ылым ретінде биологияны оыту дістемесі
Баяндама
Таырыбы: «ылым ретінде биологияны оыту дістемесі»
Орындаан: Алмасбескова А.
Тексерген: Кшкімбаев .С.
Алматы, 2016 ж.
ылым ретінде биологияны оыту дістемесі
Биологияны оыту дістемесі оыту процессіні мазмны мен оушыларды биологиялы материалдарды мегеруді задылытарын зерттейді. дістеме жалпылай оыту жне трбиелеуді масаттары мен міндеттерінен трып, барлы оушылар оитын пндерге негізделген биологияны оытуды ерекшеліктеріне негізделген, сондай-а биологияны оыту барысындаы оытуды теориясы жне трбиелеу арастырылан.
Биологияны оыту дістемесі – мектептегі пнге негізделген оыту жне трбиелеу жйелеріні ылыми процессі.
ылым – пн жне былыстардаы алынатын жаа білімдерді алуа баытталан зерттеу сферасы. Ал оны басты масаты – оны толытай жне тереірек тану. Басты ызметі болса – зерттеу. Биологияны зерттеу дістемесіні пні болып, оытуды теориясы жне практикасы, осы пнді оып танушыларды теориясы жне практикасы, оларды трбиелеу жне дамытуа негізделген.
дістемені ылым ретінде алдына ойылан масаттарыны бірі биологияны оытуды задылытарын анытау, оны анытай отырып ары арай оны жетілдіру, ал оушыларды ортаны биологияны жетік мегерген мшелері ету.
Дидактиканы негіздеріне сйене отырып, дістеме оытуды дамытуды басты масаттарын шешеді.
Дидактикаа араанда биологияны оыту дістемесі зіне тн биологиялы ылыммен жне оушы пнмен аныталатын ерекшелікке ие. дістеме рациональді дістерді жасап шыарады.
Биологияны оыту дістемесі баса ылымдар секілді процестерді жне былыстарды объективті задылытарын анытайды, оны ары арай зерттеп таниды. Оларды жалпы задылытарын анытай отырып, болып жатан жадайлар жайлы алдын ала болжамдап отырып, алдыа арай жылжуа жол ашады.
Биологияны оыту дістемесі оытуды масаттарын, «Биология» пніні рылымын жне оны тадау принциптерін анытайды.
Оытуды масаты рылымымен, процеспен жне оытудаы нтижелермен атар барлы педагогиялы жйені басты элементі болып табылады. Оыту леуметтік жне жеке тла ретіндегі масаттарды ескереді. леуметтік масаттара дамып келе жатан оамны ажеттіліктеріне негізделген болса, жеке тлалы масаттар жеке тлалы ерекшеліктерді, ызыушылытарды, оытудаы ажеттіліктерді ескеріп отырады.
дістемешілерді ойынша, заманауи мектепті биологияны оытуды баытталан компоненттерін тзу ндылытарды жйесіне байланысты, ал олар аныталады:
- Білімділік дегейі, яни, биологиялы білімді мегеру, оны оушыларды активті жне толытай оу, ебек жне оамды іс-рекеттерге араластыра білу.
- Трбиелілік дегейі, оршаан ортаа, табиата,оама, тлаа деген арым-атынастары.
- Оушыны даму дегейі, оны зін-зі дамытуа деген ажеттіліктері, оны абілеттерін анытау, оытудаы мамандануыну баытын анытау, сондай-а физикалы жне білімділік асиеттерін ары арай дамыту.
Биологияны оыту дістемесі сондай-а биологияны оытудаы басты масаттарды бірі болып,оушыларда табиатты бірттастылыына, адам мен табиатты байланысына негізделе отырып ылыми танымдылыты арттыру.
Масатты бадарлаушыларды білу оытушыа биология оыту процессін басаруа ммкіншілік береді.
ылым ретінде биологияны оыту дістемесіні басты масаттарыны бірі ретінде ерекшелеп келесілерді айтса болады:
1) Биология пніні оушыларды трбиелеудегі жне оытудаы алатын орнын анытау;
2) Мектептік бадарламаларды растыру жне оларды ары арай мектептерде практика жзінде тексеру.
3) Оу материалдарыны рылымын зерттеу, оушыны жас ерекшеліктеріне жне трлі сыныптардаы программалара байланысты оны оыта білу.
4) дістемелерді жасап шыару биология ылымыны спецификалы жаын ескере отырып оушыларды топтастыра білуді дістемелерін жасау.
5) Оыту процессіні барысында жабдыталуын тексеру: сыныпты безендірілуі, табиат брышы, тжірибе жасайтын брыш, тірі табиат объектілеріні болуы,ебек рал-жабдытарыны болуы.
Зерттеу объектісі жне пні – барлы ылымдаы басты ымдарды бірі. Олар философиялы категорияларды сынады. Объект шынайылыты тудырады.
ылыми танымды пні тжірибеде бекітілген болады жне практикалы іс-рекетке атыстырылан болып табылады. Биологияны оыту дістемесіні зерттеу объектісі болып – осы пнмен байланысты оыту-трбиелілік процестер жатады. Ал дістемені зерттеу пні болып танымды процесті масаты мен міндеттері, дістемесі, оыту формалары, сондай-а оушыларды трбиелеу мен дамыту жатады.
ылымды дамытудаы, оны практикалы жадайында жне оны жеткен жетістіктерін баалауда ылыми зерттеу дістемелеріні алатын рлі зор. Биологияны оытудаы алдыы атардаы дістемелер келесідей: баылау, педагогикалы тжірибе, модельдеу, болжамдау, тестілеу, педагогикалы жетістіктерді атысты жне санды сараптамалары. Айтылан дістемелер тжірибеге негізделген. Дегенімен де эмпирикалы танымдылы толытай білімді бере алады деген сз емес. Пнні ішкі рылымын жне ішкі байланыстарын анытаудаы теориялы дістері систематиказациялауа, интеграциялауа, дифференсациялауа кмектеседі.
азіргі тада биологияны оыту дістемесіні ылыми жгінде біратар маызды териялара ие болып келеді, олар: «биологиялы тсінікті дамыту», «биология курсында экологиялы танымдылыты арттыру», «биологияны оытуды дістемелерін арттыру», «биологияны оытудаы материалды негізді жйесі», «биологияны ашы информациялы оамда оыту жйесі» жне т.б. Осыларды барлыы биологияны оытудаы ндытеориялы негіз болады жне оларды барлыы студенттерді мектептегі жмыса дістемелік дайынды жасауа септігін тигізеді.
Биологияны оыту дістемесі ылыми рылымдылыа негізделген. Ол жалпы жне жеке, немесе арнайы оыту дістемесіне негізделеді: табиат тану курс бойынша, «сімдік. Бактерия. Саыраулатар жне лишайниктер», «Жануарлар» курсы бойынша, «Адам», «Жалпы биология» курстары бойынша.
Биологияны оытудаы жалпы дістеме барлы мектептегі биологиялы курстарды басты сратарын арастырады: биологиялы оыту концепциялары, масаттары, міндеттері, принциптері, дістемелері, формалары, реализациялау модельдері, рылымдары, тарихы жне биологияны лемде жне мемлекетіміздегі оытылуы; оршаан ортаны танымдылы, оыту барысында экокультуралы трбиелеу; оыту жмыстарыны формалары арасындаы арым-атынас.
Жеке дістемелер рбір курс шін арнайы сратарды зерттейді, ол оу материялына жне оушыны жасына негізделген болады. Онда сабатарды дістемелері, экскурсиялар, сабатан тыс жмыстар, сабатан тыс сабатар жне т.б. сынды арнайы биология курсы бойынша оыту дістемелеріні жйесі кірістірілген.
Жалпы биологияны оыту дістемесі жекелей оыту дістемесімен тыыз байланысты. Оны териялы орытындылары жеке дістемелік зерттеулерге негізделген болады.