Сынып. азастан тарихы
Сабаты таырыбы:§ 6. Кіші жзді Ресейге осылуы
Сабаты масаты:
v Оушыларды Кіші жзді Ресейге осылуыны негізгі себептерімен таныстыра отырып, оан жоар шыпыншылыыны серін жне білайырды Ресейге осылу саясатында андай масат кздегенін тсіндір.
v Салыстырмалы талдау жасау арлы оушыларды шыармашылы ынтасын дамыту, таырыпты ашу шін крделі немесе арапайым жоспарлар ру, з кзарасы н длелдеуге йрету.
v Масата жету жолында табандылыа, шыдамдылыа, ерік-жігерді кшті болуына трбиелеу.
Сабаты трі: аралас
Сабаты дісі: интерактивті
Крнекілік: карта, сызба
Негізгі тсініктер: Сырты саяси жадайды шиеленісуі, орат, Ресейді «азиялы саясаты», азастарды башрттара айдап салу саясаты, елшілік, боданды, империя, саяси жне экономикалы туелділік, скери оранысты бекіністер.
Сабаты барысы:І.йымдастыру кезеі
· Оу ралын тексеріп тгелдеу
· «Хабар» /ел жаалытарынан.../
· Оушы зейінін сабаа аудару
ІІ.й тапсырмасын срау:
Ø Кестені толтырылуын тексеру.
Ø Оушыларды здері жинаан мліметтерін оуа ммкіндік беру, оны сынып болып талылау, баалау.
ІІІ.Жаа таырыпты оытуды жоспары:
XVIII асырды І-ширегіндегі аза хандыыны ішкі жне сырты саяси жадайы, жоар шапыншылыына тойтарыс беру шін білайыр ханны станан баыты.
Ресей мемлекетіні XVIII асырды 20-жылдарыны ая кезіндегі азастана атысты станымы.
XVIII асырды 30-40 жылдарындаы Кіші жне лы жзді жадайы.
й тапсырмасын тексергеннен икейін, карта арылы ткен материалды аншалыты игергенін кріп, аза хандыыны ішкі жне сырты саяси жадайыны крделене тскені жнінде гімелеймін. Ол шін алыптасан жадайды тмендегідей сызбасын сынамын.
Ішкі жадай
Аыраай шайасынан кейінгі хан таы шін крес салдарынан аза билеушілері арасында келіспеушіліктер пайда болды.
Феодалды бытыраылы кшейді.
Сырты жадай
Жоарлар тарапынан ауіп саталып алды.
азатарды Бхара жне Хиуа хандытарымен арадаы жадай крделі кйінде алды.
Еділ алматарымен жне башрттармен арым-атынас крт шиеленісіп кетті.
Мндай жадайда аза хандыы алдында басты мселе сырты жаудан орану жне елді ттастыын сатап алу болды. Бл жерде білайырды жеке басына тоталу керек. Оушылар ханны жеке басы жнінде з білетіндерін айтаннан кейін, оулытаы осымша деректерді пайдалана отырып, тмендегі кестені толтыру керек: «білайыр ханны жеке басыны жаымды асиеттері мен кемшіліктері» (ерекшеліктерін айындау, салыстырмалы трде талдау жасау).
| Жеке басыны жаымды асиеттері | Жеке басыны кемшіліктері |
білайырды Ресейден кмек срауа мжбр еткен жадайлар:
1.
2.
3.
4.
«XVIII асырды 20-жылдарыны ая кезіндегі Ресейді азастана байланысты станымы». Бл таырыпшаны оыту шін мынадай зіндік жмыстар жргізуге болады:
А) XVIII . 30- жылдарына дейінгі азатарды патша кіметімен арым-атынасы.
) білайырды Ресей императрицасы Анна Иоановнаа жіберген елшілігі. 1730 ж.
Б) сырты істер коллегиясыны тілмашы А.Тевкелев бастаан орыс елшілігіні азастана келуі.
В) Ресейді отаршылды саясаты. азастанды алуа жасалан адамдар:
1734 ж-
1735 ж-
1735-37 ж-
1740 ж-
1738 ж-
Оушыларды зіндік жмыстарыны нтижелерімен танысаннан кейін Ресейді аза хандыына атысты саясатын орытындылаймыз. Бл жерде белгілі тарихшы М.П.Вяткинні мына сзі оылады:
«... Ішкі феодалды крес деп тран кезде жргізілген бл саясат мемлекетті ыдыратуа, аза жздерін, е алдымен Кіші жзді лсіретуге баытталан анархиялы саясат болды. Тек аза оамыны бытыраылыы ана патша кіметіне аза жздеріне арсы ке клемде шабуыл жасауа ммкіндік беретін еді».
Бан оса оушыларды назарын мына мселеге аудару ажет: орыстарды аза жеріне тереірек енуіне тмендегі жадайлар олайлы сер етті.
аза жерін біртіндеп отарлау.
аза билеушілеріні зара тартыстарын тиімді пайдалану патша шенеуніктеріні іс-рекетін жеілдетті., патша кіметі ешандай арсылысыз Жайы зені бойында бірнеше скери бекіністер трызды.
азастанны батысындаы жне солтстігіндегі скери бекіністерді Орта Азия мемлекеттеріні аумаына енуі шін скери тірек базалары ретінде пайдалану.
XVIII асырды 30-40 жылдарындаы Кіші жне Орта жздегі алыптасан жадайды толы тсіну шін оулытаы таырып бойынша картамен практикалы жмыс жргізу.
IV.Сабаты практикалы блігі:
1. XVIII . 30-40 жылдарында Ресей неліктен азастанны солтстік-шыысында скери бекіністерін ра бастады?
2. Олар ашан жне айда салынды? Картадан крсетідер.
3. азатарды Ресеймен жне орта Азия мемлекеттерімен сауда жасаан негізгі алаларын атадар.
4. Орыс-аза сауда байланысы жнінде не айтасыдар?
Баалау:
йге тапсырма:
1. Таырыпты оыдар жне параграф соындаы сратара жауап берідер.