Сынып. азастан тарихы

Сабаты таырыбы:§ 5. XVIII асырды алашы штен біріндегі аза-орыс атынастары

Сабаты масаты:

v Оушыларды аза-орыс арым-атынастарыны дамуы жайлы білім дегейін лайту. Патшалы Ресейді азастандаы отаршылды саясатыны мнін ашып крсету, скери бекністеріні салынуына арсы аза халыны кресі туралы баяндау;

v Оушыларды трлі оиалар мен былыстарды себеп-салдары мен тарихи маызын талдай білуге , жаа деректер мен фактілерге , апарат кздеріне сйене отырып логикалы ойлай білуге дадыландыру;

v Оушыларды зара кмектесу, ынтыма, досты рухында трбиелеу.

Сабаты трі: аралас

дісі: интерактивті

Крнекілігі: карта, сызба

Негізгі тсініктер: амал, бекініс, скери-барлау экспедициялары, Ресей империясыны отаршылды саясаты, аза халыны скери бекіністер салуа арсы ерлік кресі.

Сабаты барысы:І.йымдастыру кезеі

· Оу ралын тексеріп тгелдеу

· «Хабар» /ел жаалытарынан.../

· Оушы зейінін сабаа аудару

ІІ.й тапсырамысн срау:

Ø Жоар хандыы жаулап алушылы саясатыны негізгі себептері андай?

Ø азастар жоар басыншыларына ай жерлерде ткен шайастарда тойтарыс берді? Жоарлара арсы азатты кресіні басында кімдер трды?

Ø Шапыншылыты алашы кезеіндегі азастарды жеілу себептері жне жоарлара арсы халы-азатты кресті тарихи маызы.

ІІІ.Жаа сабаты оытуды жоспары:

1. аза хандыы мен Ресей мемлекеті арасындаы арым-атынасты жандана бастауы

2. Патша кіметіні скери бекіністер салуы.

3. Ресейді азастана жіберген елшіліктері

4. Ресейді Орта жне Кіші жз азастарымен шекаралы атыыстары.

Екі ел арасындаы зара демократиялы жне скери байланыс орнатуа деген мдделілікті боланы оушылара ткен сабатардан таныс. Осы арым-атынасты натылай тсетін мысалдар келтіре кету керек. Жаа таырыпты баяндау барысында орыстар кнделікті мірде жне ресми жаттарда азастарды неге «ырыз», «ырыз-айса» атаанын тсіндіремін. Оушыларды білімділік дрежесін арттыра тсу масатымен, екі ел арасындаы арым-атынасты ыр-сырын кесте арылы тере ашып крсетеміз.

«XVIII асырды алагы штен біріндегі аза-орыс атынастары»

атынастары	аза хандыы	Ресей мемлекеті
Дипломатиялы Сауда-экономикалы Екі ел байланыстарыны маызы

Картаны кмегімен скери бекіністер салуды барысымен танысамыз. Оиалар тізбегі:

Орыс-аза атынастарыны тарихы ерте кезден басталады, XVIII асырды басынан бастап екі елді бір-бірін танып білуге деген ызыушылыы арта тсті. Сібір губернаторы М.П.Гагарин орыс патшасына Ертістен Жаркентке дейінгі алтына те бай жасаан жобасын сынады. 1715 жылы шілдеде подполковник И.Д. Бухгольц басаран экспедиция Тобылдан шыып Ертісті бойлай аттанады Экспедициясыны жмысыны нтижесінде Жмішев жне Омбы (1716жылы) бекіністеріні негізі аланды.

1715-1716 жылдары князь А.Д.Бекович-Черкасскийй экспедициясы Хиуаа жорыа шыты.

1717 жылы Жмішевпен Ертісті бойлай скери амалдар салу шін П.Северский мен В.Чередовты экспедициясы жасаталады. П.Северскийді отряды Железинск бекінісін салды. В.Чередовты отряды Калбасинск амалы трызып, Ертісті о жаасында Семей бекінісіні (1718 жылы) негізін алады.

1719-1720 жылдары майор И.М.Лихаревті экспедициясы Ертісті бойлай жріп, 1720 жылы скемен, Черноярск жне Коряков амалдарын салып шыты . Кейінірек оларды арасына шаын редуттар мен форпосттар орнатылады. Бл скери-оранысты тірек пунктері Жоары Ертіс шекаралы шебін рды жне жоар, т.б. шабуылынан орануда зор рл атарды.

1722 жылы парсы жорыынан оралан І Петр азастарды Орыс мемлекеті рамына осып алу жоспары: «... миллиона дейін жмсалса да, аса кп шыындара арамастан... Азияны барлы елдері мен жерлеріне жеткізеді... баы заманнан естіліп кеткен ырыз-айса ордаларын Ресей империясыны рамына алу ...» туралы айтты.

IV.Сабаты бекіту:

Ресей империясы мен аза халы арасындаы арулы атыыс жайлы , оушылара жаа таырыпты аншалыты мегергенін білу шін, орытынды тапсырмалар беріліп, сратар ойылады.

1-тапсырма. жаттармен жмыс.

-Оулы пен хрестоматиядан тиісті жаттарды оыдар.

1. Ресей мемлекеті аза хандыына атысты саясатында андай масаттарды кздейді?

2-тапсырма. жаттармен жмыс.

Оулы пен хрестоматиядан тиісті жаттарды оып шыып, мына сратара жауап берідер:

И.Д.Бухгольцті азастандаы скери экспедициясыны масатын анытадар.

Ертістегі скери бекіністер не масатпен салынды?

Сабаты бекіту:

скери бекіністер салуа аза халы алай арады?

Орыс бекініс амалыны трындары мен азатар арасындаы скери атыыстар неге жиі болып трды?

Баалау:

йге тапсырма:

1715-1720 жылдары трызылан скери бекіністер желісін картаа салып келідер.

XVIII асырды штен біріндегі аза-орыс арым-атынастарыны жандануыны себептері неде?

XVIII асырды басындаы аза хандыыны жадайына сипаттама берідер.