WWW –серверді функциялары

Дріс. World Wide Web тсініктемесі

З Web- серверінде сайтты орналастыру

Сайт жасау

 

Бгінгі кнде Internet-ті ке тараан сервисі - WWW - World Wide Web, немесе жай ана Web (бкіл лемдік рмек). Web абстрактік апаратты жазыты. Онда пайдаланушыа з-ара сілтемелермен байланысан шексіз жаттар архиві сынылады. Мндай текстерді гиперсілтемелер немесе гипермедиа деп атайды. Апарат, мтін, бейне, дыбыс немесе видео бейне трінде берілуі ммкін.

W WW жобасын 1989 жылы Швейцарияда Тим Бернерс-Ли ойлап жасаан. Оны ойынша W WW бкіл лемдегі алымдара зерттеулеріні нтижелерімен Интернет арылы алмасуа ммкіндік беретін жйе болуа тиіс еді. 1992 жылы Амермкалы супер компьютерлерді лтты орталыына NCSA (National Center for Supercomputing Applications) Web жаттарды бейнелейтін алашы Mosaic программасы жасалан. Бгінгі кнде Web жаттарды бейнелейтін кптеген программалар бар, оларды браузерлер (browser) деп атайды. Апаратты тйінділерде бейнелеуге ммкіндік беретін программаларды Web-серверлер деп атайды. Оларды жмыс істеу схемасы арапайым: клиент апарата сраныс жібереді, сраныса сервер жауап айтарады. Сранысты анытау шін Web-браузерде арнайы URL (Uniform Resource Locator) жолын толтыру ажет. URL адресациясыны рылымы Сізге таныс. Мысалы,http:/www.kz.net.

Сонымен, WWW - World Wide Web дегеніміз гипертексті информацияларды тарату шін Интернет жйесін тасымалдау арнасы ретінде пайдаланатын глобальды жйе.

WWW-ні кмегімен Интернетті баса да кез-келген сервистеріне кіруге (FTP, Gopher, Telnet) ммкіндік бар.

Келесі анытамалара тоталы.

Web-беттер – www-ні рылымды бірлігі. Оны рамына информацияны (текстік немесе графиктік) зі жне баса паратара сілтемелер кіреді. Оны адресі URLадресімен аныталады. Интернетт бір тйінінде орналасатын Web-беттер Web-сайтты райды. Мысалы, WWW – кітапхана да, WWW тораптар – осы кітапханадаы кітаптар, WWW –беттер – осы кітапты паратары. WWW – торап –жат; ол арылы жатты баса да ртрлі элементтеріне тсуге болады. WWW – торап: беттер, гипертекстер жиынтыы.

Браузер – Интернетке осылан компьютерде www-ні информациялы ресурстарынан ажетті жаттарды арау жне іздеуге арналан программа. Желіден кез-келген файлды алуа болады. Кптеген браузерелр ішіне пошталы бадарламалар, гипертекстер (гипермтіндер) редакторлары енгізілген.

азіргі кезде ке таралан браузер – Netscape Navigator. Соы кезде онымен Microsoft Internet Explorer браузері бсекелесуде.

Гиперсілтемелер

Гиперсілтеме – бір жаттаы баса жата сілтеме. Бір жатты текстінде асты сызылан тйінді сз немесе табаша сурет кездесуі ммкін, онымен сырт еткізіп, сауса суреті крсетілген табаша арылы осы объект туралы млімет «длелдеме» аламыз, яни баса жата кіреміз. Осы жаттан шіншісіне тсуге, арта айтаруа жне т.с.с. операциялар жргізуге болады.

Сілтеме жасалатын жаттар жергілікті желі компьютерлерінде немесе шалайдаы компьютерде болуы ммкін.

 

WWW архитектурасы.

WWW архитектурасы, Интернет-ті баса да сервистері сияты, клиент-сервер принципімен рылан.

Программа-серверді негізгі масаты компьютерде саталып отыран информациялара кіруді йымдастыру болып саналады. Программаны жктегеннен со программа-сервер программа-клиенттен сраныс кту режимінде жмыс істейді. Кп жадайларда программа-клиент ролінде www-ні атардаы олданушылары пайдаланатын Web-браузерлер болады. Мндай программалар серверден андай-да бір информация алу шін, оан з сранысын жібереді. Сол уаытта екі прогамма арасында байланыс орнатылып, программа-сервер клиентке оны сранысына жауап береді де, артынша екеуіні арасындаы байланыс зіледі.

Программалар арасында информациялар алмасу шін НТТР (Hypertext Transfer Protocol – гипертексті жіберу протоколы) - протоколы пайдаланылады.

WWW жйесі ТСР/ІР коммуникациялы протоколдар негізінде жмыс істейді.

WWW –серверді функциялары

WWW –сервер растыру шін арналан программалы жасатамалар тізімі те лкен. Бл серверлерді рылымы мен конфигурациясы ртрлі боланымен, орта мселер де аз емес. WWW –сервер орнату кезінде пайда болатын негізгі каталогтарды арастырайы.

Конфигурация каталогы. Бл жерде серверді жмысшы сипаттамаларын анытайтын файлдар орналасады. Бл каталогты желі шін маызы зор боландытан оны згертуге рсат етілген адамдар саны те шектелген.

Администраторды сайманды каталогы. Бл каталог серверді администраторы пайдаланатын утилиттерден трады. Бл жерде енуді басару программалары, криптографиялы кілттер генерациялары жне іздеу индекстері алыптастырылады.

Операцияларды тіркеу файлдарыны каталогы (LOG файлдар) . Бл жерде серверге кіруді барлы процедуралары ,сонымен атар, болатын ателер мен тотатылулар тіркеледі.

CGI каталогы. Бл каталогта интерактивті есептер орындауа жне мліметтер базасына кіруді йымдастыруа ажетті, оны ішінде динамикалы згерістері болатын жаттарды алыптастыру шін пайдаланатын CGI-скриптер орналасады.

Сонымен атар, бл жерде администратор-программистке серверге зіні жеке функцияларын осуа, яни оны ммкіндіктерін кеейтуге ммкіндік береді.

жаттар каталогы (жаттарды тбірлік каталогы). Бл каталог серверді жаттар каталогыны иерархиялы аашыны негізін райды.

WWW -клиенттерді екі трін келтіруге болады: web-браузерлер жне ызметтік осымшалар.

web-браузерлер www-мен тікелей жмыс жасау жне одан информациялар алу шін пайдаланылады.

ызметтік web-осымшалар сервермен кейбір статистикалы мліметтер алу шін немесе ондаы информацияларды индекстеу шін хабар алмасады. (осы жолмен информациялар іздеу жйелеріні мліметтер базасына тседі.). Бдан баса ызметтік web-клиенттер де бар. Оларды жмысы осы берілген серверде информацияларды сатауды техникалы жаымен байланысан.

Программа-клиент www-серверден алатын жаттар кп жадайларда арнайы бір тілде жазылан текстік файл трінде болады. Ол тілді, html (HyperText Markup Language, блуді гиперстекстік тілі) деп атайды. Бл тіл келісімдер жиынынан трады. Осы келісімдерге сйкес текстік файлдара оны форматталуы мен браузерді терезісіндегі сырты бейнесін анытайтын белгі ойылады. Дл осы html тіліні келісімі бойынша жат авторларына оан суреттер мен бейнелер кіргізуіне жне web-кеістігіні баса ресурсрына гипертекстік сілтемелер жасауа ммкіндік береді.

рине, клиент серверден тек ана текстік файлдар ана срамайды, сонымен атар графиктік суреттер, аудио- и видеомліметтер жне таы сол сияты басалар - былайша айтанда, гипертекстік сілтеме крсете алатын кез-келген рсеурсты срай алады.

Тадаан сілтемені талдай отыра, клиент оан сйкес протокол кмегімен информациялы серверге осылады да зіне ажетті информацияларды ала алады.

UrL – ресурстарды мбебап локаторы.

world wide web сервисі Internet-ті информациялы серверлерінде орналасан файлдарды адрестеу шін UrL (Uniform resource Locator, Универсальный локатор ресурсов) пайдаланады. UrL-адрес рамында протокол аты (ол бойынша http, gopher ресурстарына ену жзеге асырылады), сондай – а сервер жне ондаы саталып отыран файл адрестері болады.

Internet-ті UrL-адресіні форматы тменде келтірілген (квадратты жашада адресті ажет емес элементтері де крсетілген):