XII тарау. ШМЕЛЕЛЕГІШ

 

Сабан мен топан жинауа арналан рылылар жнінде жалпы млімет

Егістіктен сабан мен топанды комбайн жмыс істегеннен кейін іле-шала немесе комбайн загоннан кеткен со ыса мерзім ішінде жинап алады. Егістіктегі сабан-топанды тез жинап алу жерді дер кезінде жыртуа, сйтіп жазды даылдардан жоары нім алуа ммкіндік береді. Дер кезінде жиналып, маяланан сабан-топанны шаруашылы шін айрыша маызы бар — бл мал шін рі азы, рі тсеніш.

Брын отанды комбайдар тіркемелі механикаландырылмаан шмелелегіштермен амтамасыз етілді де, онда жмыс істеуге ыруар ол кші жмсалды. 1955 жылдан бастап 1969 жыла дейін аспалы механикаландырылан шмелелегіштер шыарылды.

1969 жылы ол 44-ЙА гидрожетекті шмелелегішпен алмастырылды,

1970 жылы 44-ЗА-ны орнына жасартылан гидрожетекті шме-лелегіш (44-8Б) игерілді. “Нива” комбайны 54-8Б шмелелегіші-мен, ал “Колос” комбайны — 65-8 шмелелегішімен жабды-талан.

3-параграфта айтыландай шмелелегіш сабан мен топанды Шаындап (массасы 150—250 кг) жинайды. Бл шмелелерді егіс-тіктен жинап, маялайтын біратар машиналар мен рылылар бар.

СК-4 жне СК-4А комбайндарыны біразы аспалы сабан ту-раышпен (ИСН-3,5) жне сыйымдылыы 45 м³ 2-ПТС-4 тіркемелі арбашыпен жабдыталан. Мндай жадайда комбайннан ш-мелегіш шыарылып, жмыс былайша жргізілді: комбайна ав-томатты кмегімен 2-ПТС-4 арбашыы тіркеледі де, оан топан-мен оса туралан сабан келіп тседі.

 

Толтырылан арбашыты маялайтын жерге жеткізеді де, ком-байна баса бос арбашыты тіркейді.

“Нива” комбайнына арнап универсалды ПУН-5 тетігі жасалан, бл астыты сабаны мен топанын алты негізгі технологиялы схемамен жне сонымен бірге ш осымша схемамен атаруа ммкіндік береді. “Колос” комбайны шін ПУН-6 маркалы осындай тетік жасалан.

№ 1 схема. Туралан сабанды топанымен оса комбайна тір-келген 2-ПТС-4 сменалы арбашыпен (сыйымдылыы 45 м³) жи-найды. Жмыс шін айта жабдыталан комбайнмен оса, екі арбашы, 1, 4 тс (14 кН) класындаы трактор жне маялаыштиеуіш ажет. Осы схема бойынша комбайндардын, жмыс істеуі УССР-де жаппай жне баса да республикалардьщ аудандарында ішінара олданылады.

№ 2 схема. Туралан немесе жарым-жартылай туралан сабанды топанымен бірге 2-ПТС-4 траты тіркемесіне жинайды, бл едуір сыйымды шмелелегіш. Бл арбашытаы жкті комбайнны гидравликалы рылысымен тсіреді. Тсірілген шмелені ВТУ-10 ысырмамен сйретіп, маялаыштиеуішпен маялайды.

Комбайндар бл схема бойынша аза ССР-інде, Сибирь мен Поволжьеде, Солтстік Кавказда жне еліміздін, баса да аудан-дарында жмыс істей алады.

№ 3 схема. Топанды 2-ПТС-4 сменалы арбашыымен, ал са-банды ттас немесе туралан кйінде десте салыштьщ кмегімен дестеге жинайды. Комбайндар бл схема бойынша Солтстік Кав-казда, Кубань мен Украинада, Поволжьеде, ара топыраты жне ара топыраты емес айматарды орталы аудандарында ойда-ыдай жмыс істей алады.

№ 4 схема. Сабанды турап, жатканы алым ені бойынша егіске шашады, ал топанды сменалы арбашыа жинайды. Оеы схема бойынша атарылатын жмыстарды шаруашылытар пайда-ланбайтын арты сабаны бар аудандарда олдануа болады.

№ 5 схема. Ттас немесе туралан сабанды дестеге жинап, стіне топаны йіледі. Соны нтижесінде топан аралас сабан дестесі пайда болады. Осы діс бойынша жинауды аза ССР-інде, Сибирь мен Прибалтикада, ара топыраты жне ара топыраты емес айматардьщ орталы аудандарында, сондай-а баса да аудандарда олдануа болады.

№ 6 схема. Туралан сабанды топанымен оса (немесе топан-

сыз) егіске 9—10 м ендікте шашады. № 6 схема бойынша ата-рылатын жмыстар шаруашылыында сабан пайдаланылмайтын аудандарда олданылуы ммкін.

Бірінші осымша схема. Арбашыа топанды жне туралан сабанны біразын салады, ал туралан сабанны алан блігін егіске шашады.

Екінші осымша схема. Арбашыа туралан арпа сабанын жинайды, ал арпа (ылтанатысы) топанын егіске шашады.

шінші осымша схема. Туралан сабанды турауыш барабанны кмегімен егіске шашады да, ал топанды молотилка ендігіне шашады.