II.й тапсырмасын тексеру.
1) Шешендік сздер дегеніміз не ?
2) Шешендік нер айдан бастау алады ?
3) андай аза шешендерін білесіндер ?
Жаа сабаты жоспары:
1) Музыка нері.
2) орыт.
3) рманазы.
4) Дина Нрпейісова.
III. Жаа саба.
Музыка нері дегеніміз не? Сендер андай ататы композиторларды білесідер? Кім домбыра тарта алады? Кім андай кйді (музыканы) орындай алады? Ол не туралы? – деген сратардан сабаты бастаймын
Музыка (грек сзі – музалар нері) – белгілі ыраты дыбыстардан трады, мірді барлы жадайын дыбыс арылы бейнелейді. Музыкада адамны жан дниесі, кіл кйі, сезімі, кш-жігері дыбыс трінде крініс табады.
аза халыны жиырмадан аса трлі музыкалы аспаптары: домбыра, обыз, сыбызы, шаобыз, дауылпаз, шертер, т.б. бар.
Халы ндерді белгілі бір адам шыаран. Уаыт те келе авторы мытылан. Халыты жрегінен шыан жасы ндер рпатан-рпаа тарап, бізге жетіп отыр.
Батырлар жырын, аыздарды, тарихи шыармаларды ауыл-ауылды аралап, айлап она жатып жріп халы арасына аын, жырау, нші, леші, кйшілер тарататын болан.
Кй – аза халыны ертеден келе жатан музыкалы шыар масы. Кй музыка аспабымен ана орындалады. Кй шыармалары орыт, Асанайыдан бастау алады. рманазы, Тттімбет, Ыылас, азанап, Дулеткерей мгі шпейтін тамаша кйлер алдырды.
2. орыт – VIII асырда Сырдария тіре гін мекендеген ыпша-оыз тайпаларынан шыан ататы жырау, дарынды кйші, ке мегер ойшыл. орытты бізге оннан астам кйі жетті. орыт кйлері – уенді, сазды, маынасы тере, ойлы.
3. Асанайы – XV асырда мір срген ататы ойшыл, аын. аза хандыын ран Жнібек ханны асында жріп, оны жырауы, аылшысы болан. Асанайыны «Жерйы» жайлы аызы з халыны баытты болашаын асаан арманынан туан.
4. рманазы Саырбайлы (1823–1889) – ататы кйші, сазгер. Тыш шыармаларыны бірі – «Кішкентай» атты кйін Исатай Тайманлы бастаан ктеріліске арнады.
«Трмеден ашан», «Кісен ашан», «Адай», «Сарыара», «Аса киік», «Жігер» сияты кйлерінде азат мірді асаан халыты арманы, міті, халы кресіні діреті, ерлігі дріп теледі.
Озы ойлы орыс азаматы Н. Ф. Савичев рманазы туралы: «...Егер ол еуропалы білім аланда, музыка леміндегі е алып жлдыза айналар еді» деп жазан.
5. Дина Нрпейісова (1861–1955) – жастайынан Дулеткерей, Мсірлі, лікей, Тркеш, за сияты ататы кйшілерді кйін мніне келтіріп тартандытан, «домбырашы ыз» атанан. Динаны елімізге танымал «Ана бйрыы», «сем оыр», «Байжма», «Блбл», «Жігер», «Жеіс» сияты шыармалары оны біртуар дарын, йгілі кйші, композитор екендігін длелдейді.
аза музыкалы аспаптары :
1) Ішекті, шертіп ойналатын аспаптарды ата:
1. (домбыра, шертер, жетіген)
2) Ысышпен орындалатын аспап:
1. (обыз, ылобыз, наробыз)
3) рып ойналатын сопалы, рмалы аспаптар:
1. (дабыл, даыра, дауылпаз, шыдауыл, кепшік, дудыа)
4) Сілкіп ойналатын аспаптар:
5) (асатая, шы, сылдырматы амышы, оырау, тятас, шартылда, сапан)
6) рлеп тартылатын аспаптар:
a. (сыбызы, сазсырнай, скірік, тастауы, ысырауы, керней мйіз сырнай, ран)
7) Сым тілшелі аспап: (шаобыз)
IV. Жаа сабаты бекіту.
1) аза лтты музыка аспаптарын айту.
2) аза музыка аспаптарыны трлерін анытап, жазу.
3) аза халыны патша кіметімен кресуіне шыарылан мукалы шыармалар.
4) Оушылара аза композиторларды бліп беру. Оу, конспектілеу, мазмндап айту.
V. Баалау: р оушыа тиісті баа ою.
VI. йге тапсырма: йде музыка нер туралы оу, мтін астындаы сратара жауап беру.
Сынып: 5 «а». Саба №:______23_____ Кні:_______________
Пн: азастан тарихынан гімелер.
Сабаты таырыбы: Дінні пайда болуы, діни наным-сенім.
Сабаты масаты:
Білімділік : Оушыларды аза халыны дстрлерімен, наным-сенімдерімен таныстыру. Халыты салт-дстріне, дет-рпына деген рметтеушілік сезімдерін трбиелеу. Оушыларды оулыпен здігінше жмыс істеу біліктерін одан ары дамыту жмысын жаластыру;
Дамытушылы : Оушыларды рухани дниесін дамыту;
Трбиелік : Адамгершілікке, имандылыа трбиелеу.
Сабаты трі: аралас саба.
Саба дісі: тсіндірмелі, сра – жауап, тапсырма орындау.
Негізгі ымдар: дін, наным-сенім.
Сабаты жоспары:I. йымдастыру кезеі.
II. й тапсырмасын тексеру.
III. Жаа саба.
IV. Жаа сабаты бекіту.
V. Баалау.
VI. йге тапсырма.
Сабаты барысы:
І. йымдастыру кезеі.
· Оушылармен амандасу.
· Оушыларды тгендеу.
· Оушыларды зейінін сабаа аудару.