Крнекілік:азастанны XVIII асырды І ширегіндегі картасы, сызба.

Сабаты таырыбы: §1. XVIII асырды бірінші ширегіндегі

Аза хандыыны ішкі жне сырты жадайы

Сабаты масаты:

· XVIII асырды бас кезіндегі аза хандыыны ішкі жне сырты жадайы жнінде жалпы тсінік беру, осы кезедегі Ресей мен аза хандыы мдделеріні жаындасу себептерін тсіндіру;

· жаттардаы деректермен жмыс істей отырып, е бастысы неге назар аударуды анытау, деректерді салыстыра отырып орытынды жасау;

· з халыны тарихына рметпен арауа трбиелеу.

Сабаты трі:аралас

дісі:интерактивті

Крнекілік:азастанны XVIII асырды І ширегіндегі картасы, сызба.

Негізгі ымдар: дипломатиялы миссия, транзиттік сауда, Ресей саясатыны скери-отаршылды сарыны, ойрат басыншыларына арсы аза хылыны азатты кресі, отар, империя, сепаратизм, рылтай.

Сабаты барысы:

1. йымдастыру кезеі

2. Оу ралын тексеріп тгелдеу

й тапсырмасын айталау: й тапсырмасын срау кезінде практикалы жмыс ретінде картамен жмыс жне терминдер бойынша диктант аламын (азатарды саны мен орналасан жерлері, жздерді аумаы, т.б.).

Жаа таырыпты оытуды жоспары:

1. XVIII асырды бас кезіндегі Туке ханны ішкі жне сырты саясаты.

2. аза хандыыны ыдырай бастауы.

3. азастан аумаына сырты ауіпті кшеюі жне жоар шапыншылыы.

4. азастарды жауа тойтарыс беру рекеттері.

5. азастарды ару-жараы мен скери дстрлері.

Оушыларды ойлау абілеттерін арттыру шін осы таырыпа байданысты 7-сыныптаы азастанны орта асырлар тарихы курсы бойынша ткен таырыптарынан сратар ойып, естеріне тсіремін, себебі бл материалдарды жаа таырыпты тсіндіруге тікелей атысы бар:

1. 1680-1715 жлдары аза хандыын кім биледі?

2. Туке хан шыаран «Жеті Жары» задар жинаыны андай тарихи маызы бар?

3. Жоар хандыы ашан рылды? Жоар билеушілерінен кімдерді атай аласыдар?

4. XVI асырдаы аза-орыс атынастарыны андай ерекшеліктері болды?

Осыдан кейін оушыларды жауаптарын тыдап балалара XVIасырды аяы мен XVII асырдаы Ресейді аза жеріне баса назар аудара бастаанын гімелеймін.

Ол, бірінші, Ресейді саяси жне сауда -леуметтік-экономикалыв дамуынан, екіншіден орыс мемлекетіні Орталы Азия мемлекеттерімен экономикалы жне дипломатиялы байланыс орнатуынан крінеді. Сабаты тсіндіре отырып, оушыларды кз аперін арттыру шін тмендегідей хронологиялы кесте толтыртамын.

Жылдар	Негізгі оиалар	Масаты мен маызы

№1 тапсырма:

Осы оиалара сйене отырып, Ресей аза хандыына атысты саясат жргізгенде алдына андай масат кздегенін анытадар.

Осыдан со аза хандыыны ішкі жне сырты жадайын, сондай-а Туке хан айтыс боланнан кейін жоары билік шін р жзді билеушілері арасындаы таласты оушыларды есіне сала отырып, келесі тапсырманы беру керек.

№2 тапсырма:

- азастан тарихы хрестоматиясынан Туке ханны билігі кезіндегі материалдарды пайдалана отырып, Тукені жеке басына мінездеме беру. (Бл тапсырма брыны алан білімді жаа саба арылы толытыруа кмектеседі. Осыдан кейін оушыларды жауаптары бойынша кесте толтыра отырып, XVIII асырды І-ширегіндегі аза хандыыны ызметін крсету.)

Хандар	Туке хан	айып хан	білайыр хан
Жеке бас ерекшеліктері
Ханны жргізген іс-рекеті мен саясаты
Тарихи маызы

азастан аумаына сырты ауіпті кшеюі мен жоар шапыншлыы тмендегі жадайлара байланысты болды: Туке ханны айтыс болуы, ханды ішіндегі саяси бытыраылы, аза хандыына крші мемлекеттерді басып кіруі, бір орталыа баынн Жоария мемлекетіні рылуы жне оны брыннан кз алартып жрген аза жеріне негізгі кштерін жіберуге ммкіндікті пайда болуы, т.с.с. Жоарияа тойтарыс беру рекеттері жнінде айтар алдында оушылара келесі сратарды оямын: арсы тру озалысы алай йымдасты, осы кездегі аза слтандарыны іс-рекеттері, жауа тойтарс беру идеясына батырлар мен халыты кзарасы. азатарды ару-жаратары мен скери салт-дстрлер туралы айта отырып, осымша «олданбалы нер лгілері», «XVIII . азатарды ару-жараы», т.б. ебектерді пайдаланамын

Жаа таырыпты бекіту шін ойылатын сратар:

1. XVIII асырда Ресейді азастана ызыушылыыны кшеюіне не себеп болды?

2. XVIII асырда аза хандыыны ішкі жадайын алай бейнелеуге болады?

3. XVIII асырды І-ширегіндегі аза хандыы тірегіндегі сырты хал-ахуал те крделі болды, осыан мысал келтір.

(жаттармен жмыс, 19-бет.)

й тапсымасы:§1 оу, тапсырмаларды орындау.

1. Картамен жмыс-Ресейді азастан жерімен шектесетін ауматарда салан скери-тірек бекеттерін картаа тсірідер.

2. Осы кезеде аза хандары ішінен кімді жетекші болды деп есептеуге болады, себебін крсетідер.

3. 1635ж ., 1710ж ., 1715ж. – аза хандыы тарихындаы андай оиалара байланысты даталар.