Сынып. Дние жзі тарихы

Сабаты таырыбы: §21. Кеес одаы

Сабаты масаты:

? КСРО-ны соыстан кейінгі жалпы дамуына сипаттама беріп, леуметтік-экономикалы жне саяси дамуындаы басты ерекшеліктерді атап крсету. Оушыларды кеес кіметіні жргізген ішкі жне сырты саясатыны негізгі мазмнымен таныстырып, жаа экономикалы сакясатты мнін ашып крсету.

? Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;

? Тарихи санасы алыптасан, шыармашыл, бсекеге барынша абілеті лтжанды тла трбиелеу

Сабаты трі: аралас

дісі: интерактивті

Крнекілік: Карталар.

Сабаты жоспары I. йымдастыру кезеі

II й тапсырмасын тексеру

III Жаа саба

IV Жаа сабаты бекіту

V орытындылау,баалау

VI йге тапсырмасы

Сабаты барысы: І.йымдастыру кезеі

· Оу ралын тексеріп тгелдеу

· нран орындау, «Хабар»

· Оушылар зейінін сабаа аудару

ІІ.й тапсырмасын срау:

ГДР шін Екінші дниежзілік соысты салдары андай болды?

Италия шін Екінші дниежзілік соысты салдары андай болды?

Г. Коль кіметіні сырты саясат акцияларын айтыдар.

К. Адэнауерді билікке келуі немен байланысты?

А. Каспери кімеі андай леуметтік шараларды іске асырды?

Соыстан кейінгі Италияны Еуропадаы сырты саясатыны ерекшеліктері андай?

 

 

Жаа сабаты жоспары:

1. Соыстан кейінгі КСРО-ны оамды-саяси жадайы

2. 60-жылдардаы КСРО

3. КСРО-даы тоталитарлы жйе

4. КСРО скерлеріні Ауанстана енуі

5. 80-жылдардаы КСРО

6. Гобачев тсындаы КСРО

 

Сабаты бекіту:

Білгенім йренгенім йренгім келеді
       

КСРО-ны ыдырауы

70-80 жылдары лтты этникалы атыыстар жиілей бастады.Соан арамастан Мемлекет басындаылар КСРО-ны «бауырмал халыты йымшыл отбасы» деп атады.Кп лтты мемлекетті билігі бір орталытанан ,сондытан барлы билік Коммунистік партия олында болан болатын.
Кпшілік 70-80жылдарды, яни Брежневті билік ету кезеін, КСРО- глденген кезеі деп санаса, Брежнев лімінен кейін Кеес Одаы лдырай бастады. Кптеген зерттеушілер КСРО лауыны наты себептерін крсетпейді, йтседе ммкін болуларыны ішінде келесілерін келтіред:
• р кп лтты мемлекетте кездесетін орталытанан тенденциялар
• Стагнация,кейін экономиканы лдырауына, ол з кезегінде саяси жйені лауына келген Кеестік жйені кемшіліктері
КСРО экономикасына атты сер еткен лемдікØ мнай баасыны тсуі
КСРО ару-жара жарысына ттеп береØ алмауы,рейганомиканы жеісі
кімет басшылары саясатыны тиімсіздігі,Ø Брежнев жне оны жолын уушыларды реформалы ызметтері экономиканы лдыратып,бірорталытанан билік механизмін жоюы.
КСРО-ны латуда батысØ елдеріні ызыушылыы
Билік шін кресØ
Елде лдырау стіндегіØ анархия жадайында саяси жне шаруашылы элитаны мемлекетті блісіп, жекеменшікте кп иелікке ие болылары келгендігі
лтты айшылытар,рØ лтты з салт-дстрін зі дамытысы келуі
Елді демократизациялауØ салдарынан жеке лттарды КСРО-ны блуін алауы
Туелсіз зерттеушілердіØ пікірінше, КСРО экономикасыны лдырауына Горбачевті Ода экономикасыны жартысына жаынын стап тран спирттік ішімдіктерге тиым салуы жне т.б
ХХ асырды 80-90 жылдары КСРО- леуметтік-саяси, экономикалы міріндегі атынастар шиеленісі 1991 ж 21- желтосанындаы одаты мір сруіні тотатылуына келді.
1985 жылы М.С.Горбачев жне оны жатастарыны «айта ру» саясатын бастауынан халыты саяси активтігі сті, жаппай, соны ішінде лтты озалыстар мен йымдар рылды. Кеестік жйені реформалауа тырысуы елдегі кризисті одан ары тередетті.Саяси сахнада бл кризисс КСРО президенті Горбачев пен РФСФР президенті Ельцинні арасындаы айшылытар негізінде крінді. 1989 жылы ресми трде елде экономикалы кризисс басталандыы жайлы жарияланды. Осы жылдары советтік экономикадаы басты проблема максимумына жетті, яни немі тауар тапшылыы, саудадан кнделікті олданылатын заттар жоала бастаандыы(наннан баса). Бкіл ел бойынша сауданы карточкалы жйе бойынша жргізу енгізілді. 1991ж бастап алаш демографиялы кризисс байалды,елде туылымнан лім крсеткіші сті.
КСРО территориясында лтаралы атыыстар жиілей тсті.Осыан байланысты сйлейтін болса, алыса бармай-а, мысал ретінде з еліміздегі 1986 жылы аса озбырлы пен атыгездікпен басылан жастарды «Желтосан» оиасын айта кетуге болады.кімет басына Колбинні отыруы, халы шін жылдар бойы жиналан ызалытарына трткі боландай болды.
Осындай шиеленісті е шегінен шыаны Таулы арабах атыысы. 1988 ж бастап бл жерде армяндар мен азербайжандар ырына шырай бастады. 1989 жылы Армян КСР Жоары Кеесі Таулы арабахты зіне осыландыы жайлы жариялайды,ал Азербайжан КСР болса блокада бастаанын ескертеді.Сйтіп, 1991 жылдан бастап екі ел арасында соыс басталды деп айта аламыз.
Осындай шиеленіскен жадайлар Ферана даласында да болып тті.Оны басты себебі бірнеше ортаазиялы лтты бір бтінге біріктірмек болулары.
КСРО- ыдырау стіндегі жадайын кре отырып, кптеген рамындаы мемлекеттер болашаа деген ны сенімдері болмаса да, Одаты да келешегі шамалы екенін кре отырып, еліні болаша дамуы шін мемлекет басшылары егемендіктерін жариялай бастады. Бл рдісті алашы болып Балты теізі маы елдері бастады.Оны стіне, 1990 жылы 7 апандаы КСРО КП ОК биліктегі монополияны лсірегенін жариялаан со,елде алашы бсекелестік сайлаулар тті. Осыны нтижесінде кптеген одаты мемлекеттерде билікке либералдар мен лтшылдар келді.Олар орта одаты задарды республикалы задардан басымдыына наразылытарын білдірді,сондай-а жергілікті экономикаа баылауды з олдарына беруді жне салыты тікелей ода бюджетіне тлеуге арсы шыты.Осы жне таы да баса шиеленістер зі оып трмаан ода арасындаы экономикалы байланысты зді.
Бл кризисс р елге ртрлі сер етті, р ел ртрлі абылдады. Литвада 1988 жылы 3 мамырда туелсіздік жолындаы Саюдис озалысы рылды. Ал 1990 ж 11 наурызда Литва Жоары Кеесі ел егемендігі жнінде жариялады. Сондай-а, кршілес Эстонияда 1988ж Эстония Халы Фронты рылды да, мамырда Таллинде «ншілер революциясы» теді. 1990 ж 23 наурызда Эстония Компартиясы КСРО КП мшелігінен шыатындыын жариялайды, ал кейін 1990ж 30 наурызында Эстония Жоары Кеесі з туелсіздіктерін жариялайды. Осы кездері Латвияда да Халы Фронтыны кшеюі байалады, оларды негізгі масаты -ел туелсіздігі еді. 1990 жылы 4 мамырды Латвия Жоары Кеесі егемендіктерін жариялап, 1991 жылы 3 наурызда осы абылданан шешім референдум арылы бекітілді.
Кейін осы тртіп бойынша Одатас елдерді кбі з егемендіктері мен туелсіздіктері жайлы аулылар абылдап,референдумдар ткізе бастады.Мысала:
• Украина- 1991ж 24 тамыз
• ырызстан- 1991ж 31 тамыз
• збекстан – 1991ж 1 ыркйек
• Таджикистан- 1991ж 9 ыркйек
• Армения -1991ж 29 ыркйек
• Азербайжан- 1991ж 18 азан
• Тркменстан-1991ж 27азан
• РФСФР-1991 ж 12 желтосан
• азастан- 1991ж 16 желтосанда з туелсіздіктеріне олдары жетті.

Баалау:

йге тапсырма: : §21.КСРО