Сынып. азастан тарихы

 

Сабаты таырыбы: § 33. азастан аумаындаы алалар.

§ 34. Сауда. Жрмекелер /2 саат/

Сабаты масаты:

v азастан алаларыны даму тарихы, оларды аза халыны саяси, экономикалы, сауда-сатты міріндегі алатын орны, сауда атынастарыны даму ерекшеліктері туралы тсінік алыптастыру;

v Практикалы жмыс машыын, талдау жне орытынды жасай алу біліктілігін жетілдіру, оушыларды эстетикалы таламын, сйлеу мдениетін дамыту, тарихи карталармен жмыс істей білуге йрету;

v Масат оя білуге, иыннан жол таба білуге трбиелеу.

Сабаты трі: аралас

Сабаты дісі: интерактивті

Крнекілік: карта, сызба

Негізгі тсініктер: сауда капиталы, ішкі нары, сауда айналымы, айырбас сауда, алым-салы, негізгі сауда орындары, тауар, аша баламасы, сауданы отаршылды сипаты, жрмекелерді леуметтік мдени ызметі.

Сабаты барысы:І.йымдастыру кезеі

· Оу ралын тексеріп тгелдеу

· «Хабар» /ел жаалытарынан.../

· Оушы зейінін сабаа аудару

ІІ.й тапсырмасын срау:

Ø Шаруаларды азастана оныс аударуды негізгі себептерін атадар.

Ø оныс аудару ісін жылдамдату себебі неде?

Ø Столыпинні аграрлы саясатыны мнін тсіндірідер.

Ø азастана шаруаларды жаппай аылуыны салдары андай?

Ø оныстанушыларды негізгі шаруашылы трлерін атадар.

Ø азастан Республикасы кп лтты мемлекет. Бізді еліміздегі халытар арасындаы арым-атынастар туралы не айта аласыдар?

Ø Отан, досты, зара кмек, бірлік жнінде маал-мтелдер келтірідер.

ІІІ.Жаа таырыпты оытуды лгі жоспары:

1. азастанны солтстік-батысындаы алаларды даму ерекшеліктері (Орал, Гурьев).

2. XVIII . негізі аланан алалар.

3. ХІХ . 1-жартысында скери бекініс ретінде салынан алалар.

4. азастанда шаруаларды оныс аудару кезінде салынан алалар.

5. Жетісу мен Отстік азастан алалары

6. ХІХ . сауда сипатыны згеруі.

7. Орта Азиямен керуен саудасы.

8. Алыпсатарлы жне жрмеке саудасы.

9. Жрмекелерді леуметтік-мдени ызметі. Траты сауда

10. Шетелмен сауда

11. азастанда клік атынасыны дамуы.

Оулы пен хрестоматия материалдарына сйене отырып, картамен практикалы жмыс жасау.

Сабаты 1-кезеі- XVIII-ХІХ . азастан аумаындаы алаларды географиялы орналасуы жне оларды салыну тарихы.

№1 тапсырма. Оулыпен жмыс.

ü Мтінді оып шыып, картадан азастанны солтстік- батысындаы алалар мен XVIII асырда салынан алаларды крсетідер.

ü аланы ысаша тарихын мына жоспар бойынша жазыдар:

ü аланы салыну тарихы

ü Орналасан жері

ü алалытарды ксібі

№2 тапсырма. Оулыпен жмыс

ü Мтінді оып шыып, ХІХ асырды 1-жатрысында скери бекініс ретінде салынан алаларды картадан ксетідер.

ü аланы ысаша тарихын мына жоспар бойынша жазыдар:

ü аланы салыну тарихы

ü Орналасан жері

ü алалытарды ксібі

№3 тапсырма: Оулыпен жмыс

ü Мтінді оып шыып, Жетісу мен Отстік азастан алалары мен шаруаларды оныс аулару кезінде салынан алаларды картадан крсетідер.

ü аланы ысаша тарихын мына жоспар бойынша жазыдар:

ü аланы салыну тарихы

ü Орналасан жері

ü алалытарды ксібі

ü Оушыларды жмыс нтижелерін талылааннан кейін тмендегідей сра оюа болады:

ü Сендер з алаларыны салынуы туралы не білесідер?

Сабаты 2-кезеі – «ХІХ-ХХ . аралыындаы сауданы дамуы». Капитализмні дамуы лкенде сауда атынастарыны ркендеуіне, ішкі сауданы алыптасуына, сауда капиталыны кшеюіне алып келді. лке экономикасы ркелкі дамыды. азатарды е басты тауары мал мен оны німдері болды. Темір жолдарыны пайда болуына байланысты тауар айналымы сті. ХІХ . аяы мен ХХ . бас кезінде азастанда сауданы бірнеше трі болды. Алдымен тмендегі терминдерді маынасын тсіндіру керек:

 

Керуен саудасы  
Алыпсатарлы алыс ауылдары аралап жріп алыпсатарлыпен айналысатындар, сапасы тмен тауарларды мала айырбастады.  
Жрмеке Айырбас сауданы ірі бекеттері жрмекелік сауда орталытарына айналды, сауда орындары алаларда ана емес, гарнизондарда, станицаларда, темір жол бекеттерінде де ашылды. Анарлым ірі рі белгілілері Семей облысы араралы уезіндегі оянды жрмекесі (оны Ботов жрмекесі деп те атайды). араралы жрмекесі.
Шет елмен сауда Шекаралы аудандарда азастан мен ытай арасындаы сауда-экономиклы байланыстар ныайды. Сауда орталытары- Омбы, Петропавл, Семей, Верный, т.б.

 

осымша дебиеттердегі материалдарды пайдалана отырып,Ресей мен ытай арасындаы сауданы тратылыы, аза-ытай сауда байланысыны дамуы туралы айту. гіме барысында сауда байланыстарыны ерекшеліктері мен маызын ашып крсететін кесте толтырылады.

лжа сауда келісімі. 25 шілде, 1851 ж. Петербург келісімі. 12 апан, 1881 ж.
   

Оушылар саба таырыбымен танысу барысында тмендегі кестені толтырады:

«ХІХ . сауданы дамуы»

мемлекеттер ХІХ . сауданы сипаты Сауда орталытары Тауар трлері
аза халыны німдері Ресейді еуропалы блігіні тауарлары Орта Азия тауарлары ытай тауарлары
аза хандытары            
Ресей            
Орта Азия мемлекеттері            
ытай            

 

Оушылардан жалпы тарих курсы бойынша не білетіндерін срау керек (пнаралы байланыс):

Еуропа елдеріндегі сауданы дамуы туралы

Жрмекелер айда жне алай тті?

Жрмекелерді ел міріндегі маызы андай болды?

Осыдан кейін жрмекелерді азастанда андай рл атаранын ашуа тырысамыз:

Малшылар мен отырышылар арасындаы делдалды ызмет.

Баразлар жне жрмекелермен байланысты кшеюі нтижесінде малшыларды трмасы згерді.

р трлі рулар, тайпалар, халытар арасындаы байланыс кшейіп, оларларды араласатын орнына айналды.

Халытар арасында мдени байланыс алыптасты.

азастанда клік байланысы дамыды-тас жолдар, су жолдары, темір жол байланысы кшейді. Клік байланысыны дамуы аза оамыны трмысына, сауданы дамуына алай сер еткені жнінде мысалдар келтіру керек.

IV.Сабаты бекіту:

1. ХІХ . сауда саласында андай згерістер болды?

2. Орта Азиямен керуен саудасы алай дамыды?

3. Сауданы дамуында клік атынасы андай рл атарды?

 

Баалау:

йге тапсырма:

Жалпы тарих курсы материалдарына сйене отырып, Еуропа мен азастандаы жрмекелерді салыстырып, диаграмма рыдар (састытары мен айырмашылытары)

  азастандаы жрмекелер
  Еуропа мемлекеттеріндегі жрмекелер