сра.Тлалы суді ішкі критерийлері.

Сра.Толеранттылы адами ндылытара сипаттама

Толеранттылы латын тілінен аударанда «tolerantia»-шыдамдылы,зге кзарастара,мінез-лытара,деттерге тзімділік таныту,олайсыз серлерді ыпалын бастан ткізе алушылы деген маынаны білдіреді.Толеранттылы-оамны жалпы жне саяси мдениетіні дегейіні крсеткіші.Толеранттылыа арама-арсы айшылытарды (интолеранттылы) адамзат тарихыны барлы кезеінде де боланы рас.Интолеранттылы шыдамсыз,рейлі адам,ол кінні зінен емес баса адамнан іздейді

Толеранттылы рухани,адами,идеялы,діни кзарастар мені станымдарыма жат болса да абылдаймын дегенді білдіреді.XVIII .француз жазушысы жне философ Вольтер айтандай, «сізді пікірііз маан жат,біра сізге оны жатау шін мен мірімді рбан етуге дайынмын» деген болатын.Ол толеранттылыты басты аидаты.Бл адамдар арасында зара сыйластыты,мейірбандылыты білдіреді.Сондытан,толеранттылы екі жаты сана:мемлекеттер,діндер,этностар жне жеке адамдарды бір-біріне шапаат жасай білуі. «Толеранттылы», «толеранттылы» сзі лат.тілінен,француз тіліне кейін еуропа тілдеріне енген.Оны «тзімділік» деп аударып жрміз.Біра кейбір кзарастар,мысалы,Татьяна Марголина тзімділік пен «толеранттылы» ымдарын ажырата келе,тзімділік згеге жол беру жне оны амалсыздан істелетін шара екендігін айтса, «Толеранттылы» адам з еркімен жне саналы трде баратын белсенді леуметтік мінез-лы деп баа береді.

Тлалы суді басты психологиялы мні – босасу, зіді жне мірлік мнді табу, зін жетілдіру жне барлы тлалы негізгі атрибуттарды дамыту. Ал тла мен зіні ішкі мірімен атынаста болу сырты леммен атынаспен те. Адам шін принципиалды маызды болып оны ішкі мірін баса адамдармен рмет тту. Осылайша тлалы су болу шін интерперсоналдылы интраперсоналдылыпен басылмау керек жне адам 3 негізгі шыды байланыстырып, атынас жасай алса ана лкен жетісьікке жете алады.Тлалы су рашан адамны жасына сай бола бермейді, бл крделі кпаспектті процесс жне ол индивидуалды-зіндік траекторияа ие болады. Толы тлалы су кезінде ондай згерістер адамны ішкі мірімен атынасы-интерперсоналдылы, сырты мірмен атынасы- интраперсоналдылы байланысты болады. Осылайша тланы су критерийлері интер мен интраперсоналдылытан алыптасады.

Тлалы суді интраперсоналды критерийлері:зін абылдау. Бл зіндік абылдауды жне зіне деген махаббаты білдіреді. Адамны аншалыты зіне рмет ттатынын жне зіндік шешімге келе алу абілетін зіне осады,зіне деген сенім, зіндік табиатына сену де осыан жатады. зін тсіну-зі жне азіргі кйі туралы тередетілген, толы жне наты тсінікті болуы; зіді шынайы ретінде абылдай алу, адекватты жне иілгіш «Мен» коцепциясы, жаа тжирибені ассимиляциялай алатын, идеалды «Мен» мен шынайы «Менні» жаындасуы –осыларды барлыы тлалы суді негізгі тенденциялары

Тлалы дамуды интерперсоналдылы критерийлері:басаларды абылдау. Интерперсоналды баытта тлалы су е алдымен баса адамдара деген атынасыны динамикасында крінеді. Тла нерлым баса адамдарды абылдай бастаан кезде, сорлым ол оны жетілгендігіні белгісі.Ол тек абылдау ана емес, олара рмет пен олара деген сезімнен де білдіріледі. Ал ол з кезегінде адамны табиатына сене білу абілетіні негізі де болады. Басаларды тсіну-жетілген тла басаларды ойларына елікпей, стереотиптерге баынбайды. Ол адекватты баа беріп, сырты ортаны дифференциациялап, баса адамдарды абылдайды

Эссе: «зіді басара білу-е басты аида»

зін-зі басара алу зіндік сананы зіне атынасы,зін сыйлауы жне зін баалауы сияты эмоционалыд рамдастытарымен тыыз байланысты.зін-зі баалау-бір жаынан,зін тану аумаындаы интегративті жмысты нтижесі болса,екіншіден зіне эмоционалды-ндылы жаынан атынасы.зін баалау-трасыз шама,ол ркендей келе,ртрлі болып згереді.

«Жаа лемдегі жаа азастанды» ру бізді алдымыза лкен масаттар ойып отыр. Ол - жеке тланы жне оамны,«парасатты экономиканы» ажеттіліктерін анааттандару шін бсекеге абілетті, салауатты, тла алыптастыру. Осындай масата жету шін жоары оу орындары студенттеріні белсенді дамуына негіз болатын зін-зі басару жйесін ру заман талабы.

Студенттік зін-зі басару жйесіні масаты – студенттерге білім, білік, дадылар жиынтыын беріп ана оймай, сонымен атар,мірдегі з орнын анытай алатын, сапалы білімі арылы ммкіндіктерін жзеге асыратын, немі даму стінде з-зін мір бойы оуа жетілдіріп отыруа абілетті тланы алыптастыру болып отыр.Сондытан бгінгі кні жоары оу орнындаы оу-трбие рдісі студентгерді зін-зі жан-жаты жетілдіру, зіні оамдаы орны мен даму дегейін айындау, зіні ішкі сезімдері мен сапалы асиеттерін дамыту, абылдау, сырты ортамен сарапа сала отырып дамытуа баытталуы ажет.Студенттік зін-зі басару тжырымдамасыны негізін анытау шін е алдымен мынадай сратара тоталу ажеттігі туындайды:

-студенттік зін-зі басару тсінігіні негізін анытап алу;

-жоары оу орны жадайларында дамуыны масатты рылымдарын ашу;

-педагогикалы жоары оу орнындагы болаша стазды тла ретінде трбиелеу жйесіндегі студенттік зін-зі басару жйесіні студенттерді дамытудаы рлі мен ерекшеліктерін белгілеу;

-педагогикалы жоары оку орнындагы студенттік зін-зі баскаруды жолдарын аныктау;

орыта келгенде:гуманитарлы трбие беру парадигмасындаы болашак маманды леуметті белсенді тла ретінде дайындык кезіндегі казіргі заман талаптарына сай кзарас трысынан арастыру. Осы сратара жауап ретінде зін-зі басару рылымыны тжырымдамалары мен теориялы кжаттар негіздеріне сйене отырып, біздер зін-зі басару жйесін алыптастыруды теориялы бадарламасын алыптастыруа тырысты.Студенттерді зін-зі басару ызметіндегі мнін анытауда,е алдымен, олара жоары оу орнында барлы негізгі жэне жетекші салаларына педагогтармен бірге атысуына те ы беруге ммкіндік туызу ажет. Осыан байланысты студенттерді зін-зі басару рылымына дайындау, басару ызметіне ынталандыру,басаруды негізгі дістерін йрету шін е алдымен тла алыптастыру механизмін ашып алу ажет.Оларды ішіндегі е негізгілері - сараптау, жинатау,салыстыру, сйкестендіру жне баалау операциялары. зін-зі басару, сонымен атар, сырты ортаны тану арылы да сіресе, яни,сезім, абылдау, зін-зі адаалау, ойлау секілді рдістерді тану арылы да іске асады. зін-зі басаруды негізгі бастаулары -іс-рекет жне арым-атынас. зін-зі басару рдісінде адамны іс-рекет субъектісі ретіндегі зі туралы бітімі алыптасады, тланы ішкі ммкіндіктеріні шекарасы ашылып, оны зін-зі баалауыны ділдігі сарапа тсіп, саралана отырып зін тез жиып айналасындаы студенттерді оай ынып, болып жатан процесті саралау, баылау, адаалау ммкіндігі артады. зіні ішкі дниесін ана байытып оймай зге тланы алыптасуына тікелей серін тигізеді.Ттастай аланда кптеген авторларды пікірі бойынша,тланы зін-зі басаруы - студентті зін-зі тэрбиелеуіні, з білімін жетілдіру мен з тласыны сіп-жетілуіні ажетті шарты.Декартты длелдеуіне сйенсек, зін-зі басару процесінде тланы зін-зі тануынан ткен жемісті жмыс жо, біра – бл шін крегендік пен ержректік ажет. «зін-зі адам ретінде зерттеп — білмеген адам зге адамдарды да тере зерттей алма емес».