II.й тапсырмасын тексеру.

II.й тапсырмасын тексеру.

1) азастан аумаында архитектуралы ескерткіштерді айту.

2) Оларды салынан уаытын айту.

Жаа сабаты жоспары:

1) Мдениет.

2) Рухани мдениет.

3) Материалды мдениетке шолу.

III. Жаа саба.

ХІ – ХІІ аза халыны мдениеті – аза жерінде мір сріп, аза лтын раан рулар мен тайпаларды материалды мдениеті мен рухани мдениетіні зады жаласы. Ол жаа замана сай дамып отырды. аза халыны мдениеті - зіндік сипаты бар дстрлі мдениет. аза халыны зіне тн материалды жне рухани мдениеті де дамып, жетіліп отырды.
аза халыны алыптасуына байланысты, аза халына тн материалды жне рухани мдениетті сипатты белгілері орныты. Бл алыптасан мдениет аза халыны з ата – бабаларыны мдени азыналарын амтыан мдениет болды. аза халыны мифтік аыздары, аспан лемі жніндегі тсініктері, байыры аза кнтізбесі, бай деби мралар, кркемнерді сан алуан трлері, шежірелік шыармалар, халы емшілігі жне материалды мдениет мралары т.б. рпатан – рпаа жаласып келе жатан кне мдениет куліктері екені аны. Халы барасы материалды мдениет, рухани мдениет жетістіктеріні жасаушылары болды.
ХІ – ХІІ асырларда аза халы мдениетіні ркендеп, дамуына феодалды соыстар кедергі болды. сіресе ХІ – ХІ Жоар шапыншылыы аза халыны мдениетіне ауыр зардабын тигізді.
аза халыны ауыз дебиеті ХІ – ХІІ кеінен ркендеді. Халы арасында кп тараан батырлы эпостар: «обыланды», «Ер Таран», «амбар», «Алпамыс», «Ер осай» т.б. ХІ – ХІІ мір срген жыраулар: Доспамбет, Мараса, Жиембет, Шалкиіз, Атамберді, Бхар, мбетей.
ХІ – ХІІ – азатар ресми трде ислам дінін станды. Исламды таратушылар – Тркістан, Бхара, Астарханны дінбасылары.
Трын й трлері: киіз й жне шымнан, балшытан, тастан салынан жылы й. Жазы й трлері: киіз й жне арба стіне тігілген жылжымалы й – кйме.
ысы киімдері: кпі, шидем, ішік, тон, шалбар, жара шалбар, тыма.
лтты таам трлері: ет, ст, май, ымыз, шбат, айран, аты, рт, ірімшік, жент.

IV. Жаа сабаты бекіту.

1) Рухани мдениет дегеніміз не? Оан мдениетті ай салалары жатады?

2) Халыты кнтізбесіні ерекшелігі неде? «Жлдызды уе картасы» дегенді алай тсінесі?

3) азатар арасында ислам дінін кімдер таратты?

4) аза ауыз дебиетіні бай мрасы рпатан – рпаа алай жетті?

5) аза халыны ХІ-ХІІ асырлардаы мдениетіні даму ерекшелігі андай?

V. Баалау: р оушыа тиісті баа ою.

VI. йге тапсырма: йде рухани мдениет туралы оу, аза халыны ертегілерін конспектілеу.

 

Сынып: 5 «а». Саба №:______21_____ Кні:_______________

Пн: азастан тарихынан гімелер.

Сабаты таырыбы: аза халыны шешендері, айтыс нері.

Сабаты масаты:

Білімділік : аза халыны шешендік сз нері трлерін, маызы мен мазмнын тсіндіру. Сырым Датлы жне баса шешендер туралы млімет беру. аза халыны шешендік неріні дамуына лес осан шешендер – халымызды матанышы екенін тсіндіру. Тарихи айраткерлерге сипаттама беру біліктерін дамыту;

Дамытушылы : Алан білімдерімен, мірімен байланыстыра отырып, з беттерімен ізденіп оуларын алыптастыру;

Трбиелік : Сз адірін білуге, сз діретін тсінуге, сзге тотауа йрету.

Сабаты трі: аралас саба.

Саба дісі: тсіндірмелі, сра – жауап, тапсырма орындау.

Негізгі ымдар: шешен, шешендік нер, Сырым батыр, билер.

Сабаты жоспары:I. йымдастыру кезеі.

II. й тапсырмасын тексеру.

III. Жаа саба.

IV. Жаа сабаты бекіту.

V. Баалау.

VI. йге тапсырма.

Сабаты барысы:

І. йымдастыру кезеі.

· Оушылармен амандасу.

· Оушыларды тгендеу.

· Оушыларды зейінін сабаа аудару.

II.й тапсырмасын тексеру.

1) аза халыны рухани мдениетті салаларын айту.

2) аза халыны діні туралы айту.

3) аза халыны рухани мдениетті баса да ерекшеліктері айту.

Жаа сабаты жоспары:

1) Шешендік нер.

2) Сырым Датлы шешендік нері.

III. Жаа саба.

1. Шешендік нер. Шешендік нер Египет, Ассирия, Грекия, Рим, ндістан сияты елдер мен аза жерінде ежелден дамыан. Шешен латын сзі – кпшілік алдында сз сйлеуші адам дегенді білдіреді.

Шешендік сз дегеніміз – бір мселе бойынша тапыр ой, кркем тілмен айтылан, халы абылдаан жйелі, лгілі сздер.

Наыз шешен хан мен слтаннан аймыпайтын, батыл да діл, зады жасы білетін адам болан. аза шешендеріні лаатты сздері мытылмай, ауыздан-ауыза кшіп, бкілхалыты мраа айналан. Тле, азыбек, йтеке, Майы би, Жиренше, Асан айы, Сырым, Блтірік шешен мралары жаса да, лкенге де лгі-неге.

Шешендік сздерге – жер дауы, жесір дауы, не ерді нына байланысты билік-трелік сздер де жатады. Шешендер аындар сияты арнайы нер жарысына тспеген. Олар бір даулы мселені шешу барысында ана нерін таныта білген.

2. Сырым Датлы шешендігі. Сырым жастайынан шешендігімен кзге тсіп, бала би атанан.

Ол ерекше кш-жігерлі, тере ойлы, батыл, тапыр, айлакер адам болан. 40 жігітті ішінен Сырымды жазбай таныан арындасы: «Сырымда ш асиет бар: бірінші – батыра біткен тласы, екінші – жет мінезі, шіншісі – асан даналыы».

Патша отаршыларыны кесірінен азатар сулы, нулы жерінен, оныс-мекенінен айырылан кезде, Сырым батыр адамны жанына бататындай сз сйлейді. Ел татулыын сатауа, жерін орауа шаырады.

Шешендерді ткір де діл, тыр сздері келешек жастара лгі-неге. Олар елін бірлікке, татулыа шаырады, ділдікке, адамгершілікке баулиды.

IV. Жаа сабаты бекіту.

1) Сызбаны толтыру.

 

Шешендік нер
Орыс жері: ?
Грекия: ?  
Рим: ?  
аза мемлекеті: ?  

 

 


2) Шешендік нер дегеніміз не ?

3) Шешендік нер андай елдерде ке таралан ?

4) аза мемлекетінде шешендер андай мселелерді шешкен ?

5) Сырым батыр халыты неге шаырды ?

V. Баалау: р оушыа тиісті баа ою.

VI. йге тапсырма: йде оу, мазмндау.

 

Сынып: 5 «а». Саба №:______22_____ Кні:_______________

Пн: азастан тарихынан гімелер.

Сабаты таырыбы: аза халыны музыка, кй нері.

Сабаты масаты:

Білімділік : Оушыларды алан білімін толытыру, азаты лтты мдениетіні маызын тсіндіру, халы композиторларыны шыармаларын тарихи талдау. рманазыны мірімен, ызметімен таныстыру. Композиторлар – ел матанышы екенін тсіндіру;

Дамытушылы : Оушыларды ойлау иялын шырлау, тла ретінде жмыс істеуге баулу;

Трбиелік : Балаларды нерге деген ызыушылыын туызу эстетикалы таламын дамыту, лтжандылыа баулу. нер адамдарына деген рмет сезімін трбиелеуге кмектесу. Тарихи айраткерлерді сипаттай білу біліктерін одан рі дамыту.

Сабаты трі: аралас саба.

Саба дісі: тсіндірмелі, сра – жауап, тапсырма орындау.

Негізгі ымдар: кй, терме.

Сабаты жоспары:I. йымдастыру кезеі.

II. й тапсырмасын тексеру.

III. Жаа саба.

IV. Жаа сабаты бекіту.

V. Баалау.

VI. йге тапсырма.

Сабаты барысы:

І. йымдастыру кезеі.

· Оушылармен амандасу.

· Оушыларды тгендеу.

· Оушыларды зейінін сабаа аудару.