дріс. озалту механизмдері жне оларды элементтері. Кинематикалы слбалары. озалысты кедергісін анытау
Жк ктергіш машиналарда озалту механизмдерін екі топа блуге болады: 1)тікелей орын аустырушы машинада немесе арбада орналасан механизмдер (7.1, а,б – сурет ); 2) иілгіш тартшпен (сым аранды немсе шынжырлы) орын аустырушы обьектіден тыс орналасан механизмдер (7.1,в- сурет ); 3) тікелей жру доала маында орналасан механизмдер (7.1,г ,д-сурет ).
Бірінші топтаы озалту механизмдеріні кинематикалы слбалары жетекті типі жне орналасуына байланысты мынадай трлерге блуге болады:
-блек немесе жеке жетегі бар ( 7.2 ,а –сурет );
-орталы жетегі жне жай жрісті трансмиссиялы білігі бар (7.2,б –сурет ) ;
-орталыта орналасан озалтышы жне шты редукторлары бар тез жрісті трансмиссиялы білігі бар( 7.2.в-сурет ).
Рельсті механизмдерді жылжуына кедергілер. Рельсті механизмдерді бір алыпа тскен озалысына кедергі мынадай факторларды йлесіміне байланысты болады: жк ктергіштік Q, кранны з салмаы G, кран жретін жолды еісі Fук, желден болатын кштер в, жру блгіні геометриялы лшемдері, подшипниктерді трлері, жолды сапасы жне растыруды сапасы.
Кранны жру доалатарындаы кедергілер подшипниктердегі йкеліспен т, доалатарды рельспен тербелу йкелісімен к, кпшек беттеріні йкелісімен, доалаты рельспен клдене сыру йкелісімен жне реборданы рельспен йкелісімен р аныталады .
Жетекші доалаты рельспен озалысы кезінде жанасу нктесінде горизонтальды рекция - ілінісу кші пайда болады.
7.1- сурет. озалту механизмдерінде жетектерді орналасу слбалары
7.2-сурет. озалту механизмдеріні кинеметикалы слбалары
Соы зерттеулерге сйкес тербеліс кедергісі доала пен рельсті жанасу нктесіне жаын абаттардаы деформациялы жоалымдар нтижесінде пайда болады. Тербеліс кедергісіні иіні жанасу нктесіндегі жктемелік эфюрді брмалану нтижесі болып табылады .
озалту механизміні есептік слбасы 7.3,а – суретінде крсетілген.
Кштерді мндері:
(7.1)
мндаы FТ – тіректердегі йкеліс кші ; FК - доалаты рельспен тербелуіні йкеліс кші; Fр - доала ребордаларындаы осымша йкеліс кші; D - домалану дгелегі бойынша жрістік доалаты диаметрі; d -цапфаны диаметрі ; f - подшипниктердегі йкеліс коэффициенті, тербеліс подшипниктері шін f =0,015-0,020; доалаты диаметрі мен материалына жне рельстерді типіне байланысты доалаты рельс бойынша тербеліс коэффициенті, k=(3-12) 10-4 .
7.3 –сурет. озалту механизміні есептік слбасы жне баыттаушы ролигі бар ребордасыз доалаты слбасы
Доалаты робордасындаы осымша йкеліс кедергі кшін р теорияалы жолмен анытау ммкін емес, себебі ребордалардаы, кпшектегі жне басаларындаы йкелістерге сер ететін барлы факторлар белгісіз. Сондытан осымша кедергі Кр коэффициентін ескеріледі.
Кран озалысына жалпы кедергіні жол еісін жеу кшін Fук, жне жел кшін в ескеріп мына трде жазуа болады
(7.2)
Кр коэффициентіні мні кран тріне, аралы зындыына, механизм жетегіне (орталы, блек ), доалаты конструкциясына жне подшипниктерді типіне байланысты болады. Конусты доалаты крандар шін Kр= 1.2; цилиндрлі доалатар шін Kр =1.5; арбалар шін Kр =2-2.5 ; баыттаушы бйірлік элементері бар цилиндрлі ребордасыз доалаты крандар шін (7.2, б –сурет ) шартты трде Kр =1.1 те деп аблдайды. Жол еістігінен болатын кедергі кші
(7.3)
мндаы aу - кран астындаы жолды еісі , ол кран типіне байланысты , шамасы aу=0,001 – 0,01 аралында болады:
Кпрлік крандар шін aу=0,0015;
Электрлі тальдер aу=0,001;
Арбалар, екі тіректі крандар шін aу=0,002;
Мнаралы крандар шін aу=0,01.
Желдік жктемелеу кші в формула бойнша аныталады.
озалыса кедергі коэффициенті немесе тарту коэффициенті кранны озалуына кедергі кшіні кранны жне орын ауыстырылатын жкті салматарыны осындысына атынасына те, яни
(7.4)
Электрлі тальдерді озалту механизмдері шін кедергі кші былай аныталады
(7.5)
Есептеулерде коэффициенттерді мынадай мндері абылданады
Ребордалардаы йкеліс кедергісі жне баса жолды аауларын ескеретін кедергілер шін есептеу мндерін абылдайды
Wp = (2,5 – 3) W
Жетекті уаты. Есептеулер мен эксперименттік зерттеулер крсеткендей орныан озалыс кезеінде механизмдерде шамасы лкен емес йкеліс кшінен (сырты жел кші мен жол еісі аз болан кезде) тек статикалы жктемелер сер етеді .
озалтышты уатын жне механизм беріктігін анытаушы негізі кштер бл жетекті осу жне тежеу кезеінде пайда болатын динамикалы кштер :
(7.6)
мндаы mг, mк - демелі озалушы жк пен кранны массалары ; а - кранны іске осылу кезіндегі орташа деуі ,м/с2; рсат етілген мндері кранны арналуына байланысты болады мына шектерде ауытып отырады а=0,05…0,25 м/с2 ( кіші мндер растырушы жне сйы, ыздырылан металлдарды тасымалдаушы крандар шін); 1.1-1.3 –жетекті айналмалы массаларын ескеретін коэффициент .
Алдын - ала тадалан озалтышты уаты, кВт
(7.7)
мндаы п.ср - озалтышты іске осу моментіні орташа еселігі п.ср = 0.8-0.27 Алдын- ала тадалатын озалтышты натылы уатын формула бойынша анытауа болады
(7.8)
мндаы с - арбаны озалысына кедергі коэффициент. коэффициентіні мні 1.1-1.3 те.
Редукторды берліс саны
Доалаты айналу жилгі
Каталог бойынша редукторды типі жне оны параметлерін тадаймыз.
Жетегі блек болан кезде бір озалтышты уаты былай абылдайды
Сым арандаы ктерілетін жкті тербелісі озалту механизміні жетегіні уатына сер етеді.
Жалпы жадайда іске осылу жне жкті тербелісі кезінде инерция кші ескерілген озалту механизміні озалтышыны уаты формула бойнша аныталуы ммкін
(7.9)
мндаы
Формуладан кріп отыанымыздай, жетекті осымша уат мніне жкті тербелісіні сері арба шін крандара араанда анарлым лкен, себебі оны з массасы аз, демек коэффициенті лкен. Жкті ата асылуы кезінде Р=0 (мысалы, крандар –аттауыштар шін ) .
Сырты лкен кштер сер ететін (желдік, жол еісіні жне баса кштер) крандарда жетек уатын, осынды е лкен статикалы кштер бойнша есептеу ажет:
(7.10)
Бл уат (7.7) формуласы бойынша есептелген уаттан лкен болуы ммкін, яни Рс.мах>P
сынылатын дебиеттер: /7/ бет. 136-155, /13/ бет. 89-92, /2/ бет. 155-176.
Баылау сратар:
1.Жетектерді озалту механизміндегі орналасу слбаларын атаыз.
2.Жру доалаыны диаметрін алай анытайды?
3.озалыс кедергісін анытауды мні неде?
4.озалту механизмдеріндегі беріліс санын алай анытайды?
5.Тежеу кезіндегі инерция кшіні моментіні аныталуы?
6.Статикалы кедергі моментіні аныталуы?