Уҡытыу предметының төп йөкмәткеһе
№
Тема
Сәғәт һаны
план
буйынса
диктант
Предмет.Тирә-йүндәге предметтар Башҡортостан
Беҙ һанай беләбеҙ. Нисә?Күпме? һорауҙары.Рәт һандары Нисәнсе? Һорауы.1-10 тиклем һандар. Ниндәй? Һорауы Нимә? Нимәләр? Нимә менән? Һорауҙары. Өн моделе
Тән өлөштәре. Нәҙек,ҡалын ижектәр, уларҙың моделе. Һөйләм киҫәктәре“Беҙҙең ғаилә” темаһы буйынса телмәр үҫтереү
Өҫ кейемдәре. Логик баҫым
Хәбәр һөйләмдәр
Аяҡ кейемдәре. Логик баҫым. Һорау һөйләмдәр
Кейектәр. Текстағы һөйләмдәрҙең мәғәнәүи бәйләнеше
Ҡыш.Яңы йыл.Уйын. Бәйләнешле телмәр үҫтереү.
Башҡорт алфавиты. Ҡабатлау һәм нығытыу. Башҡорт өн-хәрефтәрен ҡабатлау
Балалар өсөн яҙған шағирҙар, яҙыусылар.Уларҙың әҫәрҙәре
Ҡабатлау,йомғаҡлау.Бөтә үтелгәндәрҙе ҡабатлау
Бөтәһе
Телдән әҙерлек курсы (43 сәғәт)
Төрлө белем менән килгән уҡыусыларҙы башҡортса һөйләшергә, башҡорт әҙәби теленең үҙенсәлекле өндәрен танырға, ишетә һәм әйтә белергә, элементар формала диалог төҙөргә, һөйләгәнде һәм уҡығанды аңларға өйрәтеү төп урында тора. Хәрефтәрҙе өйрәнеүгә әҙерлек эше: моделдәр, схемалар, терәк сигналдар ярҙамында ижектәр, һүҙҙәр төҙөү, ижектә, һүҙҙә нисә өн (хәреф) булыуын, өндәрҙең нәҙек һәм ҡалын булыуын билдәләү, уларҙың дөрөҫ әйтелешен үҙләштереү.
Әлифба осоро (17 сәғәт)
Башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен дөрөҫ әйтергә, хәрефтәрен дөрөҫ яҙырға өйрәтеү. Ижектәрҙе, һүҙҙәрҙе дөрөҫ әйтеүгә, уларҙың мәғәнәләрен аңлай һәм айыра белергә күнектереү.
Башҡорт теленең бөтәөндәре һәм хәрефтәре, өн менән хәрефтең айырмаһы.
Һүҙгә өн анализы яһау, ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡылар, тартынҡыларҙы айыра алыу, уларҙы дөрөҫ әйтеү, шулар нигеҙендә һүҙҙәр төҙөү.
Кем? Нимә? Кемдәр? Нимәләр? һорауҙарына һәм уларға яуап булған һүҙҙәрҙе белеү, телмәрҙә ҡулланыу.
Ни эшләй? Ни эшләне? һорауҙарын ҡуллана белеү.
Ниндәй? Ҡайҙа? Нисә? Һорауҙарының мәғәнә үҙенсәлектәрен аңлау, уларға яуап биреү.
Минең, һинең, уның, һеҙҙең, уларҙың алмаштарының мәғәнәләрен төшөнөү, уларҙы телмәрҙә ҡулланыу.
Әлифбанан һуңғы осор (39 сәғәт)
Балаларҙы уҡырға, яҙырға, текст менән эшләргә өйрәтеү. Дәреслектә бирелгән материалды дөрөҫ итеп ижекләп, һуңға табан һүҙләп уҡырға күнектереү. Текстарҙы матур итеп, дөрөҫ, тейешле интонация менән уҡырға өйрәтеү, йөкмәткене аңлау һәм һөйләү күнекмәләре формалаштырыу.
Һүҙҙәрҙе ижекләп дөрөҫ, аңлы уҡыу.
Әкиәт, шиғыр, хикәйә, йомаҡтар, көләмәстәр тыңлау, уҡыу, кәрәк саҡта яуаптарын табыу һәм йөкмәткеһен һөйләү. Уҡыған, ишеткән, үҙе күргәндәр тураһында бәйләнешле итеп һөйләү.
Таныш темаға телдән хикәйә төҙөп һөйләү, уҡытыусы биргән һорауға яуап яҙыу.
Яҙма һәм баҫма текстарҙы күсереп яҙыу. Яҙылышы ауыр булмаған һүҙҙәрҙе, 2-3 һүҙҙән торған типик һөйләмдәрҙе тәүҙә күсереп, унан диктант итеп яҙыу.
Һөйләм аҙағында нөктә, һорау билдәһе ҡуя белеү.
Предмет.Тирә-йүндәге предметтар Башҡортостан (16)
Өлгө буйынса эш дәфтәрендә нөктәләр ярҙамында бирелгән хәрефтәр элементтарын тоташтырырға өйрәнеү.Картина буйынса һөйләү,таныш предметтарҙы табып әйтеү. Һорау бирергә,һорауҙарға яуап бирергә диалог төҙөргә өйрәнеү.Уҡытыусының һорауҙарын аңлап,уларға яуап биреү.
Беҙ һанай беләбеҙ. Нисә?Күпме? һорауҙары.Рәт һандары Нисәнсе? Һорауы.1-10 тиклем һандар. Ниндәй? Һорауы Нимә? Нимәләр? Нимә менән? Һорауҙары. Өн моделе (13)
Эш дәфтәрендә һанлы һүрәттәрҙе буяу. Башҡортса һанарға өйрәнеү
Картина буйынса һөйләү
Тән өлөштәре. Нәҙек,ҡалын ижектәр, уларҙың моделе. Һөйләм киҫәктәре“Беҙҙең ғаилә” темаһы буйынса телмәр үҫтереү (7)
Нәҙек,ҡалын ижектәр.Уларҙың моделе. Һөйләм киҫәктәре
Өҫ кейемдәре. Логик баҫым. Хәбәр һөйләмдәр (2)
Аяҡ кейемдәре. Логик баҫым. Һорау һөйләмдәр (2)
Кейектәр. Текстағы һөйләмдәрҙең мәғәнәүи бәйләнеше (3)
Башҡорт алфавиты Ҡабатлау һәм нығытыу. Башҡорт өн-хәрефтәрен ҡабатлау (17)
Өндәрҙе дөрөҫ әйтеү. Текст буйынса әңгәмәлә ҡатнашыу
Артикуляцион күнекмәләрҙе нығытыу. Башҡорт телендәге һуҙынҡыларҙы рус телендәгеләр менән сағыштырыу һәм айырмаларын күрһәтеү
Балалар өсөн яҙған шағирҙар, яҙыусылар.Уларҙың әҫәрҙәре (30)
Шағирәнең биографияһын өйрәнеү. Тасуири уҡыу күнекмәләрен үҙләштереү
Ҡабатлау,йомғаҡлау.Бөтә үтелгәндәрҙе ҡабатлау (3)
Улланылған әҙәбиәт
1.Телмәр үҫтереү дәрестәре. Башҡорт телен дәүләт теле итеп өйрәнеүселәр өсөн. Ғәбитова З.М. Өфө: Китап, 2009
2.Грамматика башкирского языка в таблицах и схемах. Усманова М.Т.. – Уфа: Китап, 2007
3.Башҡорт теле.ru: интенсив курс. Башҡорт телен өйрәнеүселәр өсөн уҡыуҡулланмаһы. Ф.Г.Хисамитдинова, М.Г.Усманова, Л.Ф.Муталова, һ.б.– Өфө: ГУП «ГРИ Башҡортостан», 2006
4.Башҡорт теле.ru: уҡыу өсөн текстар. Башҡорт телен өйрәнеүселәргә телмәр үҫтереү өсөн текстар йыйынтығы. С.Т.Ғәлина. – Өфө: 2007.
5.Йырауҙар, сәсәндәр, мәғрифәтселәр. Төҙ. Шарапов И.Ә. - Өфө: Китап, 2007.
6.Башкирский язык для начинающих. Хисамитдинова Ф.Г. и др. – Уфа: Башк.кн.изд-во, 1991
7.Русско – башкирский словарь.З.Г. Ураксин, Ю.З. Ураксин- Уфа:Китап,2007
8.Өләсәйем һандығы. Милли байрамдар, йолалар үткәреү өсөн сценарийҙар. Алдырханова Ә.Р. - Өфө: Китап, 2008
9.Тылсымлы өндәр. Методик ҡулланма. З.Ғ. Нафиҡова,– Өфө; Китап, 2010
10. Республика балалар-үҫмерҙәр журналы «Аманат»
11.Башҡорт теленән диктант һәм изложениелар йыйынтығы: Рус мәктәптәренең 5-11-се класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма. Усманова М.Г., Ғәбитова З.М. Өфө: Китап, 2009
12.Я читаю по-башкирски.Книга для чтения со словаремЗ.Ф. Абубакирова Уфа:НМЦ “Педкнига”, 2007
13.Мостай Кәрим, Рәми Ғарипов, Рауил Бикбаев. Төҙ. Шарапов И.Ә. - Өфө: Китап, 2009.
14.Ризаитдин Фәхретдин, Мәжит Ғафури, Шәйехзада Бабич. Төҙ. Шарапов И.Ә. - Өфө: Китап, 2007.
15.Рәшит Ниғмәти, Ғ.Сәләм, Назар Нәжми. Һайланма әҫәрҙәр. Төҙ. Шарапов И.Ә. - Өфө: Китап, 2009
1 аг класы өсөн башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән календарь-тематик план
Йылына 99 сәғәт
Аҙнаһына 3 сәғәт
№
Тема
Уҡыусыларҙың эшмәкәрлеге
Эшмәкәрлек төрө
Сәғәт һаны
Дата
План буйынса
Үткәрелгән көнө