Сабақтарының мақсаттары

Мақсат: «Мен және менің айналам» тақырыбының тілдік грамматикалық дағдыларын қалыптастыру.

Міндеттер:

- Сөйлеуде жіктеу, сілтеу, сұраулық, белгісіз, тәуелді есімдіктерді қолдануды үйрету;

- мекен және қозғалыс предлогтарын қолдануды үйрету;

- тілде есептік пен реттік сан есімдерді белсенді түрде қолдануды үйрету;

- артиклді дұрыс пайдалануды қалыптастыру (белгілі, белгісіз,

нөлдік); Жалқы есімдермен артикль қызметінің ерекшелігіне студенттердің назарын

аудару;

- қарапайым сөйлемдердің семантикалық типтерінің негізінде студенттер тілінің грамматикалық құрылымын байыту («субъект және оның қимылы», «субъект және оның сипаты»,«субъект және оның сандық мінездемесі (жас ерекш.)», «субъект және оның біліктілік мінездемесі (кәсібі));

 

5 сабақ

« Hello, nice to meet you! »тілдік тақырып

Грамматикалық тақырып: Тілде есептік, реттік сан есім мен

хронологиялық даталарды, жікті және тәуелді есімдіктерді пайдалану.

5 Сан есімдерді сөйлеу барысында қолдану дағдысын қалыптастыру бойынша жұмыс:

5.1.1 0-ден 100-ге дейін сан есімдерді атаңдар (кестеге қараңдар)

5.1.2 Сен/ағаң/әпкең/әкең/шешең/туыстарың нешеде екенін айт.

5.3 1-ден 100-ге дейін сан есімдерді реттік сан есіміне айналдыр.

5.4 Туған күніңді ата (сан)

5.5 Туған жылыңды ата.

2 кесте – Есептік сан есімдер

English Kazakh
zero нөл
one бір
two екі
three үш
four төрт
five бес
six алты
seven жеті
eight сегіз
nine тоғыз
ten он
eleven он бір
twelve он екі
thirteen он үш
fourteen он төрт
fifteen он бес
sixteen он алты
seventeen он жеті
eighteen он сегіз
nineteen он тоғыз
ttwenty жиырма
thirty отыз
forty қырық
fifty елу
sixty алпыс
seventy жетпіс
eighty сексен
ninety тоқсан
one hundred жүз

 

Note: 1. 13 – 19 туынды сан есімдерді жасау үшін –teenарнайы суффиксі қолданылады (оның мағынасы орыс тіліндегі –надцатьсуффиксіне сәйкес келеді), қазақ тілінде бұл мағына екі сан есімнің қатар қойылуы арқылы беріледі (11- eleven - он бір) –tyарнайы суффиксі ондықтарды атауға арналады (оның мағынасы орыс тіліндегі –дцать, -десять суффикстеріне сәйкес келеді).

2. 20-дан 100 – ге дейінгі күрделі сан есімдер екі сан есімдер қосылуы арқылы жасалынады. Ағылшын тілінде бұл күрделі сан есімдер дефис арқылы жазылады. Мысалы: 25 – twenty-five; 39 – thirty-nine; 41 – forty-one.

3. Жыл мағынасы есептік сан есімдерімен жасалынады және ағылышын тілінде ерекше оқылады (алдынғы екі сан содан соң соңғы екі сан оқылады):

1900 год = 1900 (nineteen hundred)

1066 год = 1066 (ten sixty-six/ ten hundred and sixty-six)

1905 год = 1905 (nineteen oh five/ nineteen zero five/ nineteen hundred and five)

921 год = 921 (nine twenty-one/ nine hundred and twenty-one)

1786 год = 1786 (seventeen eighty-six/ seventeen hundred and eighty-six)

4. Реттік сандар ағылшын тілінде –th[θ] суффикс санды сан есімге қосылуы арқылы жасалынады: four – the fourth; seven – the seventh; thirteen – the thirteenth; fifteen – the fifteenth және т.б.

Бірінші сан есімдердің жасалауы ереженің ерекшесі болып табылады: one – the first; two – the second; three – the third.

5-ші, 8-ші, 9-ші, 12-ші реттік сандардың жасалуы олардың түбірі

өзгереді: five – the fifth; eight- the eighth; nine – the ninth; twelve – the twelfth.

20 дан бастайтын реттік ондықтардың жасалуы соңғы әріпі -әріптереге өзгереді содан соң –th суффиксіқосылуы арқылы жасалынады: twenty – the twentieth [`twentiiθ]; sixty – the sixtieth [`sikstiiθ].

Бірнешеден сандардан тұратын күрделі реттік сандардың тек соңғы сан реттік санға айналады, алдындағы сандар қазақ тілінде сияқты есептік сандар болып табылады: the twenty-third - жиырма үшінші

one hundred and eighty-seventh - жүз сексен жетінші

3-кесте – Есімдіктердің түрлері

Personal pronouns Жіктік есімдіктер Possessive pronouns Тәуелді есімдіктер Objective pronouns Нысанды есімдіктер Absolute pronouns Тәуелді есімдіктердің абсолюттік формасы
I – мен My – менің Me –мені/маған/ мен туралы Mine - менің
You – сен   Your – сенің, сіздің Yo– Сізді,сені/Сізге,саған/Сіз,сен туралы Yours – сенің, сіздің
He – ол His – оны Him – оны/ол туралы/ оған his - оның
She – ол Her – оның Her – оны/ол туралы/оған Hers – оның
It – ол Its – оны It – оны Its - оның
We – біз Our – біздің Us – бізді/бізге/біз туралы Ours - біздің
You – сендер   They - олар Your – сендердің Their - олардың You – сендерді/ сендерге/сендер туралы Them – олардың/оларға/олар туралы Yours - сендердің Theirs - олардың

Тілде есімдіктерді қолдану дағдыларын қалыптастыру бойынша жұмыс:

5.2 Жіктік есімдіктері

5.2.1 көршіңнен оның туған күнін сұра (you (сен, сендер)– екінші жақ, жекеше және көпше түрі);

5.2.2 Айтыңыз, сіздің ағаңыз /әпкеңіз қашан туды (he, she (ол) – үшінші жақ, жекеше)

5.2.3 Айтыңыз, екінші курс студенттері мектепті қашан бітірді. Жауапта they (олар) есімдігін қолданыңыз.

5.3 Тәуелдік есімдіктері:

5.3.1 Парталас көршінен оның атын сұраңыз. (my, your)

What isyourfirst name?

Myfirst name is……………………….

What isyourlast name/surname?

Mylast name/surname is……………………….

5.3.2Парталас көршіңнен оның әкесінің/ағасының/досының атын сұраңыз.

What isyourfather`s/brother`s/friend`s name?

Hisname is………………………..

5.3.3 Парталас көршіңнен оның анасының/ әпкесінің/құрбысының атын сұраңыз (her)

What isyourmother`s/sister`s/friend`s name?

Hername is………………………..

5.3.4Парталас көршіңнен оның ата-анасының/ ата мен әжесінің/ жолдастарының/ туыстарының атын сұраңыз.

What are yourparents`/grandparents`/friends`/relatives`first names?

Theirfirst names are……………………….

What areyourparents`/grandparents`/friends`/relatives`last names/surnames?

Theirlast names/surnames are……………………….

Әр түрлі формадағы жиі қолданатын етістіктерді оқимыз.

4-кесте – Қалау райындағы етістіктер

Инфинитив Қалау рай
To write - жазу; write Write me / him /her/us/them– маған /оған/бізге/оларға жазып бер
To give – беру Give me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға беріңіз
To borrow - уақытша пайдалануға беру Borrow me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға қарызға бер
To speak - айту Speak to me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға айтып бер
To tell - әңгімелеу, айту tell me /him/her/us/them - маған /оған/бізге/оларға әңгімелеп бер
To read - оқу Read me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға оқып бер
To listen to - тыңдау Listen to me /him/her/us/them – мені/ оны/ бізді/оларды тыңда
To say - айту Say to me /him/her/us/them - маған /оған/бізге/оларға айт
To phone – телефон шалу Phone me /him/her/us/them – маған /оған/бізге/оларға телефон шал
To ask - сұрау Ask me /him/her/us/them - мені/ оны/ бізді/оларды сұра
To answer – жауап беру Answer me /him/her/us/them - маған /оған/бізге/оларға жауап бер
To repeat – қайталау   Repeat after me /him/her/us/them – менен/одан/бізден/олардан кейін қайтала
To look at Look at me/him/her/us/them – маған/оған/бізге/ оларға қара

 

5.4 Кестеде берілген қалау райындағы жекеше түріндегі есімдіктерді қолданып, қасыңыздағы адамға өтінішіңізді білдіріңіз.

Мысал: Could you borrow me a pen?

Tell us about your family/ friend/ flat/room/.

5.5 Грамматикалық тест. Есімдіктердің қажетті формасын таңдаңыз:

1. She promised to phone……………..

A) my;

B) I;

C) mine;

D) myself;

E) Me.

2. …….parents bought……..a car

A) their, his;

B) my, me;

C) her, our;

D) me, its;

E.) his, her.

Looked at a picture

A) their;

B) us;

C) he;

D) me;

E) himself.

4. ………answered all………questions

A) their, my;

B) us, our;

C) he, her;

D) me, mine;

E) himself, themselves.

Names are James and Beth

A) their;

B) us;

C) he;

D) me;

E) himself.

Home task:

1. Сөйлемдерді ағылшын тіліне аударыңдарыңыз (үйге тапсырма)

Сен қашан тудың?

Мен 1991 жылы 4 қарашада тудым.

Қашан сенің әпкең/ағаң/анаң/әкең туды?

Ол…………………………………….туды.

Сенің ата-анаң/әжең мен атаң/туыстарың қашан туды?

Олар ………………………………… туды.

Менің әкемнің аты/оның фамилиясы…………..

Ол 1964 жылы туды.

Ол 19 тамызында туды.

Ол (мұғалім/инженер/дәрігер болып) істейді.

Ол (мектепте/зауытта/ауруханада) жұмыс істейді.

Менің анамның аты/оның фамилиясы…………..

Ол 1964 жылы туды.

Ол 19 тамызында туды.

Ол (мұғалім/инженер/дәрігер болып) істейді.

Ол (мектепте/зауытта/ауруханада) жұмыс істейді.