дріс. Тасымалдаушы машиналарды арнайы трлері. Гидравликалы жне пневматикалы клік.

Пневматикалы тасымалдаушы ондырылар.

Пневмоклік ондырылары сусымалы жктерді бункерлерге тиеу, сусымалы жктерді оймадан ндіріске беру, темір жол вагондарын, кемелерді, автомобильдерді тиеу жне тсіру, ндіріс алдытарын шыару, жартылай фабрикаттарды жне дайын німдерді, жекеленген жктерді тасымалдау, цехтан экспресс –зертханалара сынамаларды жеткізу жне т.б. шін арналан. Олар сер ету принципі бойынша ауа аымында, бырлы контейнерлерде, патрондарда сусымалы жктерді тасымалдаушы ондырылара блінеді.

Ауа аымында цемент, кмір, ааш нтатары, асты дндері, н, мата, сабын, тйіршікті материалдар , баса сусымалы, ша трізді, талшыты жне кесекті материалдар тасымалданады.

Майда блшектер детте ауада алып озалады, ал ірілері быр тбіне лап, ауа аымымен айта ктеріліп ала арай орын ауыстрып отырады.

Пневмо ондырыларды німділігі бірнеше ондаан т/са – 300 т/са дейін, ал тасымалдау зыдыы бірнеше ондаан км - 1,5-2км дейін жетеді.

14.1 – сурет. Пневматикалы тасымалдаушыондырыларды слбалары

Пневматикалы ондырыларды мынадай артышылытары бар: адам денсаулыына зиянды жне ша трізді жктерді тасымалдау кезінде толы саылаусыздануы; ажетті быр тарматары бар кез келген крделі трасса бойынша жкті тасымалдау ммкіндігі; бір уаытта бірнеше нктеден, ре жететін орындардан жктерді алу ммкіндігі.

Кемшіліктері: энергияны жоары лестік шыыны (конвейерлерге араанда 8-14 есе кп); сіресе иілген жерлерде бырды арынды тозуы; ауаны шанан мхият тазалау ажеттілігі; ылал жне жабыса жктерді тасымалдауды ммкін еместігі. Жкті ауалы оспамен тасымалдайтын пневматикалы ондырыларды сормалаушы, айдамалаушы жне ранды деп бледі (14.1-сурет).

Сормалаушы пневмоклік ондырысы (14.1 а - сурет) пневматикалы жйеде сирету жасайтын ауа рлегіш машинадан 6 трады. Атмосфералы ысым серімен ауа канал (сопло) 1 арылы быра 2 йінді жкпен бірге сорылады, ары арай бырмен тсіретін орына дейін (блгішке) айырыша 3 тасмалданады. Оны имасыны ауданы быр имасыны ауданынан бірнеше есе кп. Аым жылдамдыыны крт тмендеуі нтижесінде жк оны тбіне лап, одан шлюздік апа 4 кмегімен жк тсіріліп отырады. Айырыштан 3 жкті майда фракциялары бар ауа сзгімен жабдыталан клемі аз резервуара 5 келіп тседі. Тазалау нтижесінде блінген жк шлюздік апа 4 арылы шыарылып тасталады. Тазаланан ауа ауа рлегіш машинамен 6 сорылып атмосфераа шыарылып отырады. Сормалаушы пневмоондырылар 0,05 МПа дейінгі ысымда жмыс істейді.

14.1-сурет. Пневматикалы тасымалдаушы ондырыларды слбалары

 

Айдамалаушы пневмотасымалдаушыондырыда (14.1 б - сурет) сорылан ауа компрессордан 7 ауа жинаыша 8 келіп тседі, одан кейін ылал блгішке 9 ары арай быра теді. быр арнайы оректендіргішті 10 кмегімен жкпен тиеледі. Ары арай жгі бар ауа блгішке 3, одан сзгімен жабдыталан клемі аз резервуара 5 келіп тседі. Осы жерден ауа тазаланып атмосфераа жіберіліп отырады. Айдамалаушы пневмоондырыларда ысым ламасы 0,4-0,6 МПа жетеді, сондытан олар жкті лкен ашытыа тасымалдай алады.

Бл ондырыларды бір – бірінен айырмашылыы: сормалаушы пневмоондырылар материалдарды ртрлі орындардан жинап алуа ммкіндік береді, ал айдамалаушы пневмоондырылар материалды бір жерден алып оны ртрлі орындара жеткізуге ммкіндік береді.

Аралас типтес пневматикалы ондыры (14.1 в - сурет) тізбектеліп орналасан екі сормалаушы 11 жне айдамалаушы 12 учаскелерден трады. ондырынны сормалаушы блігі жоарыда арастырылана сас болады: жк быра сорылып бірінші блгішке 3 жне сзгіге 5 келіп тседі, одан жк ондырыны айдамалаушы блігіндегі арынды быра 12 беріледі. Тазаланан ауа атмосфераа шыарылмай, компресссора 7 беріліп одан быра 12 айдалады, ары арай жк тсіру орнына дейін блгішке 3 жне сзгіге 5 дейін тасымалданады. Осы слбаны артышылыыны мні жкті бірнеше тиеу орындарынан алып, оларды бір жерге жинайды, одан кейін оны бір уаытта бірнеше тсіру орындарына тасымалдайды.

Ауа рлегіш машина ретінде желдеткіштерді, ртрлі типтегі турбомашиналарды, ротациялы вакум – сорыларды, ртрлі типтегі компрессорларды олданады.

Ауалы бырларды жа болат бырлардан орындайды. бырларды біркелкі тозуын жне оларды ызымет ету мерзімін зарту масатында 1-1,5 жылды жмыстан кейін жмысты бырларды зіні осі айналасында 180⁰ брады.

14.2-суретінде ондырыны негізгі элементтері келтірілген: а – сопло (канал), б – шлюздік апа, в – брандалы оректендіргіш, г – тиеу рылысы. Сормалаушы ондырыларда тиеу органы ызметін иілгіш шлангаа бекітілген сопло атарады (14.2 а, -сурет). Ол аптамамен 2 апсырылан бырдан 1 трады. йінді жгі бар ауа атмосфералы ысым серімен соплоны абылдаушы блігіне сорылады, оан сонымен атар соплоны жоары жаынан атмосферадан ауа келіп тседі. йінді жк ауа аымымен ілесіп быра беріледі .

14.2 –сурет. Пневмо ондырыларды элементтері

 

Шлюздік апа (14.2 б, -сурет) бірнеше бліктерден тратын, корпуста 1 айналып отыратын барабаннан 2 трады. Оны бір тесігі тиеуші, ал екіншісі тсіруші ызметін атарады. Барабанны алатары корпуса ныыздалып орнатылан. Шлюздік апа тиеуші рылы ретінде жйедегі ауа ысымы 0,14 МПа дейін болатын кезде олданады.

Барабан бліктерінде болатын жк млшері кезекпен айдамалаушы немесе сормалаушы быра берліп отырады. Брандалы оректендіргіш (14.2, в-сурет) тсіру орнына арай азаятын айнымалы адамы бар брандадан трады. Осыны арасында, жк шыар жерде ныыздалып, тиеу рылысы арылы сыылан ауаны жоалымына кедергі жасайды. Араластырыш камераны тменгі жаында форсункалар болады, олармен сыылан ауа беріледі. Реттелетін тиеу рылысы сормалаушы пневматикалы ондырыларда йінді жктерді келіп тсуін дозалау шін олданылады (14.2, г-сурет).

Конструкция тиеуші май йыштан 1, саылаулы тесіктері бар корпустан 2, быра бір жаынан жкті ендіруге арналан терезесі бар, екінші жаынан ауа келіп тсетін торламасы бар аузы ке келте быры (раструб) 5 бар келте бырдан (патрубкадан) 3 трады. Келте быр 3 саылау имасын згерту шін ттаны 4 кмегімен брылып отырады. бырда йінді жк аузы ке келте бырдан келіп тсетін ауамен кездесіп оспа жасалынып бырмен ары арай озалады.

Пневматикалы ондырыларды есебі алдымен жкті тасымалдауды амтамасыз ететін жылдамдыты анытаудан басталады. Ауа аымындаы жк блшегін арастырайы (14.3-сурет).

 

14.3-сурет. Ауа аымындаы жкті блшегі

 

Гидравликалы тасымалдаушы ондырылар.

Гидравликалы тасымалдаушы ондырылар бырлармен немесе науалармен сйы аымында йінді жктерді тасымалдау шін арналан. йінді жкті сумен оспасын гидро оспа немесе ойыртпа (пульпа) деп атайды, ол атты компоненттерді массасыны сйы компонентті массасына атынасымен сипатталады. ондырыларды ысымды жне ысымсыз деп бледі. ысымды ондырылара ойыртпа сорулармен озалады, ал ысымсыз ондырыларда клбеу жазытыта жк салмаын раушыны серінен болады.

ысымды гидравликалы ондырылар быра йінді жкті ендіру тсілі бойынша ойыртпа сорысы бар ондырылар жне бункерлік берушісі бар (оректендіргішпен) ондырылара блінеді. Гидро ондырылар мды, руданы, тау-кен жыныстарын, шлакты, клді, топыратарды жне т.б. тасымалдау шін олданылады. Осыдан баса, гидравикалы тсілмен мониторларды кмегімен забойда пайдалы азбаны бос жыныстан бліп алу шін жне ары арай ойыртпаты гидроондырылармен тасымалдау жргізіледі. Гидравликалы клікті артышылытары: німлділігіні жоарылыы жне крделі кеістік трассасында тасымалдау зындыыны лкендігі; конструкциясыны арапайымдылыы, ызмет крсетуді жне пайдалануды олайлыы; гидро ондыры жмысын толы автоматтандыру ммкіндігі; йінді жктерді тасымалдау ныны аздыы. Кемшіліктеріне мыналар жатады: тасымалданатын кесектерді ірілігіні шектеулігі; абразивті жктерді тасымалдау кезінде бырларды тозуыны лкендігі; су мен энергия шыыныны лкендігі; ыста ойыртпаты атып алу ммкіндігі. Бірата гидроондырылар осындай кемшіліктерге арамастан ке олданылып келеді, азіргі уаытта оларды олдану аймаы кееюде.

Біратар гидрошахталарда кмірді тікелей ттынушылара гидро тасымалдау варианты олданылады. Кмірді майда блшектері суспензияланан (жзгіш) арнайы дайындалан ойыртпа соры станцияларымен жасалынатын ысыммен тасымалданады.

Істеп тран ондырыларды кмір бойынша німділігі жылына 3,5-4 млн. тоннаны райды. Болашата зындыы бірнеше жз километр болатын, німділігі жылына 30-50 миллион тонна кмірді райтын ірі магистральдар салынбашы.

ойыртпа сорысы бар ондырыда (14,4, а –сурет) йінді жк жне су ойыртпаталады, ол абылдаушы рылыдан 2 ойыртпа сорымен 1 сорылып берілген тсіру орнына бырмен тасымалданады.

14.4-сурет. Гидравликалы тасымалдаушы ондырыларды слбалары

 

Жк елек 4 арылы тіп бункерге 5 келіп тседі, ал су тндырыша 6 йылып, одан сорымен 7 быр арылы 8 айтадан абылдаушы 2 рылыа беріледі.

Бункерлік берілісі жне оректендіргіші бар ондырыда (14,4, б-сурет) су ыдыстан сорымен 9 сорылып айдамалау бырына 3 беріледі. Оан арнайы оректендіргішті 10 (брандалы, камералы жне б.) кмегімен йінді жк ендіріліп отырады. Пайда болан ойыртпа ары арай бырмен белгіленген жерге тасымалданады, онда жк судан блініп, су айтадан соры 7, быр 8 арылы ыдыса айтарылады, яни екінші рет пайдалануа жмсалады. Осындай ондыры кмегімен салыстырмалы ірі кесекті йінді жктерді тасымалдауа болады. Е маызды артышылыы сорыны сумен жмысы, бл кдімгі сорыларды пайдалануа ммкіндік береді. Осындай слба бойынша жмыс кезінде оспаны концентрациясы (оюлыы) те лкен болуы ммкін. Сйы ысымы 10 МПа шамасында болады.

Су аымындаы жкті озалысын жеке блшектерді секірмелі озалысы трінде крсетуге болады. бырды ішкі бетіні тозуын азайту шін, оларды арнайы ортадан тепкіш ймалы станоктарда ртрлі атты материалдармен (балытылан базальтпен) араулайды. Бгілген, иілген жерлерді жонылан гранит айратарымен араулайды.

ойыртпа жылдамдыы ауыспалы (критический) жылдамдытан лкен болу керек. Ша трізді жне тйіршік трізді жктер шін

 

(14.1.)

 

Мндаы n_к = 1-1,5 – эмпиризмдік коэффициент; = тыыздытар ара атынасы; _о - суды тыыздыы; _г - жк блшегіні тыыздыы.

Тйіршікті жне кесекті жктер шін

(14.2)

 

мндаы c₁ = 8,5-9,5 – эмпиризмдік коэффициент; f₀ - жкті быр абырасымен йкеліс коэффициенті, антрацит шін f₀ = 0,1-0,15, тата тас (сланец) шін f₀ = 0,3-0,4; _об = 0,14-0,26 – ойыртпаты клемдік концентрациясы; D - быр диаметрі.

ртрлі жктер шін ауыспалы, аумалы (критический) жылдамды 1,6-5 м/с райды (кіші мн топыраты фракциялар шін, лкен мн иыршы тас жне саталан тастар шін).

быр диаметрі

(14.3)

 

 

мндаы - гидро оспаны озалыс жылдамдыы, = (1,1 – 1,2)· _кр ; П - топыра сорышты саатты німділігі. ойыртпа сорыны уаты

(14.4 )

 

мндаы _н - 0,38-0,6 – соры ондырысыны п..к.

ысымсыз (здігінен аатын) гидравликалы ондырыда йінді жк еістігі 0,02-0,06 болатын ашы науаа оректендіргішпен беріледі жне сумен араласып ойыртпаа айналады. Бл ондрылар тау-кен нерксібінде, байыту фабрикаларында жне химиялы заводтарда олданылады.

ысымсыз гидро ондырыларды бырларында йінді жктер таспалы конвейерде орнатылан саылаусыз контейнерлерде араластырылады. Контейнерлер жартылай асылан кйінде болады, бл конвейерге тсетін жктемені тмендетеді жне уат шыынын азайтады.

сынылатын дебиеттер: /2/ бет. 481-491, /7/ бет. 332-339, /4/ бет. 400-428.

Баылау сратары:

1.Пневмо ондырылар кмегімен андай жктер тасымалданады?

2.Пневмоклік рылысы?

3. Пневмоклік трлері?

4.Гидро ондырыларды рылысы?

5.Гидроондыры трлері?

6. Гидроондыры кмегімен тасымалданатын жктерді атаыз?