Дәріс. Консольды-жонғыш станоктар және оларда орындалатын жұмыстар
Консольды-жонғыш станоктар көлденең және тік болып бөлінеді. Бұл станоктар, цилиндрлік, кесік, диск сияқты және шеткі жонғыштарды қолдануымен жонғыш жұмыстарды орындау үшін арналған (4.4-сурет), негізінде жеке өндіріс шарттарда қолданады. Оларда жазық беттерді, әртүрлі кеңістіктің орналастырылу болатын, саңылауларды, ойыстарды және кертпештерді жұмыстануға болады.
а – бүйіржақты; б - цилиндрлі; в, г -шеткі; д - дисклі; е - Т-тәрізді; ж - «қарлығаш құйрықты»; з - фасонды; t – жонудың тереңдігі; В – жонудың ені
4.4 - сурет – Жонғыштардың негізгі түрлері
Консольды көлденең-жонғыш станок (4.5-сурет) А негізде құрастырылады, СОЖ үшін және сорғышпен электр қозғалтқыш оны беру үшін резервуар орналастырылған. Негізде Б станина оның ішінде жылдамдықтардың қорабы 1, негізгі қозғалыстың электр жетегі және айналдырықты түйін орнатылған. Жоғарғы көлденең бағдарлаушыға В тұмсық орналас-тырылған, жұмыстық күйі 3 гайкалармен бекітіледі. Тұмсық (хобот) жұмыстық жағдайға 2 бұрандамен орын алмастырады. Тұмсықта қосымша тірек - 4 сырға орнатылған болу мүмкін.
1- жылдамдықтардың қорабы; 2 - бұрама; 3- гайка; 4 - сырға; 5 -айналдырық; 6,7 – тегершіктер(маховики); 8,10, 11 -қолсаптар; 9 –межебалдақ( лимб); 12-14 – сөндіргіштер;
А - негіз; Б - станина; В –тұмсық( хобот); Г - үстел;
Д – жылжымалар( салазки); Е- консоль
4.5 –сурет. Консольды-көлденең-жонғышты станок
Тік бағдарлаушы станинада консоль Е орнатылған, оларға тік бағытта қолсапты 8 айналдыру кезінде орын алмастырады. Консольдың жоғарғы бөлігінде жылжымалар Д орналасқан, бұранда берілісі көмегі кезінде маңдайша бағытта бағдарлаушы консоль бойынша орын ауыстыраты сермемен 7 қозғалысты келтіреді. Жылжымалардың жұмыс жағдайы 10 және 11 қолсаптармен бекітіледі. Жылжымаларда, сермеден 6 жетекпен ұзына бойына бағдарлаушы жылжымалар бойынша орын ауыстыру болатын Г үстел орнатылған.
Консольдың тұрқысында станоктың атқарушы түйіндерін автоматты орын ауыстырулар жылдамдықтар өзгерісін қамтамасыз ететін берілістің қорабы құрастырылған.
Берілістің қорабы жылдамдатған орын ауыстыруларды үдетудің механизмімен жабдықталған. Консольдың алдыңғы жазықтығында және станоктың үстелінде басқару органдары орналасқан.
Консольдарда орналасқан лимба 9 бойынша берістерді қолсаппен қайта ауыстырып қосады. Жарықты қосу, МСС берілістер, айналдырықтың айналу бағыттарын өзгерту бұрылыс қосуларды 12-14 басқару станокпен, станинанда орналасқанмен өндіреді.
Консольды тік-жонғыш станоктік айналдырықты орналасқан бастанбар болады, оны 40° -қа дейін бұрышқа тік жазықтықта бір немесе басқа жаққа бұруға болады, қиғашты және көлбеу беттерді арнайы айлабұйымдарды қолданусыз өңдеуге мүмкіндік береді. Бөлек механизмдері және буындары көлденең-жонуғыш станоктан лайықты түйіндерден және механизмдерден маңызды айырмашылықтарын алмайды.
Дайындамаларды орнату үшін айлабұйымдарды олар үшін өңделетін құралына және бекіту жағдайына станоктың үстелінде олардың бағыты үшінсалыстырмалы қолданады. Дайындамаларды орнату және бекіту үшін станоктың үстелінде тікелей қыспаларды, тіректерді, треуіштерді және бұрыштарды, дайындаманың пішініне байланысты қолданады.
Қатарда жағдайларда дайындамаларды бекіту әмбебапбты (машина қыспақтарды) немесе арнайы (нақты дайындамалар үшін) айлабұйымдарда талап етіледі.
Аспапты бекіту үшін құрал-сайманды станокқа айналдырықтың конустық саңылауда оны қоюны және бекітуге қамтамасыз етеді. Цилиндрлі және диск сияқты жонғыштарды цилиндрлі (4.6 сурет) көмегі кезінде, ал бүйір жақты – көмегі кезінде (4.7 сурет) конустық құралбіліктерді орнатады Шеткі жонғыштарды конустық саңылаудың станоктың айналдырығына, өтпелі төлкелерді немесе патрондарды қолданып орнатады.
Жонғылау кезінде кесудің режимдері кесу жылдамдығымен (г;) кесу беріліспен (S) және кесу тереңдігімен (t) сипатталады.
1 – тұмсық ( хобот); 2, 4,10,13 - гайкалар; 3- сүмбі; 5 - айналдырық;
6 - ойық; 7 - жонғыш; 8 -құралбілік; 9 - сақина; 11 - төлке; 12 - сырға
4.6 -сурет Цилиндрлі және дисклі жонғыштарды орнату үшін құралбілік
1- сүмбі; 2 - гайка; 3 – жонғыш; А- айналдырықтың шығыңқылары және құрабіліктердің ойықтары; Б – құралбіліктің шығыңқылары және
жонғыштың ойықтары
4.7 – сурет. Шеткі және бүйірлі жонғыштар үшін құралбілік
Кесудің жылдамдығы - аспапты кесу жиегінде нүктенің орын ауыстыру сызықты жылдамдығын, оның айналу осьтен өте алып тасталғанын, - минутына (м/мин) метрлерде өлшейді.
Жону кезінде беріліс – үстелдің орынауыстыру жылдамдығы салыстырмалы өңдейтін құралды-минутты (м/мин) метрлерде өлшейді. Жону кезінде беріліс жетегі электр қозғалтқыштың өздігінен іске асырылады, сондықтан станокты минуттықты, беруілісті, тап осы күйіне келтіреді.
Жону кезінде берілісті екі түрге бөледі: минутты (S мин), метрмен өлшенеді (м/мин); берілісті бір айналымға (Sайн) кескіш құралды (кескіштерді), үстелдің орын ауыстыру жонғыштың бір айналымда тең шамаға, айналымға миллиметрлерде өлшенеді (мм/айн); тіске беріліс (Sтіс), үстелдің орын ауыстыру тең шамаға, құралды бұрышқа бұруға, , жону тістерді еселі санға миллиметрлерде өлшейді.
Барлық есептеулер осы беріліс бойынша жүргізіледі. Бұл берілістердің арасы келесі тәуелділік бар болады:
Мұндағы z – жонғыш тістің саны; п – айналдырықтың айналу жиілігі, мин"1.
Кесудің тереңдігін – ара қашықтық арасы өңделген және өңделінетін беттермен бағытта, перпендикулярлы жонғыштың осьтері, миллиметрлермен (мм) өлшенеді.
Жону кезінде кесудің режимдерін анықтамалық кестелер бойынша өңделінетін материалдың құрамына байланысты, құралдың материалына, ал сонымен қатар өңдеудің дәлдігіне ұсынылатын талаптардан және өңделген беттердің кедір бұдырлығымен таңдайды.
Дебиет