ТАЫРЫПТЫ ЖАТТЫУ

РЛДІК ОЙЫН

арым-атынас жасау саласындаы белгілі бір дадыларды пысытау шін олданылатын діс. Рлдік ойында кем дегенде 2 ойыншы болады, оларды райсысына белгіленген рлге сйкес бір-бірімен масатты арым-атынас жасау сынылады. детте оуа атысушыларды кнделікті тжірибелік іс-рекетіне байланысты рлдер алынады.

Рлдік ойына рнап жазбаша трде 3 трлі нсау рылады:

1. Бкіл топа арналан жадайды ысаша сипаттайтын нсау. Нсау бкіл топа оылады, бдан со тренер рл ойнайтын 2 тыдаушыны таайындайды.

2. Белсенді атысушы (Б) нсамасы. Ол зі іс жзінде атаратын лауазымдаы рлді ойнайды. Б нсауында масат белгіленеді: Б диалог барысында неге ол жеткізетіні крсетіледі.

3. осалы атысушы () нсауы. Шынайы ызмет барысында Б онымен келіссз жргізетін субъектіні рлі.

Рлдік ойын ткізер алдында адааланатын лшемдерді белгілеп, топа оларды ойын барысында адаалаушы позициясында болатынын айту маызды.

ткізу уаыты бір ойына 3 минут. ш ойын. (15-20м)

 

Алгоритм

1.Кеістікті йымдастыру.

2.Тыдаушылара нсау мен жне адаалау лшемдерін беру.

3.Ойынды бастау.

4.Ойын 3 мин.

5.Б-а масат туралы жне -а сезімдері туралы сра ою.

6.Талдауа не бейнеталдауа кшу.

Топ арынына сері – Б мен -ны жандандырады, адаалаушыларды ызытырады.

 

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту, тжірибе.

 

 

СОЦИОМЕТРИЯ

 

Адамдарды шаын топтары ішінде, соны ішінде оу барысында, болып жататын трлі дерістерді лшеу дісі. Топтаы адамдарды зіндік ерекшеліктері болатындытан, саба белсенді жне тиімді болуы шін тренерді оу дерісін бейімдей отырып, оны трлендіре білуі аса маызды.

Бл дісті олдана отырып, тренер не бары 10 минутты ішінде тыдаушылар ужін, оларды оуа дайындыын, сондай-а курс таырыптары бойынша зыреттіліктерін тез анытай алады, сонымен атар кімні сарапшы рліне, ал кімні кшбасшы рлін атара алатынын анытай алады. Сондай-а социометрияны кмегімен таырыпты модульден кейін білімні аншалыты мегерілгенін лшеуге болады. Социометрияны кейбір трлері диагностика жасауа ммкіндік бергенімен атар, топта олайсыз дерістер орын алатын болса, оларды «емдеуге» септігін тигізеді. Социометрия тыдаушылар сезімдерін теестіріп, топты оуа жадай тудырып немесе топа нтижелі оу шін маызды ндылытарды сііре алады.

 

ткізілу уаыты 5-тен 15 минута дейін.

 

Алгоритм

1. Нсау

2. 5 нысанны бірімен жмыс

3. Шешім

 

Социометрияны мынадай лгілері олданылады: шкіл, координаттар жйесі, дара, медальдар, сурет, шеберлер аласы

 

Топ арынына сері – топты кш-жігерін ктеріп, теестіреді

 

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту жне кері байланыс

 

ОЛДАУ КРСЕТУ

 

Белгілі бір мселе бойынша тыдаушылар пікірлерін рылымдау жне жинау шін олданылатын діс. олдау крсету детте шаын дріс алдындаы жаа таырып басында олданылады жне тренерге барлы тыдаушыларды ойлануа жмылдырып, белсенді етуге ммкіндік береді. Сондай-а кейіннен тренер жаа таырыпа кіріспе болып табылатын сйлемдерге топ назарын аударту шін олдау крсету тыдаушылардан ажетті пікірлерді барлыын жинап алуа септігін тигізеді.

 

ткізілу уаыты тыдаушылар санына жне оларды белсенділігіне арай 10-нан 20 минута дейін.

 

Алгоритм

1. Шебер кеістігі

2. Жадайа бойлау

3. Пікір туралы ашы сра ою

4. Пікір жинау

5. Шешім, дріске апаратын бизнес-кпір

 

Топ арынына сері – ызытырады, ызыушылы тудырады

 

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту

 

 

БЕЙНЕТАЛДАУ

Рлдік ойындар жазылан бейнематериалдарды талдауа ммкіндік беретін діс. Талдау, яни адааланатын мінез-лы реакцияларын салыстыру жне себеп-салдарлы байланысты анытау. Бл ойына атысушылара «осы мезетте жне осы жерде» жадайында зін сырттай баылауа ммкіндік беретін, тренер мен топты кмегімен зіні арым-атынас жасаудаы мінез-лытарыны ерекшеліктерін талдауа, кшті тстарын жне дамытуды ажет ететін тстарын анытауа жадай жасайтын рлдік ойын нтижелерін жымды талылауа арналан діс. Кшті тстары – яни «мені азір істей алатын нрселерім». Дамытуды ажет ететін тстар – яни нені йрену ажет.

 

ткізілу уаыты –40 минута дейін.

 

Алгоритм

1. Талдау масаттарын белгілеу

2. Талдау критерийлерін беру

3. Бейнезіндіні арау (те интервалдар арылы зілістер)

4. Топа ойылатын сра – адаалау критерийлері бойынша талылау

5. Тйіндеу, шешім (татаа жазуа болады)

6. 3-5-тарматарды айталау

7. Жалпы орытынды жне одан рі жасалатын рекеттерге логикалы кпір

 

Топ арынына сері – адаалаушыларды ызытырады, талылау соына арай кш-уат тмендейді, тыдаушылар шаршайды. Дегенмен Б мен (рлдік ойынны белсенді жне осалы атысушылары) кйзелісте болуы ммкін.

 

Таырыпты модульдегі орны – кері байланыс

 

КЕЙСТЕР ДІСІ

 

Тыдаушыларды мірлік жадайларына сас оиаларды ойын жадайында модельдеу есебінен барлы тыдаушыларды белсенді атысуа ызыушылыын арттыруа ммкіндік беретін оыту кеістігін йымдастыруды ерекше дісі.

Бл дісті ткізу шін тренер ажетті апарат амтылан нсау жазылан лестірме материал дайындауы тиіс. ркелкі жадайларды крсететін жне серді трлі задылытарын ашатын кптеген кейс табуа болады.

 

ткізілу уаыты – 10-15 минут.

 

Алгоритм

1. ааза жазылан нсау

2. Топты жмыс

3. Нтижелерді дрыс шешіммен салыстыру

4. орытынды

 

Топ арынына сері – ызытырады, топ кш-уатын ктереді. Кш-уатын баылау иына соуы ммкін.

 

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту, тжірибе

 

СЕРГІТУ

 

дісті басаша атауы – психогимнастикалы жаттыу.

Бл р тыдаушыа белсенділік танытуа ммкіндік беретін жне топ арынын басаруа баытталан ыса уаытты жаттыулар. детте сергіту тыдаушыларды психологиялы-физикалы жадайларын згерту шін олданылады.

Сергіту тренерге:

· Берілетін материала тыдаушылар назарын арттыруа;

· Шиеленістерді жоюа, шаршаанды басуа;

· Топты ауызбіршілікті арттыруа;

· Тыдаушыларды блшыеттерін, сондай-а зейінін, есте сатау абілетін жне шыармашылы белсенділігін арттыруа ммкіндік береді.

Сергітуді масаты:

А –байланыс орнату; тыдаушыларды оуа ызытыру, жмыса уждеу, белсенді болу ниеттерін ояту.

–ызыушылы ояту; жаа апаратты абылдауа дайындау.

Б –зейінді баса зата аудару; сілку, йыдан ояту, энергияны асазаннан баса аудару, шашыраы назардан лденеге шоырланан назара туге кмектесу.

В –шиеленісті жою; топты біріктіру, топты зара арым-атынасты олдау, зара кмек, кні бойы жиналан шиеленіс пен шаршауды басу.

Г –эмоциялы трыдан жаымды абылдау; жаымды кері байланыс сыну, курс бойында алынан материалды бекіту, біріктіру, олдау, йымдастыру.

ткізілу уаыты - 3-10 минут.

Алгоритм

1. Кеістікті йымдастыру

2. Крсете отырып нсау беру

3. Ойын

4. Ойынды тотату

5. Одан рі жасалатын рекеттерге логикалы кпір

 

Топ арынына сері – бкіл топты алдаы іс-шаралара дайындайды.

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту

СОЦИОМЕТРИЯ

 

Адамдарды шаын топтары ішінде болып жататын трлі дерістерді лшеу дісі.

Адамдар тобы зіндік ерекше боландытан, оыту белсенді жне зекті болуы шін тренерді з жадынан ой шыару, сабаты наты дерістерін трлендіру абілетіні болуы аса маызды.

Бл дісті олдана отырып, тренер не бары 10 минутты ішінде тыдаушылар уждеріне, оларды оуа дайындыына, сондай-а сабатар таырыптары бойынша зыреттіліктеріне арай тез баыт ала алады, сонымен атар кімні сарапшылар рліне, ал кімні кшбасшылар рліне ниет білдіретінін анытай алады. Сондай-а социометрияны кмегімен таырыпты модульден кейін алынан білімні мегерілу дегейін лшеуге болады. Социометрияны кейбір трлері диагностика жасауа ммкіндік беріп оймай, егер топта оыту шін олайсыз дерістер жретін болса, «ем» жасауа септігін тигізеді. Социометрияны тыдаушылар сезімдерін теестіруге, топты оыту шін жадай жасауа немесе топа нтижелі оыту шін маызды ндылытарды келуге ммкіншілігі бар.

 

ткізілу уаыты 5-тен 15 минута дейін.

 

Алгоритм

1. Нсама

2. Нысандарды бірі бойынша жмыс

3. Шешімдер

Социометрияны келесі лгілері олданылады: шкала, координаттар жйесі, дара, медальдар, сурет, шеберлер аласы

 

Топ арынына сері – топ кш-уатын ктеріп, теестіреді

 

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту жне кері байланыс

 

 

ШАЫН ДРІС

Тыдаушылара алдаы уаытта тжірибелік іс-рекетте олданылатын жаа апаратты сыну шін олданылатын діс.

Шаын дріс барысында малімні айтаныны брі де шынды деген жаымды станым алыптастырылады. Шаын дріс барысында материал тыдаушы алан апаратты пайдаланысы келетіндей етіп беріледі. здеріні жаа ана естігендерін іс жзінде олданылары келеді. Тыдаушылар келесі кезеге – шаын дрістерден кейін болатын тжірибелік жаттыулара дайын боландытан, тжірибелік дадыларды пысытай алады.

 

ткізілу уаыты – 5-тен 15 минута дейін.

Алгоритм

1. Таырыпты атау

2. Топа назар аудару

3. Апаратты кезе-кеземен сипаттау. Длел келтіру. ажет жадайда арсы тру

4. ндеуді пайдалану

5. Тйіндеу

6. Бкіл топ болып орытынды шыару

 

Материалды мазмндау барысында келесі дістер олданылады: тпелі рылым – сатылы, хронологиялы, шоырландырылан; жергілікті рылым – индукциялы, дедукциялы, традукциялы (аналогия бойынша)

 

Топ арынына сері – апараттандырады, уждейді

 

Таырыпты модульдегі орны – апарат

 

 

ТАЫРЫПТЫ ЖАТТЫУ

Таырыпты жаттыу – тыдаушыларды жаа дадыларды жеке-жеке пысытауына баытталан белгілі бір трде йымдастырылан жаттыу.

рбір таырыпты жаттыуда мыналар бар:

· Тренер жаттыу міндетін жне барысын тсіндіретін нсау.

· р тыдаушыны з бетінше жмысы.

· р оушы баса тыдаушыларды рекеттерін адаалайды, бл пікір білдіріп, орытындылармен алмасып, ателерді алай тез тзетуге жне тапсырманы дл орындауа болатынын мегеруге ммкіндік береді.

· Тренерді басшылыымен тыдаушыларды з нтижелерін баылауы.

· Жаттыу соында тренер топта болан жайтты брін тйіндейді де, бны тыдаушыларды кнделікті ызметінде ай жадайда жне алай орын алатынына таы бір тоталады.

· Тренер жаттыу орындауды ашан тотату керектігін зі хабарлайды.

 

Таырыпты жаттыуды йымдастыруды бірнеше лгісі бар: йде дайындау, доп, командалар жарысы, таныстырылым, «ара», «ткеншек», «штіктер», «уырылан жмырта».

 

ткізілу уаыты – 25 минут.

 

Алгоритм

1. Нсау

2. Кеістікті лгі бойынша йымдастыру

3. Топты жмыс

4. Кері байланыс

5. орытынды

 

Топ арынына сері – ызытырады, топ кш-жігерін арттырады

 

Таырыпты модульдегі орны - тжірибе

 

МИА ШАБУЫЛ

р тыдаушыны шыармашылы трыдан ойлануа ынталандыратын, жаа идея тудыруа баытталан топты жмысты арнайы дісі.

 

ткізілу уаыты- 5-тен 20 минута дейін.

 

Алгоритм

1. Тапсырма беру

2. Бірінші кезе – идея туындату. Таырыпа атысты идея мен сыныстарды барынша кп жинау. Бл кезде сыныстарды талылауа, сынауа жне жоа шыаруа жол берілмейді.

3. Екінші кезе – идеяларды талдау. Айтылан идеялар мен сыныстарды жіктеп, крінеу іске асырылмайтын шешімдерді алып тастап, іріктелген шешімдерді іске асыру жолдарын пысытау, бл шешімдерді іске асыру шін ажетті ралдарды анытау.

4. шінші кезе – таныстыруа дайынды. Ватман, маркер жне баса да крнекі ралдарды пайдалану арылы баяндама жасауа дайындалу керек.

5. Тртінші кезе – таныстырылым. Идеяларды барлы тыдаушылар тсінетіндей жне абылдайтындай етіп жеткізу.

6. Туындаан сратара жауап беру.

 

Топ арынына сері – ызытырады, жмыс соында кш-уат тмендейді

 

Таырыпты модульдегі орны – тжірибе

 

МОДЕРАЦИЯ

Барлы тыдаушы бірдей тсінетін жне абылдайтын, бірыай критерийлері бар жаа ымды топ болып ндіруге ммкіндік беретін діс. Негізгі ымдарды тсіну жне абылдау арасындаы айшылытарды жою шін тренер модерацияны олданады. Модерация детте сырты баылаушыа крінбейтін ойлау дерістерін крнекі етіп, сырттан баылауа болатындай етеді. Сондай-а модерация уаытпен тежелген ойлау дерісін жайып, тізбектелген кезедер трінде беруге ммкіндік береді, ал бны оыту шін маызы зор.

 

ткізілу уаыты –45 минута дейін.

Алгоритм

1. Жадайа бойлау

2. Топтара блу

3. Карточкалар мен нсау

4. Топты жмыс 10 мин.

5. Карточкаларды есептеу, жеімпаздарды анытау

6. Таныстырылым туралы нсау

7. Командалар таныстырылымы

8. Тренерді жіктемесі

9. орытынды

 

Топ арынына сері – ызытырады, жмыс соында кш-уат тмендейді

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту, апарат, тжірибе

 

 

КИНОМЕТАФОРА

Зерделеуді нерлым маызды тстарын крсететін кино зіндіні ашытыы жне крнекілігі есебінен топты талылау/зерделеу таырыбына ызытыратын топты жмыс дісі. Кинометафора белгілі бір масатта кинозінді арап, кейіннен оны талылауды–талдауды кздейді.

 

ткізілу уаыты – 10-15 минут.

 

Алгоритм

1. Кино аралатын кеістікті йымдастыру.

2. Таырып – тапсырма. арау жне талылау туралы нсау.

3. Киноны арау.

4. зіндіні талдау. Талдау келесі дістерді олдану арылы жзеге асырылады:

· орта ортада;

· модерация кмегімен;

· Ватман, маркерлермен командалар жмысын йымдастыру жне спикерді топты шешімді хабарлауы.

5. Келесі жаттыуа логикалы кпір.

Топ арынына сері – ызытырады, топты кш-уатын ктереді

 

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту, апарат, тжірибе

 

 

ТЕСТ

Тыдаушыларды келесі саба таырыбына ызыушылыын арттыратын жне тыдаушылара здерін зерттеуге кмектесетін діс. Масатына арай тестілер ауыспалы (тыдаушыларды апаратты абылдауда икемді болуына ммкіндік береді) немесе диагностикалы (белгілі бір білімді, белгілі бір дадыларды бар екенін диагностикалауа ммкіндік береді) болуы ммкін.

Ауыспалы тестілерді бір тыдаушыа бір рет ана жргізілетіндігін оны лсіз жаы деуге болады. Себебі екінші ретте атысушылар дрыс жауапты білетін боландытан, олара ызысыз болып алады.

Диагностикалы тестілермен жаа таырыпты йренуді бастауа, сондай-а кілтті талдау арылы апарат жеткізуге, сондай-а жаа дадыларды алыптастыруа жаттыуа болады.

 

ткізілу уаыты – 5-15 минут.

Алгоритм

1. Ынталандыру материалын беру

2. Тренер нсауы бойынша з бетінше тест толтыру

3. Тренер нсауы бойынша з бетінше кілттер бойынша талдау

4. орытынды

 

Топ арынына сері – ызытырады, проблемаларды ашады, топты кш-уатын ктереді.

 

Таырыпты модульдегі орны – зейінді кшейту, апарат, тжірибе