I Ст безі атерлі ісігі.

II атерлі ісік аруыны ішінде йелдерде кездесетін ст безіні ісігі соы кезде жиілеп кетті. сіресе АШ-та, Канадада жне Европа елдерінде айтарлытай кп кездесуде. Мысалы Америкада, ст бездеріні атерлі ісігімен йелдерді 70 пайызы ауырады. Жыл сайын лемде бл ауруды миллионан астам жадайы тіркеледі, ал орташа мір сру затыы 70 жас екендігін ескерсек ст бездеріні обырымен ауру аупі 12,5% райды.

азастанда жыл сайын 29 мы йел ст безі атерлі ісігімен ауырса, оларды 17 мыы айтыс болады. Ал дниежзiлiк Денсаулы сатау йымыны деректерi бойынша лемде ст безi атерлi iсiгiнен болатын лiм соы 20 жылда 22 пайыза кбейген.

Жыл сайын лемде орташа есеппен 500 мы йел осы дертпен ауырса, оны 250 мыы мірмен оштасады. Осыан орай р жыл сайын 21 азан - «Дние­жзi йелдерді ст безi атерлi iсiгiнен орау кнi» деп жариялануы да тегін емес. Бл проблема азастан шiн де зектi болып табылады. йелдер арасындаы онкологиялы аурулар рылымында ст безi атерлi iсiгi бiрiншi орын алса, ол барлы атерлi iсiктерді 21 пайызын (2009 жылды крсеткіш) райды. Республикада 2008 жылы атерлi iсiкке шалдыан 3263 ауру аныталса, 2009 жылы ол 3272-ге скен бан себептерді бірі – ауруды ерте диагностикалау ажеттілігіні маызын тсінбеушілікте соан орай азастанда Елбасымыз Нрслтан Назарбаев азастан Республикасыны денсаулы сатау ісін реформалау мен дамытуа арналан мемлекеттік бадарламасы туралы Жарлыа ол ойаны белгілі. Осыны ізінде 2011-2016 жылдара арналан «Саламатты азастан мемлекеттік бадарламасы аясында 2012 жылдан бастап 50-60 жас аралыындаы йелдерді толы тексеруден ткізетін «маммографиялы скрининг» деп аталатын лтты бадарлама дниеге келді. Бадарламаны масаты - ст безіні атерлі ісігі ауруын алдын ала анытау, лім-жітімді азайтып, мір сру затыын лайту. Осы масатта тексеру шін ала, аудандарда рентгеннен ткізетін маммограф аппараттары емделушілерге ызмет крсетуде. Онда 50-60 жас аралыындаы барлы азаматшалара трылыты мекен-жайына арасты емханаларда екі жылда бір рет тексеруден туіне ммкіндік жасалды. Десек те, ст безіні атерлі ісігіне шалдыан кптеген йелдер ауруы асынан кезде, яни 3-4-ші сатыда ем алуа мжбр болады. ( http://akm.prokuror.kz/)(https://vlast.kz/strana/15750-kazahstan-v-cifrah-statistika-za-15-fevrala-2016-goda.html).

III. Масатым:

Ст безі обыры йелдердегі атерлі ісікті жалпы рылымында І орын алады. Ст безі обыры аныталан рбір шінші йел диагноз ойылан сттен бастап бір жыл ішінде мірден озады сондытан мен халы арасында насихат жргізіп осы ауру жайында бар малматтарды беріп ауруды алдын алуа лесімді осуа масат ойдым, Бл ауруды алдын алмаса халыты дамуына кедергі алып сотыратынын айтып тсіндіру.

 

IV. Зерттеуді міндеті:

-дебиеттерді оу

-діс тадау

-зерттеу жргізі, зерттеу объектісі

-зерттеуді анализдеу

-зерттеуді орытындылау

-апарат кздері

 

V. Теориялы негізі.

Ст безіні обыры (емшек обыры) – безді зектерінен жне лестерінен тзілетін эпителий ісігі. Канцерогендерді серінен жасушалардаы генетикалы материал згереді. Нтижесінде алыпты жасушалар обыр жасушаларына айналады. Бл йелдерде е ке тараан онкологиялы ауру. Ол азіргі заманы онкологияны е крделі проблемаларды бірі болып табылады. Адам организмінде ст безі мен йелдерді жыныс органдары нерв жйесі мен андары гармондар арылы байланысады. Осы байланыс туралы мынадай мысал келтіруге болады: кейде атты ашулананда йелдерді етеккірі тотап, немесе емізіп жрген аналарды сті келмей алады. Бл науасты кбеюі бір жаынан диагностиканы жасараны болса, екінші жаынан абортты кбеюінен, балаларды аз туанан, жас сбиін бір жаса дейін емізбегеннен жне жыныс органдарыны функциясыны згеруімен тікелей байланысты.

Мны брі йелдерді жыныс органдарыны ауыруына, гармоналды тепе-тедікті згеруіне, сіресе ры арылы шыатын эстроген гармоныны кбеюіне жне емшекте ртрлі атерлі ісіктерді пайда болуына кеп соады. Бл гармондарды мол млшерде за уаыт бойы анмен араласып жруі ісік алдында болатын ауруларды алдында болатын ауруларды асынуына ыпал етеді де, ол ст бездеріні атерлі ісігіне ласады.

алымдарды зерттеуі бойынша, майды жне антты кп пайдаланатын йелдерде ст безі рагы жиі кездесетіні байалады.

 

Бл организмдегі тепе-тедікті бзылуына сер ететін маызды факторларды бірі болып саналады. Егер йелдер ш айда майлы ас ішуді ысартса, организмдегі эстроген гармоны азаяды, сондытан да ст бездері атерлі ісігі айтарлытай тмендейді екен.

Ст безіні мастопатиясы 30-45 жастаы йелдерде жиі кездеседі.

Ст безі сыздап ауырады, клемі лкейеді, тканьдері атаяды.

Сипалап тексергенде ола тйіндер байалады.Ст бездеріні атерлі дерттерін алдын-алу жолдары:

-йелдерді жыныс мшелері ызметіні бзылуына жол бермеуі,

-дер кезінде гинеколог мамандара аралып отыру,

-бауыр, алан бездеріндегі ауруларды емдеп отыру,

-тама тртібін ата сатап отыру,

-йелдер з организміндегі етеккірді келуіне, жыныс атынасына, босану жне баланы емізуге байланысты згерістерді біліп отыруы керек.

Осыан байланысты ыздар ммкіндігінше 25-ке дейін трмыса шыуы керек. Ерлі-зайыпты адамдарды траты жыныс-атынасы йел денсаулыына олайлы жадай жасайды. Негізінде 30-а дейін босанан дрыс. Босананнан кейін ртрлі себептермен баланы емізбеу, йел организміне тіпті зиян. Ммкіндігінше 1-1,5 жаса дейін баланы емізу керек. 30 жастан асан барлы йелдерді жылына кемінде 1 немесе 2 рет емханадаы тексеру кабинетінен тіп траны дрыс. Кптеген алымдарды пікірінше, ст безінде кездесетін атерлі ісіктерді дер кезінде емдеп, оларды кейбір трлерін химиялы жолмен алып тастауа болады.

азіргі уаытта атерлі ісіктен жазылып шыу, оны еміні ай сатыда басталанымен тікелей байланысты. Жалпы ст безі атерлі ісігі білінбей басталады, ауырмайды жне организмні баса органдарына тарайды. Егер жасалан ем дер кезінде ола алынан болса, ст безі атерлі ісігімен ауыран адамды толы жазуа болады. Ал науасы асынан адамды таза жазып жіберу сирек кездеседі. Бдан шыатын орытынды – ем нерлым ерте басталса, сорлым шипалы болады.

Сондай-а, онкологиялы мамандар: «Бізді санамызда атерлі ісік десе орыныш рей пайда болады. Тіпті сол орыныштан дрігерге аралудан да бас тартады. Егер сіз ст безі атерлі ісігіне шалдысаыз, мірден тілуді ажеті жо. атерлі ісікті алашы сатысында толыымен емдеуге болады». Дегенмен де, «ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» демекші, ауруды асындырмай, дрігерге уаытында сеніммен аралу - сізді саулыыызды кепілі!

( Ж, бдірахманов, К, Тлеутаев) «Медицина теория жне тжірбие» «атерлі ісік»