Сынып. азастан тарихы
Сабаты таырыбы: § 9. Абылайхан билігі тсындаы аза хандыы
Сабаты масаты:
v Оушыларды Абылайды мірі жне ызметімен таныстыра отырып, аса ірі мемлекет айраткері, дипломат, олбасшы боландыын крсету. Абылайды осындай дрежеге ктерген деректерді ашу;
v осымша дебиеттерді пайдалана отырып, оушыларды здігінен жмыс істеуге трбиелеу;
v Абылай хан бейнесі арылы оушыларды Отана деген сйіспеншілік, адалды, табандылы рузында трбиелеу.
Сабаты трі: аралас
Сабаты дісі: интерактивті
Крнекілік: карта, сызба
Негізгі тсініктер: саяси жне мемлекеттік айраткер, ішкі жне сырты саясат, аза хандыыны Ресеймен, Жоариямен, ызыздармен арым-атынасы.
Сабаты барысы:І.йымдастыру кезеі
· Оу ралын тексеріп тгелдеу
· «Хабар» /ел жаалытарынан.../
· Оушы зейінін сабаа аудару
ІІ.й тапсырмасын срау:
«XVIII . ортасындаы азастан» жне «аза-алма атынастары» таырыптары бойынша сратар ою.
1. Картамен жмыс:
Ø Картадан Башртстанны айда орналасанын ксетідер. Башртстанны мемлекеттік рылымы жнінде не білесідер?
Ø алма хандыыны географиялы орналасу ерекшеліктері. алма хандыыны пайда болу тарихы.
Ø алма билеушілерінен кімдерді білесідер?
Ø XVIII асырды ортасына арай Кіші жзді жадайы неліктен шиеленісіп кетті?
Ø азастар мен башрттар арасындаы арым-атынасты ерекшеліктері жнінде не білесідер?
| Тарихи тла | Жылдар | Оиалар |
| Нралы | Еділ алматарын Жоарияа бастап баран алма билеушісі | |
| Батырша | 10 шілде, 1749 | білайыр ханны баласы. Патша кіметі оны Кіші жз ханы етіп ресми трде бекітті |
| Неплюев | Генирал-поручик, Сібір шебіні олбасшысы, Ертісті дала жаынан 10 шаырымды белдеу орнатуды межеледі. | |
| Шпрингер | Орыс патшасы, Аюкені ресми трде Еділ алматарыны ханы етіп бекітіп, Ресейді отстік-шыыс шекараларын орауды тапсырды. | |
| І Петр | Орынбор лкесіні губернаторы, азастарды кршілес башрттармен, алматармен жауластыру саясатын жргізген | |
| Убашы | Башрттарды Ресейді отаршылды саясатына арсы лт-азатты ктерілісіні негізгі басшысы. |
Орта жзде жер мселесіні шиеленісуі неліктен болды?
азастар Еділ алматарын таландауда неліктен шешуші рл атарды?
(Сабата хронологиялы кестені пайдалану оушылара оылан тарихи оиаларды тере мегеруіне, оларды себеп-салдарлы байланыстары мен задылытарын мегеруге тарихты ылыми тсінуге кмектеседі.)
Карточкалармен жмыс.
№1 тапсырма. «Тарихи тла».
-Тмендегі тарихи оиалар мен оан атысты тарихи тлаларды рет-ретімен ойып шыыдар.
№2 тапсырма. «азастан XVIII . ортасында» деген таырып бойынша тарихи оиаларды хронологиялы тізбесін жасау:
1748ж.-
1740-1755 жж.-
1752-1755 жж.-
1765 ж.-
1771 ж.-
№3 тапсырма. «аза –алма атынастары» таырыбы бойынша тарихи оиаларды хронологиялы тізбесі:
1628 ж.-
1697 ж.-
1723 ж.-
1726 ж.-
1771 ж.-
ІІІ.Жаа таырыпты оытуды жоспары:
Абылай-аса крнекті саяси жне мемлекет айраткері.
Абылай ханны ішкі саясатыны ерекшеліктері
Абылай тсындаы аза хандыыны сырты саясатыны негізгі баыттары.
Абылайды азастан тарихындаы орны.
І. мірбаяны. Абылай тласыны алыптасуы:
«білманср-Сабала-Абылай».
осымша деректерді (деби шыармалар, ылыми-кпшілік дебиет, кинофильмдер, деректі хроника, т.б.) кмегімен оушыларды пбылай ханны мірбаянымен таныстыру.
№1 тапсырма. Абылайды мірбаяны.
Абылай андай асиеттермен ерекшеленді?
алай ойлайсыдар, Абылайды балалы шаы жне жасты кезедері белгілі оиалара сйкес келмегенде тла ретінде алыптасар ма еді?
Абылайды андай асиеттері сендерге найды?
ІІ. Абылай ханны мемлекеттік ызметі.
№2 тапсырма. Абылайды ішкі саясаты.
Таырыпты ои отарып, мына сратара жауап берідер:
Абылай зіні ішкі саясатында алдына андай масат пен міндет ойды?
Абылайды зі билеген кезеде жргізген реформаларын крсетідер, оны аза хандыыны саяси жне экономикалы міріндегі маызын анытадар.
ІІІ. Абылайды сырты саясатыны негізгі баыттары.
№3 тапсырма. Таырыпты оып, кестені толтырыдар.
| аза-орыс атынастары | аза-жоар атынастары | аза-ырыз атынастары |
№4 тапсырма:
Таырыпты оып, тмендегі сратара жауап берідер:
1. Абылай зіні сырты саясатта жоспарлаан барлы істерін жзеге асыра алды ма?
2. Бл шаралар андай нтиже берді?
3. Абылайды саясатына сендер андай баа бересідер?
4. Абылайды есімі азастан тарихында андай орын алды? (Бгінде Абылай тек йгілі хан ана емес, оны есімі туелсіздік пен бірлікті символы)
IV.Сабаты бекіту: Таырып соындаы сратара жауап берідер.
Баалау:
йге тапсырма:Абылай хан жоры жасаан елдер мен айматарды картаа тсірідер.
Абылайханны мірі мен ызметі жнінжегі андай шыармаларды білесідер? Неліктен халы оан кзі тірісінде «руатай» сыйынды?
«Абылай хан» таырыбына сзжмба растырыдар