олданылан дебиеттер.
Таырыбы № Етті жас екендігін (балаусалыын) анытау.
рал-жабдытармен амтамасыздандыру: р трлі мал тліктеріні еттері, электронды жне лабраториялы таразылар, эксикатор, су моншасы, электр плиткасы, 3 мин м саат, форфорлы ыдыстар, шыны таяша, металл бюкстер, 150-200 мл колбалар, 10 жне 100 мл лшегіш цилиндрлер, химиялы пробиркалар, 5 проценттік ккірт ышыл мыс ерітіндісімен реакция, микроскоп, 0,5-2 мл лшегіш пипеткалар, ааз фильтрлар, термометр, тсеніш шынылар, 0,1 мл бюреткалар,
олданылан дебиеттер.
В.А.Макаров «Практикум по ветсанэкспертизе» М.:Агропромиздат 1987г. с 83-
86, 88-89, 90-93
Сабаты масаты: Етті балаусалыын (жас) екендігін зерттеу дістерін мегеру.
Негізгі сратар:
I.Сынама алу жне органолептикалы зерттеулер.
Етті сыры тсін анытау.
Етті жмсатылыын анытау.
Етті иісін анытау.
Етті жас екендігін (балауса) екендігін оны майы бойынша анытау.
Сорпаны тнытыы мен хош иісін анытау.
II.Химиялы зерттеу дістері.
1.Сорпадан белоктарды ыдырауынан пайда болан німдерді анытау.
2.шпа май ышылдарыны млшерін анытау. (М).
3.Микроскопиялы діс.
Сабаты ысаша мазмны: кезекші таайындау, ткен сабатарды теориялы
трде бекіту. тетін сабаты конспектісін тексеру. Нтижелерді жмыс дптерлеріне жазып алады жне оытушымен бірге істелінеген жмысты сапасын
талылыайды. Аудиториялы баылау жмысын ткізу. Етті балауса (жас) екендігін анытау
Етті балауса (жас) екендігін мемлекеттік лгіні (МЕСТ) 7269-54
талаптарына сйкес анытайды. за сатау кезінде ет ртрлі физикалы-
химиялы ыпалдарды жне кейбір микроорганизмдерді серінен кптеген
згерістерге шырауы ммкін(етті тсіні згеруі, тотыуы, кілегейленуі,
кгеруі, шіруіт.б.). Е ауіпті бзылуыды бір трі-шіру. Шіру кезінде
микрофлораларды серінен белок ыдырап, те зиянды заттар блініп шыады.
Етті балауса (жас) екендігін анытау шін органолептикалы (МЕСТ) 7269-79
химиялы жне микроскопиялы дістер (МЕСТ) 2339-78 олданылады.
1. Сынама алу: Алынатын етті млшері 200гр кем болмауы керек. Ол шін
4-5 мойын омырта тсынан жауырын жне жамбасты алы блшы етінен кесіп
алынады. Керек болан жадайда ішкі органдарынан да 200гр млшерінде (Суб
нім) сынама алынады.
Органолептикалы зерттеулер.
Етті сыры тсін анытау . Бл шін етті сырты абатындаы
абышаа кіл аударады. Саусапен етті жабысатыын ылалдылыын
(фильтр аазын етті кескен жеріне ою арылы) анытайды.
Балауса етті абышасы ааз трізді шытырлап трады, тсі ашыл-
ызыл, блшы етті кескен кезде сл ылалды фильтр аазында да алмайды,
етті слі тны болады. Балауса екендігіне кдік немесе кмн тудыратын ет
ылалдылау, жабыса, сл кгірт тартан болып келеді, кескен етті арасы
ылалды, фильтр аазында тоазытылан ет болса, жібіткен кезде етті слі
лайлау болуы ммкін. Балауса емес (бзылан) етті сырты жаы кеуіп
кетеді, шырыштанып немесе кгереді. Кесілген жер ылалды, фильтр аазына
да алдырады, ет ола жабысып трады. айта жібітілген етті слі те лай
болады.
Етті жмсатылыын анытау шін саусапен ет стінен басып кріп,
пайда болан шырды алпына келу жылдамдыын адаалаймыз.
Ет балауса болатын болса, тыыз, серпімді, болып келеді, пайда болан
шыр з алпына тез келеді. Балауса еместігіне кмн тудыратын ет болса,
аса тыыз болмайды. Ескі ет (балауса емес) жмса болып босап кетеді,
шыр з алпына айтып келмейді.
Етті иісін анытау. Ол шін е алдымен етті сырты абатыны иісін
анытайды, содан кейін оны тіліп, ішкі абатыны иісін анытайды, сіресе
сйекті тсындаы етті иісі жасы сезіледі.
Балауса етті, р малды зіне тн иісі болады.
Кмнді етті иісі ышылдау иісі ышыл, сасы болады.
Етті балауса екендігін оны майы бойынша анытау. Ол шін майды
сырты трін, иісін жне жмсатыын (консистенциясын) анытайды. Сиырды
балауса майы а, сарылау немесе сары тсті болады, консистенциясы атты,
езілген кезде гіліп трады. Шоша майы а, ашыл ызылт, жмса,
созылмалы, ойды майы а, тыыз. Майда бтен, ашыан иіс болуы керек.
Балауса екендігіне кмн келтірген ет майыны тсі срылт боз тсті болып
келеді, ола жабысады, жаымсыз иісі болуы ммкін. Ескірген майды тсі
кгірт ср болады, саусапен арасына салып езген кезде, жаылып жып
алады.
Етті сапасын оны сіірі бойынша да анытайды. Балауса етті сіірі
серпімді, тыыз, беті жылтыр, тегіс болады.
Кмнді етті сіірі аса тыыз болмайды, беті жылтыр емес, кгіртеу
келеді.
Ескі етті сіірі жмса, тсі срылт, сырты шырыштанып трады.
Сорпаны тнытыы мен хош иісін анытау.
Оны айнату сынамасы арылы анытайды. Ол шін саталан 20гр етті
колбаа салып, стіне 60гр тазартылан су яды, жасылап араластырып,
бетін шынымен жауып, айнап тран су ваннасына ояды. Сорпаны иісін
колбадан бу шыа бастаан кезде анытайды. Сорпаны біраз млшерін таза
пробиркаа йып, жай кзбен оны тнытыын анытайды.
Жас етті сорпасы тны, хош иісті, майы бетінде алып трады.
Кмнді етті сорпасы тны болуы ммкін, біраз аздаан жаымсыз
иісті болады.
Ескі етті сорпасында тнба болады, иісі те жаымсыз болып
келеді.
Химиялы зерттеу дістері.
2.шпа май ышылдарыны млшерін анытау (М).
Бл діс етті сатау кезінде жинаталан шпа май ышылдарын бліп
алуа жне оларды млшерін калийді судаы тотыымен дистилятты титрлеу
арылы анытауа арналан.
М-ын анытау шін арнайы аспаптар растырылады. Жас еттегі М-ны
млшері 4-ке дейін болуы керек. Кмнді етті 4,1-9-а дейін. Ескі етті
жоары болады.
3.Сорпадан белоктарды ыдырауынан пайда болан німдерді анытау. (5
проценттік ккірт ышыл мыс ерітіндісімен реакция). Ол шін бастапы
сорпаны(айнату сынамасы кезіндегі) олдануа болады. Ысты сорпаны сзіп
алып, суытаннан кейін, пробиркаа 2мл тны сорпа, 3тамшы 5 проценттік
мыс ерітіндісін яды. Жасылап араластырып, 5 минуттан кейін нтижесін
арайды. Жас етті сорпасы тны кйінде алады. Кмнді етті сорпасы
лайланады. Ескі етті сорпасы лайланып оймалжы зата айналады.
Микроскопиялы діс.
Зерттеуге арналан етті сыртын спиртовкада кйдіріп, стирилденген айшымен
млшері 2,0×1,5×2,5см бір кесек ет кесіп алады да, тсеніш шыныа жын-
таба салады.
Препараттарды ауада кептіреді, жалына стап бекітеді, грам дісі бойынша
бояйды да, микроскоп арылы арайды.
Егер жын-табада ешандай микрофлора болмаса, немесе препаратты кру
аймаында біре-сара коккилер мен таяшалар (10 шаты) болса жне блшы
ет ткандеріні ыдыраан ізі байалмаса, ет жас деп есептелінеді.
Егер жын-табадан 30-а дейін микроптар крініп блшы ет ткандері толы
ыдырап,ет талшытары млдем ажыратысыз болса, онда мндай ет жас емес
(ескі) деп саналады.
Таырыбы № 3. Етті балаусалыын зертханалы зерттеу.
Уаыты : 1са.
рал-жабдытармен амтамасыздандыру: р трлі мал тліктеріні еттері,
электронды жне лабраториялы таразылар, эксикатор, су моншасы, электр
плиткасы, 3 мин м саат, форфорлы ыдыстар, шыны таяша, металл бюкстер,
150-200 мл колбалар, 10 жне 100 мл лшегіш цилиндрлер, химиялы
пробиркалар, 5 проценттік ккірт ышыл мыс ерітіндісімен реакция,
микроскоп, 0,5-2 мл лшегіш пипеткалар, ааз фильтрлар, термометр, тсеніш
шынылар, 0,1 мл бюреткалар,
олданылан дебиеттер.
В.А.Макаров «Практикум по ветсанэкспертизе» М.:Агропромиздат 1987г. с 83-
86, 88-89, 90-93