жат ызметтік жаттар Жары пия жат Ресми-жекелік жат Жеке тла Апарат Ресми Информация Служебные документы Секретный документ Наименование организации Официальный Управление предприятием Физическое лицо официально-личные документы делопроизводство письменные документы устав внутренние документы срочный документ

 

 

3-жаттыу. Берілген сйлемдерді рамындаы сздерді орын тртібіне арай дрыс орналастырыыз.

жаттарда мемлекеттік белгіленеді рылым. Іс жргізу жаттары болып табылады істі белгілеуді тсілі. жаттар арасындаы зады жне жеке тлалар ызмет етеді атынастар шін. Зады кші бар ебек тартыстарын шешуде мліметтер андай да бір фактіні ызмет етеді длелі ретінде.

 

4-жаттыу. Орыс тіліне аударыыз.

жаттарды топтастыру – оларды састытары мен айырмашылытары бойынша блу болып табылады.

Белгілеу тсіліне арай жаттар жазба, графикалы, акустикалы (фото, кино, бейнежаттар) болып блінеді.

Мазмнына арай – йымды-кімдік, аржы-есеп, жабдытау-ткізу жаттары болып блінеді.

Атауына арай кптеген трге (жанра) блінеді: ережелер, бйрытар, хаттамалар, жарылар, арыздар, хаттар т.б.

Толтыру орнына арай жаттар ішкі жне сырты (кіріс жне шыыс) болып блінеді.

Орындалу мерзімі бойынша жаттар жедел жне жедел емес (жай) болып блінеді.

 

5-жаттыу. Сз формаларыны тиістісін тадап алып, жашаны ашыыз

Басаруды ралы ретінде жаттар жоспарлауда, (аржыландыруды, аржыландыруда, аржыландырумен, аржыландырудан) несие беруде олданылады. (жаттарды, жаттарда, жаттары, жаттарым) мемлекеттік рылым белгіленеді. жаттарды ажетті жне жеткілікті млшерде болуы наты (жмыспен, жмыса, жмыстан, жмысын, жмысыны) кп уаыт блуге ммкіндік береді. йымды басарудаы жазба жаттарды йлесімді (жйелі, жйесіні, жйесі, жйесін, жйелерін) бірте-бірте алыптасады. Саталу (мерзімімен, мерзімінде, мерзіміне, мерзімін, мерзіммен) арай жаттар 10 (жылмен, жылда, жылдан, жылыны, жыла) жоары траты мерзімге саталатын жне 10 (жылмен, жылда, жылдан, жылыны, жыла) дейін уаытша саталатын жаттар болып блінеді.

 

 

ЖАРЫ

Мемлекет заына сйкес жары мен рылтай шарты рылтай жаттары болып танылады.

Жары немесе рылтай шарты фирманы айындаушы жаттары ретінде міндетті нотариалды куландыруды талап етеді. Онсыз олар зады деп танылмайды.

Екі жат та мазмндары сйкестендіріліп, мият делуі тиіс. Олар банктер, салы, трелік сот, за жне рсат ааз беруші йымдар тарапынан ата тексеруден теді. Таы бір ескертетін жай, жарыда жазыланнан баса нрселермен айналысыыз келсе, жарыны ауыстырып, айта тіркеуден туге тура келеді.

Жары - йымны, мекемені, ксіпорынны жне жеке адамдарды ызметін, сондай-а, оларды баса мекемелермен, жеке адамдармен арым-атынасын реттейтін, жеке тлалар мен зады тлаларды ытарын жне міндеттерін белгілейтін ережелер жинаы. Жарыны мемлекеттік кімет жне басару органдары бекітеді, ал оамды йымдарды жарыларын рылтайшылар жиналысы абылдайды жне бекітеді.

Жарыны деректемелері:

- мекемені (ксіпорынны, йымны) атауы;

- жатты трі;

- индексі, кні, жасалан грифі;

- мтіні;

- ксіпорын басшысыны олы;

Мтінні рылымы тмендегідей тртіппен жазылады:

- жалпы ережелер;

- негізгі міндеттер;

- атаратын ызметі;

- ытары мен міндеттері;

- басшылы;

- арым-атынас, байланыс;

- ндірістік-шаруашылы ызмет;

- Млік жне ралдар;

- ызметті баылау, тексеру, жргізу;

- айта ру жне жою.

За жаттары: жары, ереже, тжырымдама, кодекс рылымы, ажетті деректемелер, олданылатын тілдік ралдары жаынан бір-біріне сас келеді.

Мтінге арналан сздік

 


рылтай жаттары – учредительные документы

жары – устав

рылтай шарты – учредительный договор

танылады - признаются

айындаушы жаттары ретінде – как опеределяющие документы

міндетті нотариалды куландыру – обязательное нотариальное удостоверение

талап етеді – требуют

онсыз – без чего

зады деп танылмайды – считаются недействительными

мазмн – содержание

мият делуі тиіс – должны быть тщательно отработаны

салы – налог

трелік сот – арбитраж

рсат ааз беруші йым – лицензирующая организация

ата – пристально

айта тіркеу - перерегистрация

мекеме – учреждения

арым-атынас – общение

реттейтін – регулирующий

жеке тла – физическое лицо

зады тла – физическое лицо

ы – право

міндет – обязанность

ережелер жинаы – свод правил

басару – управление

кімет - власть

бекітеді – утверждают

оамды йым – общественная организация

деректеме – реквизит

мекемені атауы – наименование учреждения

жатты трі – вид документа

мтін - текст

ксіпорын басшысы – руководитель предприятия

мтінні рылымы – структура текста

тртіп – порядок

жалпы ережелер – общие положения

басшылы - начальство

байланыс - связь

ндірістік-шаруашылы ызмет – производственно-хозяйственная деятельность

млік – имущество

рал - средство

айта ру – реорганизация

тжырымдама – концепция

тілдік ралдар – языковые средства


 

1-жаттыу. Тмендегі сратара жауап берііз

1. Мемлекет заына сйкес андай жаттар рылтай жаттары болып танылады?

2. Жары немесе рылтай шарты фирманы айындаушы жаттары ретінде нені талап етеді?

3. андай жаттар банктер, салы, трелік сот, за жне рсат ааз беруші йымдар тарапынан ата тексеруден теді?

4. Жарыда жазыланнан баса нрселермен айналысу шін не істеуге тура келеді?

5. андай жат жары деп аталады? Жарыны кімдер бекітеді?

6. Жарыны кімдер абылдайды жне бекітеді?

7. Жарыны деректемелерін атаыз.

8. андай за жаттары деректемелер мен олданылатын тілдік ралдары жаынан бір-біріне сас келеді?

 

2-жаттыу. Сз формаларыны тиістісін тадап алып, жашаны ашыыз

Мемлекет заына сйкес жары мен рылтай шарты рылтай (жаттара, жаттармен, жаттары, жатарыны, жаттарда) болып танылады. Жары немесе рылтай шарты фирманы айындаушы жаттары (ретімен, ретін, ретіне, ретінде, ретіні) міндетті нотариалды куландыруды талап етеді. Онсыз олар (зады, засыз, замен, заа, заы) деп танылмайды. Екі жат та мазмндары сйкестендіріліп, мият (делумен, делуі, делуді, делуде, делуі) тиіс. Олар банктер, салы, трелік сот, за жне рсат ааз беруші йымдар (тарапымен, тарапы, тарапта, тарапынан, тарапты) ата тексеруден теді. Жары - йымны, мекемені, ксіпорынны жне жеке адамдарды (ызметім, ызметке, ызметте, ызметін, ызметі) реттейтін ережелер жинаы.

3-жаттыу. аза тіліне аударыыз

Законодательством страны в качестве учредительных документов признаются устав и учредительный договор. Устав и учредительный договор как определяющие документы фирмы, ее «конституция» требуют обязательного нотариального удостоверения, без чего они считаются недействительными. Оба документа должны быть содержательно согласованы и тщательно отработаны. Они будут пристально и не раз изучаться в банках, налоговыми, арбитражными, юридическими и лицензирующими организациями. Кроме того, если вам захочется заняться чем-либо, кроме записанного в уставе, придется менять устав и проходить перерегистрацию.

 

4-жаттыу. Екі баанадан сз тіркестерін растырыыз

заа рылтай айындаушы нотариалды талап трелік рсат ата айта жеке ережелер басару оамды рылтайшылар мекемені жатты ксіпорын басшыны мтінні жалпы негізгі атаратын ызметті айта тілдік басшыны   жинаы органы жиналысы етеді йымдар жиналысы атауы басшысы олы рылымы ызметі баылау ралдар ру сот міндеттер ааз тіркеу куландыру ережелер тексеру шарты деректемелері жаттар тла трі

 

5-жаттыу. Орыс тіліне аударыыз

Зады йым, мекеме зады йым болып табылады, мекеме з ызметінде азіргі олданылып жрген задарды, азастан Республикасыны Конституциясын, нормативті актілерді басшылыа алады, з зіреті шеберінде, мекемені атауы, мекемені мрі, мекемені траа басарады, йымны жоары органы – жалпы жиналыс, мекеме ажет деп табылан жадайда айта рылады жне жойылады, зады тла, жеке млкі, млік жне ралдар, баылау мен адаалау, ндірістік-шаруашылы ызмет, осы за.

6-жаттыу. Сздерді жігін ажыратып, сйлем санын крсетііз.

Жарыйымнымекеменіксіпорынныжнежекеадамдардыызметінсондайаолардыбасамекемелерменжекеадамдарменарыматынасынреттейтінжекетлалармензадытлалардыытарынжнеміндеттерінбелгілейтінережелержинаыжарынымемлекеттіккіметжнебасаруоргандарыбекітедіалоамдыйымдардыжарыларынрылтайшыларжиналысыабылдайдыжнебекітедіжарыныдеректемелерінемекеменіатауыжаттытрімтініксіпорынбасшысыныолымтіннірылымытмендегідейтртіппенжазыладыжалпыережелернегізгіміндеттератаратынызметіытарыменміндеттерібасшылыарыматынасбайланысмлікжнералдарызметтібаылаутексеружргізуайтаружнежоюзажаттарыжарыережетжырымдамакодексрылымыажеттідеректемелеролданылатынтілдікралдарыжаынанбірбірінесаскеледі.

 

7-жаттыу. Екі баанадаы сздер мен сз тіркестеріні орыс жне аза тілдеріндегі баламаларын сйкестендірііз.

 

рылтай жаттары жары рылтай шарты танылады айындаушы жаттары ретінде міндетті нотариалды куландыру талап етеді онсыз зады деп танылмайды мазмн мият делуі тиіс салы трелік сот рсат ааз беруші йым ата айта тіркеу мекеме арым-атынас реттейтін жеке тла зады тла ы міндет ережелер жинаы басару кімет оамды йым деректеме   считаются недействительными налог требуют лицензирующая организация физическое лицо перерегистрация учредительные документы предприятие общественная организация реквизит власть управление регулирующий право физическое лицо обязанность должны быть тщательно отработаны свод правил пристально устав признаются обязательное нотариальное удостоверение учредительный договор как опеределяющие документы без чего содержание арбитраж общение

 

8-жаттыу. Берілген сз тіркестерін оыыз. Оларды андай сз таптарыны тіркесуі арылы жасалып транын анытаыз, олара сратар ойыыз

 

лгі: мемлекеттік (андай?) тіркеу (не?)

 

Туан жер (родная земля), тіл тигізу (оскорбить человека), салматы кісі (уравновешенный человек), лт саясаты (национальная политика), слем беру (приветствовать), ыты жаттар (правовые документы), арыз жазу (написать заявлению), айта тіркеу (перерегистрация), жалпы ережелер (общие положения), зады тлалар (юридические лица), іс жргізу (делопроизводство), Азаматты Кодекс (Гражданский Кодекс), шартты мтіні (текст договора).

 

 

МІРБАЯН

мірбаян – жеке адамны мір жолы хронологиялы тртіпте ысаша жазылан ресми жат. мірбаян детте оуа тсу, жаа ызметке тру кезінде жазылады.

Міндетті мліметтер:

1. жатты аты (мірбаян)

2. Аты-жні, тегі, туан жылы, айы, кні, туан жері

3. лты

4. Білімі, оыан оу орындары

5. оамды-саяси ызметі

6. Ата-анасы, жбайы, балалары туралы млімет

7. азіргі жмысы, мекенжайы

Негізгі сздік

лт - национальность

білім - образование

жоары білім - высшее образование

орта білім - среднее образование

ата-ана – родители

йленгенмін – женат

йленбегенмін – не женат

ажырасанмын – разведен

отбасы – семья

скери ызметке міндеттімін - обязан к воинской службе

скери ызметті теу –выполнять воинскую службу

тудым – родился

оыдым – учился

тстім – поступил

бітірдім – окончил, закончил

ауыстым – перевелся

мірбаян –автобиография

міріне атысты мліметтер – собственное жизнеописание

хронологиялы тртіппен – в хронологической последовательности

растырады – составляет

типтік лгі – типовой формуляр

масатына байланысты – в зависимости от назначения

детте – обычно

жатты атауы – название документа

авторды аты-жні – отчество и фамилия автора

туан жері мен туан жылы, айы, кні – дата и место рождения

білімі мен мамандыы – образование и специальность

ызметіне атысты мліметтер – трудовая деятельность

марапаттаулар мен алан мадатаулары - награды и поощрения

отбасы жадайы мен отбасы рамы – семейное положение и состав семьи

йіні мекен-жайы мен телефоны – домашний адрес и телефон

толтырылан кні мен жеке олы – дата и личная подпись

1-жаттыу. Тмендегі сратара жауап берііз

1. андай жат мірбаян деп аталады?

2. мірбаянны типтік лгісі бар ма?

3. Масатына байланысты мірбаян андай нсада болуы ммкін?

4. детте мірбаянда андай мліметтер крсетіледі?

 

2-жаттыу. Берілген сздер мен сз тіркестерінен айда? деген сраа жауап беретін сз формасын жасаыз.

останай аласы, Наурызым ауданы, Алматы, Петропавловск, азастан Республикасы, А. Байтрсынов атындаы останай мемлекеттік университеті, Ауыл шаруашылы департаменті, ылыми-жобалау институты, «Даяна» сн йі, ызылорда облысы, Ресей Федерациясы, жмысы, сырт, іш, кімшілік, Астана.

 

3-жаттыу. Сз формаларыны тиістісін тадап алып, жашаны ашыыз.

мірбаян – жеке (адамны,адама, адаммен, адамда) мір жолы хронологиялы (тртіпке, тртіпте, тртібі, тртіпсіз, тртіптен) ысаша жазылан ресми жат. мірбаян детте (оудан, оумен, оуа, оуды, оуда) тсу, жаа ызметке тру (кезімен, кезінде, кезінен, кезін, кезіні) жазылады. Ол таза ааза (олдан, ола, олы, олмен, олын, олды) жазылады. (мірбаяна, мірбаянды, мірбаянны, мірбаяны, мірбаянда) мазмны авторды мір жолын, іскерлік (асиеттеріні, асиеттерімен, асиеттерінде, асиеттерін, асиетім) жан-жаты баяндап беруге тиіс.

 

4-жаттыу. Тмендегі стеулерді атыстырып, сйлем растырыыз.

Жоары, тменнен, за, мейлінше, керісінше, здік-созды, сті-стіне, шапша, балаша, дейі, жорта, клбедеп, зынды-ысалы, кп-кптен, соншалы, тікелей, лажсыздан, былтыр, жаздай, аса, жазытрым, азантай, олма-ол, басынан, сорлым, жолшыбай.

 

 

5-жаттыу. лгініпайдаланып, з мірбаяныызды жазыыз.

МІРБАЯН

Мен, Марат Дулетлы Тааев, 1963 жылы 1 мамырда Алматы облысы, Райымбек ауданы, Нарынол ауылында тудым. лтым – аза. 1970 жылдан 1980 жыла дейін Нарынол орта мектебінде оыдым. 1980 жылы аза политехника институтыны компьютерлік техника факультетіне оуа тстім. Институтты бітіргеннен кейін 1985 – 1988 жылдар аралыында ылыми-жобалау институтында жмыс істедім. 1988 жылы 1 ыркйекте аза политехника институтыны металлургия нерксібі кафедрасына ауыстым. азір осы кафедраны аа оытушысымын. Ата-анам бар: кем Тааев Дулет – лы Отан соысыны ардагері, рметті зейнеткер; анам – Тааева Сатылхан – за жылдар бойы Нарынол орта мектебінде малім болып жмыс істеді. Отбасым бар: жбайым – Жнісызы Траалды, жоары білімді маман, дрігер. ш балам бар, олар орта мектепте оиды.

скери ызметке міндеттімін. Аа лейтенантты скери шенім бар.

осымша мліметтер: аза, орыс, йыр жне аылшын тілдерін жетік білемін. Компьютерлік бадарламаларды толы мегергенмін, Интернетте жмыс істей аламын.

Мекен-жайым: Алматы аласы, Байтрсынов кшесі, 172 й.

 

6-жаттыу. аза тіліне аударыыз.

Автобиография, написал автобиографию, женат, не женат, в данное время работаю в частном фирме, отец – участник Великой Отечественной войны, отец – ветеран труда, мать – пенсионерка, мать – учитель средней школы, жена работает в поликлинике, имею детей, обязан к воинской службе, владею казахским и английским языками, умею работать в Интернете.

 

7-жаттыу.Орыс тіліне ауданыыз.

скер атарында болдым, скер атарында болан жопын, скер атарына шаырылдым, скери міндет телген скери блім, скери рам, йеліні аты-жні, йеліні трмыса шыана дейінгі аты-жні, екінші рет йленгенмін, бірінші йелімні аты-жні, ажырасуды себебі, шетелдегі туыстар туралы млімет, шетелдегі туыстармен байланыс, ылмысты іске атысы.

 

8-жаттыу. Тмендегі берілген сйлемді толытырыыз.

Мен, ______________________________ 19......жылы ________________________________облысы, _____________________________________________ауданында тудым.

лтым -_______________________

19...... жылы________орта_____________бітіріп, 19.....жылы__окуа тстім. 19...... _____________бітіріп,______________________мамандыын.

Ебек жолымды 19......жылдан_____________________________________

200... жылы бастап______________________________________ызметін атарып жрмін.

Ата-анам бар: кем -_____________________________________________, шешем -________________________________________

Отбасым бар: жбайым -_______________________, лым________________________,

ызым -______________________________________________

Мекен-жайым: ___________________________________________________________________

 

9- жаттыу.Таырыпты мірбаян лгілерін растырыз.

1. зіізбен бірге оитын бір студентті бірінші жата мірбаянын растырыыз.

2. Сілііз «аза тілі» пні бойынша республикалы олимпиадаа атысуы шін жат дайындауы керек. Оны мірбаянын растырыыз.

3. Дкенге сатушы болып жмыса орналасуына байланысты мірбаян растырыыз.

4. Анаызды жеке меншік фирмаа есепші ызметіне жмыса орналасуына байланысты бірінші жата мірбаянын растырыыз.

 

 

ТЙІНДЕМЕ

 

Бгінгі нары заманында мемлекеттік органдара, ксіпорындара ызметкерлер абылдау шін тйіндеме талап етеді. Бнда мірбаян мліметтері ышам, рі толы трде беріледі. азіргі уаытта резюме коммерциялы ксіпорындара жмыса абылдауда талап етілетін кеінен тараан жат болып табылады. Резюмені ерекшелігі білімі жне ебек жолы туралы мліметтерді хронологиялы тртіппен жазу болып табылады. «осымша мліметтер» баанында кез келген апаратты беруге болады: шет тілдерін білуі, жары крген ебектеріні болуы, баса маманды бойынша ксіби дадысыны болуы жне т.б.

 

Тйіндемеде міткерді:

- Аты-жні;

- Туан жылы, кні, айы, туан жері;

- лты;

- Жынысы;

- Мекенжайы, телефоны;

- Отбасы жадайы;

- Азаматтыы;

- Білімі;

- Бітірген оу орындары;

- Ксіби біліктілігі мен ксіби тжірибесі;

- Тілдік дадылары;

- Компьютерлік сауаттылыы;

- Жеке асиеттері;

- ызыушылыы;

- Масаты.

-

Негізгі сздік

жеке асиеттері – личные качества

ызыушылыы – интересы (хобби)

тілдік дадылары – владение языками

жауапкершілік-ответственность

масаттылы– целеустремленность

йымдастырушылы жне басарушылы абілеттері – организаторские и лидерские способности

жыммен жмыс істей білуі – умение работать в коллективе

адамдармен арым-атынас орнатуа бейімділігі – коммуникабельность

ала ойан міндеттерге шыармашылы зарас – творческий подход к выполнению поставленных задач

состав – рам

входят – кіреді

следующие реквизиты – келесі деректемелер

название документа – жат атауы

семейное положение – отбасылы жадайы

домашний адрес – йіні мекен-жайы

образование – білімі

специальность – маманды

место работы – жмыс орны

специализация – мамандану

предыдущий опыт работы – брыны жмыс тжірибесі

владение иностранными языками – шет тілдерін білу дрежесі

личные качества – жеке басыны асиеттері

увлечения - уестігі (штарлыы, ызыушылыы)

предпологаемая должность – абылдануы ммкін лауазым

начиная от нулевого положения – нлдік дегейден басталып

начинается с новой строкой – жаа жолдан басталады

 

 

1-жаттыу. Тмендегі сратара жауап берііз.

1.андай жат тйіндеме деп аталады?

2.Тйіндемені ерекшелігі неде?

3.«осымша мліметтер» баанында андай апаратты беруге болады?

2-жаттыу. аза тіліне аударыыз.

В состав резюме входят следующие реквизиты: название документа (резюме); дата рождения; семейное положение; домашний адрес; домашний телефон; рабочий телефон; образование (что и когда окончил, специальность); место работы и специализация; предыдущий опыт работы; владение иностранными языками; владение оргтехникой; личные качества; увлечения; предпологаемая должность. Все реквизиты пишутся без абзацев, начиная от нулевого положения табулятора, но каждый реквизит начинается с новой строкой.

 

3-жаттыу. Екі баанадан сз тіркестерін растырыыз.

 

Отбасы Туан Ана Жмыс Жеке осымша Мекен Жмыса Жоары Ебек Шет Ксіби йіні Сапалы Негізгі білімді жолы тілдері асиеттері дады телефоны мамандыы жылы асиеттері абылдау апараттар тілі жайы жадайы тжірибесі

 

 

4-жаттыу. Тйіндеме лгісімен танысыыз. Осы лгі бойынша зіізді тйіндемеізді жазыыз.

 

ТЙІНДЕМЕ

Аты-жніАманова Аружан Аманызы

Мекен-жайы:азастан Республикасы,

останай аласы, Абай

даылы, 1-й, 1- птер

Телефон: 502030

Жалпы апарат

*Туан жылы 1980 жылы 6 тамыз

*лты аза

*Жынысы йел

*Отбасы жадайы трмыса шыпаан

(йленбеген)

*Азаматтыы азастан

Республикасы

Білімі:2001 жылы останай мемлекеттік

университеті, ы институты

Ксіби тжірибесі: 2001-2005 жж. «ділет»

нотариалды кесесі,

кеесші-загер

(останай аласы)

Тілдік дадылары:аза тілі – ана тілі,

орыс тілінде еркін

сйлейді, аылшынша

тсінеді, сздік арылы

сйлеседі

КомпьютерлікWindows 98,

сауаттылыы: Excel, Іnternet

Жеке асиеттері: жауапкершілік, стамды-

лы, йымдастырушылы

жне басарушылы

абілеттер т.б.

осымша апараттар:2007 ж. - останай мемлекеттік университеті, ы Магистрі блімі

ызыушылыы:кітап оу, саяхата

шыу, спортпен

айналысу, н айту, музы-

ка аспаптарында ойнау

5-жаттыу. Тйіндемеізді толтырыыз!

Тегі, аты-жні...

Мекен-жайы ...

Телефоны...

Туан жылы, айы, кні.

лты ...

Отбасы жадайы... Білімі...

Ксіби біліктілігі... ызмет жолдары:

*

*

*

*

осымша мліметтер

*

*

*

Отбасы жадайы ...

скери міндеті...

6-жаттыу. аза тіліне аударыыз.

Высококвалифицированный специалист, опытный руководитель, пользуется уважением среди коллег, национальность - русский, знать в совершенстве, авторитетный, характеристика дана, подписать характеристику, образцовый, коммуникабельный, в данное время, должность

 

7-жаттыу. Екі атардаы сздермен сз тіркесін раныз.

 

1. леуметтік жылы
2. оку орныны мамандыы
3. ебек болуы
4. диплом бойынша жері
5. ылыми ызмет
6. жоары атауы
7. оыан орган
8. скери тегі
9. шетелдерде тілі
10. сайланбалы наградалар
11. отбасы біліктілігі
12. мемлекеттік жадайы
13. ксіби міндеті
14. туан дреже

 

8- жаттыу.Таырыпты тйіндеме трлерін растырыыз.

1. Салы полициясы комитетіне программист ретінде жмыса орналасуа міткер ретінде тйіндеме жазыыз.

2. №2 алалы орта мектепке жмыса орналасу шін тйіндемеізді жазып тапсырыыз.

3. Халы банкінен несие алу шін тйіндемеізді жазып тапсырыыз.

4. Амола облысты «Ара ажары» атты газетіні редакциясына тілшілік ызметке міткер ретінде тйіндемеізді жазып тапсырыыз.

 

 

МІНЕЗДЕМЕ

 

Мінездеме - мекемеде, ксіпорында жмыс істейтін адам туралы кімшілік немесе оамды йым тарапынан берілетін, жеке адамны іскерлігін, біліктілігін, ксіби дегейін сипаттайтын ресми жат.

Мінездеме наты, объективті, дл жне толы болуы керек. Мінездеме баса мекеме (сот, прокуратура) сраан жадайда, оуа, аспирантураа тсу кезінде, сондай-а ызметкерді, маманны ксіби біліктілігін ктеру масатында беріледі.

Мінездеме А4 алыпты жалпы бланкіге толтырылады. Мінездеме мтініндегі логикалы байланыстаы блімдерді бліп крсетуге болады.

Басы блім– анкеталы мліметтер (аты-жні, туан жылы, білімі, т.б.). Кейбір мінездемелерде бл мліметтер жат атауынан бір интервал тменге басылады.

Екінші блімде– ебек ызметі туралы мліметтер (мамандануы, жмыс істеу мерзімі, ызметі бойынша суі, т.б.) жне ебегіне берілген баа жазылады.

шінші блімде– оамды белсенділігі, трмыстаы тртібі, ріптестерімен арым-атынасына баа беріледі.

орытынды блімдетжырымдама жне мінездемені берілу масаты жазылады.

Мінездемені міндетті деректемелері:

Мінездемеде крсетілетін міндетті мліметтер:

1. Жеке адам туралы негізгі мліметтер:

- аты-жні;

- лты;

- скери ызметке атысы;

- отбасы жадайы;

- білімі;

- лауазымы;

- туан жылы;

- туан жері;

- отбасы жадайы;

- азаматтыы.

2. ызмет істеген орны, ызмет атаран жылдары.

3. Жеке басыны асиеттері. з міндетіне, оамды тапсырмалара арым-атынасы.

4. Мінездеме айда берілді.

5. Мекеме басшыны олы.

6. Мінездеме берілген мерзім (айы, кні, жылы).

7. Мекемені мрі.

 

Негізгі сздік

мiнездеме – характеристика

лауазым, ызмет – должность

жоары бiлiм – высшее образование

орта бiлiм – среднее образование

тжірибелi – опытный

бiлiктi – квалифицированный

маман – специалист

жетiк бiлу – знать в совершенстве

беделдi – авторитетный

курстас – однокурсник

рдас - ровесник

лгiлi - образцовый

адал ниетпен орындау – добросовестно выполнять

з уаытында – своевременно

белсенді – активный

жетілдіру – совершенствовать

жаымды жаынан крсету білу – показать себя с положительной стороны

ксіптік дайынды – профессиональная подготовка

кемшілік – недостатки

бастамашылы – инициатива

табандылы – настойчивость

дрыс шешім абылдай біледі – способен принять правильное решение

ызметкерді ызметтік рекеті – служебная деятельность сотрудника

оамды рекет - общественная деятельность

іскерлік абілеті – деловая способность

ызметі бойынша – по службе

білімді,іскер, ізденімпаз – образованный, деловой, целеустремленный

жымдаы оамды жне мдени шаралара белсене араласады – активно участвует в общественной и культурной жизни коллектива

мінезі ашы, адамдармен тез тіл табысады – искренний (открытый) характер, коммуникабельный

жасы, лгілі студент – хороший, образцовый студент

атарып жрген ызметіне лайы – соответствует занимаемой должности

берілген тапсырмаларды жауапкершілікпен орындайды – ответственно выполняет порученные дела

курстастарыны арасында беделді – пользуется авторитетом среди однокурсников

мінездеме ебек келісімін зарту шін берілді – характеристика дана для продления трудового договора

мінездеме оуа тсу шін берілді – характеристика дана для поступления на учебу

аза, аылшын, трік тілдерін жасы біледі – владеет казахским, английским, турецким языками

йымдастырушылы абілеті бар – имеет организаторские способности

компьютермен жмыс істей алады – владеет компьютером

кпшілікпен жмыс істегенді натады – нравится работать в колективе

салматы мінезімен, адалдыымен кзге тсіп жр – отличается серьезностью характера,честностью

 

1-жаттыу. Тмендегі сратара жауап берііз

1. ызметкерді ызметтік, оамды рекеттерін ресми трде баалап, іскерлік абілеті мен моральды сапасын ерекшелеп крсететін жат трі алай аталады?

2. Мінездеме андай мекемелерде сирек олданылады?

3. Мінездеме андай жадайларда ажет болады?

4. Мінездеме андай бланкіге толтырылады?

5. Мінездемені деректемелерін атап крсетііз.

6. Мінездемені басы блімінде андай мліметтер беріледі?

7. Мінездемені екінші блімінденелер жазылады?

8. шінші блімдеызметкерді андай сапалы асиеттеріне баа беріледі?

9. орытынды блімдене жазылады?

 

2-жаттыу.аза тіліне аударыыз

Характеристика – это официальная оценка служебной, общественной деятельности сотрудника, оценка его деловых способностей и моральных качеств. В настоящее время на негосударственных предприятиях она используется реже. Но при передвижении по службе, аттестации на должность, откомандировании и в других случаях характеристика необходима.

Характеристика может быть оформлена на общем бланке формата А4. Реквизиты его таковы: название (характеристика); указание на должность лица, которому выдается характеристика; наименование организации, выдающей документ; имя, отчество и фамилия сотрудника; текст, подписи и печать.

В тексте характеристики можно выделить логический связанные части.

Заголовочная часть – анкетные данные (инициалы, фамилия, год рождения, образование и пр.). В некоторых видах характеристик эти данные печатаются через один интервал ниже названия.

Вторая часть – данные о трудовой деятельности (специализация, продолжительность работы, продвижение по службе и т.д.), оценка труда.

Третья часть – оценка общественной активности, поведения в быту, отношения с коллегами по работе.

В заключительной части содержатся вывод и назначение характеристики.

 

3-жаттыу. лгіні пайдаланып, ріптесіізге мінездеме жазыыз.

Мінездеме

Самат Айдынлы Муленбаев, 1970 жылы туан, лты – аза, білімі – жоары. азастан Республикасыны азаматы. Самат Айдынлы Муленбаев – 1970 жылы атар айыны 15-інде азастан Республикасы Алматы облысы, Райымбек ауданы, Нарынол ауылында туан. Орта мектепті бітіргеннен кейін 1987 жылы азіргі лтты политехника университетіні компьютерлік техника факультетіне оуа тсіп, оны 1992 жылы здік дипломмен бітірген. 1993-98 жылдар аралыында ылыми-жобалау институтыны аа ылыми ызметкері. азір – аза лтты университеті металлургия нерксібі факультетіні аа оытушысы. 1998 – 2001 жылдар аралыында азПУ-ді ндірістен ол збей оитын аспирантурасында оып, 1991 жылы кандидатты диссертация орады.

С. А. Муленбаев - з ісін жетік білетін, тжірибелі маман. Ол – бірнеше ылыми ебектерді авторы. С.А. Муленбаевты “Металлургия нерксібіні терминдері” деп аталатын ебегі Шоан Улиханов атындаы сыйлыа ие болды.

С. А. Муленбаев – аза, орыс, аылшын тілін жетік біледі. Студенттер мен ріптестеріні арасында беделді; лгілі отбасы иесі.

Мінездеме ылыми-техникалы орталыты бас маманы ызметіне сыну шін беріледі.

Мекеме басшысы /аты-жні, олы/

 

Айы, кні, жылы

 

4-жаттыу. Берілген сз тіркестерімен сйлем раыз.

Мінездеме жазу, мінездеме беру, мінездемеге ол ою, жоары білімді, з ісін жетік білетін маман, тжірибелі маман, орта білімді, беделді, аза тілін жетік мегерген.

 

5-жаттыу. Сз формаларыны тиістісін тадап алып, жашаны ашыыз.

Мінездеме – мекемеде, йымда, ксіпорында жмыс істейтін (адамны, адам, адама, адамда) туралы кімшілік немесе оамды йым (тарапымен, тарапыны, тарапынан, тарапында, тарапына) берілетін, жеке адамны іскерлігін, біліктілігін, ксіби дегейін (сипаттап, сипаттар, сипатта, сипаттайтын, сипаттамас) ресми жат. Мінездеме наты, объективті, дл жне толы (болан, болып, болса, болуы, болды) керек. Мінездеме баса мекеме /сот, прокуратура/ сраан жадайда, оуа, (аспирантурамен, аспирантураа, аспирантураны, аспирантурадан, аспирантурасын) тсу кезінде, сондай-а ызметкерді, маманны ксіби (біліктілігімен, біліктілігінен, біліктілігіні, біліктілігін, біліктілігінде) ктеру масатында беріледі.

 

6-жаттыу. Орыс тіліне аударыыз.

Мінездеме– ызметкерді ызметтік, оамды рекеттерін ресми трде баалау, іскерлік абілеті мен моральды сапасын ерекшелеп крсету болып табылады. азіргі кезде ол мемлекеттік емес мекемелерде сирек олданылады. Біра ызметі бойынша орын алмастыранда, ызметін аттестациялау кезінде, іссапара шыанда жне баса жадайларда мінездеме ажет болады.

Мінездеме А4 алыпты жалпы бланкіге толтырылады. Оны деректемелері: атауы (мінездеме); мінездеме беріліп отыран адамны ызметін крсету; жатты беруші жымны атауы, ызметкерді толы аты-жні, мтіні; олы жне мрі.

7-жаттыу. Кп нктені орнына тиісті грамматикалы нсасын ойыыз.

Мінездеме

Аскаров айрат уанышлы 1964 жылы 15 кыркйекте Амола облысы, оралжын ауданы... туан, лты - аза, білімі - жоары. 1971-1981 жылдар аралыында оралжын орта мектебі... оыды. 1981 жылы аталан мектеп... тммдап, 1981 жылы Амола ауылшаруашылы институты... механикаландыру факультетіне оуа тсті. Осы аталан оу орнын 1986 жылы здік диплом... бітір... .

Ебек жолы... Амола ауылшаруашылы институты механикаландыру афедрасы... оытушы... болып бастады. 2000 жылы механикаландыру саласы бойынша кандидатты диссертация орады.

.. Аскаров - з ісін жетік білетін, тжірибелі маман. Ол бірнеше ылыми ебектер... автор... .

.. Аскаров - аза, орыс, аылшын тілін жетік біледі, компьютер... жмыс істей алады.

.. Аскаров – студент... мен ріптестер... арасында беделді; лгілі отбасы иесі.

Мінездеме ылыми-техникалы орталы... бас маманы ызметі... сыну шін беріледі.

 

8- жаттыу. Мінездеме лгілерімен танысыыз

 

1-лгі

Ахмет Байтрсынов атындаы

останай мемлекеттік университетіні

Гуманитарлы-леуметтік факультетіні

3 курс студенті А. теповаа

 

Мінездеме

Анар тепова Ахмет Байтрсынов атындаы останай мемлекеттік университетіні Гуманитарлы-леуметтік факультетіні 3 курс студенті. Факультеттегі е лгілі, жауапты студент. Оу озаты, топ жетекшісі. рашан сабатара жасы дайындалады. оамды жмыса белсене араласады.

з жанынан шыаран леін домбыраа осып айтудан Астана аласында ткен жастар фестиваліні жеімпазы. Университет, факультет клемінде ткен конференциялара атысып, немі жлделі орындарды иеленеді. азір «Ахмет Байтрсынов» атындаы стипендияны алады. Сабатан тыс йірмелерге, спорт секцияларына атысады. Студенттерге кмектесуге немі зір трады. Студенттермен, оытушылармен те жасы тіл табыса алады.

Болашата Анарды білімді маман болатынына сеніміміз мол.

 

Факультет деканы: /аты жнi, олы/

Топ эдвайзері: /аты жнi, олы/

20жылы

 

 

2-лгі

 

А.Байтрсынов атындаы останай мемлекеттік университеті

практикалы лингвистика кафедрасыны оытушысы О.Т.Слтаназинаа

 

Мінездеме

Мінездеме 1975 жылы 23 шілдеде останай облысы, улиекл ауданы, улиекл ауылында дниеге келген О.Т.Слтаназина берілді. О.Т.Слтаназина А.Байтрсынов атындаы останай мемлекеттік университетіні аза филологиясы факультетін 1997 жылы бітірген. Жалпы ебек тілі - 18 жыл, жоары оу орнында – 12,5 жыл.

Орынбасар Талатызы ызмет еткен кезінен бастап, абілетті, білімді, ыпты маман ретінде зін жаымды жаынан крсете білді. з мамандыы бойынша ксіптік шеберлікті жасы мегерген. Орынбасар Талатызы з сабатарында теорияны тередігін, іскерлік машытарын, алан білімін мірде олдана алу дадыларын алыптастырады.

Оытушыны басты масаты – аза тілін арым-атынасты масатта, жаа инновациялы технологиялар олдана отырып йрету, студенттерді ізденіске баулу. Оытушы тіл йрету жолында р трлі тсілдер мен дістерді зіні тжірибесіне байланыстыра, сабаты р кезеінде рбір топтаы студенттерді білім дегейіне байланысты пайдаланылады. Орынбасар Талатызы з сабатарында коммуникативтік, интерактивті дістерін олданады.

Философия, шетел тілі пндерінен кандидатты минимумдер тапсырды.

Университет, факультет ішіндегі оамды іс-шаралара белсене араласады.

Мінезі ашы, салматы, кішіпейіл. Сынды дрыс тсінеді. йымдастырушылы абілеті бар. жымда рметке ие. ріптестеріне сзімен де, ісімен де кмектесуге дайын. Берілген ісіне жауапкершілікпен арайды.

Орынбасар Талатызы Слтаназина зіні лауазымына сай келеді.

Бл мінездеме аттестациядан ту шін берілді.

 

 

Практикалы лингвистика

кафедрасыны мегерушісі,

ф..к., доцент А.М.Жараспаева

20жылы

9- жаттыу. Берілген сйлемдерді орыс тіліне аударыыз

Білімді, іскер, ізденімпаз .

жымдаы оамды жне мдени шаралара белсене араласады.

Мінезі ашы, адамдармен тез тіл табысады.

Жасы, лгілі ке.

Атарып жрген ызметіне лайы.

ылыми жмыса икемі мол.

Берілген тапсырмаларды жауапкершілікпен орындайды.

ріптестеріні арасында беделі мол.

Мінездеме ебек келісімін зарту шін берілді.

аза, аылшын, трік тілдерін жасы біледі.

йымдастырушылы ?>