Дәлелді медицинаны қолдану аясы қандай?
Медицина ғылымдары мен денсаулық сақтау саласы жаңа заман талаптарына сай медициналық көмектің оптималды жүйесін ұйымдастыруда жалпы мәселелерін шешудің, дәрілердің нұсқауының оның түсінікті болуына ғылыми ақпараттың жаңа тәсілдер жинау технологиясы, тәркімасы, қорытындылары және насихаттауы қажеттілігін талап етеді.
Белгілі ауруды емдеу нәтижесі оның алдындағы сол сырқатты емдеу тәжірбиесіне сүйене отырып белгіленіп бағаланады. Сырқатты емдеуде жасалған қорытынды дұрыстығы мен оптималдылығы қаншама анық болуы бақылау тәсілдерімен оларды тәжімалдау жолдарына байланысты болады.
Дәрігердің қызметі белгілі науқастың проблемасын шешу. Кәдуілгі клиникалық оқып-үйрету физиология, анатомия және басқа фундаменталды ғылымдар негізінде аурудың даму механизмін анықтауға бағытталған. Бірақ, клиникалық бағыттармен болжамдар аурудың даму механизмінің биологиялық негізге сүйенуін тек дәлелденуі қажет гипотеза ретінде қарау керек. Клиникалық практикада теориялық көзқарастарға байланысты қарама-қайшылықтар жиі кездеседі.
Клиникалық эпидемиология дәлелді медицинаға жол көрсетеді. "Evidenke -based medicine" нeмece "дәлелге сүйенген медицина" (әрі қарай дэлелді медицина 1990жылы Торонтодағы Мак Мастер университетіндегі канадалық ғалымдар ұсынған түсінік. Олардың пайымдауынша "дәлелге сүйенген медицина белгілі науқас адамды емдеу үшін ұялмайтын анық және пайымдалған клиникалық зерттеулердің ең жақсы нәтижелерін таңдауға негізделген". (D. Sackett et. ab. -1996)
Дәлелді медицинаның халықаралық жүйесі "evidence bated medicine"Tepмині негізіне (аударылғанда аналитикалық оптималды, ғылыми негізделген немесе дәлелді медицина) соңғы вариант Мәскеу мемлекеттік университетінің дәлелді медицина орталығының жұмыс тобымен қабылданып, бірнеше авенорлардың ой-пікірінше:
► нақты сырқатты емдеу тәсілдерін таңдау үшін барлық клиникалық бақылаулардың ішінен ең дәлелді, ақ ниетті, байыпты, дәл емдеу нэтижесін қолдану.
► Ең сенімді және қолайлы дәлелдерге негізделген аса тиімді, қауіпсіз және тиімді емдеуге кепілдік беру.
Сынақ жүргізген мамандардың бақылаулары пациенттердің байқаулары нэтижелерінен аса сенімді клиникалық мәліметтер жинап, талдау, біріктіру,қортындылау.
Оптималды клиникалық шешім қабылдау үшін іздеу, талдау, қорытындылау технологиясын пайдалану.Барлық жеке тәжірибелердің дәлелдемелерінен ең сенімділерін біріктіріп, үздіксіз өзін-өзі басқарып оқыту процесі.Емдеу үшін аса эвомоцияланған принциптер, стратегиялар мен тактикалар жинақтау
Дәрігердің басқа эксперттер мен клиникалық байқаулардың нәтижесіне сын көзбен қарап, бұрынғы медицина сүрлеуінен айрықша жаңа клиникалық медицина парадмасының субективті факторсыз емдеу және диагностикалау критериін таңдау
- Медициналық қызметтің оптималды варианттарын ақпарат технологиясынан пайдалану.
Сонымен, дәлелді медицина мүмкіндіктері әрбір нақты сырқатқа оптималды вариантты таңдап алу үшін медициналық әлеуметке ең жаңа және оның мәліметтерден индивидуалды, субпопуляциялы, популяциялы мемлекеттік деңгейлерде аса дәреметті, қауіпсіз тиімді емдеу жолдарын қамтамасыз ету керек.
Әр түрлі клиникалық ситуацияларда дәрігер барлық қазіргі заманғы сонымен бірге ең анық сенімді ақпараттың барлығын бірдей меңгере алмайды. Дәрігердің көбісі негізсіз стереотипті емдеу тәсілдерін пайдаланады. Көп таралған сырқаттардың негізсіз емдеу жолдарына мысал келтірейік (Моисеев С.В., 1998):
артериалды гипертонияны емдеудің алғашқы этапында орталық әсер ету механизмі бар гипотензивті (клонидин, метилдофа және басқалар) және комбинирленген дәрілерді резерпинді) қолдану;
► цирроздарды емдеу үшін "гепатопротекторларды" пайдалану;
► жүрек жұмысы жетімсіздігінде рибоксин және кокарбоксилазаны қолдану;
► ішкі мүшелер ауруларын емдеуде қосымша ем ретінде витаминдердің парентералды пайдалану
► диабеттік микроангиопатияда ангиопротекторларды қолдану.
► орташа ауырлықты бронх демікпесінде емдеу үшін антигистаминді дәрілерді қолдану.
► Бір жағынан эксперттердің пікіріне сүйену беделді анықтамалар мен кітаптардың "кешігу эффектісі", практикаға енгізілген жаңалықтардың экспертизасы олардың пайдалылығы дәлелденгеннен кейін кешігіп оқулықтардағы мәліметтер олар шыққанша ескіреді.
Сондықтан дәлелді медицинаның пайда болу концепциясына практикалық дәрігерлер мен денсаулық сақтау мекемелері қызметкерлерінің аса көп информацияны критикалық бағалауды қажет етуінен туындады.